1891

1891. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa • 1900(e)koa • 1910(e)koa
Urteak	1888  • 1889  • 1890 • 1891 • 1892 • 1893 • 1894
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1891 MDCCCXCI
Ab urbe condita	2644
Armeniar egutegia	1340 ԹՎ ՌՅԽ
Bahá'í egutegia	47 – 48
Bengaliar egutegia	1298
Berber egutegia	2841
Egutegi budista	2435
Myanmarko egutegia	1253
Bizantziar egutegia	7399 – 7400
Koptoen egutegia	1607 – 1608
Etiopiar egutegia	1883 – 1884
Hebrear egutegia	5651 – 5652
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1947 – 1948
Shaka Samvat	1813 – 1814
Kali Yuga	4992 – 4993
Iraniar egutegia	1269 – 1270
Islamiar egutegia	1308 – 1309
Japoniar egutegia	Meiji 24 (明治24年)
Korear egutegia	4224
Thailandiar eguzki egutegia	2434
Holozeniar egutegia	11891

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• Emakume batek Espainiako unibertsitate batean matrikulatzeko aukera izan zuen lehendabiziko ikasturtea izan zen. Maria Goiri algortarra izan zen.

Arte eta kultura

• Apirilaren 20a - El rey que rabió (euskaraz: Amorratu zen erregea), Ruperto Chapíren musika eta Miguel Ramos Carrión eta Vital Azaren libretoa duen zarzuela estreinatu zen Madrilgo Zarzuelako Antzokian.

Zientzia eta teknologia

• Irailaren 20a - Gasolinarekin zebilen lehen autoa irten zen Springfielden (Masachusets, AEB).

Jaiotzak

Urtarrila-otsaila

• Urtarrilaren 3a - Jose Ramon Zubillaga, gipuzkoar idazlea (h. 1975).
• Urtarrilaren 7a - Zora Neale Hurston, estatubatuar antropologa eta idazle folklorista, Harlemgo Pizkundeko pertsonaia garrantzisua (h. 1960).
• Urtarrilaren 8a - Walther Bothe, alemaniar fisikaria, 1954ko Fisikako Nobel Saria (h. 1957).
• Urtarrilaren 10a - Estanislao Segurola, bizkaitar arkitektoa (h. 1954).
• Urtarrilaren 11 - Jacinto Mikelarena, bizkaitar idazle eta kazetaria (h. 1962).
• Urtarrilaren 16a - Antonio Lizartza, nafar karlista (h. 1974).
• Urtarrilaren 17a - Walter Eucken, alemaniar ekonomialaria (h. 1950).
• Urtarrilaren 22a - Antonio Gramsci, italiar politikaria eta pentsalaria (h. 1937).
• Urtarrilaren 22a - Moise Kisling, frantziar margolari eta marrazkilaria (h. 1953).
• Urtarrilaren 23a - Abram Samoilovitx Besikovitx, errusiar matematikaria (h. 1970).
• Urtarrilaren 27a - Ilia Ehrenburg, sobietar idazle, kazetari, itzultzaile eta intelektuala (h. 1967).
• Urtarrilaren 30a - José Félix Lekerika, bilbotar diplomatiko eta politikaria (h. 1963).
• Otsailaren 2a - Antonio Segni, Italiako presidentea (h. 1972).
• Otsailaren 9a - Ronald Colman, ingeles aktorea (h. 1958).
• Otsailaren 9a - Pietro Nenni, italiar sozialismoaren lider historikoa (h. 1980).
• Otsailaren 13a - Kate Roberts, galestar nazionalista eta idazlea (h. 1985).
• Otsailaren 13a - Grant Wood, estatubatuar margolaria (h. 1942).
• Otsailaren 21a - Seán Heuston, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (h. 1916).
• Otsailaren 25a - Edward Daly, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (h. 1916).
• Otsailaren 26a - Jean Arné, euskal arraunlaria.
• Otsailaren 27a - Georges Migot, frantziar musikagilea, idazlea eta margolaria (h. 1976).

Martxoa-apirila

• Martxoaren 3a - Federico Moreno Torroba, espainiar musikagilea (h. 1982).
• Martxoaren 3a - Lyndall Urwick, ingeles kudeaketa-aditua (h. 1983).
• Martxoaren 6a - Victoria Kent, espainiar abokatu eta politiko errepublikazalea (h. 1987).
• Martxoaren 7a - Felix Mendizabal, euskal atleta (h. 1959).
• Martxoaren 12a - Tora Larsson, suediar tranpolin jauzilaria (h. 1919).
• Martxoaren 16a - Alfonsina Strada, italiar txirrindularia, Lonbardiako Giroa bukatu zuen lehenengo emakumea (h. 1959).
• Martxoaren 18a - Walter Shewhart, estatubatuar ingeniaria, kalitate-kontrol estatistikoaren aitzindaria (h. 1967).
• Martxoaren 20a - Edmund Goulding, ingeles zinemagilea (h. 1959).
• Martxoaren 22a - Pere Bosch, kataluniar arkeologo, etnologo eta historialaria, euskaldunei buruzko lan ugari egina (h. 1974).
• Martxoaren 22a - Roland-Manuel, frantziar musikagilea eta musikografoa (h. 1966).
• Martxoaren 22a - Boris Romanov, errusiar dantzaria eta koreografoa (h. 1957).
• Martxoaren 27a - Lajos Zilahy, hungariar idazlea (h. 1974).
• Apirilaren 2a - Max Ernst, alemaniar artista (h. 1976).
• Apirilaren 13a - Nella Larsen, Harlemgo Pizkundeko estatubatuar eleberrigilea (h. 1964).
• Apirilaren 14a - Wilhelm Fenner, alemaniar kriptoanalista (h. 1946 ondoren).
• Apirilaren 17a - Jose Enrique Varela, espainiar militarra (h. 1951).
• Apirilaren 22a - Harold Jeffreys, ingeles astronomoa (h. 1989).
• Apirilaren 22a - Nicola Sacco, italiar-estatubatuar anarkista (h. 1927).
• Apirilaren 23a - Sergei Prokofiev, errusiar musikagilea, orkestra zuzendaria eta pianista (h. 1953).
• Apirilaren 25a - Franz Kaiser, alemaniar astronomoa (h. 1962).
• Apirilaren 30a - Leopoldo Menéndez, bizkaitar militarra (h. 1960).

Maiatza-ekaina

• Maiatzaren 5a - Cruz Gallastegi, gipuzkoar albaitaria (h. 1960).
• Maiatzaren 11 - Alejandro de la Sota Aburto, bizkaitar kazetaria, Excelsior egunkariaren sortzailea (h. 1965).
• Maiatzaren 15a - Mikhail Bulgakov, sobietar eleberrigile eta antzerkigilea (h. 1940).
• Maiatzaren 18a - Rudolf Carnap, alemaniar filosofoa, Vienako Zirkuluaren burutzat hartua (h. 1970).
• Maiatzaren 23a - Par Lagerkvist, suediar idazlea, 1951ko Literaturako Nobel Saria (h. 1974).
• Maiatzaren 25a - Agustín Cabrera, Chatillo de Bilbao, bizkaitar toreatzaile, banderillero eta nobilleroa (h. 1949).
• Maiatzaren 28a - Pierre Jauregi, baxenafar errugbilaria (h. 1931).
• Ekainaren 1a - Roger Marie Bricoux, frantziar biolontxelo jotzailea RMS Titanicen bere hasierako bidaian (h. 1912).
• Ekainaren 2a - Paulino Gómez, euskal okina eta politikari sozialista (h. 1963).
• Ekainaren 8a - Paul Collaer, belgikar musikagilea, piano-jotzailea eta orkestra-zuzendaria (h. 1989).
• Ekainaren 9a - Cole Porter, estatubatuar musikagilea (h. 1964).
• Ekainaren 15a - Eva Kotchever, poloniar feminista, emakumeen tabernak gobernatu zituena Chicagon, New Yorken eta Parisen (h. 1943).
• Ekainaren 20a - John A. Costello, Irlandako Errepublikako Taoiseacha (h. 1976).
• Ekainaren 21a - Pier Luigi Nervi, italiar ingeniari eta arkitektoa (h. 1979).
• Ekainaren 21a - Hermann Scherchen, alemaniar orkestra-zuzendaria eta biola-jotzailea (h. 1966).
• Ekainaren 24a - Juan Bautista Azkarate, Mondragonés, gipuzkoar pilotaria (h. 1965).
• Ekainaren 25a - Erich Schönhardt, alemaniar matematikaria, Schönhardten poliedroaren aurkitzailea (h. 1979).
• Ekainaren 28a - Carl Panzram, estatubatuar serie-hiltzailea (h. 1930).

Uztaila-abuztua

• Uztailaren 5a - John Howard Northrop, estatubatuar biokimikaria, 1946ko Kimikako Nobel Saria (h. 1987).
• Uztailaren 8a - Josef Hora, txekiar olerkaria (h. 1945).
• Uztailaren 11 - Gabriel Benoist, normandierako Cauchois dialektoan idazten zuen normandiar idazlea (h. 1964).
• Uztailaren 12a - François Latournerie, lapurtar soldadua, Lehen Mundu Gerran lehen hildako euskalduna (h. 1914).
• Uztailaren 28a - Jose Tomas Uruñuela, arabar musikagilea, musikologoa eta dantzako maisua (h. 1963).
• Abuztuaren 15a - Justo Somonte, bizkaitar botikari eta politikaria, Bilboko alkatea (h. 1954).
• Abuztuaren 17a - Oliverio Girondo, argentinar poeta (h. 1967).
• Abuztuaren 22a - Bernardo Maria Garro, Otxolua, bizkaitar itzultzailea eta euskal idazlea (h. 1960).
• Abuztuaren 22a - Jacques Lipchitz, lituaniar eskultore kubista (h. 1973).
• Abuztuaren 25a - Luis Erdoitza, Frai Luis de San Miguel de los Santos, bizkaitar apaiz hirukoiztarra (h. 1936).
• Abuztuaren 25a - Luis Iruarrizaga, bizkaitar musikagilea (h. 1928).

Iraila-urria

• Irailaren 4a - Fritz Todt, alemaniar jenerala eta arkitektoa (h. 1942).
• Irailaren 6a - Yrjö Väisälä, finlandiar astronomo eta fisikaria (h. 1971).
• Irailaren 11 - Noël Gallon, frantziar konpositore eta musika irakaslea (h. 1966).
• Irailaren 14a - Ivan Vinogradov, errusiar matematikaria (h. 1983).
• Irailaren 16a - Karl Dönitz, Alemaniako Kriegsmarine itsasarmadako burua eta 23 egunez Alemaniako presidentea (h. 1980).
• Irailaren 25a - Manuel de Irujo, nafar abokatu eta politikari jeltzalea (h. 1981).
• Irailaren 26a - Hans Reichenbach, alemaniar filosofoa (h. 1953).
• Irailaren 29a - Miguel Ángel Olano, gipuzkoar misiolari kaputxinoa (h. 1970).
• Irailaren 30a - Otto Schmidt, errusiar zientzialaria, estatu-gizona eta gerra heroia (h. 1956).
• Urriaren 11 - Kim Seong-su, korear ekintzaile independentista, enpresari eta hezitzailea (h. 1955).
• Urriaren 12a - Fumimaro Konoe, Japoniako Lehen Ministroa (h. 1945).
• Urriaren 12a - Edith Stein, Gurutzeko Teresa Benedikta, judu-alemaniar filosofoa eta santua (h. 1942).
• Urriaren 18a - Alfredo Arrieta Vaccaro, argentinar militar eta politikari peronista (h. 1950).
• Urriaren 20a - James Chadwick, ingeles fisikaria, 1935eko Fisikako Nobel Saria (h. 1974).
• Urriaren 24a - Rafael Leónidas Trujillo, Dominikar Errepublikako dikatadorea (h. 1960).
• Urriaren 27a - Ramon Belaustegigoitia, Rabel, arabar idazle eta futbolaria (h. 1981).

Azaroa-abendua

• Azaroaren 7a - Genrikh Yagoda, sobietar politikaria (h. 1938).
• Azaroaren 13a - Diego Pascual Eraso, nafar kulturgilea (h. 1974).
• Azaroaren 14a - Frederick Grant Banting, kanadar fisiologoa, 1923ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1941).
• Azaroaren 15a - Erwin Rommel, Bigarren Mundu Gerran Alemaniako zelai-jenerala (h. 1944).
• Azaroaren 18a - Maria Ivogün, hungariar sopranoa (h. 1987).
• Azaroaren 19a - Juan Yagüe, espainiar militarra, "afrikanisten" taldearen parte izateagatik ezaguna (h. 1952).
• Azaroaren 20a - Augustin Anabitarte, gipuzkoar idazlea eta euskaltzain urgazlea (h. 1981).
• Azaroaren 22a - Edward Bernays, harreman publikoen eta propagandaren arloko austriar-estatubatuar aitzindaria (h. 1995).
• Azaroaren 22a - Joaquín Planell, arabar militar eta politikaria (h. 1969).
• Azaroaren 24a - Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, poloniar poeta eta antzerkigilea (h. 1945).
• Azaroaren 27a - Pedro Salinas, espainiar olerkaria (h. 1951).
• Abenduaren 2a - Otto Dix, alemaniar margolaria, marrazkigilea eta grabatzailea (h. 1969).
• Abenduaren 3a - Javier Adarraga, euskal herritar pilotari eta ingeniaria (h. 1964).
• Abenduaren 4a - Kepa Ormaetxea, bizkaitar elizgizona eta euskal idazlea (h. 1949).
• Abenduaren 5a - Alexander Rodtxenko, errusiar margolaria, eskultorea eta dekoratzailea (h. 1956).
• Abenduaren 7a - Teresa Eskoriatza, gipuzkoar kazetari eta idazlea (h. 1968).
• Abenduaren 10a - Harold Alexander, Britainiar Armadako Ofizial Nagusia eta Kanadako Konfederazioa sortzetik Kanadako 17. Gobernadorea (h. 1969).
• Abenduaren 10a - Nelly Leonie Sachs, alemaniar idazlea, 1966ko Literaturako Nobel Saria (h. 1970).
• Abenduaren 11 - V. Volodarski, Ukrainan jaiotako boltxebike judua (h. 1918).
• Abenduaren 17a - Paul Sears, estatubatuar ekologista (h. 1990).
• Abenduaren 19a - Julio Beobide, euskal eskultorea (h. 1969).
• Abenduaren 20a - Pierre Eiheramendi, zuberotar idazlea, apaiza eta euskaltzain urgazlea (h. 1975).
• Abenduaren 25a - James Lennox Dawson, Viktoria Gurutzea jaso zuen eskoziar soldadua (h. 1967).
• Abenduaren 26a - Henry Miller, estatubatuar idazle eta margolaria (h. 1980).
• Abenduaren 29a - Manuela Arriola, Manuela del Sagrado Corazón, bizkaitar adorazioko moja (h. 1936).
• Abenduaren 30a - Antoine Pinay, frantziar industria gizona eta politikaria (h. 1994).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Aurora Purificación Mañanós Jauffret, La Goya, bilbon jaiotako kupletista ospetsua (h. 1950).
• Gabriel Olaizola, gipuzkoar abeslaria eta abesbatza-zuzendaria (h. 1973).
• Gregorio Maidagan, euskal idazle eta euskaltzalea (h. 1961).
• Marcelino Oreja Elosegi, gipuzkoar politikari, abokatu, ingenari eta enpresaburua (h. 1934).
• Hitoshi Sasaki, japoniar futbolari eta entrenatzailea (h. 1982).
• Juan Baigorri Velar, argentinar ingeniaria, "euria egiteko makina"ren asmatzailea (h. 1972).

Heriotzak

• Urtarrilaren 2a - Jean Baptiste Elizanburu, euskal idazlea (j. 1828).
• Urtarrilaren 8a - Jose Maria Larroka, gipuzkoar idazlea (j. 1813).
• Urtarrilaren 11 - Georges Eugène Haussmann, frantziar politikaria (j. 1809).
• Urtarrilaren 20a - Kalākaua, Hawaiiko Erresumaren azken erregea (j. 1836).
• Urtarrilaren 22a - Ladislao Belasko, arabar politikaria eta idazlea (j. 1817).
• Urtarrilaren 26a - Nikolaus Otto, alemaniar ingeniaria, barne-errekuntzako motorraren sortzaileetako bat (j. 1832).
• Urtarrilaren 30a - Joan Piarres Duvoisin, euskal idazlea (j. 1810).
• Otsailaren 9a - Johan Jongkind, herbeheretar margolaria (j. 1819).
• Otsailaren 10a - Sofia Kovalevskaia, errusiar matematikaria (j. 1850).
• Otsailaren 14a - William Tecumseh Sherman, estatubatuar militarra, hezitzailea eta idazlea (j. 1820).
• Martxoaren 7a - Fran Miklošič, esloveniar hizkuntzalaria (j. 1813).
• Martxoaren 8a - Antonio Ciseri, suitzar margolaria (j. 1821).
• Martxoaren 29a - Georges Seurat, frantziar margolaria (j. 1859).
• Apirilaren 7a - P. T. Barnum, estatubatuar enpresaburua eta zirku-interpretea (j. 1810).
• Apirilaren 11 - Nicasio Landa, nafar medikua (j. 1830).
• Apirilaren 21a - Juan Nepomuceno Orbe Mariaka, bizkaitar jeneral eta politikari karlista (j. 1817).
• Apirilaren 22a - Gregorio Arrue, euskal idazle eta itzultzailea (j. 1811).
• Apirilaren 24a - Helmuth Karl Bernhard von Moltke, prusiar militarra (j. 1800).
• Maiatzaren 11 - Edmond Becquerel, frantziar fisikaria (j. 1820).
• Maiatzaren 15a - Edwin Long, ingeles margolari erromantikoa (j. 1829).
• Maiatzaren 21a - Jean-Jacques Weiss, baionar irakasle, idazle eta kazetaria (j. 1827).
• Maiatzaren 28a - Krispin Beobide, euskal idazlea (j. 1848).
• Ekainaren 6a - John A. Macdonald, lehendabiziko Kanadako lehen ministroa (j. 1815).
• Ekainaren 23a - Wilhelm Eduard Weber, alemaniar fisikaria (j. 1804).
• Ekainaren 26a - Lorenzo Arrieta Maskarua, euskal politikaria (j. 1821).
• Uztailaren 1a - Mihail Kogalniceanu, Errumaniako lehen ministroa (j. 1817).
• Uztailaren 19a - Pedro Antonio de Alarcón, espainiar idazlea (j. 1833).
• Abuztuaren 11 - Jan Neruda, txekiar idazlea (j. 1834).
• Abuztuaren 14a - Sarah Childress Polk, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (j. 1803).
• Abuztuaren 22a - Jan Neruda, txekiar poeta eta idazlea (j. 1834).
• Abuztuaren 29a - Pierre Lallement, batzuen ustez bizikletaren asmatzailea (j. 1843).
• Irailaren 3a - Lucas Etxeberria, arabar ingeniaria (j. 1831).
• Irailaren 5a - Jules-Élie Delaunay, bretainiar margolaria, eragin handiduna (j. [1828]]).
• Irailaren 9a - Jules Grévy, Frantziako presidentea (j. 1807).
• Irailaren 11 - Antero de Quental, portugaldar olerkaria (j. 1842).
• Irailaren 27a - Ivan Alexandrovitx Gontxarov, errusiar idazlea (j. 1812).
• Irailaren 28a - Herman Melville, estatubatuar idazlea (j. 1819).
• Irailaren 30a - Georges Boulanger, frantziar jeneral eta politikaria (j. 1837).
• Urriaren 6a - Charles Stewart Parnell, irlandar politikari nazionalista, Irlandako Alderdi Parlamentarioaren sortzailea (j. 1846).
• Urriaren 16a edo 17a - Sarah Winnemucca, estatubatuar aktibista sozial, hezitzaile eta idazlea.
• Urriaren 24a - Vicente Manterola, euskal herritar apaiza, politikaria eta idazlea (j. 1833).
• Azaroaren 3a - Luis Luziano Bonaparte, euskal hizkuntzalari frantziarra (j.1813).
• Azaroaren 10a - Arthur Rimbaud, frantziar olerkaria (j. 1854).
• Azaroaren 16a - Paulina Harriet, lapurtar enpresaburu eta filantropoa (j. c. 1811)
• Abenduaren 5a - Petri II.a Brasilgoa, Brasilgo bigarren eta azken enperadorea (j. 1825).
• Abenduaren 31a - Samuel A. Crowther, nigeriar hizkuntzalari eta apaiza (j. 1807?).
• John Davey, kornubiera hizkuntzaren ezagupena izan zuen azken pertsona (j. 1812).

Kanpo estekak

• Datuak: Q7837
• Multimedia: 1891