ዋናው ገጽ

ወደ ውክፔዲያ እንኳን ደህና መጡ! የዕውቀት ሥራ (በፈቃደኝነት በመሳተፍዎ) በዚህ አለ! ውጤቱም የዘለቄታ ጠቀሜታ ይሆናል! ዛሬ ማክሰኞ፣ ጥቅምት 4 ቀን 2012 ዓ.ም. (15 ኦክቶበር, 2019 እ.ኤ.አ.) ነዉ።

ለዕለቱ የተመረጠ ጽሑፍ በለስ የሾላ ዛፍ በለስ (ሮማይስጥ፦ Ficus) ቅጠሉ ሰፋፊ፣ ነጭ ፈሳሽ ያለው፣ ፍሬው የሚበላ የእፅዋት አስተኔ ነው። ፍሬውም ደግሞ በለስ ወይም ዕጸ በለስ ይባላል። በበለሱ ቤተሠብ ውስጥ ብዙ ልዩ ልዩ የዛፍ አይነቶች አሉ፤ ከነዚህም ውስጥ፦ ተራ በለስ F. carica ከጥንት ጀምሮ ስለ ፍሬው በእርሻ ወይም በጓሮ ተተክሏል። ፍሬውም ለጤንነት እጅግ መልካም ነው። የቆላ በለስ F. palmata ሾላ F sycomorus - ዋርካ (ወይም ወርካ) F. vasta - በብዙ ቅርንጫፎች በጣም ትልቅ የሆነ የበለስ አይነት ነው። ፍሬው ከሾላ ፍሬ ያንሳል። ይህ ፍሬ ከበሰለና ከደረቀ በኋላ ይበላል። የጎማ ዛፍ F. elastica የቊልቋል በለስ (Opuntia) እውነተኛ በለስ ሳይሆን እንዲያውም ቊልቋል ነው። ሆኖም ፍሬውን ስለሚመስል ብዙ ጊዜ ይህም ተክል 'በለስ' ይባላል። የበለስ 'ፍሬ' በዕውኑ ወደ ውስጥ ያበበ አበባ ነው። ይህ ክስተት ለሥነ ሕይወት ጥናት በጣም የሚያስገርም ድንቅ ነው። እነኚህ አበቦች የወንዴ ዘር የሚያገኙበት ዘዴ በልዩ ብናኝ አርካቢ ጥቃቅን ተርብ አማካኝነት ነው። ይህች የበለስ ተርብ ወደ ፍሬው ውስጥ ገብታ በመኖር እንቁላሏን በዚያ ትጥላለች። አለበለዚያ አብዛኞቹ በለስ አይነቶች ብናኝ ዘርን ሊያገኙ አይችሉም። ተርቢቱ ዕንቁላሏን ጥላ በበለሱ ውስጥ ከሞተች በኋላ፣ በፍሬው ያለው ኤንዛይም በድኑን ፈጽሞ ይበላል። የዛፉ ጾታ አንስት ከሆነ፣ የተርቢቱ እንቁላል አይፈለፈለም፣ ፍሬውም በሰው ይበላል። የዛፉ ጾታ ግን ፍናፍንት ሲሆን፣ ዕንቁላሎቿ ይፈለፈላሉ፤ ፍሬው ለፍየል ሊሰጥ ይችላል እንጂ በሰዎች አይበላም። ተርቦች ከፍናፍንት ዛፍ ተወልደው ሴት ተርቦቹ የሴት ዛፍ እንዲያገኙ ገበሬው የፍናፍንት ዛፍ ቅጠል ከአንስት ዛፍ ቅርንጫፍ ይሰቅላል። አንዳንድ የበለስ አይነት ያለ ተርብ ያፈራል፤ ነገር ግን የነዚህ ፍሬዎች መካን ይሆናሉ። ዳሩ ግን በለሶች በእፃዊ ተዋልዶ ለማብዛት በተለይ ስለሚመቹ፣ ይህ ዘዴ የተለመደና ፈጣን የመራቦ ዘዴ ነው። በእስልምና፣ በሕንዱ፣ በቡድሂስትና በጃይን እምነቶች፣ በለሶች የተቀደሱ ዛፎች ሆነው ይቆጠራሉ። በክርስትናም በአይሁድም በኩል በለስ ወይም ሾላ በብሉይ ኪዳን ብዙ ጊዜ ይጠቀሳል። ለምሳሌ በአንዳንድ ሥፍራ በትንቢት፣ በእግዚአብሔር መንግሥት ሰው ሁሉ በራሱ ወይንና በለስ ሥር እንደሚቀመጥ ይላል። በተጨማሪ በኦሪት ዘፍጥረት 3፡7 ዘንድ አዳምና ሕይዋን ከበለስ ቅጠል ልብስ ሠሩላቸው። ከዚህ የተነሣ በተለይ በተዋሕዶ ቤ.ክ. የበለስ ፍሬ ወይም እፀ-በለስ እግዚአብሔር እንዳትበሉት ብሎ ያዘዛቸው ፍሬ መሆኑን በመገመት ይታመናል። ሆኖም በሌላ አስተሳስብ የተከለከለው ፍሬ መታወቂያ ወይን ወይም ቱፋህ ነበር። መታወቂያው በመጽሐፉ እርግጠኛ ስላልሆነ፣ በእርግጥ በለስ ማለቱ ነበር ልንል አንችልም። በአዲስ ኪዳን ውስጥ ደግሞ በለስ በክርስቶስ ምሳሌዎች ብዙ ጊዜ ይጠቀሳል፤ በማርቆስ ወንጌል ምዕራፍ 11 መሠረት ኢየሱስም አንዲቱን በለስ ረግሞ ነበር። ተራ በለስ የተራ በለስ ፍሬ የተረ በለስ ፍሬ ውስጥ የበለስ ተርብ አይነት

የመደቦች ዝርዝር የአማርኛው ውክፔዲያ ጥር 18 ፣ 1996 ዓ.ም. (27 January 2004 እ.ኤ.አ.) ተጀመረ። አሁን 14,849 ገጽ ስራዎች በውስጡ ይገኛሉ። ፍልስፍና ሳይንስ ኢትዮጵያ ሒሳብ ኅብረተ -ሰብ ምህንድስና ታሪክ መልክዐ ምድር ቋንቋ ኑሮዘዴና ዕደጥበብ ባሕልና ኪነት ባሕልዊ ዕውቀቶች ንግድና ኢኮኖሚ       ሃይማኖት ሕግ ትምህርት ሙዚቃ ሥነ ጽሑፍ ስፖርት ሥነ ስዕል ሙዚቃ እርሻ ሕክምና ፖለቲካ የተፈጥሮ ህግጋት ሥነ ቅመማ ሥነፈለክ ሥነሕይወት የአከፋፈል መደቦች -በየትምህርቱ - ገጾች በየአርእስቱ-የመጥቀሻ ሰንጠረዦች

አንብቡ፣ ጻፉ፣ ተሳተፉ። ውክፔዲያ ዓለም-ዓቀፍ የዕውቀት ማከማቻ ድረ-ገጽ ነው። ውክፔዲያ የጋራ ነው። ሁሉም ሰው በመዝገበ ዕውቀቱ እንዲሳተፍ ተፈቅዷል። አዳዲስ ተሳታፊዎች፣ የጀማሪዎች ማያያዣን በመጫን በፍጥነት ስለ ድረ-ገጹ መረጃ ማግኘት ይችላሉ። አዲስ ጽሑፍ ለመጻፍ ወይንም ነባር ጽሑፍ ለማስተካከል ደፍሮ መሞከር ጥሩ ልምድ ነው። ከሌሎች ውክፔዲያዎች የተተረጎሙ ጽሑፎች እንዲያቀርቡ ይበረታታሉ። ለዚህ ተግባር እነዚህን መዝገበ ቃላት ማማከር ይችላሉ ። የሚያቀርቡት ጽሑፍ ያልተሟላ ወይንም ያልተጠናቀቀ ቢሆንም እንኳ መጨነቅ አያስፈልግም። ጅምር ጽሑፍ በተፈለገ ጊዜ ሊሻሻል ይችላልና። ፊደል አመታት · መልመጃ ስሌዳ · ዋና ማጥሪያ

ታሪክ በዛሬው ዕለት ጥቅምት ፭ ፲፭፻፸፭ ዓ.ም. - የግሪጎሪያዊ ዘመን አቆጣጠር በዛሬው ዕለት በኢጣልያ፤ በፖላንድ ፤ በፖርቱጋል እና በእስፓንያ ከመስከረም ፳፭ ቀን በቀጥታ ወደ ጥቅምት ፭ ቀን በመዝለል ተጀመረ። ፲፮፻፺፱ ዓ/ም - በዓፄ ተክለ ሃይማኖት (ስመ መንግሥት ልዑል ሰገድ) ትዕዛዝ፣ ሸሽተው ጣና ሐይቅ ላይ በጨቅላ መንዞ ደሴት የነበሩትን አባታቸውን ዳግማዊ ኢያሱ አድያም ሰገድን ጳውሎስ እና ደርመን የተባሉ ነፍሰ ገዳዮች ሕይወታቸውን ካጠፉ በኋላ አስከሬናቸውን በእሳት አቃጠሉት። ከቃጠሎ የተረፈውን ካህናቱ በታንኳ ወስደው ምጽራሓ ደሴት ላይ ቀበሩት። ፲፯፻፩ ዓ/ም - ከ፪ዓመት በፊት በዚህ ዕለት ዳግማዊ ዓፄ ኢያሱን (ስመ መንግሥት አድያም ሰገድ) የገደሉትን ጳውሎስ እና ደርመንን ንጉሠ ነገሥቱዓፄ ቴዎፍሎስ የስቅላት ሞት ፍርድ ፈረዱባቸው። ፲፯፻፬ ዓ.ም - በስመ መንግሥት፣ ወልደ አምበሳ የተባሉት የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት ዓፄ ቴዎፍሎስ አረፉ። ፲፰፻፰ ዓ.ም. - የፈረንሳይ ንጉሥ፣ ቀዳማዊ ናፖሌዮን በወተርሉ ጦር ሜዳ ላይ ከተሸነፈ በኋላ በአሸናፊዎቹ በብሪታንያ ቁጥጥር ሥር አትላንቲክ ውቅያኖስ ወደምትገኘው የቅድስት ሔሌና ደሴት ተሰደደ። ፲፰፻፴፯ ዓ.ም. - ታዋቂውና ተቀዳሚው የጀርመን ፈላስፋ ፍሬድሪክ ቪልሄልም ኒቺ ተወለደ። ፲፱፻፫ ዓ.ም. - ታዋቂው ደራሲ ዶ/ር ሀዲስ ዓለማየሁ በደብረ ማርቆስ አውራጃ በጎዛመን ወረዳ በእንዳዶም ኪዳነ ምኅረት ቀበሌ ተወለዱ። ፲፱፻፴፰ ዓ.ም. - በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ጊዜ በፈረንሳይ አገር የናዚ ጀርመን ደጋፊ የነበረው የቪሺ አስተዳደር ጠቅላይ ሚንስቴር የነበሩት ፒዬር ላቫል በሞት ተቀጡ። ላቫል ከእንግሊዝ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ከነበሩት ዊሊያም ሆር ጋር በታኅሣሥ ፲፱፻፳፰ ዓ.ም. ኢትዮጵያን ለፋሽሽት ኢጣልያ በሚያመች መልክ ለመከፋፈል የምስጢራዊ ስምምነት የፈጸሙ ናቸው። ፲፱፻፴፱ ዓ.ም. - በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወንጀለኛነቱ የሞት ቅጣት የተፈረደበት ኸርማን ጎሪንግ ለቅጣቱ መፈጸሚያ ጥቂት ሰዐታት ሲቀሩ ሳያናይድ መርዝ በመውሰድ ራሱን ገደለ ፲፱፻፶፯ ዓ.ም. - የቀድሞዋ የሶቪዬት ሕብረት መሪ የነበሩት ኒኪታ ክሩስቼቭ ከሥልጣን ተሽረው፣ በጠቅላይ ሚኒስቴርነት በአሌክሲ ኮሲጊን፤ በኮሙኒስት ፓርቲ ሊቀመንበርነት ደግሞ በሌዮኒድ ብሬዥኔቭ ተተኩ። ፲፱፻፷፯ ዓ/ም - የቀድሞው ንጉሠ ነገሥት የልጅ ልጅ መቶ-ዓለቃ ልዑል መኮንን መኮንን ትምህርት ላይ ከነበሩበት ከአሜሪካ ወደአገራቸው በአስቸኳይ እንዲመለሱ ደርግ ትዕዛዝ አስተላለፈ። ፲፱፻፹፫ ዓ.ም. - የቀድሞዋ የሶቪዬት ሕብረት መሪ የነበሩት ሚካይል ጎርባቾቭ የኖቤል ሰላማዊ ሽልማት አሸናፊ መሆናቸው ይፋ ተደረገ። ፲፱፹፮ ዓ.ም. - የደቡብ አፍሪቃ መሪዎች ኔልሰን ማንዴላና ፍሬድሪክ ዊሌም ደክለርክ የዓመቱ የኖቤል ሰላማዊ ሽልማት አሸናፊዎች መሆናቸው ይፋ ተደረገ። ፲፱፻፺፮ ዓ.ም. - የቻይና ሕዝባዊ ሬፑብሊክ ለመጀመሪያ ጊዜ ሰው የያዘች የሰማይ መንኮራኩር ተኮሰች።

የሥራ ዕህቶች ነጻ መጽሐፈ ዕውቀት የሆነው የውክፔዲያ አስተናጋጅ Wikimedia Foundation ነው። ይህ ለትርፍ-ያልሆነ ድርጅት አያሌ ልዩ ልዩ ባለ ብዙ ቋንቋ እና የጋራ ጥቅም ሥራ እቅዶች ያካሂዳል፦ ውክፔዲያ Wikipedia    ውኪ መዝገበ ቃላት Wiktionary የደራሲዎች ስራ መዘክር Wikisource ውኪ ነጻ መጻሕፍት Wikibooks ውኪ ጥቅሶች Wikiquotes ወቅታዊ ዜናዎች Wikinews የፍጡሮች ማውጫ Wikispecies ውኪ ዩኒቨርሲቲ Wikiversity የጋራ ሚዲያዎች Wikicommons የውኪ የበላይ ዕቅድ Meta-wiki ውኪ ጉዞ Wikivoyage ውኪ ውህብ Wikidata

ለዕለቱ የተመረጠ ምስል )