1902
Iz Wikipedije, slobodne enciklopedije
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 19. vijek – 20. vijek – 21. vijek |
Decenija: | 1870-e 1880-e 1890-e – 1900-e – 1910-e 1920-e 1930-e |
Godine: | 1899 1900 1901 – 1902 – 1903 1904 1905 |
Gregorijanski | 1902 MCMII |
Ab urbe condita | 2655 |
Islamski | 1319 – 1320 |
Iranski | 1280 – 1281 |
Hebrejski | 5662 – 5663 |
Bizantski | 7410 – 7411 |
Koptski | 1618 – 1619 |
Hindu kalendari | |
- Vikram Samvat | 1957 – 1958 |
- Shaka Samvat | 1824 – 1825 |
- Kali Yuga | 5003 – 5004 |
Kineski | |
- Kontinualno | 4538 – 4539 |
- 60 godina | Yang Voda Tigar (od kineske N. g.) |
Holocenski kalendar | 11902 |
Podrobnije: Kalendarska era |
Godina 1902 (MCMII) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u utorak po 13 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).
Događaji[uredi - уреди | uredi izvor]
Januar/Siječanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- januar - Alfred Loisy piše L'évangile et l'Eglise što izaziva modernističku krizu.
- 5. 1. - Praizvedba "Dantonove smrti" Georga Büchnera.
- 7. 1. - Udova carica Cixi se vraća u Zabranjeni grad i nastavlja upravu.
- 18. 1. - Komisija SAD-a odlučila graditi Panamski kanal.
- 23. 1. - U mećavi na planini Hakkōda gine 199 japanskih vojnika.
- 28. 1. - Osnovan Karnegijev institut.
- 30. 1. - Sklopljena Anglo-japanska alijansa - traje do 1921-23, smatra se krajem britanske "Sjajne izolacije".
Februar/Veljača[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 2. - U Kini zabranjeno ukalupljivanje ženskih stopala.
- 6. 2. - Talijanska vlada mobilizira željezničare da spriječi štrajk.
- 15. 2. - Otvoren Berlinski U-voz.
- 22. 2. - Nemačka Gausova ekspedicija otkrila Zemlju cara Wilhelma II na Antarktiku.
- 25. 2. - Buri tjeraju britansku vojsku na povlačenje kod Klerksdorpa.
- februar/mart? - Izvesni Rade Alavantić, karađorđevićevac, pokušao da preuzme kontrolu nad žandarmima u Šapcu.
Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi izvor]
- 6. 3. - Osnovan Real Madrid CF.
- 7. 3. - Drugi burski rat: poslednja pobeda Bura, zarobljeni britanski general i 200 vojnika.
- 7. 3. - U Osmanskom carstvu zabranjene škole na jermenskom.
- mart - U Beogradu okršaj velikoškolaca i žandarma, nakon što su se prvi ražestili zbog toga što je Nikola Pašić glasao za vladin predlog zakona.
April/Travanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 4. - U Los Angelesu otvoren Electric Theatre, prvi bioskop na svetu.
- 8. 4. - Rusija pristaje na povlačenje svojih trupa iz Mandžurije
- 13. 4. - U Francuskoj novi automobilski rekord: 119 km/h (firma Gardner-Serpollet).
- 18. 4. - Zemljotres u Gvatemali, 800 - 900 mrtvih.
- 18. 4. - Josif Džugašvili uhapšen u Batumiju, gde je pripremao radničke demonstracije.
- 25. 4. - Firma Carl Zeiss patentirala foto-objektiv Tessar.
Maj/Svibanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 5. - 416 ljudi poginulo u tornadu u Dacci u Indiji.
- 5. 5. - Bosanski Srbi predali caru Franji Josipu i četvrti memorandum o svojim problemima.
- 7. 5. - Erupcija vulkana La Soufrière (Saint Vincent) - 1680 mrtvih.
- 8. 5. - Glavna erupcija Mont Peléea, 30 000 ljudi je poginulo od posljedica trovanja otrovnim plinom proizašlog iz vulkana u mjestu St. Pierre na otoku Martinique na francuskim Karibima, preživjela je 1 osoba.
- 17. 5. - Alfonso XIII počinje samostalnu vladavinu u Španiji (do 1931).
- 20. 5. - Kuba dobila formalnu nezavisnost od SAD.
- 31. 5. - Mirom u Vereenigingu završen Drugi burski rat - Buri se moraju razoružati i zakleti na vernost britanskoj Kruni, ali predviđena samouprava za Transvaal i Oranje.
- maj - U Srbiji nakratko pala Vujićeva vlada, Nikola Pašić dobio mandat u jednom trenutku.
- + Na izborima za srpski Narodno-crkveni sabor u Ugarskoj pobedila Radikalna stranka.
Jun/Juni/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 2. 6. - Počinje petomesečni štrajk u rudnicima antracita u istočnoj Pensilvaniji.
- jun - U Njujorku završena zgrada Flatiron.
- 19. 6. - Senat SAD glasao za gradnju Panamskog kanala (druga opcija je bila Nikaragvanski kanal, odbačena nakon što su proturene dezinformacije o tamošnjoj vulkanskoj aktivnosti).
- 23. 6. - Njemačka, Austrougarska i Italija obnovili Trojni savez.
- 28. 6. - Posle nekoliko godina otezanja, za skopskog vladiku ustoličen Firmilijan Dražić iz SPC (trzavice Srbije i Bugarske).
Jul/Juli/Srpanj[uredi - уреди | uredi izvor]
- 4. 7. - Zvanični završetak Filipinsko-američkog rata, ali neke grupe nastavljaju borbu do 1913 - Filipini postaju neinkorporirana teritorija SAD.
- 11. 7. - Britanski premijer Lord Salisbury se povlači, dolazi njegov nećak Arthur Balfour (do 1905).
- 14. 7. - U Sarajevu osnovano srpsko kulturno-prosvetno društvo "Prosvjeta".
- 14. 7. - Srušio se Zvonik Bazilike sv. Marka u Veneciji (obnovljen 1912).
- 25. 7. - Princ Mirko Dimitrije Petrović-Njegoš se oženio Natalijom Konstantinović, unukom Anke Obrenović - mogućnost nasleđenja srbijanskog prestola.
- leto - Britanac Edward Raymond Turner snima prve poznate filmove u boji.
Avgust/August/Kolovoz[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 8. - Eksplozija u rudniku Wollongonga u Australiji, 100 mrtvih.
- 9. 8. - Krunisanje britanskog kralja Edwarda VII.
- 19. 8. - U "Srpskim novinama" od 6. avgusta po starom kalendaru objavljena prva prognoza vremena u Srbiji (Milan Nedeljković, osnivač astronomske i meteorološke opservatorije u Beogradu).
- 22. 8. - Osnovana kompanija "Cadillac".
- 29. 8. - Preko 9000 ljudi umire od kolere u Egiptu.
- 30. 8. - Nova erupcija Mont Peléea, još 1000 mrtvih.
Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 9. - Premijera francuskog filma Le Voyage dans la Lune.
- 1 - 3. 9. - Protusrpske frankovačke demonstracije u Zagrebu, nakon prenesenog članka "Srbi i Hrvati" u zagrebačkom "Srbobranu" (novine kasnije transformisane u "Novi Srbobran", gl. urednik Svetozar Pribićević).
Oktobar/Listopad[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 10. - Osnovana prva zanatska škola u Srbiji - Građevinska škola u Beogradu.
- 20. 10. (7. 10. po j.k.) - U Srbiji pad vlade Mihaila Vujića (povod novo otkazivanje posete Aleksandra i Drage Rusiji), novi predsednik ministarskog saveta je Pera Velimirović, takođe radikal.
- jesen? - Knjaz Nikola u pismu uverava kralja Aleksandra Obrenovića da ne stoji iza eventualnih planova princa Mirka, takođe mu iznosi mišljenja o susedima: "Jači smo mi Srbi od Bugara!... I njih i Hrvate strah je od nas, pa zato tutnje s njihovom Velikom Bugarskom i Velikom Hrvatskom"[1].
Novembar/Studeni[uredi - уреди | uredi izvor]
- 1. 11. - Tajni ugovor Italije i Francuske o razgraničenju interesnih sfera u severnoj Africi (Libija i Tunis).
- 11. 11. - U Sarajevu osnovano "Hrvatsko društvo za namještanje djece na zanate i u trgovinu", od 1904. "Napredak" (u Mostaru u rujnu osn. "Hrvatsko potporno društvo za siromašne đake i naučnike").
- 19. 11. (6. 11. po j.k.) - Pala vlada Pere Velimirovića, za predsednika vlade postavljen general Dimitrije Cincar-Marković, raspuštena skupština (povratak ličnog režima kralja Aleksandra Obrenovića).
- novembar - Porta objavila reformni program za rumelijske vilajete - Albanci se suprotstavljaju na Kosovu.
Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi izvor]
- 9. 12. - Otvara se Venecuelanska kriza 1902–1903 - britanska, nemačka i italijanska flota blokiraju Venecuelu jer ova ne plaća dugove.
- 10. 12. - Dovršena prva Asuanska brana na Nilu
- 18. 12. - Prvi sastanak Odbora za obranu carstva u Londonu
- 25. 12. (12. 12. po j.k.) - Ruski ministar inostranih poslova Vladimir Lamsdorf se u Nišu sastao sa kraljem Aleksandrom.
- 30. 12. - Ekspedicija Discovery: Scott, Shackleton i Wilson stižu do 82° južne geo-širine.
Kroz godinu[uredi - уреди | uredi izvor]
- Objavljena Domanovićeva "Stradija".
- U Kosovskoj Mitrovici radi zaštite srpskog naroda otvoren ruski konzulat (Grigorij Ščerbina).
- Léon Teisserenc de Bort otkrio stratosferu.
- Lenjin objavio pamflet "Što da se radi" - potrebna je marksistička partija posvećenih revolucionara kao avangarda radničke klase.
Rođenja[uredi - уреди | uredi izvor]
- 10. 1. - Dobriša Cesarić, pjesnik († 1980.)
- 15. 1. - Nâzım Hikmet, turski pjesnik i dramatičar
- 15. 1. - Saud ibn Abd al-Aziz, saudijski kralj († 1969)
- 15. 1. - Karlo Štajner, jugoslovenski marksista († 1992)
- 16. 1. - Eric Liddell, trkač († 1945)
- 19. 1. - Georgije Ostrogorski, istoričar-vizantolog († 1976)
- 31. 1. - Tallulah Bankhead, američka glumica
- 1. 2. - Langston Hughes, književnik († 1967)
- 4. 2. - Charles Lindbergh, američki avijatičar († 1974.)
- 10. 2. - Walter Houser Brattain, fizičar nobelovac († 1987)
- 23. 2. - Otokar Keršovani, hrvatski publicist († 1941.)
- 24. 2. - Nedeljko Gvozdenović, slikar, srpski akademik († 1988)
- 27. 2. - John Steinbeck, književnik nobelovac († 1968)
- 29. 4. - Vladimir Ždanov, sovjetski general († 1964)
- 5. 5. - Prvoslav Pivo Karamatijević, srpski slikar i grafičar († 1963)
- 10. 5. - David O. Selznick, filmski producent († 1965)
- 21. 5. - Anatole Litvak, filmski režiser († 1974)
- 2. 6. - Slavko Batušić, književnik, publicist itd. († 1979)
- 20. 6. - Marko Ristić, srpski pisac-nadrealista i diplomata († 1984)
- 1. 7. - William Wyler, filmski režiser († 1981)
- 4. 7. - Meyer Lansky, gangster († 1983)
- 27. 7. - Dragi Jovanović, kvisling († 1946)
- 8. 8. - Paul Dirac, fizičar nobelovac († 1984)
- 10. 8. - Norma Shearer, glumica († 1983)
- 11. 8. - Alfredo Binda, italijanski biciklista (umro 1986)
- 19. 8. - Ogden Nash, pesnik († 1971)
- 22. 8. - Leni Riefenstahl, nemačka režiserka i fotograf († 2003)
- 24. 8. - Carlo Gambino, gangster († 1976)
- 11. 9. - Žarko Zrenjanin, narodni heroj († 1942)
- 12. 9. - Juscelino Kubitschek, predsednik Brazila († 1976)
- 22. 9. - Ruholah Homeini, vrhovni lider Irana († 1989)
- 26. 9. - Mihailo Petrov, srpski slikar († 1983)
- 26. 9. - Albert Anastasia, gangster († 1957)
- 27. 9. - Milan Dedinac, književnik, dramaturg, upravnik JDP († 1966)
- 1. 10. - Oktavijan Miletić, hrvatski filmski režiser (†.1987.)
- 3. 10. - Jean Gremillon, francuski režiser († 1959.)
- 6. 10. - Mihovil Logar, kompozitor i muzički pedagog († 1998)
- 21. 11. - Marko Čelebonović, slikar († 1986)
- 21. 11. - Mihail Suslov, sovjetski političar († 1982)
- 28. 11. - Jelena Lapčević Bilbija, spiker Radio Beograda i pisac za decu († 1964)
- 5. 12. - Strom Thurmond, američki političar († 2003)
- 19. 12. - Ralph Richardson, britanski glumac
- 20. 12. - Princ George, vojvoda od Kenta, član britanske kraljevske porodice
Smrti[uredi - уреди | uredi izvor]
- 11. 1. - Marija Akačić, glumica (* 1835)
- 26. 1. - Kosta Taušanović, srpski radikalski političar (* 1854)
- 23. 3. - Kálmán Tisza, mađarski političar (* 1830)
- 25. 3. - Jovan Stefanović Vilovski, prvi srpski hidrolog (* 1821)
- 26. 3. - Cecil Rhodes, britanski imperijalista (* 1853.)
- 8. 4. - Jovan Živković, pravnik, političar, bankar (* 1826)
- 4. 6. - Nikola Mašić, slikar (* 1852)
- 4. 7. - Swami Vivekananda, hindu verski vođa (* 1863)
- 6. 7. - Maria Goretti, žrtva ubistva i najmlađa svetica Rimokatoličke crkve (* 1890)
- 29. 7. - Ljubomir Nedić, književni kritičar (* 1858)
- 26. 9. - Levi Strauss, proizvođač džinsa (* 1829)
- 29. 9. - Émile Zola, francuski književnik (* 1840.)
- 26. 10. - Elizabeth Cady Stanton, aktivistkinja za ženska prava (* 1815)
- 30. 10. - Jovan Paču, kompozitor i pijanista (* 1847)
- 22. 11. - Friedrich Alfred Krupp, industrijalac čelika (* 1854)
- 22. 11. - Walter Reed, vojni lekar (* 1851)
- 25. 12. - Dragutin Antun Parčić, hrvatski jezikoslovac (* 1832.)
- ? - Hadži Zeka, osnivač Pećke lige (* 1832)
Nobelova nagrada za 1902. godinu[uredi - уреди | uredi izvor]
- Fizika: Hendrik Antoon Lorentz i Pieter Zeeman
- Kemija: Hermann Emil Fischer
- Fiziologija i medicina: Ronald Ross
- Književnost: Theodor Mommsen
- Mir: Élie Ducommun i Charles Albert Gobat
Umjetnost[uredi - уреди | uredi izvor]
- Novela Joseph Conrad - Srce tame
- Kip Romeo i Julia Augusta Rodina
- Roman Henry James - Krila golubice
- Arthur Conan Doyle - Baskervilski pas