Ελλnνική Δημοκρατία Ellinikí Dhimokratía Republika Grecka
←
Flaga Grecji Godło Grecji
Dewiza: (gr.) Ελευθερία ή θάνατος (Wolność albo śmierć)
Hymn: Imnos pros tin Eleftherian (Hymn do wolności)
Konstytucja	Konstytucja Grecji
Język urzędowy	grecki
Język używany	grecki
Stolica	Ateny
Ustrój polityczny	demokracja
Typ państwa	republika
Głowa państwa	prezydent Karolos Papoulias
Szef rządu	premier Antonis Samaras
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	96. na świecie 131 957 km² 0,86%
Liczba ludności (2011)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	75. na świecie ▼10 787 690[1] 81,75 osób/km²
PKB (2010)  • całkowite   • na osobę	▼305,4 mld USD[2] ▼27 311 USD
PKB (PPP) (2010)  • całkowite   • na osobę	▼318,7 mld USD[2] ▼28 496 USD
Jednostka monetarna	1 euro = 100 eurocentów (EUR, €)
Niepodległość * ogłoszona * uznana	od imperium osmańskiego 25 marca 1821 3 lutego 1830, na Konferencji londyńskiej
Religia dominująca	Prawosławie
Strefa czasowa	UTC +2 – zima UTC +3 – lato
Kod ISO 3166	GR
Domena internetowa	.gr
Kod samochodowy	GR
Kod samolotowy	SX
Kod telefoniczny	+30
1  Dane za CIA The World Factbook [1]

Grecja (gr. Ελλάδα Elláda, IPA: [e̞ˈlaða] lub Ελλάς Ellás, IPA: [e̞ˈlas]), Republika Grecka (Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía, IPA: [e̞ˌliniˈci ðimo̞kraˈtiˌa]) – kraj położony w południowo-wschodniej części Europy, na południowym krańcu Półwyspu Bałkańskiego. Graniczy z czterema państwami, Albanią, Republiką Macedonii i Bułgarią od północy, oraz Turcją od wschodu. Ma dostęp do czterech mórz: Egejskiego i Kreteńskiego od wschodu, Jońskiego od zachodu oraz Śródziemnego od południa. Grecja posiada dziesiątą pod względem długości linię brzegową na świecie, o długości 14880 km. Poza częścią kontynentalną, w skład Grecji wchodzi około 1400 wysp, w tym 227 zamieszkałych. Najważniejsze to Kreta, Dodekanez, Cyklady, i Wyspy Jońskie. Najwyższym szczytem jest wysoki na 2917 m n.p.m. Olimp.

Grecja posiada długą historię i bogate dziedzictwo kulturowe. Uważana jest za spadkobierczynię starożytnej Grecji. Jako taka, stanowi kolebkę całej cywilizacji zachodniej, miejsce narodzin demokracji^[3], filozofii^[4], Igrzysk Olimpijskich, wielu podstawowych twierdzeń matematycznych, zachodniej literatury, historiografii, politologii, oraz teatru^[5], zarówno komedii, jak i dramatu. Świadectwo tej spuścizny stanowi 17 Obiektów Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Nowożytne państwo greckie zostało utworzone w efekcie zwycięskiego powstania przeciwko rządom ottomańskim.

Współczesna Grecja jest rozwiniętym krajem^[6][7], o wysokim Wskaźniku Rozwoju Społecznego, i innych wskaźnikach jakości życia^[8][9][10], członkiem wielu organizacji międzynarodowych, Paktu Północnoatlantyckiego od 1952 roku, z przerwą w latach 1974-1980, Wspólnot Europejskich od 1981 r.^[11],strefy euro od 2002 r. oraz Europejskiej Agencji Kosmicznej od 2005 r.^[12] Jest członkiem założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju^[13] oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego.

[edytuj] Historia

Akropol ateński

Aleksander Wielki na Bucefale pod Issos

 Osobny artykuł: Historia Grecji.

Silny wpływ na rozwój starożytnej cywilizacji greckiej wywarły warunki naturalne. Granice górskie podzieliły kraj na wiele niezależnych miast, o różnorodnych formach władzy państwowej. Sąsiedztwo morza sprawiło, że Hellenowie byli odkrywcami i kupcami, dzięki czemu wymieniali towary i idee z innymi ludami świata śródziemnomorskiego. Bliski Wschód i Egipt wywarły wpływ na powstanie mitów greckich, które znalazły wyraz w poezji epickiej, a później w dramacie i sztukach plastycznych. Ziemia obfitowała w marmur i glinę, co umożliwiło wznoszenie świątyń oraz tworzenie rzeźb i ceramiki, głównych źródeł wyobrażeń na temat antycznej kultury Grecji.

Greckie wybrzeża Morza Egejskiego były pierwszym miejscem w Europie, w którym wykształciły się zaawansowane cywilizacje – kultura cykladzka, kultura minojska oraz kultura mykeńska. Następnie, na Peloponezie i w dzisiejszej Grecji Środkowej, a także na wyspach Morza Jońskiego i Egejskiego wyrosło wiele państw-miast (polis). Położenie sprzyjało rozwojowi handlu i ekspansji kolonialnej na wybrzeża Azji Mniejszej, południowych Włoch i Morza Czarnego. Miasta sprzymierzały się z najsilniejszymi – Atenami i Spartą, aby powstrzymać ekspansję Persów. Gdy odepchnięto wroga, pojawiły się konflikty między polis, których kulminacją była wojna peloponeska. W ciągu stulecia niej, po okresie hegemonii Teb, Grecja została zjednoczona pod rządami macedońskimi przez Filipa II. Po śmierci Filipa z rąk zamachowca, władzę przejął jego syn Aleksander, który podbił imperium perskie, jednocząc Grecję z Bliskim Wschodem. Po jego nagłej śmierci hellenistyczne imperium stało się polem walk między jego generałami.

W 146 r. p.n.e. Półwysep Bałkański i wyspy greckie zostały zajęte przez Rzymian. Grecja stała się prowincją rzymską, ale nie przerwało to rozwoju greckiej kultury. Nowi władcy przyjęli ją i rozprzestrzenili na terenie swojego imperium.

 Osobny artykuł: Cesarstwo Bizantyńskie.

Po rozpadzie cesarstwa rzymskiego, w Bizancjum dominował język (od VIII w. urzędowy) i kultura grecka. Przed zdobyciem Konstantynopola przez Turków wielu inteligentów greckich wyemigrowało do Włoch i innych części Europy wolnych od ich panowania, przyczyniając się znacząco do renesansu i przeniesienia dorobku cywilizacji greckiej na zachód Europy^[14]. Ostatni cesarz – Konstantyn XI Dragazes – zginął 29 maja 1453. Ottomański system milletów przyczynił się do tego, że Grecy zachowali odrębność kulturową w posegregowanym narodowo imperium. Odegrało to ważną rolę w odzyskaniu przez Grecję niepodległości.

25 marca 1821: Narodowy mit: Abp Germanos błogosławi grecką flagę w Aja Lavra, powstańcy składają uroczystą przysięgę. W rzeczywistości zbliżone wydarzenie miało miejsce, lecz w mieście Patras^[15] mal. Theodoros Vryzakis, 1865

Nawet przedszkolaki powszechnie uczestniczą w obchodach Dnia Niepodległości Ojczyzny (25 marca)

17 marca 1821 wybuchło gwałtowne powstanie antytureckie. W okręgu Mani, na półwyspie Peloponez, zdobyto wszystkie trzy tureckie zamki garnizonowe. Następnie, 25 marca 1821, arcybiskup Patras, Germanos, wezwał wszystkich Greków do walki o wyzwolenie narodowe. Stąd 25 marca jest świętem narodowym, jednym z dwóch oficjalnych (drugie to dzień "Nie!", 28 października, rocznica odrzucenia ultimatum Mussoliniego). Powstanie, po krwawych walkach, z pomocą Anglii, Francji i Rosji, doprowadziło w 1830 r. do odzyskania niepodległości przez niewielką część obecnego terytorium Grecji.

W wyniku wojny z imperium osmańskim w roku 1897 oraz wojen bałkańskich przyłączone zostały Kreta, Epir, oraz Macedonia z Salonikami. W czasie I wojny światowej Grecja długo była neutralna a król Konstantyn I Glücksburg przejawiał silne tendencje proniemieckie. 27 czerwca 1917 roku Grecja włączyła się do wojny po stronie państw ententy w atmosferze rządowego zamachu stanu, król został zdetronizowany. Przegrana państw centralnych, w tym imperium osmańskiego oraz pogromy i ludobójstwo ludności prawosławnej w Turcji, otworzyły przed rządem w Atenach szansę realizacji haseł Wielkiej Idei, czyli zjednoczenia Greków w ramach jednego państwa, nawiązującego do tradycji monarchii bizantyńskiej, ze stolicą w Konstantynopolu. Pod wpływem tej idei rządy Grecji podjęły kolejne decyzje o zajęciu rejonu dawnej Jonii, a następnie także o kontynuacji grecko-tureckiej wojny. Z upoważnienia państw Ententy, wojska greckie zajęły wtedy okręg Smyrny, o którego przyszłości zdecydować miało referendum. Turcja nie uznała zmiany granic, kontynuując starcia. Grecy zdecydowali wtedy o ofensywie w głąb Anatolii, zakończonej klęską i kolejnymi, licznymi pogromami ludności prawosławnej w Azji Mniejszej. Zawarty w 1923 r. w Lozannie traktat pokojowy zatwierdzał wymianę ludności między Grecją a Turcją wg kryterium wyznawanej religii^[16]. W 1924 r. proklamowano republikę, a w 1935 r. przywrócono monarchię. W obydwu wojnach światowych Grecy walczyli po stronie aliantów. W okresie II wojny światowej większość terytorium Grecji administrowana była przez hitlerowski rząd kolaboracyjny.

 Osobny artykuł: Państwo Greckie.

1941-44

 Osobny artykuł: Wojna domowa w Grecji.

1946-49

W wyniku plebiscytu z 1 września 1946, ustrój Grecji określono jako monarchię konstytucyjną. W 1967 r. władzę przejęła junta czarnych pułkowników. W roku 1974 junta została obalona i nastały rządy demokratyczne.
Grecja od 1952 r. należy do NATO, a od 1981 roku jest w EWG.

[edytuj] Ustrój polityczny

 Osobny artykuł: Ustrój polityczny Grecji.

Grecja jest demokracją parlamentarną. Na czele państwa stoi prezydent, który jest wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawuje parlament oraz prezydent. Parlament składa się z 300 parlamentarzystów, wybieranych na czteroletnią kadencję.

Według nowych zasad 260 mandatów w parlamencie przyznawanych jest w systemie proporcjonalnym, a pozostałych 40 automatycznie przechodzi do partii, która uzyskała największą liczbę głosów.

Władzę wykonawczą sprawuje rząd oraz prezydent. Premier wyznaczany jest przez prezydenta państwa, który powołuje na to stanowisko przewodniczącego partii posiadającej w parlamencie absolutną większość lub większość względną. Rząd musi otrzymać w parlamencie wotum zaufania.

[edytuj] Obecna sytuacja polityczna

W Grecji 4 października 2009 odbyły się przedterminowe wybory parlamentarne.

Wygrali je socjaliści z PASOK, zdobywając 160 miejsc w 300-osobowym parlamencie. Rządząca od 2004 konserwatywna Nowa Demokracja, na skutek swojej największej porażki w historii (91 zdobytych mandatów), znalazła się w opozycji.

[edytuj] System prawny

 Osobny artykuł: System prawny Grecji.

W Grecji obowiązuje system prawa należący do typu kontynentalnego. Na jego kształt duży wpływ miały prawo niemieckie i francuskie^[17]. Jego podstawą jest Konstytucja Grecji z 1975 r.

[edytuj] Gospodarka

 Osobny artykuł: Gospodarka Grecji.

 Zobacz też: Organismos Sidirodromon Ellados.

Spośród krajów unijnych, gospodarka Grecji ma najgorszy Wskaźnik Wolności. Nie jest nawet w pierwszej setce na świecie.^[18]

W latach 1981-1990 nastąpiły w Grecji znaczne przeobrażenia gospodarcze i rozpoczął się szybki rozwój ekonomiczny. W miejsce rolno-surowcowej uformowała się gospodarka o większym udziale usług (głównie transport, obsługa turystów, handel, finanse). Większą rolę odegrało tu członkostwo (od 1981) i pomoc Wspólnoty Europejskiej. W latach od 1985 do 1991 Grecja otrzymała 2,5 mld dolarów amerykańskich w ramach tzw. planu integracyjnego, średni roczny przyrost produktu krajowego brutto wynosił w latach 1987-1990 1,6%. Usługi wytwarzają 78,3% produktu krajowego brutto, przemysł – 18%, rolnictwo – 3,6% (2011).^[19] Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w 2007 roku wyniósł $27 360, czyli ok. 93% średniej unijnej.

[edytuj] Ludność

Dla większości Greków bardzo ważne są ich sympatie sportowe – Centralny Stadion Olimpijski, w zespole obiektów sportowych O.A.K.A., w Atenach

Jako Grecy, określa się 98% stałych mieszkańców, czyli pomijając imigrantów ekonomicznych. Odmienność językowa lub kulturowa nie jest w Grecji tożsama z przynależnością do innego narodu. Jedynie ułamek ludności słowiańskojęzycznej oraz cała ludność, używająca w domach języka tureckiego, nie uważa się za Greków. Główne mniejszości narodowościowe, językowe lub kulturowe to Cyganie (ok. 300 tys.), Turcy i Pomacy (stanowiący łącznie ok. 100-130 tys. wyznawców islamu), Arumuni zwani tu Wlachami, Macedończycy, Albańczycy. Liczna jest grupa ludności słowiańskojęzycznej, lub ludności dwu- i trójjęzycznej, identyfikująca się jako rdzenni Grecy. Wg raportu Komitetu Helsińskiego^[20], spośród ok. 200 tysięcy ludności słowiańskojęzycznej, rdzennie tubylczej, zamieszkałej w greckiej prowincji Macedonia, co najwyżej 30 tysięcy osób identyfikuje się jako nie Grecy, a Macedończycy. Jako Grecy, zdecydowanie określa się ludność używająca języka wołoskiego, oraz Arvanici, tj. lud o korzeniach albańskich, zamieszkały w całej Grecji od kilku stuleci, większa część Cyganów oraz Pontowie. Liczni rosyjskojęzyczni repatrianci z Rosji i ZSRR, także określają się jako Pontowie, a zatem Grecy. Gęstość zaludnienia to 79 osób/km². Wg danych meldunkowych, w miastach mieszka 63% ludności. Jednak w Grecji nie ma obowiązku zmiany meldunku przez obywatela w wypadku zmiany miejsca zamieszkania. Toteż w gminach zameldowania znacznej części mieszkańców Grecji są tylko przechowywane dane osób, w rzeczywistości tam już niezamieszkałych. Większe zespoły miejskie składają się ze spójnych urbanistycznie, lecz odrębnych administracyjnie jednostek, gmin miejskich, prawnie określanych także jako "miasto". Oto największe z nich:

W rzeczywistości liczby te należy powiększyć jeszcze o około milion niezameldowanych w Grecji imigrantów. Wg danych służby statystycznej Eurostat, w 2008 roku Grecję zamieszkiwało (legalnie) około 906 tysięcy cudzoziemców, do których należeli w większej części Albańczycy, stanowiący 63,7% ogółu legalnie przebywających w Grecji cudzoziemców. Liczba nielegalnych imigrantów prawdopodobnie znacznie przewyższa liczbę legalnych i jest to głównie ludność pochodzenia azjatyckiego.

[edytuj] Religia

 Osobny artykuł: Grecki Kościół Prawosławny.

 Osobny artykuł: Patriarchat Konstantynopolitański.

Meteory – Monastyr Św.Trójcy

Większa część stałych mieszkańców Grecji jest wyznawcami prawosławnego Autokefalicznego Kościoła Greckiego, na którego czele stoi metropolita Aten i całej Hellady (obecnie arcybiskup Hieronim II). Kościół podzielony jest administracyjnie na 81 diecezji, w których znajduje się 9000 kościołów i 300 monasterów (nie licząc autonomicznego okręgu Świętej Góry Athos).

Dane z 2005:

• prawosławie: 87,1%,
• ateizm: ok. 9%
• islam: 1,5%,
• katolicyzm: 0,61%,

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Kościoła katolickiego w Grecji.

 Osobny artykuł: Grecki Kościół katolicki.

• protestantyzm: 0,54%, gł. zielonoświątkowcy

 Osobny artykuł: Wolny Kościół Apostolski Pięćdziesiątnicy .

• Świadkowie Jehowy: 0,26%,

 Osobny artykuł: Świadkowie Jehowy w Grecji.

• judaizm: 0,05%.
• wśród imigrantów dominującą religią jest islam.

[edytuj] Geografia i warunki naturalne Grecji

panorama nadmorskich dzielnic Aten

 Osobny artykuł: geografia Grecji.

Terytorium Grecji można podzielić na:

• Grecję kontynentalną (wraz z oddzielonym od niej Kanałem Korynckim półwyspem Peloponez), która wchodzi w skład Półwyspu Bałkańskiego
• oraz wyspy rozsiane na morzach Egejskim i Jońskim
  

  

  krajobrazy wyspy Zakintos

Prawie 1/5 powierzchni Grecji przypada na około 3000 wysp, z czego 167 jest zamieszkanych. Największe z wysp to:

• Kreta (ok. 8260 km²)
• Eubea (ok. 3621 km²)
• Lesbos (ok. 1630 km²)
• Rodos (ok. 1400 km²)
• Chios (ok. 840 km²)
• Kefalinia (ok. 780 km²)
• Samos (ok. 480 km²)
• Lemnos (476 km²)
• Naksos (ok. 430 km²)
• Zakintos (406 km²)
• Thasos (ok. 390 km²)
• oraz archipelagi
  • Wyspy Jońskie
  • Cyklady
  • Sporady Południowe i Północne

Blisko 81% powierzchni Grecji zajmują pasma górskie (śr. wysokość 1200–1800 m n.p.m.), które przyjmują przebieg południkowy. Obszary nizinne są niewielkie i występują w pobliżu wybrzeży (Niz. Salonicka, Tracka, Tesalska oraz Argolidzka). Półwysep Chalcydycki tworzy 3 wtórne półwyspy: Kassandra, Sithonia i Athos.

[edytuj] Podział administracyjny Grecji

Grecja – zdjęcie satelitarne

 Osobny artykuł: podział administracyjny Grecji.

Grecja jest podzielona na 13 regionów (περιφέρεια – periféreia, l.mn. περιφέρειες – periféreies), które dzielą się na 54 departamenty (νομός – nomós, l. mn. νομοί – nomoí).

W myśl uchwalonej już ustawy, z dniem 1 stycznia 2011 liczba gmin i departamentów uległa redukcji o ok. 40%. Zapewnić ma to budżetowi państwa oszczędność 1,8 mld Euro, corocznie.

Mapa regionów Grecji

[edytuj] Zobacz też

  Wikimedia Commons ma galerię ilustracji związaną z tematem:
Grecja

Zobacz hasło Grecja w Wikisłowniku

• kuchnia grecka
• Achajowie, Dorowie, Jonowie, Eolowie, Karowie
• Hellada
• hymn państwowy, herb Grecji, flaga Grecji
• władcy Grecji, prezydenci Grecji
• mitologia grecka
• wyspy Grecji
• konflikt grecko-macedoński
• Ludobójstwo Greków
• greckie tablice rejestracyjne
• Grecy
• Ambasada Grecji w Polsce

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Prezydent Grecji
• Parlament Grecji
• Rząd Grecji
• Greckie Ministerstwo Turystyki
• Greckie ambasady na świecie (archiwum)
• Grecja w katalogu Open Directory Project

p • d • e Państwa Europy Albania • Andora • Austria • Belgia • Białoruś • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Kazachstan • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Ukraina • Watykan • Węgry • Wielka Brytania • Włochy Państwo nieuznawane na arenie międzynarodowej Naddniestrze[1] Terytoria zależne Gibraltar (Wielka Brytania) • Guernsey (Wielka Brytania) • Jan Mayen (Norwegia) • Jersey (Wielka Brytania) • Svalbard (Norwegia) • Wyspa Man (Wielka Brytania) • Wyspy Owcze (Dania) Państwo sui generis/terytorium sporne Kosowo[2] ↑ Mołdawska Republika Naddniestrza nie jest uznawana przez żadne państwo. ↑ Republika Kosowa jednostronnie ogłosiła niepodległość, która jest uznawana przez 81 ze 193 państw członkowskich ONZ. Obecnie działa tam administracja Organizacji Narodów Zjednoczonych - UNMIK, administracja Republiki Kosowa oraz specjalna misja Unii Europejskiej - EULEX.

p • d • e Półwysep Bałkański Albania • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Czarnogóra • Grecja • Macedonia • Serbia • Kosowo Państwa częściowo leżące Chorwacja • Rumunia • Turcja • Słowenia

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych p • d • e Unia Europejska Państwa członkowskie Austria (1995) • Belgia (1958) • Bułgaria (2007) • Cypr (2004) • Czechy (2004) • Dania (1973) • Estonia (2004) • Finlandia (1995) • Francja (1958) • Grecja (1981) • Hiszpania (1986) • Holandia (1958) • Irlandia (1973) • Litwa (2004) • Luksemburg (1958) • Łotwa (2004) • Malta (2004) • Niemcy (1958/1990) • Polska (2004) • Portugalia (1986) • Rumunia (2007) • Słowacja (2004) • Słowenia (2004) • Szwecja (1995) • Węgry (2004) • Wielka Brytania (1973) • Włochy (1958) Terytoria specjalne wchodzące w skład Unii na podst. art. 349 TFUE Athos (gr.) • Azory (port.) • Büsingen am Hochrhein (niem.) • Campione d'Italia (wł.) • Ceuta (hiszp.) • Gibraltar (bryt.) • Gujana Francuska (fr.) • Gwadelupa (fr.) • Livigno (wł.) • Helgoland (niem.) • Madera (port.) • Martynika (fr.) • Melilla (hiszp.) • Reunion (fr.) • Saint-Barthélemy * (fr.) • Saint-Martin * (fr.) • Wyspy Alandzkie (fiń.) • Wyspy Kanaryjskie (hiszp.) Oficjalni kandydaci Chorwacja • Czarnogóra • Islandia • Macedonia • Serbia • Turcja Państwa aplikujące Albania Terytoria, które wchodziły w skład EWG/UE Algieria (1958-1962 jako de iure część Francji) • Grenlandia (1973-1985) • Saint-Pierre i Miquelon (1976-1985 jako departament zamorski Francji) * do 22 lutego 2007 wchodził w skład UE jako integralna część Gwadelupy, ponownie jako część Unii od 1 grudnia 2009 p • d • e Strefa euro Członkowie UGiW i UE Austria • Belgia • Cypr • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Malta • Portugalia • Luksemburg • Niemcy • Słowacja • Słowenia • Włochy Członkowie UGiW spoza UE Monako • San Marino • Watykan Pozostałe państwa spoza UE Andora • Czarnogóra • Kosowo p • d • e Rada Europy Państwa członkowskie Albania • Andora • Armenia • Austria • Azerbejdżan • Belgia • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Gruzja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Ukraina • Węgry • Wielka Brytania • Włochy Kandydaci Białoruś Obserwatorzy Izrael • Japonia • Kanada • Meksyk • Stany Zjednoczone • Stolica Apostolska p • d • e Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) Albania • Andora • Armenia • Austria • Azerbejdżan • Białoruś • Belgia • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czechy • Czarnogóra • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Gruzja • Grecja • Holandia • Hiszpania • Irlandia • Islandia • Kanada • Kazachstan • Kirgistan • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Stany Zjednoczone • Szwajcaria • Szwecja • Tadżykistan • Turcja • Turkmenistan • Ukraina • Uzbekistan • Węgry • Wielka Brytania • Włochy p • d • e Organizacja Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego Kraje członkowskie Albania • Armenia • Azerbejdżan • Bułgaria • Grecja • Gruzja • Mołdawia • Rosja • Rumunia • Serbia • Turcja • Ukraina Kraje kandydujące Cypr • Czarnogóra Obserwatorzy Austria • Białoruś • Chorwacja • Czechy • Egipt • Francja • Izrael • Niemcy • Polska • Słowacja • Tunezja • USA • Włochy p • d • e Pakt Północnoatlantycki (NATO) Państwa członkowskie Albania • Belgia • Bułgaria • Chorwacja • Czechy • Dania • Estonia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Islandia • Kanada • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Stany Zjednoczone • Turcja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy Kandydaci Bośnia i Hercegowina • Czarnogóra • Macedonia Potencjalni kandydaci Finlandia • Gruzja • Serbia • Szwecja p • d • e Światowa Organizacja Handlu (WTO) Albania • Angola • Antigua i Barbuda • Arabia Saudyjska • Argentyna • Armenia • Australia • Bahrajn • Bangladesz • Barbados • Belize • Benin • Boliwia • Botswana • Brazylia • Brunei • Burkina Faso • Burundi • Chile • Chiny • Chorwacja • Czad • Demokratyczna Republika Konga • Dominika • Dominikana • Dżibuti • Egipt • Ekwador • Fidżi • Filipiny • Gabon • Gambia • Ghana • Grenada • Gruzja • Gujana • Gwatemala • Gwinea • Gwinea Bissau • Haiti • Honduras • Hongkong • Indie • Indonezja • Islandia • Izrael • Jamajka • Japonia • Jordania • Kambodża • Kamerun • Kanada • Katar • Kenia • Kirgistan • Kolumbia • Kongo • Korea Południowa • Kostaryka • Kuba • Kuwejt • Lesotho • Liechtenstein • Macedonia • Madagaskar • Makau • Malawi • Malediwy • Malezja • Mali • Maroko • Mauretania • Mauritius • Meksyk • Mjanma • Mołdawia • Mongolia • Mozambik • Namibia • Nepal • Niger • Nigeria • Nikaragua • Norwegia • Nowa Zelandia • Oman • Pakistan • Panama • Papua-Nowa Gwinea • Paragwaj • Peru • Republika Południowej Afryki • Republika Środkowoafrykańska • Republika Zielonego Przylądka • Rwanda • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Salwador • Senegal • Sierra Leone • Singapur • Sri Lanka • Stany Zjednoczone • Suazi • Surinam • Szwajcaria • Tanzania • Tajlandia • Tajwan • Togo • Tonga • Trynidad i Tobago • Tunezja • Turcja • Uganda • Ukraina • Urugwaj • Wenezuela • Wietnam • Wybrzeże Kości Słoniowej • Wyspy Salomona • Zambia • Zimbabwe • Zjednoczone Emiraty Arabskie • Unia Europejska, w tym poszczególne kraje członkowskie: Austria • Belgia • Bułgaria • Cypr • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Szwecja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy p • d • e Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) Państwa członkowskie Australia • Austria • Belgia • Chile • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Izrael • Japonia • Kanada • Korea Południowa • Luksemburg • Meksyk • Niemcy • Norwegia • Nowa Zelandia • Polska • Portugalia • Słowacja • Słowenia • Stany Zjednoczone • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy • Unia Europejska (Komisja Europejska bierze udział w pracach OECD) Kandydaci Rosja Obserwatorzy Tajwan Współpracujący Brazylia • Chiny • Indie • Indonezja • Republika Południowej Afryki Organizacje afiliowane Międzynarodowa Agencja Energetyczna • Agencja Energii Nuklearnej • Europejska Konferencja Ministrów Transportu • Klub Sahelu

lez:Грецияvep:Grekanma