چوتھی صلیبی جنگ (۱۲۰۲–۱۲۰۴ ء) مقدس سرزمین اُتے حملہ کرنے تے یروشلم اُتے دوبارہ قبضہ کرنے دے مقصد دے نال پوپ انوسینٹ III دی کال دے نال شروع ہوئی۔ بادشاہاں تے عیسائی طاقت دے مراکز تے جمہوریہ وینس دے مفادات دے درمیان اندرونی تنازعات دی وجہ توں، چوتھی صلیبی جنگ اپنے اصل مقصد توں ہٹ گئی تے زادار تے عیسائی قسطنطنیہ دی فتح تے لُٹ مار تے اس دے وڈے حصے دی تقسیم دا باعث بنی ۔ بازنطینی سلطنت جمہوریہ وینس، صلیبیاں تے بازنطینی سلطنت دی زندہ بچ جانے والی حکومتاں دے درمیان۔ اس طرح، اپنی اقتصادی پوزیشن اُتے بھروسہ کردے ہوئے، جمہوریہ وینس اپنے سیاسی تے تجارتی مقاصد دے لئی صلیبیاں دے مذہبی محرکات توں فائدہ اٹھانے وچ کامیاب ہو گئی اور بحیرہ روم وچ سب توں مضبوط تجارتی طاقت بن گئی۔
1203 وچ قسطنطنیہ اُتے صلیبی حملہ
صلاح الدین ایوبی دے خلاف یروشلم دی بادشاہت دی شکست تے یروشلم شہر اُتے دوبارہ قبضہ کرنے وچ تیسری صلیبی جنگ دی ناکامی دے بعد ، یورپیاں وچ اک ہور جنگ دے لئی بوہت گھٹ جوش باقی سی۔ لیکن آخر کار، فرانسیسی بیرنز اک ہور صلیبی جنگ وچ حصہ لینے اُتے راضی ہو گئے۔ اس مقصد دے لئی صلیبیاں نے بحیرہ روم دے راستے سمندری راستے دا انتخاب کيتا۔ انہاں نے جمہوریہ وینس دے حکمران اینریکو ڈینڈولو دے نال ضروری جہاز فراہم کرنے دے لئی اک معاہدہ کيتا۔ ڈنڈولو نے بحری جہاز فراہم کيتے، لیکن صلیبی بھاری اخراجات برداشت نئيں کر سکے۔ لہٰذا، ڈنڈولو نے انہاں توں کہیا کہ اوہ زادار دے بندرگاہی شہر اُتے حملہ کرن تے اسنوں اپنے قرض دے بدلے جمہوریہ وینس دی حکمرانی وچ لے آئیاں ۔ زادار اُتے حملہ کرنے تے برطرف کرنے دے بعد، صلیبیاں نوں فیر احساس ہويا کہ اوہ ڈنڈولو دے جہازاں دی لیز واپس کرنے دے متحمل نئيں ہو سکدے۔ دراں اثناء، بازنطیم دے جلاوطن شہزادے، الیکسوس IV نے صلیبیاں توں کہیا کہ اوہ سلطنت دی بازیابی دے بدلے جمہوریہ وینس دا قرض ادا کرن۔ اس وجہ توں صلیبی رہنماواں نے قسطنطنیہ جانے دا فیصلہ کيتا۔ شہر اُتے حملہ کرنے دے بعد، اوہ الیکسیس چہارم نوں تخت اُتے بٹھانے وچ کامیاب ہو گئے، لیکن اس نے ادھی توں ودھ قیمت ادا کرنے توں انکار کر دتا۔ فیر اہل قسطنطنیہ دی مخالفت کيتی وجہ توں اسنوں سلطنت توں معزول کر دتا گیا۔ غلط فہمیاں تے لڑائیاں دے اک سلسلے دے بعد آخر کار صلیبیاں نے ۱۲۰۴ وچ قسطنطنیہ اُتے قبضہ کر کے لُٹ مار دی تے شہر دے بوہت سارے باشندےآں نوں قتل کر دتا۔
اس واقعہ دے نتیجے وچ صلیبیاں نے لاطینی سلطنت دے ناں توں اک ریاست قائم کيتی جس دا راجگڑھ اس شہر دے طور اُتے ہويا جو نصف صدی تک قائم رہی۔ بازنطیم دے چھڈے ہوئے ہور علاقےآں وچ ، یونانی نژاد تن آزاد حکومتاں قائم ہوئیاں۔ بازنطینی سلطنت دی جائیداداں تے زمیناں دا اک حصہ جمہوریہ وینس نوں وی دتا گیا سی۔ اس طرح وینس اپنے حریف نوں ختم کر کے بحیرہ روم دی سب توں وڈی تجارتی طاقت بن گیا۔ ہور اس جنگ توں بازنطینی سلطنت نوں جو دھچکيا لگیا اس دی وجہ توں ایہ کدی وی اپنی سابقہ پوزیشن حاصل نہ کرسکی تے کمزوری دی پوزیشن وچ آگئی تے آخر کار عثمانی ترکاں دے ہتھوں شکست کھانی پئی۔ مذہبی نقطہ نظر توں، ایہ واقعات مشرقی آرتھوڈوکسچرچ تے کیتھولک چرچ دے درمیان عظیم علیحدگی دا آخری نقطہ نيں ۔
پہلی صلیبی جنگ وچ صلیبیاں دی فتح تے یروشلم دی بادشاہی دے قیام دے بعد؛ ۱۰۹۹ء دے آخر وچ عیسائیاں دے یروشلم اُتے دوبارہ قبضے دی خبر یورپ تک پہنچی تے فیر جرمن تے فرانسیسی افواج دی شرکت توں اک ہور صلیبی جنگ دا آغاز ہويا۔ پہلی صلیبی جنگ دے اختتام دے نال ہی، بازنطینی سلطنت وچ ، جان دوم ، الیکسیس اول دا پُتر، شاہی تخت اُتے بیٹھیا۔ اپنے اعمال توں، اوہ میلازگرڈ دی جنگ دی شکست دی وجہ توں سلطنت دی کھوئی ہوئی طاقت نوں بحال کرنے وچ کامیاب ہو گیا۔ پہلے ایکٹ وچ ، اس نے حملہ آور پیچنگاسنوں شکست دینے دے لئی مقدس رومی سلطنت دے نال اتحاد کيتا تے برویا دی جنگ وچ جرمناں دی مدد توں انھاں شکست دینے وچ کامیاب رہیا۔ اس دے بعد اس نے سسلی دے بادشاہ راجر II دے خلاف مقدس رومی سلطنت دے نال اک ہور اتحاد کيتا۔ اس دا انتقال ۱۱۴۳ وچ ہويا تے اس دا پُتر مینوئل اول شاہی تخت اُتے بیٹھیا۔ اس دے دور حکومت دے آغاز دے نال ہی دوسری صلیبی جنگ ۱۱۴۷ وچ شروع ہوئی۔ جنگ دے آغاز دے نال، آہستہ آہستہ، صلیبی افواج اک دوسرے توں تے بازنطینی سلطنت دے نال وی متصادم سی۔ خبرے سب توں واضح تنازعات دوسری صلیبی جنگ دی ناکامی دے بعد پیش آئے۔ تے ایہ اوہ وقت سی جدوں جرمنی دا بادشاہ کونراڈ III 18 ستمبر ۱۱۴۸ نوں مکہ توں تھیسالونیکی دے لئی روانہ ہويا تے راستے وچ بازنطینی شہنشاہ مینوئل اول دی دعوت اُتے گیا۔ دونے نے راجر II، سسلی دے بادشاہ، تے اس دے اتحادی لوئس VII ، فرانس دے بادشاہ دے خلاف اک معاہدہ کيتا۔ جرمن بازنطینی اتحاد کونریڈ دے بھائی ہنری دی شادی توں وی بازنطینی شہنشاہ مینوئل دے بھائی تھیوڈورا دی دھی توں ہويا سی۔ یورپیاں دے درمیان انہاں اتحاداں دی تشکیل نے صلیبیاں دا رشتہ دار اتحاد ختم کر دتا۔۔
پنجابی دا سبتوں پہلا اخبار ہندو پرکاش 1873 وچ امرتسر توں شروع ہویا ۔
شاہمکھی لپی وچ سبتوں پہلا اخبار امرت پترکا 1896 وچ جاری ہویا۔
تسیں جاندے او
مہدی سوڈانی
• …کہ قطب الدین ایبک برصغیر اُتے حکومت کرنے والا پہلا مسلمان بادشاہ سی جس نے دہلی وچ اسلامی حکومت دی نیہہ رکھی۔
• …کہ برطانوی فوج نے جدوں سوڈان اُتے قبضہ کيتا تاں مہدی سوڈانی (تصویر وچ ) دی قبر توں ہڈیاں کڈ کے جلا ڈالاں۔
• …کہ کرکٹ دا سب توں پہلا بین الاقوامی میچ امریکا تے کینیڈا دیاں ٹیماں دے درمیان 24 ستمبر 1844ء نوں کھیلا گیا۔
• …کہ برتھا بنز اوہ پہلی سواݨی سی جس نے سب توں پہلے موٹر گڈی چلائی۔
• …کہ بھارت وچ واقع ماوسینرام زمین اُتے سب توں ودھ گیلی جگہ اے تے ایتھے سب توں ودھ بارشاں ہُندیاں نيں۔
فلسطینی تنظیم حماس دیاں مجاہداں اسرائیل تے حملہ کیتا تے جواب وچ اسرائیل فلسطین تے حملہ کیتا جیدے نال 2750 فلسطینی تے 1400 اسرائیلیاں دیاں موتاں ہویاں۔
مراکش وچ زلزلے دی وجہ توں ۲۰۰۰ توں ودھ موتاں ہویاں نیں۔
ہوائی وچ اک جنگل وچ لگن آلی اگ (تصویر وچ) توں تقریبا 53 افراد ہلاک تے لاہاینا دا بوہتہ حصہ تباہ ہویا اے۔
اج دا شبد
عام طور اتے پنجابی چ: انگریزی لفظ Thunderstorm لئی اردو لفظ طوفان باد و باراں ورتیا جاندا اے پر پنجابی وچ :طوفان باد و باراں لئی جھانجا لفظ اے جسنوں ورتن دی لوڑ اے جھانجا: تیز ہنھیری نال آئے موٹی کݨی دے مینہہ نوں آکھدے نیں اس لفظ نوں ورتیا چاہدا اے۔
اج دی گل
پنجابی بولی نوں قومانتری پدھر اتے لیاون لئی سانوں پنجابی چ لکھن تے پڑھن دی کوشش کرنی چاہیدی اے!
پنجابی شاہ مکھی وکیپیڈیا 24 اکتوبر 2008ء نوں شروع ہویا تے 13 اگست 2009ء نوں انکوبیٹر وِچوں نِکݪ کے ایہنے اک مکمل وکیپیڈیا دا درجہ حاصل کرلیا۔
پنجابی وکیپیڈیا اُتے اس ویلے ۷۱,۷۱۴ لیکھ موجود نیں۔ کِسے وی موضوع اُتے لیکھ لکھݨ توں پہلاں اس صفحا تلاش اُتے جا کے عنوان لِکھ کے تلاش کرن دی کوشش کرو، ممکن اے مطلوبہ لیکھ پہلاں توں موجود ہووے۔ جے لیکھ موجود نہ ہووے تاں تھلے خانے وچ عنوان لِکھ کے نواں لیکھ تحریر کیتا جاسکدا اے۔
وکیپیڈیا وچ لبھو
ویکیپیڈیا ورتن والے
ویکیپیڈیا ورتوں کار جاں ورتنوالے اوہ لوک نیں جہڑۓ ویکیپیڈیا چ اپنا کھاتہ بناندے نیں، اس چ لکھن تے سنوارن دا کم کردے نیں تے انسائیکلوپیڈیا دی بہتری لئی اس چ لیکھ لکھن ، کیٹاگریاں بنان تے ہور دوجے کم کرن چ لگے ہوئے نیں۔ تے ویکیپیڈیا نوں ہر لحاظ نال اک کُھلا انسائیکلوپیڈیا دی شکل دین لئی اج دوجے نوں تعاون دیندے نیں۔
پنجابی ویکیپیڈیا ورتن والےآں دی گنتی ہن تک ۳۶,۵۳۹ ہوچکی اے۔ پر اینہاں چوں اک گھٹ گنتی ای مستقل پابندی نال اس منصوبہ چ شریک اے۔ اس توں وکھ غیر اندراج ہوئے ویکیپیڈیا ورتن والےآں دی اک وڈی گنتی اے جو اس منصوبہ چ کدی کدی شریک ہندی اے۔
ویکیپیڈیا دا حصہ بنو!
ویکیپیڈیا اک آزاد انسائیکلوپیڈیا اے جہڑا وکھ وکھ بولیاں چ اے تے جس چ اسیں سارے رل مل کے لکھدے آں تے رل مل کے اسنون سنواردے آں ۔ منصوبۂ ویکیپیڈیا دی شروعات جنوری ۲۰۰۱ چ ہوئی، جدونکہ پنجابی ویکیپیڈیا دا مڈھ اکتوبر ۲۰۰۸ نوں انکیوبیٹر وچ رکھیا تے ۱۳ اگست ۲۰۰۹ نوں اینوں نارمل کر دتا گیا۔۔ فی الحال اس ویکیپیڈیا چ پنجابی دے ۷۱,۷۱۴لیکھ موجود نیں۔
ویکیپیڈیا دنیا دیاں وکھ وکھ بولیاں چ اکو ویلے لکھیا جاندا اے ۔ اصل ویکیپیڈیا دی شروعات انگریزی چ2001 (2001) چ ہوئیا۔ پنجابی ویکیپیڈیا اتے حالے تک ۷۱,۷۱۴ لیکھ نیں۔
بوہت سارے ہور ویکیپیڈیا وی موجود نیں؛ جنہاں چوں کچھ وڈے ویکیپیڈیا تھلویں نیں:
تے 
