Velkomin á Wikipedíu

Alfræðiritið sem allir geta unnið að í sameiningu

Á hinni íslensku Wikipedíu eru nú 56.907 greinar.

Grein mánaðarins

Andrea Ghez er bandarískur stjarnfræðingur og prófessor við eðlisfræði- og stjörnufræðideild Kaliforníuháskóla í Los Angeles (UCLA). Árið 2020 hlaut Ghez Nóbelsverðlaunin í eðlisfræði. Hún deildi helmingi verðlaunanna með Reinhard Genzel fyrir rannsóknir þeirra á svartholinu í miðju vetrarbrautarinnar. Roger Penrose hlaut hinn helming verðlaunanna. Ghez er fjórða konan sem hefur unnið til Nóbelsverðlauna í eðlisfræði.

Með því að ljósmynda miðju vetrarbrautarinnar með innrauðum bylgjulengdum hefur Ghez og samstarfsmönnum hennar tekist að gægjast í gegnum þykkt ryklag sem hleypir ljósi ekki í gegn og þannig framleiða myndir af miðju Mjólkurslæðunnar. Þökk sé 10 metra ljósopi W. M. Keck-sjónaukanna og notkun á aðlögunarhæfu ljóstæknilegu kerfi til að laga niðurstöðurnar að ólgu í andrúmsloftinu eru myndirnar í afar hárri rúmupplausn og hafa gert það mögulegt að fylgjast með sporbrautum stjarnanna í kringum svartholið, sem einnig er kallað Sagittarius A* eða Sgr A*.

Fyrri mánuðir: Óeirðirnar á Austurvelli 1949 – Sun Myung Moon – Seinna Téténíustríðið – Ariana Grande – Kauphöllin í New York

Eldri greinar – Tilnefna grein mánaðarins

Í fréttum

10. júlí: Eldgos hefst við Litla-Hrút.
8. júlí: Elton John spilar lokatónleika sína í Stokkhólmi.
7. júlí: Mark Rutte (sjá mynd) segir af sér sem forsætisráðherra Hollands og tilkynnir að hann muni hætta í stjórnmálum.
7. júlí: Skýrslu Sigurðar Þórðarsonar, fyrrum setts ríkissaksóknara, um Lindarhvol ehf., er lekið til almennings.
26. júní: Skýrsla fjármálaeftirlits Seðlabankans um sölu ríkisins á Íslandsbanka er birt. Komist er að þeirri niðurstöðu að brot við söluna hafi verið alvarleg og kerfisleg.
24. júní: Wagner-hópurinn, undir forystu Jevgeníj Prígozhín, gerir misheppnaða uppreisn gegn rússneska hernum og ræðst inn í borgirnar Rostov við Don og Voronezh.

Yfirstandandi: Átökin í Súdan • Borgarastyrjöldin í Jemen • Eldgosið við Litla-Hrút • Innrás Rússa í Úkraínu / Stríð Rússlands og Úkraínu • Sýrlenska borgarastyrjöldin

Nýleg andlát: Harry Frankfurt (16. júlí) • Milan Kundera (11. júlí) • Arnaldo Forlani (6. júlí)

Sjá aðra atburði ársins

Atburðir 19. júlí

2001 - Breski stjórnmálamaðurinn Jeffrey Archer var dæmdur í 4 ára fangelsi fyrir að bera ljúgvitni.
2007 - Prathiba Patil var kosin fyrsti kvenforseti Indlands.
2007 - Kauphöllin í Osló náði hámarki, 524,37 punktum.
2019 - Íranski byltingarvörðurinn hertók breska olíuflutningaskipið Stena Impero í Persaflóa.
2020 - Flóð í Brahmaputra ollu dauða 189 manns og eyðilögðu heimili 4 milljóna í Indlandi og Nepal.
2021 - Jeff Bezos, bróðir hans, Mark, Oliver Daemen (18 ára) og Wally Funk (82 ára), fóru út í geim á vegum Blue Origin með New Shepard-eldflaug. Daemen og Funk urðu þar með yngsta og elsta manneskjan sem fer út í geim.
2021 - Pedro Castillo tók við embætti forseta Perú.
2022 - Hitabylgjurnar í Evrópu 2022 hófust og urðu yfir 50.000 að bana áður en yfir lauk í ágúst.

Sjá hvað fleira gerðist 19. júlí

Vissir þú...

… að samkvæmt breskri munnmælasögu gengur draugur keltnesku stríðsdrottningarinnar Bódíseu (sjá mynd) aftur í Lincolnshire?

… að rússneska rétttrúnaðarkirkjan bannfærði úkraínska kósakkaleiðtogann Ívan Mazepa fyrir uppreisn hans gegn Pétri mikla á 18. öld?

… að hljómsveitin Destiny's Child hét upphaflega Girl's Tyme?

… að fyrir leik sinn og framlög til tónlistar myndarinnar A Star Is Born árið 2018 varð Lady Gaga fyrsta konan í sögunni til að vinna Óskarsverðlaun, Grammy-verðlaun, BAFTA-verðlaun og Golden Globe-verðlaun á einu ári?

… að höfundur vegglistaverksins Flatus lifir við botn Esju er óþekktur en talið er að það hafi upphaflega birst á níunda áratugnum?

… að bandaríski knattspyrnumaðurinn Bert Patenaude er talinn hafa skorað fyrstu þrennuna í sögu HM?

Úr nýjustu greinunum

Efnisyfirlit

Tækni og hagnýtt vísindi

Fjarskiptatækni • Iðnaður • Internetið • Landbúnaður • Lyfjafræði • Rafeindafræði • Rafmagn • Samgöngur • Stjórnun • Upplýsingatækni • Verkfræði • Vélfræði • Þjarkafræði

Menning

Afþreying • Bókmenntir • Byggingarlist • Dulspeki • Ferðamennska • Garðyrkja • Goðafræði • Heilsa • Íþróttir • Kvikmyndir • Kynlíf • Leikir • List • Matur og drykkir • Myndlist • Tónlist • Trúarbrögð

Stjórnmál og samfélagið

Atvinna • Borgarsamfélög • Félagasamtök • Fjölmiðlar • Fjölskylda • Fyrirtæki • Hernaður • Lögfræði • Mannréttindi • Umhverfið • Verslun

Náttúruvísindi og stærðfræði
Dýrafræði • Eðlisfræði • Efnafræði • Grasafræði • Jarðfræði • Landafræði • Líffræði • Náttúran • Stjörnufræði • Stærðfræði • Vistfræði • Vísindaleg flokkun • Vísindi

Mann- og félagsvísindi

Félagsfræði • Fornfræði • Fornleifafræði • Hagfræði • Heimspeki • Mannfræði • Málfræði • Málvísindi • Menntun • Saga • Sálfræði • Tungumál • Tónfræði • Uppeldisfræði • Viðskiptafræði • Vitsmunavísindi

Ýmislegt
Listar • Gæðagreinar • Úrvalsgreinar • Efnisflokkatré • Flýtivísir • Handahófsvalin síða • Nýjustu greinar • Nýlegar breytingar • Eftirsóttar síður

Systurverkefni

Wikiorðabók Orðabók og samheitaorðabók	Wikibækur Frjálsar kennslu- og handbækur	Wikivitnun Safn tilvitnana
Wikiheimild Frjálsar grunnheimildir	Wikilífverur Safn tegunda lífvera	Wikifréttir Frjálst fréttaefni
Commons Samnýtt margmiðlunarsafn	Meta-Wiki Samvinna milli allra verkefna	Wikiháskóli Frjálst kennsluefni og verkefni
Wikidata Samnýttur þekkingagrunnur	Wikivoyage Ferðaleiðarvísar	Mediawiki Þróun wikihugbúnaðarins