Eùropa
Eùropa (gr. ë łac. Europa, mòże bëc zrzeszëne z grecczim europos, 'letkò ùnoszącë sã', abò òd asyrsczégò ereb, co òznôczô 'zôpôd') je dzélã swiata (przez niechtërnech zwóny kòntinentã) na nordowi półkùglë planetë Zemia. Rozcëgò sã òd Atlantëcczégò Òceanu na zôpôdze do górów Ùral na pòrénkù razã z tima gòrama, téż òd Westrzódzemnegò Mòrza, Czôrnégò Mòrza ë òbniżeniô Kùmskò-Manëcczégò na pôłnim do Nordowégò Mòrza na nordze.
Geògrafne pòdôwczi[edicëjô | edytuj kod]
Wiéchrzëzna Eùropë: 10 521 324 km2, (5,96 mln km2 z òstrowama, le bez eùropejsczégò dzélu Rusczi)
Lëdztwò: kòl 584 mln (wôrtosc na ògle z 2002, bez eùropejsczégò dzélu Rusczi)
Równoleżnikòwi rozskòczënk: 5600 km (79 gradów)
Pôłnikòwi rozskòczënk: 4200 km (35 gradów)
Długota strądôw: 38 tys. km
Strzédna wiżô môlu: 340 m n.r.m.
Nôwëższi wëszéńc w Eùropie: Mont Blanc (4807 m n.r.m.)
Nôniższi môl w Eùropie: na strądze Kaspijsczégò Mòrza (-28 m p.r.m.)
Nôdłëgszô rzéka w Eùropie: Wołga 3530 km
Nôwiksze jezero w Eùropie: Ładoga 17700 km2
Strzédna gãscëzna lëdzy: 64 sztaturë/km2
Nôwiksze garde w Eùropie: Stambuł, London, Pariz, Mòskwa
Nôdalszi grańcë Eùropë jakno dzélu swiata:
- na nordze - Òstrów Rudolfô w òstrowinié Zemii Franciszka Józefa
- na pôłnie - òstrów Gavdos
- na pòrénkù - Flissingsczi Retk na Nowi Zemi
- na zôpôdze - kamiznë kòle òstrowa Flores na Azorach
Nôdalszi grańcë Eùropë jakno kòńtinentù:
- na nordze - retk Nordkinn (Norweskô)
- na pôłnie - retk Marroquí (Szpańskô)
- na pòrénkù - ùbiega Bajdaratë do Bajdaraccziej Hôwindżi (Ruskô)
- na zôpôdze - retk Roca (Pòrtugalskô)
Nôwikszim krôjã w Eùropie je Ruskô.
Razã z Azëją Eùropa je Eùrazëjã ë je jeji 1/5 wiéchrzëzne, nôbarżi pòłożoną na zôpôd ë je téż jeji nôwikszim pòłòstrowã.
Òbôcze téż[edicëjô | edytuj kod]
Dostónczi Wikipediji tikającé Eùropë
- Lësta nôwikszëch gardów w Eùropie
- Lësta historëcznëch krôjów ë òbéńdów w Eùropie
- Lësta eùropejsczich państw
- Eùropejskô Ùnijô ë Jãzëczi Eùropejsczi Ùniji
To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.
| Państwa w Eùropie | |
|---|---|
| Albańskô | Andorra | Aùstrëjackô | Belgijskô | Biôłorëskô | Bòsnijô ë Hercegòwina | Bùlgarskô | Chòrwackô | Czeskô Repùblika | Czôrnô Góra | Dëńskô | Estóńskô | Fińskô | Francëjô | Greckô | Irlandëjô | Islandëjô | Italskô | Lëtewskô | Liechtenstein | Luksembùrskô | Łotewskô | Macedońskô | Madżarskô | Malta | Miemieckô | Mòłdawskô | Mònakò | Néderlandzkô | Norweskô | Pòlskô | Pòrtugalskô | Rumùńskô | Ruskô | San Marino | Serbskô | Sloweńskô | Słowackô | Szpańskô | Szwajcarskô | Szwedzkô | Tëreckô | Ùkrajina | Watikan | Wiôlgô Britanijô | |
| Zanôléżné teritoria: Farersczé òstrowë | Gibraltar | Guernsey | Man | Jersey | |
