Otsailaren 8

Otsailaren 8a gregoriotar egutegiaren urteko hogeita hemeretzigarren eguna da. 326 egun falta dira urtea amaitzeko, 327 egun bisurteetan.

Jaiotzak Euskal Herrian Ander Capa Jaiotza: Portugalete, 1992 Gorka García Jaiotza: Antzuola, 1975 Juan Jabat Jaiotza: Otsagabia, 1772 Heriotza: Habana, 1825 Aingeru Epaltza Jaiotza: Iruñea, 1960 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Tomas Akinokoa Jaiotza: Roccasecca, 1225 (egutegi gregorianoa), 1225 eta 1225 Heriotza: Fossanova abadia, 1274ko martxoaren 7a Jules Verne Jaiotza: Nantes, 1828 Heriotza: Amiens, 1905eko martxoaren 24a Dmitri Mendeleiev Jaiotza: Tobolsk, 1834 (juliotar egutegia), 1834 eta 1834 Heriotza: San Petersburgo, 1907ko urtarrilaren 20a (juliotar egutegia) Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Otsailaren 8ko jaiotzak Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Felix Urabaien Jaiotza: Ultzurrun, 1883ko ekainaren 10a Heriotza: Madril, 1943 Javier Berasaluze Markiegi Jaiotza: Deba, 1931ko urtarrilaren 4a Heriotza: Gasteiz, 2022 Joxemartin Apalategi Jaiotza: Ataun, 1949ko otsailaren 17a Heriotza: Bilbo, 2006 Joan Oltze Jaiotza: Iholdi, 1605 Heriotza: Ortzaize, 1681 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Petri I.a Errusiakoa Jaiotza: Mosku, 1672ko maiatzaren 30a (juliotar egutegia) eta 1672ko ekainaren 9a Heriotza: San Petersburgo, 1725 (juliotar egutegia) John von Neumann Jaiotza: Budapest, 1903ko abenduaren 28a Heriotza: Walter Reed Army Medical Center (en) , 1957 Giosuè Carducci Jaiotza: Valdicastello Carducci (en) , 1835eko uztailaren 27a, 1835eko uztailaren 28a eta 1835 Heriotza: Bolonia, 1907 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Otsailaren 8ko heriotzak Elias Magnus Fries • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1943 - Bigarren Mundu Gerra: Guadalcanalgo kanpainan estatubatuarrek japoniarrak gainditu zituzten. 1971 - NASDAQ, elektronikako balore-burtsa, zabaldu zen. 2003 - ETAk Joseba Pagazaurtundua hil zuen, Andoaingo udaltzain burua. + Gertaera gehiago... Egutegia << Otsaila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 2023 Aurreko eta hurrengo urteetan 2020: larunbata 2021: astelehena 2022: asteartea 2024: osteguna 2025: larunbata 2026: igandea Izendegia Santutegia: Jeronimo Emiliani, Josefina Bakhita Seaska egutegia: Xantiana eta Ustaritz/Ustaritze.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1980 - ETAk Angel Aztuy Rodriguez polizia nazionala hil zuen Oñatin, eta Miguel Rodriguez Fuentes militarra Pasaian.
• 1984 - Vicente Perurena Telletxea eta Angel Gurmindo Lizarraga "Stein" Hendaian hil zituzten metralleta tiroz.
• 1986 - Batxoki taberna metrallatuta. Frederic Haramboure, José Cau, Juan Luis Zabaleta Elosegi eta Karmen Otegi zaurituta.
• 2003 - ETAk Joseba Pagazaurtundua hil zuen, Andoaingo udaltzain burua.
• 2008 -
  • ETAk Bergarako epaitegian jarritako lehergailu batek eztanda egin zuen.
  • Baltasar Garzon epaileak EHAK eta EAE-ANV alderdien jarduerak etetea agindu zuen. Espainiako Auzitegi Gorenak, berriz, hauteskundetan parte-hartzea debekatu zien, baina ez zituen jarduerak eten.
• 2009 - Espainiako Auzitegi Gorenak Askatasunaren eta D3Mren hautagaitzak bertan behera utzi zituen.

Mundua

• 1587 - Maria I.a Eskoziakoa hil zuten, bere lehengusina Elisabet I.a Ingalaterrakoaren aurkako azpijokoetan aritzea leporatuta.
• 1762 - Katalina II.a Errusiakoaren agintaldia hasi zen.
• 1937 - Malaga-Almeria errepideko sarraskia.
• 1942 - II. Mundu Gerraren baitan, Japoniak Singapur inbaditu zuen.
• 1948 - Ipar Korean Koreako Herri Armada osatu zen.
• 1950 - Stasi, Alemaniako Errepublika Demokatikoko polizia sekretua, sortu zen.
• 1971 - NASDAQ merkatuaren lehen jardunaldia izan zen.
• 1989 - Boeing 707 hegazkin batek Azoreetan izandako istripuan 144 lagun hil ziren.
• 2020 - 2020ko Irlandako Errepublikako Hauteskunde Orokorrak: Sinn Féin alderdia bozken %24,5ekin garaile.

Arte eta kultura

Mundua

• 1968 - Planet of the Apes ("Simioen Planeta") filma estreinatu zen, Charlton Heston eta Roddy McDowall aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1976 - Taxi Driver ("Taxi Gidaria") filma estreinatu zen, Martin Scorsesek zuzendu eta Robert De Niro, Jodie Foster, Albert Brooks, Harvey Keitel, Leonard Harris, Peter Boyle eta Cybill Shepherd aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1980 - American Gigolo ("Amerikar Gigoloa") filma estreinatu zen, Paul Schraderek zuzendu eta Richard Gere, Lauren Hutton, Hector Elizondo, Nina Van Pallandt eta Bill Duke aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1991 - Sleeping with the Enemy ("Etsaiarekin Lo Eginez") filma estreinatu zen, Joseph Rubenek zuzendu eta Julia Roberts, Patrick Bergin eta Kevin Anderson aktoreek antzeztu zuten.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1772 - Juan Jabat, nafar militar eta politikaria (h. 1825).
• 1885 - Juan Abando Urrejola, euskal idazlea (h. 1946).
• 1895 - Juan Otazua, bizkaitar apaiz trinitarioa (h. 1937).
• 1901 - Juan Martínez Gutiérrez, Txiletar arkitektoa, Bilbon (h. 1976).
• 1907 - Arturo Sáenz de la Calzada, arabar arkitektoa (h. 2003).
• 1912 - Benito Pérez Jauregi, gipuzkoar futbolaria (h. 1959).
• 1914 - Antonio Vega de Seoane Barroso, gipuzkoar enpresaburu eta ingeniaria, Donostiako alkatea (h. 1988).
• 1924 - Pedro Apellaniz, euskal atleta, xabalina jaurtiketan aditua (h. 2013).
• 1926 - Antonio Oliden, gipuzkoar arraunlari ohia, Kontxako 11 Bandera irabazitakoa.
• 1939 - Ione Dorronsoro, gipuzkoar politikari ohia.
• 1946 - Maria McBane, 1965eko maiatzean Playboy aldizkarirako posatu zen eusko-estatubatuar modelo eta aktorea.
• 1955 - Juan Garzia, gipuzkoar idazlea, euskalaria eta itzultzailea.
• 1958 - Antonio Garamendi, bizkaitar enpresaria.
• 1960 - Aingeru Epaltza, euskal idazle eta itzultzailea.
• 1962 - Eloy Suárez, PPko espainiar politikaria, Tuteran.
• 1963 - Yolanda Mendiola, euskal telebista-aurkezlea.
• 1968 - Miren Gojenola, bizkaitar aktorea.
• 1975 - Gorka García, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1976 - Eva Mirones, gipuzkoar arraunlaria.
• 1978 - Josu Silloniz, bizkaitar txirrindulari ohia.
• 1987 - Xabier Perurena, nafar aktorea.
• 1990 - Uxoa Iñurrieta, gipuzkoar itzultzailea, hizkuntzalari konputazionala eta irakaslea.
• 1992 - Ander Capa, bizkaitar futbolaria.
• 2001 -
  • Unai Buján, bizkaitar futbolaria.
  • Beñat Prados, nafar futbolaria.

Mundua

• 412 - Proklo, Antzinaro Berantiarreko filosofoa (h. 485).
• 1291 - Alfontso IV.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (h. 1375).
• 1404 - Konstantino XI.a, azken bizantziar enperadorea (h. 1453).
• 1577 - Robert Burton, ingeles idazlea (h. 1640).
• 1591 - Guercino, italiar margolaria (h. 1666).
• 1612 - Samuel Butler, ingeles olerkaria (h. 1680).
• 1700 - Daniel Bernoulli, holandar-suitzar matematikari eta fisikaria (h. 1782).
• 1727 - Jean André Deluc, suitzar geologoa, meteorologoa eta fisikaria (h. 1817).
• 1741 - André Grétry, liejar musikagilea (h. 1813).
• 1796 - Barthélemy Prosper Enfantin, frantziar ingeniaria (h. 1864).
• 1805 - Louis Auguste Blanqui, sozialismoaren teorialari eta iraultzaile frantsesa (h. 1881).
• 1810 - Éliphas Lévi, frantziar idazlea (h. 1875).
• 1819 - John Ruskin, britainiar idazlea (h. 1900).
• 1820 - William Tecumseh Sherman, estatubatuar militarra, hezitzailea eta idazlea (h. 1891).
• 1822 - Maxime Du Camp, frantziar idazle eta argazkilaria (h. 1894).
• 1828 -
  • Jules Verne, frantziar idazlea (h. 1905).
  • Antonio Canovas del Castillo, espainiar politikaria (h. 1897).
• 1834 - Dmitri Mendeleiev, errusiar kimikari eta asmatzailea, taula periodikoaren lehen bertsioaren asmatzailea (h. 1907).
• 1835 - Eduardo Pondal, Galegoz eta gaztelaniaz idatzi zuen galiziar idazlea (h. 1917).
• 1845 - Francis Ysidro Edgeworth, irlandar ekonomialaria (h. 1926).
• 1850 - Kate Chopin, estatubatuar idazlea (h. 1904).
• 1866 - Léon Bakst, errusiar margolari eta eszenatokien eta jantzien diseinatzailea (h. 1924).
• 1868 - Walter Rothschild (Rothschildeko II. baroia), britainiar bankari, politikari eta zoologoa (h. 1937).
• 1876 - Paula Modersohn-Becker, alemaniar margolaria (h. 1907).
• 1878 - Martin Buber, Austrian jaiotako filosofo judua (h. 1965).
• 1880 - Franz Marc, alemaniar margolaria eta marrazlea, alemaniako espresionismoko artista garrantzitsua (h. 1916).
• 1883 - Joseph Schumpeter, austriar ekonomialaria (h. 1950).
• 1884 - Snowy Baker, australiar kirolari eta aktorea (h. 1953).
• 1885 - Henri Laurens, frantziar eskultore eta ilustratzailea (h. 1954).
• 1888 -
  • Edith Evans, britainiar aktorea, ibilbide luze eta oparoduna (h. 1976).
  • Giuseppe Ungaretti, italiar olerkaria (h. 1970).
• 1890 - Claro M. Recto, filipinar politikaria (h. 1960).
• 1894 - King Vidor, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1982).
• 1903 -
  • Greta Keller, austriar abeslari eta aktorea (h. 1977).
  • Tunku Abdul Rahman, Malaysiako aurreneko lehen ministroa (h. 1990).
• 1906 - Henry Roth, estatubatuar eleberrigilea (h. 1995).
• 1908 - Rafael Lapesa, espainiar idazle eta hizkuntzalaria (h. 2001).
• 1911 - Elizabeth Bishop, estatubatuar poeta (h. 1975).
• 1915 - Takeshi Kamo, japoniar futbolaria (h. 2004).
• 1918 - Enrique Tierno Galván, espainiar politikari, soziologo, jurista eta entsegugilea (h. 1986).
• 1921 - Lana Turner, estatubatuar aktorea (h. 1995).
• 1925 - Jack Lemmon, estatubatuar aktorea, bere belaunaldiko sarituenetakoa (h. 2001).
• 1931 - James Dean, estatubatuar aktorea (h. 1955).
• 1932 -
  • Horst Eckel, alemaniar futbolaria (h. 2021).
  • John Williams, estatubatuar musikagilea eta orkestra zuzendaria, zinemako historiaren soinu-banda ospetsuenetakoen konposatzailea.
• 1933 -
  • Gérard Vergnaud, frantziar matematikari eta psikologoa (h. 2021).
  • Kiichirō Furukawa, japoniar astronomoa (h. 2016).
  • Hiroki Kosai, japoniar astronomoa.
• 1935 - Luis María Anson, espainiar kazetari eta idazlea.
• 1939 - Egon Zimmermann, austriar eskiatzailea (h. 2019).
• 1941 - Nick Nolte, estatubatuar aktorea.
• 1943 - Valerie Thomas, estatubatuar matematikari, fisikari eta informatikari eta datu-analista.
• 1944 - Sebastião Salgado, brasildar argazkilaria, zuri-beltzeko argazkilaritzaren maisutzat hartua.
• 1945 - Kinza Clodumar, Nauruko presidentea (h. 2021).
• 1953 - Mary Steenburgen, estatubatuar aktore eta abeslaria.
• 1955 - John Grisham, estatubatuar idazlea.
• 1959 - Mauricio Macri, Argentinako presidentea.
• 1960 - Benigno Aquino III.a, Filipinetako presidentea (h. 2021).
• 1966 - Hristo Stoichkov, bulgariar futbolari ohia, bere belaunaldiko futbolari hoberenetakoa eta Bulgariako inoizko hoberenetakoa.
• 1968 - Gary Coleman, estatubatuar aktorea (h. 2010).
• 1971 -
  • Maura Healey, estatubatuar abokatua eta politikaria.
  • Marina de Van, frantziar zinema aktore eta zuzendaria.
• 1974 - Seth Green, estatubatuar aktore eta telebista-ekoizlea.
• 1977 - Daniel Sanabria, paraguaiar futbolari ohia.
• 1982 - Gabriel Rufián, kataluniar ekintzaile eta politikari ezkertiarra.
• 1983 - Olga Syahputra, indonesiar aktore, umorista eta abeslaria (h. 2015).
• 1987 - Javi Garcia, espainiar futbolaria.
• 1990 - Emily Scarratt, ingeles errugbilaria.
• 1991 - Genzebe Dibaba, distantzia ertaineko eta luzeko korrikalari etiopiarra.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1661 - Martin Otxoa de Kapanaga, bizkaitar idazlea.
• 1681 - Joan Oltze, baxenafar apaiza, Baionako apezpikua izandakoa (j. c. 1605).
• 1727 - Domingo Akasuso, bizkaitar militar eta ekintzailea, Buenos Airesen (j. 1658/59).
• 1799 - Luis Urbina, arabar militarra, Madrilen (j. 1721).
• 1872 - Eugenio Abiraneta, euskal herritar politikaria (j. 1792).
• 1935 - Jenaro Larratxe, nafar enpresaburu eta politikaria, Euskeraren Adiskideak elkarte euskaltzalearen presidente eta sortzailea (j. 1870)
• 2003 - Joseba Pagazaurtundua, Andoaingo Udaltzaingoaren burua, ETAk eraila (j. 1957).
• 2012 - Jose Luis Akarregi, esku huskako euskal pilotaria (j. 1923).
• 2015 - María Josefa Uharte, nafar arte bildumagile eta filantropoa (j. 1927).
• 2022 - Javier Berasaluze Markiegi, gipuzkoar futbolaria (j. 1931).

Mundua

• 1204 - Alexio IV.a Angelo, Bizantziar enperadorea (j. c. 1182).
• 1265 - Hulagu Khan, agintari mongola.
• 1587 - Maria Estuardo, Eskoziako erregina (j. 1542).
• 1691 - Carlo Rainaldi, italiar arkitekto barrokoa (j. 1611).
• 1709 - Giuseppe Torelli, italiar musikagilea eta biolin-jotzailea (j. 1658).
• 1725 - Petri I.a Errusiakoa, Errusiako tsarra eta Errusiako enperadorea (j. 1672).
• 1749 - Jan van Huysum, herbeheretar margolaria (j. 1682).
• 1796 - John Sibthorp, ingeles zientzialari eta naturalista (j. 1758).
• 1835 -
  • Guillaume Dupuytren, frantziar kirurgialaria eta anatomista (j. 1777).
  • Pauline de Lézardière, frantziar historialaria (j. 1754).
• 1849 - France Prešeren, Esloveniako poeta erromantiko handiena (j. 1800).
• 1871 - Moritz von Schwind, austriar margolaria (j. 1804).
• 1874 - David Friedrich Strauss, alemaniar filosofo eta teologoa (j. 1808).
• 1909 -
  • Catulle Mendès, frantziar idazlea (j. 1841).
  • Giacinto Morera, italiar matematikaria eta fisikaria, analisi konplexuan aditua (j. 1856).
• 1910 - Hans Jæger, norvegiar idazlea (j. 1854).
• 1911 - Joaquín Costa, espainiar idazle, politikari, legegizon, ekonomialari eta historialaria (j. 1846).
• 1914 - Josefa Teixidor i Torres, kataluniar margolaria (j. 1865).
• 1918 - Louis Renault, frantziar legegilea eta hezitzailea, 1907ko Bakearen Nobel Saria (j. 1843).
• 1921 - Piotr Kropotkin, errusiar geografoa eta politika arloko pentsalaria, mugimendu anarkistaren teoriko garrantzitsuenetakotzat hartua (j. 1842).
• 1923 - Lilli Suburg, estoniar kazetari, idazle eta feminista (j. 1841).
• 1926 - William Bateson, ingeles biologoa (j. 1861).
• 1935 - Max Liebermann, alemaniar margolaria (j. 1847).
• 1936 - Charles Curtis, AEBetako 31. presidenteordea (j. 1860).
• 1942 - Fritz Todt, alemaniar jenerala eta arkitektoa (j. 1891).
• 1943 - Lepa Radić, serbiar jatorriko jugoslaviar partisanoa (j. 1925).
• 1951 - Fritz Thyssen, alemaniar enpresaburua (j. 1873).
• 1957 -
  • Walther Bothe, alemaniar fisikaria, 1954ko Fisikako Nobel Saria (j. 1891).
  • John von Neumann, estatubatuar matematikaria (j. 1903).
• 1960 - J. L. Austin, ingeles filosofoa (j. 1911).
• 1962 - Eugeniusz Frankowski, poloniar arkeologoa, etnografoa, iberista, euskalaria eta museologoa (j. 1884).
• 1964 - Ernst Kretschmer, alemaniar psikiatra (j. 1888).
• 1975 - Robert Robinson, ingeles kimikaria, 1947ko Kimikako Nobel Saria (j. 1886).
• 1979 - Nikolai Semionovitx Tikhonov, errusiar idazlea, sobietar poeta nagusietako bat (j. 1896).
• 1987 - Bronisława Wajs, poloniar poeta eta abeslari ijitoa (j. 1908).
• 1990 - Georges de Mestral, velcroaren asmatzailea (j. 1907).
• 1993 -
  • Eliot Janeway, Estatu Batuetako ekonomista politiko garrantzitsuenetako bat (j. 1913).
  • Ismael Quiles, espainiar filosofoa (j. 1906).
• 1998 -
  • Halldór Laxness, islandiar idazlea, 1955eko Literaturako Nobel Saria (j. 1902).
  • Enoch Powell, britainiar politikari eta idazlea (j. 1912).
• 1999 -
  • Iris Murdoch, irlandar idazlea eta filosofoa (j. 1919).
  • Luis Sánchez Polack, Tip, espainiar umorista eta antzezlea (j. 1926).
• 2005 -
  • Jimmy Smith, estatubatuar jazz-jotzailea (j. 1925 edo 1928).
  • Javier Tusell, kataluniar historialari eta politikaria (j. 1945).
• 2006 - Jean-Robert Ipoustéguy, frantziar pintore eta eskultorea (j. 1920).
• 2007 - Anna Nicole Smith, estatubatuar modelo eta aktorea, Playboy aldizkariko playmate ezagunenetakoa (j. 1967).
• 2010 - Jimmie Heuga, euskal jatorriko estatubatuar eskiatzailea (j. 1943).
• 2012 - Luis Alberto Spinetta, argentinar rock musikagile, abeslari, gitarrista eta poeta (j. 1950).
• 2014 - Nancy Holt, estatubatuar artista (j. 1938).
• 2016 - Violette Verdy, frantziar dantzari, koreografo, irakasle, zuzendari eta idazlea (j. 1933).
• 2017 -
  • Peter Mansfield, britaniar fisikaria, 2003ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1933).
  • José Luis Pérez de Arteaga, espainiar irrati esataria, musika kritikaria eta musikologoa (j. 1950).
• 2019 - Robert Ryman, estatubatuar margolaria (j. 1930).
• 2020 - Carlos Rojas, kataluniar idazle eta unibertsitate-irakaslea (j. 1928).
• 2021 - Jean-Claude Carrière, frantziar eleberrigile, gidoigile eta aktorea (j. 1931).
• 2022 - Luc Montagnier, frantziar mikrobiologoa, birologia arloan nabarmendua, 2008ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1932).
• 2023 -
  • Burt Bacharach, estatubatuar musikagile, abesti egile, musika ekoizle eta piano-jotzailea (j. 1928).
  • Miroslav Blažević, kroaziar futbolari eta entrenatzailea (j. 1935).
  • Ivan Silaiev, SESBeko lehen ministroa (j. 1930).
  • Branka Veselinović, serbiar aktorea, 80 urtetik gorako aktore ibilbideduna (j. 1918).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Xantiana eta Ustaritz/Ustaritze.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2323
• Multimedia: 8 February

Otsailaren 7 | Urteko egutegi | Otsailaren 9