صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۹۶۰٬۸۰۱ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

طغرل بیک ابوطالب محمد بن میکائیل (۴۵۵–۳۸۵ هجری قمری/۱۰۶۳–۹۹۳ میلادی) اولین سلطان و مؤسس سلسلهٔ سلجوقیان است. او به مدت ۲۶ سال بر قلمرویی مشتمل بر ماوراءالنهر، خراسان بزرگ، فلات ایران و سرزمین‌های همجوار همچون قفقاز جنوبی، عراق، بخشی از آناتولی، و قسمتی از ارمنستان بزرگ حکومت کرد و سرانجام در سن ۷۰ سالگی در طجرشت درگذشت و در ری مدفون شد. سلاجقه پس از مرگ رهبران خود اسرائیل و میکائیل، به فرمان طغرل درآمدند و تحت رهبری او و چغری بیک به گسترش قلمرو خویش پرداختند. طغرل در سال ۴۲۹ ه‍.ق/۱۰۳۷ م، از سوی بزرگان سلجوقی به عنوان سلطان برگزیده شد و به نام او خطبه جاری شد. پس از مرگ محمود غزنوی و قدرت‌گیری سلطان مسعود، سلجوقیان به رهبری طغرل، در چندین مرحله با غزنویان به نبرد پرداختند. سرانجام با پیروزی سلجوقیان در نبرد دندانقان به سال ۴۳۱ ه‍.ق، طومار غزنویان در خراسان بزرگ و نواحی اطراف پیچیده شد و سلجوقیان به عنوان قدرتی جدید وارد فلات ایران شدند. در این میان طغرل با استقرار در نیشابور به عنوان پایتخت، به بسط و گسترش سرزمین خود به کمک برادر و خویشانش مشغول شد و سلسلهٔ سلجوقیان را پایه‌گذاری نمود. طغرل پس از نبرد دندانقان، با همراهی با سران سلجوقی در ارسال نامه‌ای به نزد القائم بامرالله، خلیفهٔ عباسی، و درخواست منشور حکومت و دریافت پاسخ مساعد خلیفه، آغازگر رابطه‌ای مهم میان دو حکومت شد. او در فاصله سال‌های ۴۴۶–۴۳۲ ه‍.ق، با توسل بر لشکرکشی و اعمال زور و یاری ابراهیم ینال، مناطق وسیعی از سرزمین ایران شامل عراق عجم و جبال را به تصرف خویش درآورد و حکومت آل بویه را در این سرزمین پایان بخشید.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… در دهه ۱۹۵۰، هوارد هیوز، پولدارترین مرد دنیا، بارها از جینا لولوبریجیدا، که زیباترین زن جهان لقب گرفته بود، خواستگاری کرد؟ (در تصویر)
… هزارپاها اغلب کمتر از هزار پا دارند؛ به جز اویمیلیپس پرسفون که می‌تواند بیش از ۱٫۳۰۰ پا داشته باشد؟
… ماست از مواد اولیه زولبیا است؟
یکی از دلایلی که قربانیِ یک رابطه پرخشونت، رابطه توأم با آزارهای جنسی و خشونت خانگی را ترک نمی‌کند، گسلایتینگ است؟
… عدد اویلر (e) با دقت ۳۴٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ رقم اعشار اندازه‌گیری شده‌است؟
… قزاقستان وسیع‌ترین و اتیوپی پرجمعیت‌ترین کشورهای محصور در خشکی هستند؟

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ خورشیدی) ۹۶۰٬۸۰۱ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

اسپیس‌اکس استارشیپ

اسپیس‌اکس استارشیپ (در تصویر)، قدرتمندترین موشک فضایی، سه دقیقه پس از پرتاب آزمایشی از تگزاس منفجر شد.
در فنلاند، واحد ۳ نیروگاه هسته‌ای اولکیلوتو، بزرگ‌ترین رآکتور هسته‌ای اروپا، پس از هجده سال تأخیر در ساخت، فعالیت منظم خود را آغاز کرد.
در درگیری‌های سودان دست کم ۴۱۳ نفر کشته و بیش از ۳۵۰۰ نفر مجروح شده‌اند.
واکسن مالاریای که برای نخستین بار به سطح کارایی ۷۵٪ مورد نظر سازمان جهانی بهداشت دست یافته‌است، در کشور غنا به کار گرفته شد.
آژانس فضایی اروپا کاوشگر قمرهای یخی مشتری را برای مطالعه گانیمد، اروپا و کالیستو به فضا پرتاب کرد.

یادبودها

امروز: پنجشنبه، ۲۷ آوریل ۲۰۲۳ میلادی برابر ۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ هجری خورشیدی و ۶ شوّال ۱۴۴۴ هجری قمری (UTC)

در سیرالئون و توگو: روز ملی، روز آزادی در آفریقای جنوبی؛ روز ملکه، در هلند

رویدادها

۱۵۲۱: فردیناند ماژلان، دریانورد پرتغالی در جزایر فیلیپین به دست یک بومی کشته شد.
۱۹۰۹: نظامیان روسیه به بهانه محافظت از جان و مال خارجیان وارد شهر تبریز شدند.
۱۹۱۳: احمد شاه قاجار در تهران ازدواج کرد.
۱۹۷۸: حزب دموکراتیک خلق افغانستان ضمن یک کودتا حکومت را در این کشور به دست گرفت.

زادروزها

۱۷۵۹ - زادروز مری ولستون‌کرافت (در تصویر)، نویسنده و فیلسوف فمینیست انگلیسی
۱۷۹۱ - زادروز ساموئل مورس نقاش آمریکایی، مخترع کد مورس
۱۸۲۰ - زادروز هربرت اسپنسر فیلسوف مشهور انگلیسی
۱۸۲۲ - زادروز یولیسیز سایمن گرانت هجدهمین رئیس‌جمهور آمریکا، قهرمان جنگ داخلی آمریکا
۱۹۱۵ - زادروز هوهانس شیراز شاعر ارمنستانی
۱۹۶۷ - زادروز ویلم-الکساندر پادشاه هلند

درگذشت‌ها

۱۶۰۵ - درگذشت لئون یازدهم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم
۱۸۸۲ - درگذشت رالف والدو امرسون فیلسوف و نویسندهٔ آمریکایی
۱۹۳۷ - درگذشت آنتونیو گرامشی فیلسوف کمونیست ایتالیایی
۱۹۷۲ - درگذشت قوام نکرومه بانی استقلال کشور غنا، اولین نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور کشور غنا
۲۰۰۷ - درگذشت مستیسلاف روستروپوویچ نوازندهٔ معروف ویلونسل و رهبر ارکستر اهل شوروی

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای آوریل – یادبودهای بیشتر…