Anton Zeilinger

Anton Zeilinger

Data i miejsce urodzenia	20 maja 1945 Ried im Innkreis
Zawód, zajęcie	fizyk

Anton Zeilinger (ur. 20 maja 1945 w Ried im Innkreis) – austriacki fizyk doświadczalny, specjalizujący się w interferometrii kwantowej; profesor na Uniwersytecie Wiedeńskim, a wcześniej na Uniwersytecie Leopolda i Franciszka w Innsbrucku. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za 2022 rok, razem z Johnem Clauserem i Alainem Aspectem.

Życiorys

Zeilinger prowadzi badania nad podstawowymi zjawiskami mikroświata (zwłaszcza stany splątane). W latach osiemdziesiątych wykonał szereg eksperymentów interferencyjnych wykorzystujących neutrony. W 1989 przewidział wraz z Danielem Greenbergerem i Michaelem Horne’m, że splątanie trzech lub więcej cząstek daje korelacje kwantowe absolutnie niezgodne z jakimkolwiek obrazem opartym na pojęciach relatywistycznej fizyki klasycznej (tzw. korelacje GHZ – od nazwisk naukowców). W 1999 roku jego zespół jako pierwszy zrealizował korelacje GHZ w laboratorium. W tym samym roku jego grupa zaobserwowała interferencję fulerenów, czyli molekuł węgla C₆₀. Zeilinger zrealizował kwantową generację kluczy szyfrowych (kwantowa kryptografia) na odległość do ponad stu kilometrów (we współpracy z grupą prof. Haralda Weinfurtera). Najsłynniejszym eksperymentem Zeilingera jest pierwsza kwantowa teleportacja pomiędzy dwoma fotonami, które powstały w dwóch odrębnych aktach emisji (1997). Od 1990 roku współpracuje z fizykami z Uniwersytetu Gdańskiego (z prof. Markiem Żukowskim i jego uczniami). Tematyka tej współpracy to kwantowa komunikacja i kwantowa informacja (między innymi opracowano wspólnie metodę wymiany splątania, 1993, 1995).

Nagrody

W 2006 roku przyznano mu tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego. Jest też laureatem innych wyróżnień i nagród, między innymi Nagrody Króla Faisala (2005), nagrody im. Isaaka Newtona (2007), Nagrody Fundacji Wolfa (2010, wraz z Johnem Clauserem i Alainem Aspectem). W 2022 roku wraz z Clauserem i Aspectem otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.

Linki zewnętrzne

• Strona domowa profesora Zeilingera (niem.)
• Relacja z przyznania tytułu doktora honoris causa Uniwersytwetu Gdańskiego (pol.)
• Nagroda Fundacji Wolfa (ang. • hebr.)