Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 134.824 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Гравитационен бран — бранување на закривеноста на време-просторот кој се придвижува како бранови, кои се движат од изворот. Можноста за постоење на гравитациони бранови е првпат спомната во 1893 година од страна на Оливер Хевисајд кој ја искористил споредбата меѓу обратнопропорционалноста на квадратот на законите за гравитација и електричество. Во 1905 година Анри Поанкаре прв ги преложил гравитационите бранови (ondes gravifiques) кои се оддадени од тела и се движат со брзина на светлината според Лоренцовите трансформации. Нивното постоење е предвидено во 1916 година од страна на Алберт Ајнштајн врз основа на теоријата на општата релативност, гравитационите бранови ја пренесуваат енергијата како „гравитационо зрачење“. Постоењето на гравитационите бранови е можна последица на Лоренцовата коваријанса на општата релативност бидејќи ја воведува идејата за конечна брзина на движењето и физичките заемодејства со тоа движење. За споредба, гравитационите бранови не можат да постојат во Њутновата теорија за гравитација, која тврди дека физичките заемодејства се движат со бесонечни бризини.

Пред директонот забележување на гравитационите бранови имало непосредни докази за нивното постоење. На пример, мерењата на Хулс–Тејлоровиот двоен систем предвидувале дека гравитационите броеви се повеќе од хипотетичка замисла. Можните извори за забележување на гравитационите бранови биле системите од двојни ѕвезди составени од бели џуџиња, неутронски ѕвезди и црни дупки. На 11 февруари 2016 година, здружените екипи во соработка ЛИГО и Вирго објавиле дека успеале за првпат директно да ги забележат гравитационите бранови кои потекнувале од пар на црни дупки кои биле во процес на спојување, користејќи ги детекторите на Напредниот ЛИГО. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Насобирање на адвективна магла на Махтеш Рамон во Израел, најголемиот ерозивен цирк на светот.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

...дека воздухот содржи 78 % азот, а само 21 % кислород?
...дека името на денешната скопска населба Црниче потекнува од средновековната тврдина Чрнче на Водно?
... дека Јована Лудата имала 6 деца, и сите станале европски монарси?
... дека селото Б’с, Кривопаланечко е населено место со најкраткото име во Македонија?
... дека ботулинскиот токсин е најсмртоносната супстанција на светот, и може да предизвика смрт во рок од неколку минути?
... дека Пелгониската битка (1259) одиграна кај леринските села Неокази и Овчарани му го ставила крајот на крстоносното Латинско Царство на Балканот?
... дека Синајскиот Полуостров е копнен мост помеѓу Африка и Азија?
... дека елементот кадмиум (Cd) е наречен по феникискиот јунак Кадмо, основач на Теба и Лихнид (денешен Охрид)?
... дека Свети Стефан е првиот христијански маченик?
... дека дрвото гинко останало непроменето цели 200 милиони години?
... дека во геометријата постои едноаголник?
... дека Дупјачката таблица пронајдена кај костурското село Дупјак сведочи за писменоста во Македонија пред повеќе од 7000 години?
... дека на светот постојат дури 4.000 сорти на компир?
... дека тесерактот е хиперкоцка која се простира во четири просторни димензии?
... дека соѕвездието Јужен Крст има само четири ѕвезди?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 23 март 2023 г.

Настани:

1309	Папата Климент V ја преместил папската престолнина во Авињон, Франција.
1801	Александар I станал цар на Русија.
1806	Англија ја забранила трговијата со робови.
1821	Грчка војна за независност: Паднал градот Каламата.
1879	Започнала јужноамериканската Тихоокеанска војна.
1918	Литванија се здобила со независност.
1919	Во Милано, Бенито Мусолини го основал Фашистичкото политичко движење.
1933	Рајхстагот на Германија го донел Овластувачкиот закон со кој на канцеларот Адолф Хитлер му доверил диктаторски овластувања.
1950	Прогласен е Светскиот ден на метеорологијата.
1956	Пакистан станал исламска република
1994	Министерството за односи со странство на Република Македонија преку Амбасадата на Република Македонија во Турција примило нота од Министерството за надворешни работи на Казахстан со која се известува дека оваа земја ја признала нашата држава.
1996	Во Скопје, САД официјално го промовирале првиот американски амбасадор во Република Македонија, Кристофер Хил.
2003	Словенија на референдум изгласала декларација за приклучување на земјата кон ЕУ.

Родени:

1749	Пјер Симон Лаплас — француски математичар, физичар и астроном.
1868	Дитрих Екарт — германски политичар, клучен во почетоците на Националсоцијалистичката партија.
1900	Ерих Фром — германски филозоф и психоаналитичар.
1908	Џоан Крафорд — американска глумица.
1910	Акира Куросава — јапонски филмски режисер.
1912	Вернер фон Браун — германски физичар.
1931	Виктор Корчној — руски шахист.
1940	Ристо Шишков — македонски театарски, филмски и телевизиски артист.
1946	Драган Кресоја — српски и југословенски режисер.
1949	Рик Окасек — американски пејач, музичар и музички продуцент.
1953	Чака Кан — американска пејачка.
1953	Ивица Шурјак — хрватски и југословенски фудбалер.
1955	Мозис Малоун — американски кошаркар.
1956	Жозе Мануел Барозо — португалски политичар, претседател на Европската комисија.
1960	Даворин Боговиќ — хрватски пејач, член на рок-групата „Прљаво казалиште“.
1962	Стив Редгрејв — британски веслач.
1968	Фернандо Јеро — шпански фудбалер.
1968	Дамон Албарн — англиски пејач.
1970	Џани Инфантино — швајцарско-италијански фудбалски администратор, претседател на ФИФА.
1973	Џејсон Кид — американски кошаркар и тренер.
1973	Јержи Дудек — полски фудбалски голман.
1977	Трајче Стојанов — македонски филозоф.
1978	Валтер Самуел — аргентински фудбалер.
1984	Луис Анхел Мате — шпански велосипедист.
1985	Џонатан Ивер — француски велосипедист.
1989	Ерик Максим Шупо-Мотинг — германско-камерунски фудбалер.
1990	Гордон Хејворд — американски кошаркар.
1992	Кајри Ирвинг — американски кошаркар.
1995	Озан Туфан — турски фудбалер.

Починале:

1103	Одо I — бургински војвода.
1361	Хенри Гросмонт — војвода од Ланкастер.
1369	Петар Кастиљски — крал на Кастиља.
1555	Јулиј III — римски папа од 1550.
1801	Павле I — цар на Русија.
1842	Шари Анри Бејл (Стендал) — француски писател, основоположник на големата епоха на францускиот реализам.
1907	Константин Победоносцев — руски државник и правник.
1948	Николај Александрович Берѓаев — руски филозоф.
1937	Џон Дејвисон Рокфелер — американски индустријалец и филантроп.
1992	Фридрих фон Хајек — австриско-британски економист, добитник на Нобеловата награда.
1994	Џулиета Масина — италијанска артистка.
2008	Борис Дворник — хрватски глумец.
2011	Елизабет Тејлор — британско-американска глумица.
2015	Ли Куан Ју — премиер на Сингапур.

Празници:

1961	Светски ден на метеорологијата
	Св. маченик Кодрат Коринтски — православен верски празник.
	Св. Турбиј Монгровејски — католички верски празник.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич

најгоре · превчитај ја страницава · статистики · односи со јавноста · пријавете неправилност · village pump