Jani likulu

Kufuma Wikipedia

Mwapokeleleka pa Wikipediya ya ChiTumbuka

,
Pasono tina vyakulemba vyakukwana 8,986 mu ChiTumbuka

Nkhani ya mwahuno (Muzaoneposo machelo izamusangika inyake.)

Bakili Muluzi

Elson Bakili Muluzi (wakababika pa Malichi 17, 1943 ku Machinga, Nyasaland)ngwa ndyali wa ku Malawi uyo wakaŵa purezidenti wakwamba wa Malawi kufuma 1994 mpaka 2004. Wakaŵaso wapampando wa United Democratic Front (UDF) mpaka 2009. Wakasankha Hastings Hastings Kamuzu Banda kuŵa purezidenti wa Malawi. Wakateŵeteraso mu nduna ya Banda nga nduna yambura katundu, pambere wandapume mu 1980. Muluzi wakaŵa wakwimilira chipani cha opposition cha UDF pa mavoti gha pulezidenti mu mwezi wa Meyi 1994, mavoti ghakwamba gha vyaru vinandi. Wakathereska mulongozgi wa Malawi kufuma apo wakapokera wanangwa, Hastings Kamuzu Banda. Pakaŵavya ndondomeko yakuti paŵe chisankho chaciŵiri mu Malaŵi, ntheura ici cikaŵa cakukwana kuti wamalizge muwuso wa Banda wa vilimika 33 (uyo ukaŵa wa mu nyengo iyo Malaŵi ukaŵa wa Britain).Wakasoleka mu Juni 1999, wakatora mavoti 52.4% na kuthereska mulwani wake Gwanda Chakuamba uyo wakaŵa mulongozgi wa chipani chakususka. Mu 2002, wakakhumbanga kusintha malango gha Malawi agho ghakamovwira kuti wazakaŵepo pa nyengo yacitatu, kweni wakaleka cifukwa ca ŵanthu ŵakamususkanga, kweniso ŵanthu ŵa mu boma na makhoti ŵakamususkanga. Pamanyuma pakugwira ma mandiramu ghaŵiri, wakapeleka mazaza kwa munthu uyo wakamulondezga pamanyuma pa mavoti gha mu mwezi wa Meyi 2004, apo munthu wa UDF Bingu wa Mutharika (uyo wakasankhika na Muluzi) wakasankhika kuti wanjire mu malo gha Muluzi nga ni purezidenti. (Ŵelengani nkhani yose...)

Nkhani zakumasinda:

Kasi mukumanya ...

Lilla iris
Lilla iris
  • ... kuti Lilla iris (pachithuzi) ni mtundu umoza wa maluŵa agho ghakununkhila makola chomene, mwakuti perefyumu wakupangila kufuma ku Maluŵa gha ngwakudula chomene kujumpha maluŵa ghanyake?
  • ... kuti charu cha Malaŵi china ŵanthu ŵanandi kuluska charu cha Zambia icho Malaŵi wakujilamo katatu mu za usani?
  • ... Nyanja ya Malawi ndiyo yikupangiska ŵanthu ŵanandi kuluta ku charu ichi.
  • ... kuti wailesi ya boma ya Washington ikagadabukila kwa "ŵakaswili wowowonela bikini" -wolemba usilikali - kuti vayowoye za nunandi wa ŵanthu vakufumila mu chigaŵa icho?
  • ... kuti Ephraim E. Lisitzky wakalemba epic poem mu Chihebri yakuikika pa Nthano Zachi Amelika?
  • ... kuti [Paul Delvaux Museum]]' ikuoneska yayi vyakujambula vya Paul Delvaux vekha, kweneso mndandanda wa masitima ghapamtunda?
  • ... dokotala waku China yula Gao Ruona{'s mwana, mpongozi, na ŵasambili ŵose ŵakatumikilapo ngati mba uluski Boma la Nyimbo Bungwe Losintha Vyakulemba Vyachipatala?
  • ... kuti makina gha CCTV ghati ghaikika pa [59th Street–Columbus Circle station]]', unkhungu ukakula?

Mu Nkhani

Mphepo ya Fred
Mphepo ya Fred.
  • Mphepo yakofya ya Frede yakoma ŵanthu ŵanandi mu charu cha Malawi. Ku chigaŵa cha kumwera ndiko kukawa vula inandi chomene.Vigaŵa ivi ni Blantyre, Phalombe, Mulanje, Chikhwawa, na Nsanje. Maji ghakututuka ghakasakaza malo ghanandi, ghakasakaza nyumba na ŵanthu. Charu chose chikaŵavya magesi chifukwa chakuti wupu wa EGENCO ukaleka kupeleka magesi. Malo ghakupangira magesi gha maji mu caru ici ghakaŵa ghambura kugwiriskika nchito cifukwa ca viswaswa.Pa zuŵa limoza pera, kukawa vula zinandi izo zikaŵa zakukwana mwezi umoza.Ku Chilobwe, nyumba zinandi zikayegheka na maji. Masukulu gha mu vigaŵa 10 vya kumwera ghajalika m'paka pa Malichi 15. Ku Salima na Lilongwe nako kukawa vula. Pulezidenti wa Malaŵi, Lazarus Chakwera, wapharazga kuti ku vigaŵa vya kumwera kuli soka. Ŵanthu ŵakaghanaghananga kuti ŵanthu awo ŵakafwa ŵali kusi ku viswaswa. Apo Freddy wakaŵa mu caru, ungweru ukaŵa palipose yayi. Misewu yinandi na milatho vikamara, ndipo vigaŵa vinandi vikaŵa vyambura kwenda. Ŵanthu ŵanandi ŵakakhalanga mu chipalamba cha Chiradzulu.
  • Ŵanthu 24 ŵanjira mu chipatala cha Mzuzu Central chifukwa cha kulwara na chakurya.
  • Khoti la Senior Resident Magistrate ku Machinga likatuma Robert Katsabola wa vyaka 26 kuti wakhale mu jele vyaka 8 na myezi 6.Katsabola wakachita mulandu wa vinyama vyamuthengere ndipo wakakakika pa 27 Epulero 2022 ku Ntaja mu chigaŵa ichi, pamanyuma pa ntchito yakubisika ya ŵalaŵiliri ŵa chigaŵa cha Liwonde National Park.

Pa siku ili

Malichi 11

Chikumbusko cha ŵanthu awo ŵakakomeka pa ngozi ya sitima ku Madrid pa Malichi 11, 2004 ku Alcalá de Henares
Chikumbusko cha ŵanthu awo ŵakakomeka pa ngozi ya sitima ku Madrid pa Malichi 11, 2004 ku Alcalá de Henares
  • 1669 – Phiri la Etna mu Sicily likamba kuphulika ndipo pamanyuma pake vikapangiska kuti phiri ili liŵe na chivwati chikuru chomene mu mbiri ya phiri ili, ndipo vikapweteka Catania na matawuni ghanyake.
  • 1843 – Mu nyengo iyo kukaŵa chimphepo chikuru (Great Eruption), nyenyezi iyi ndiyo yikaŵa yakwamba kuwoneka pa mtambo.
  • 1984 – Kanema ywa anime Nausicaä wa Chigwa cha Mphepo (film) ya Hayao Miyazaki akapangika.
  • 2011 – Chindindindi chikuru na tsunami vikachitika ku chigaŵa cha Tōhoku kumpoto cha kumafumiro gha dazi kwa Japan.
  • 2012 – Chisimi cha States Army. Msilikari Robert Bales wakakoma ŵanthu 16 na kupweteka ŵanyake 6 mu chigaŵa cha Kandahar, Afghanistan.
Vinandi vyapa siku nga ni ili:

Chithuzi chithu cha mwahuno (Muzaoneposo machelo chizamusangika chinyake.)

Gold Dust Day Gecko

Gold Dust Day Gecko ni mtundu wa mtondoli uwo ukukhala mu malo ghakupambanapambana. Chikukhala kumpoto kwa Madagascar, Tanzania (Dar Es Salaam) na pa cirwa ca Comoros. Kanandi vikuwoneka mu nyumba na makuni. Nkhuku iyi yikurya vyakumera na mafuta. Iyo wakumanyikwa kuti ni mascot wa GEICO Insurance, kweniso ni munthu wakuzirwa wa Gex. Pali mtundu unyake wa viyuni (kuyelezgera na wa viyuni vyakumanyikwa): Phelsuma laticauda angularis.Nyama iyi yingaŵa na utali wakukwana 10-13 cm. 3] Mtundu wa thupi ni wambura kufipirwa panji wambura kufipirwa panji wa buluu. Nkhuku iyi yikumanyikwa na vizwazwa vyakofya pa singo na msana. Pa mphuno na pa mutu pali mphonje zitatu zakuthwa. Pa msana wakunyang'amira pali tumakuni tunyake tunyake tunyake. Mulomo wake ngwapasipasi. Kuwaro kwake nkhutowa. Viyuni ivi vikuŵa vyakubinkha yayi, ndipo mchira na viŵaro vikuwoneka vyambura kufipirwa.

Photograph credit: Sandip Dey

Malo gha ovwili na kalembelo ka Wikipediya

Nkhokwe zinyake za Wikipediya

Wikipediya njakupangika na ŵanthu awo palije icho ŵakupokelapo yakundangililika na Wikimedia Foundation, wupu uwo unaso nkhokwe zinandi zaulele:

Wikipediya mu viyowoyelo vinyake