Urriaren 29
Urriaren 29a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta bigarren eguna da, 303.a bisurteetan. 63 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
Heriotzak.jpg)
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1969 - Poliziak tiroz hil zuen Josu Murueta Erandioko manifestazio batean.
- 1974 - ETAk Jeronimo Vera Garcia goardia zibileko sarjentua hil zuen Pasaian.
- 1980 - ETAk Carlos Fernandez Aspiazu enpresaria hil zuen Donostian.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 312 - Konstantino I.a Handia Erroman garaile sartu zen Milvio zubiko guduaren ostean. Adventus erraldoia antolatu zuen hirian eta Maxentzioren gorpua Tiber ibaitik arrantzatu eta burua moztu zioten.
- 437 - Valentiniano III.a, Mendebaldeko Erromatar Enperadorea Lizinia Eudoxiarekin ezkondu zen, bere lehengusua zen Teodosio II.a Ekialdeko Erromatar Enperadorearen alaba, Teodosio Etxearen bi adarrak batuz.
- 1390 - Lehen sorgin-ehiza epaiketa Parisen: hiru pertsonari heriotza zigorra ezarri zitzaien.
- 1933 - Jose Antonio Primo de Riverak Falange Española sortu zuen.
- 1947 - Belgika, Holanda eta Luxenburgok BENELUX sortu zuten.
- 1983 - Grenadako inbasioa amaitu zen.
- 1989ko Espainiako hauteskunde orokorrak.
- 2004 - Europako Konstituzioa sinatu zuten Europar Batasunako estatu kideek.
- 2006 -
- Edanda zegoen gidari batek, hiru pertsona harrapatu zituen Tenerife, hirurak hil zirelarik.
- 104 hildako Nigerian, hegazkin batek Lagoseko aireportutik hurbil istripua izan eta gero.
- Lula da Silva Brasilgo presidente aukeratu zuten berriz, hauteskundeak bigarren itzulian irabazi ondoren.
- 2007 - Cristina Fernandezek Argentinako hauteskunde presidentzialak irabazi zituen.
- 2012 - Sandy urakanak Haiti, Jamaika, Kuba eta Ameriketako Estatu Batuetako ipar-ekialdeko kostaldean 127 hildako eta kalte material handiak eragin zituen.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1961eko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Bautista Madariagak jantzi zuen txapela.
- 2014 - ETB 4 telebista katea lehenbizikoz aireratu zen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1970 - The Private Life of Sherlock Holmes ("Sherlock Holmesen Bizitza Pribatua") filma estreinatu zen, Billy Wilderek zuzendu eta Robert Stephens, Geneviève Page, Colin Blakely eta Christopher Lee aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1993 - The Nightmare Before Christmas ("Eguberri Aurreko Amesgaiztoa") filma estreinatu zen, Henry Selickek zuzendu eta Chris Sarandon, Catherine O'Hara, William Hickey, Glenn Shadix eta Ken Page eta Danny Elfmanek bikoiztu zutelarik.
- 1999 - Being John Malkovich (John Malkovich Izaten) filma estreinatu zen, Spike Jonzeek zuzendu eta John Cusack, Cameron Diaz, Catherine Keener, Orson Bean, Mary Kay Place eta John Malkovich aktoreek antzeztu zuten.
- 2008 - Quantum of Solace filma estreinatu zen, Marc Fosterek zuzendu eta Daniel Craig, Olga Kurylenko, Mathieu Amalric, Gemma Arterton, Judi Dench eta Jeffrey Wright aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1867 - Frantzisko Apalategi, donostiar idazlea, historialaria, jesuita eta irakazlea (h. 1948).
- 1875 - Sabino Bidegain, nafar militar frankista (h. 1959).
- 1916 - Jose Mari Azkarraga Mozo, Lurgorri, euskal herritar politikaria (h. 1937).
- 1920 - Imanol Olaizola, gipuzkoar ikerlari, politikari eta musikaria (h. 2018).
- 1927 - Pablo Antoñana, gaztelaniazko nafar idazlea (h. 2009).
- 1935 - Javier Gato, gipuzkoar futbolaria (h. 2014).
- 1943 - Luis Maria Astrain, nafar futbolari ohia.
- 1944 - Eukene Lacarra, nafar literatura-kritikari eta mediebalista.
- 1955 -
- Mikel Aranburu Urtasun, Nafarroako Gobernuko Ogasuna eta Finantza Politikako sailburua.
- Jon Kortazar, bizkaitar idazle eta literatura kritikaria.
- 1958 - Txelui Moreno, nafar politikaria.
- 1962 - Iñaki Bolea, gipuzkoar izotz hockey jokalari ohia.
- 1968 - Chantal Kehrig, lapurtar politikari ezkertiarra, Anguleman.
- 1979 - Nerea Garmendia, euskal aktorea.
- 1984 - Guillaume Toucoullet, lapurtar arkulari paralinpikoa.
- 1985 - Mireia Epelde, gipuzkoar txirrindularia.
- 1996 - Mariasun Quiñones, gipuzkoar futbolaria.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1017 - Henrike III.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1056).
- 1507 - Fernando Álvarez de Toledo, Albako Dukea (h. 1582).
- 1629 - Agnes Block, herbeheretar menonita, arte bildumagile eta hortikultorea (h. 1704).
- 1733 - Gottfried van Swieten, Germaniako Erromatar Inperio Santuaren zerbitzuan zegoen aristokrata (h. 1803).
- 1740 - James Boswell, eskoziar biografo, egunkarietako idazle eta abokatua (h. 1795).
- 1808 - Caterina Scarpellini, italiar astronomo eta meteorologoa (h. 1873).
- 1811 - Louis Blanc, frantziar politikari eta historialari sozialista, sozialdemokraziaren aitzindarietakotzat hartua (h. 1882).
- 1816 - Fernando II.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (h. 1885).
- 1837 -
- Maria Abbadia-Ürrüstoi, frantziar ekintzaile feminista (h. 1913).
- Abraham Kuyper, Herbehereetako lehen ministroa (h. 1920).
- 1854 - Apel·les Mestres i Oñós, kataluniar marrazkigilea eta idazlea (h. 1936).
- 1871 - Beatriz Pinheiro, portugaldar idazle, poeta, editore eta intelektuala eta Portugalgo emakumeen emantzipazio mugimendu modernoaren aitzindaria (h. 1922).
- 1875 - Maria Errumaniakoa, Errumaniako erregina ezkontidea (h. 1938).
- 1879 - Franz von Papen, Alemaniako kantzilerra (h. 1969).
- 1882 - Jean Giraudoux, frantziar idazlea (h. 1944).
- 1883 - Anna Estelle Glancy, estatubatuar astronomoa eta lente profesionalen diseinatzailea (h. 1975).
- 1889 - Li Dazhao, txinatar iraultzailea (h. 1927).
- 1890 - Claire Goll, alemaniar-frantziar kazetaria eta idazlea, Europako abangoardiako munduaren ordezkaria (h. 1977).
- 1892 -
- Lola Anglada, kataluniar haur-literaturako idazle, komikilari eta ilustratzailea (h. 1984).
- Aurora Bertrana, katalan idazle eta biolin-jotzailea (h. 1974).
- 1897 - Joseph Goebbels, alemaniar politiko nazia, Holokaustoaren lehen pausoa izan zen kristal hautsien gauaren gidaritzat joa (h. 1945).
- 1898 - Emmanuel Bondeville, frantziar musikagilea (h. 1987).
- 1902 - Susie Cooper, zeramika diseinatzaile ingelesa (h. 1995).
- 1903 -
- Mieczyslaw Jastrun, poloniar poeta (h. 1983).
- Arturo Tabera, espainiar kardinala, Iruñeko artzapezpiku eta Tuterako apezpikua izandakoa (h. 1975).
- 1905 - Alice Săvulescu, errumaniar botanikaria (h. 1970).
- 1906 - Fredric Brown, estatubatuar eleberrigilea (h. 1972).
- 1910 - Alfred Jules Ayer, britainiar filosofoa (h. 1989).
- 1914 - José Guerrero, espainiar margolaria (h. 1991).
- 1917 - Harold Garfinkel, estatubatuar soziologoa, etnometodologia adarraren sortzaile nagusia (h. 2011).
- 1920 -
- Baruj Benacerraf, venezuelar-estatubatuar sendagilea, 1980ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2011).
- Jadwiga Grabowska-Hawrylak, poloniar arkitekto arrazionalista (h. 2018).
- Guy Héraud, frantziar politikari eta legelaria (h. 2003).
- 1924 - Zbigniew Herbert, poloniar poeta, saiakeragile eta antzerkigilea, Poloniako XX. mendeko poeta handienetako bat (h. 1998).
- 1925 - Klaus Friedrich Roth, alemaniar-britainiar matematikaria (h. 2015).
- 1926 -
- Necmettin Erbakan, Turkiako lehen ministroa (h. 2011).
- Jon Vickers, kanadar tenorra (h. 2015).
- 1929 - Jevgeni Primakov, Errusiako lehen ministroa (h. 2015).
- 1930 -
- Basilio Martín Patino, espainiar zinema-zuzendaria (h. 2017).
- Omara Portuondo, kubatar abeslaria, filin estiloko ikurretako bat.
- Niki de Saint Phalle, frantziar artista plastiko, margolari, eskultore eta zinemagilea (h. 2002).
- 1932 -
- Velma Barfield, estatubatuar serieko hiltzailea, Injekzio hilgarriz exekutatutako lehen emakumea (h. 1984).
- Ronald B. Kitaj, ingeles-estatubatuar margolaria (h. 2007).
- 1935 -
- Iain Laughland, eskoziar errugbilaria (h. 2020).
- Isao Takahata, japoniar zinema zuzendari eta ekoizlea (h. 2018).
- 1938 - Ellen Johnson-Sirleaf, Liberiako presidentea eta 2011ko Bakearen Nobel Saria.
- 1939 - Shu Kamo, japoniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1943 -
- Dušan Ivković, serbiar saskibaloi jokalaria eta entrenatzailea (h. 2021).
- Norman Hunter, ingeles futbolaria (h. 2020).
- 1944 - Vita Andersen, daniar idazlea (h. 2021).
- 1946 - Peter Green, ingeles abeslari, egile abeslari eta gitarra-jotzailea, Fleetwood Mac taldeko kide sortzailea (h. 2020).
- 1947 -
- Richard Dreyfuss, estatubatuar aktorea.
- Stephan Schmidheiny, suitzar enpresari diruduna eta filantropoa.
- 1950 - Abdullah Gül, Turkiako presidentea.
- 1954 - Hisao Sekiguchi, japoniar futbolaria ohia.
- 1956 - Kazuyo Sejima, japoniar arkitektoa.
- 1957 - Dan Castellaneta, estatubatuar ahots-aktore eta umorista.
- 1959 -
- John Magufuli, Tanzaniako presidentea (h. 2021).
- Kuniharu Nakamoto, japoniar futbolari ohia.
- 1960 - Fabiola Gianotti, italiar partikula fisikaria.
- 1963 - Elvira Nabiullina, errusiar ekonomialaria.
- 1967 -
- Thorsten Fink, alemaniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- Rufus Sewell, ingeles aktorea.
- 1970 -
- Phillip Cocu, herbeheretar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- Edwin van der Sar, herbeheretar futbolari ohia.
- 1971 - Winona Ryder, estatubatuar aktorea.
- 1972 - Florencia Raggi, argentinar modeloa eta aktorea.
- 1973 - Masakiyo Maezono, japoniar futbolari ohia.
- 1974 - Alexandre Lopes, brasildar futbolari ohia.
- 1976 - Xu Yuhua, txinatar xake jokalaria.
- 1980 - Ben Foster, estatubatuar aktorea.
- 1982 - Chelan Simmons, kanadar aktore eta modeloa.
- 1984 - Tifanny Abreu, brasildar emakumezko boleibol jokalari transgeneroa.
- 1987 - Manuel Medrano, kolonbiar kantautorea.
- 1988 - Kayne Vincent, zeelandaberritar futbolaria.
- 1989 - Primož Roglič, esloveniar eski-jauzilari ohi eta txirrindularia.
- 1990 - Amarna Miller, espainiar aktore porno ohia.
- 1991 -
- Eben Etzebeth, hegoafrikar errugbilaria.
- Michael Hooper, australiar errugbilaria.
- 1992 - Michael Copper, estatubatuar umorista eta abeslaria.
- 1994 - Lilia Kisaragi, Kokoro, japoniar emakumezko modelo eta abeslari transgeneroa.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1859 - Ventura Barkaiztegi, gipuzkoar militar eta politikaria, Algecirasen (j. 1815).
- 1936 - Ramiro Maeztu, gasteiztar idazle eta saiogile erdalduna, Madrilen fusilatua (j. 1874).
- 1962 - Adrián Loyarte, gipuzkoar kazetari eta idazlea (j. 1882).
- 1979 - Felisa Martín, gipuzkoar fisikari eta meteorologoa, Madrilen (j. 1898).
- 2015 - Jose Maria Elosegi, donostiar dokumentalgile, ekoizpen zuzendari, gidoilari, hizlari eta bidaiazalea (j. 1958).
- 2016 - Josetxu Pedrosa, bizkaitar txirrindulari paralinpikoa (j. 1969).
- 2018 - Estefana Irastorza, lapurtar poeta (j. 1925).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1268 - Konradino Hohenstaufengoa, Jerusalem eta Siziliako erregea (j. 1252).
- 1537 - Elizabeth Lucar, ingeles emakume kaligrafoa (j. 1510).
- 1618 - Sir Walter Raleigh, ingeles aristokrata, idazle, olerkari, gerlari, espioi eta esploratzailea (j. c. 1552).
- 1783 - Jean le Rond d'Alembert, frantziar matematikaria, fisikaria eta filosofoa (j. 1717).
- 1816 - Francisco José de Caldas, kolonbiar abokatua, ingeniari militarra, autodidakta naturalista, matematikaria, geografoa eta asmatzailea (j. 1768).
- 1829 - Maria Anna Mozart, musikagilea, Wolfgang Amadeus Mozarten ahizpa (j. 1751).
- 1872 - Pierre Charles Fournier de Saint-Amant, frantziar xakelaria (j. 1800).
- 1873 - Joan Saxoniakoa, Saxoniako Erresumako erregea (j. 1801).
- 1877 - Facundo Machaín, Paraguaiko presidentea (j. 1845).
- 1885 - George B. McClellan, estatubatuar jeneral, ingeniari, idazle eta politikaria (j. 1826).
- 1892 - William Harnett, irlandar jatorriko estatubatuar margolaria (j. 1848).
- 1901 -
- Leon Czolgosz, William McKinley Ameriketako Estatu Batuetako presidentea tiroz hil zuen ekintzaile anarkista (j. 1873).
- John Kemp Starley, ingeles asmatzaile eta industriala, bizikleta modernoaren egiletzat joa (j. 1854).
- 1911 - Joseph Pulitzer, hungariar jatorriko estatubatuar kazetaria (j. 1847).
- 1913 - Darío Regoyos, espainiar pintorea (j. 1857).
- 1932 - Joseph Babinski, poloniar jatorriko frantziar medikua (j. 1857).
- 1933 -
- Albert Calmette, frantziar sendagile eta bakteriologoa (j. 1863).
- Paul Painlevé, Frantziako lehen ministroa (j. 1863).
- 1936 - Ramiro Ledesma Ramos, espainiar eleberrigile, periodista eta ideologoa, nazionalsindikalismo mugimenduaren fundatzailea, fusilatua (j. 1905).
- 1940 - Phan Bội Châu, vietnamdar idazle eta politikaria (j. 1867).
- 1950 - Gustavo V.a Suediakoa, Suediako erregea (j. 1858).
- 1957 - Louis B. Mayer, estatubatuar zinema enpresaria (j. 1884).
- 1959 - Edith Clarke, lehenengo emakume ingeniari elektrikoa (j. 1883).
- 1963 - Adolphe Menjou, estatubatuar aktorea (j. 1890).
- 1965ean desagertua - Mehdi Ben Barka, marokoar politikaria (j. 1920).
- 1971 -
- Duane Allman, estatubatuar rock gitarra-jotzailea, The Allman Brothers Band taldearen sortzaileetako bat (j. 1946).
- Arne Tiselius, suediar biokimikaria, 1948ko Kimikako Nobel Saria (j. 1902).
- 1980 - Ġorġ Borġ Olivier, Maltako lehen ministroa (j. 1911).
- 1981 - Georges Brassens, frantziar abeslari eta musikagilea, herrialde hartako ezagunenetarikoa (j. 1921).
- 1990 - Juha Vainio, finlandiar kantautore eta konpositorea (j. 1938).
- 1991 - Mario Scelba, Italiako lehen ministroa eta Europako Parlamentuko presidentea (j. 1901).
- 1992 - Sir Kenneth MacMillan, ingeles balleteko-dantzaria eta koreografoa (j. 1929).
- 1993 - Lipman Bers, Rigan jaiotako estatubatuar matematikaria (j. 1914).
- 1997 -
- Paul Guth, frantziar idazle eta kazetaria (j. 1910).
- Anton Szandor LaVey, estatubatuar idazlea, musikaria, okultista eta Satanen Elizaren sortzailea (j. 1930).
- 2001 - Milorad B. Protić, serbiar astronomoa (j. 1911).
- 2003 - Franco Corelli, italiar tenorra (j. 1921).
- 2010 - Marcelino Camacho, espainiar sindikalista eta politikaria (j. 1918).
- 2011 - Walter Vidarte, uruguaiar aktorea (j. 1931).
- 2015 - María Luisa Aguilar, Peruko lehen astronomo profesionala (j. 1938).
- 2017 -
- Linda Nochlin, estatubatuar arte historialaria, unibertsitateko irakaslea eta idazlea (j. 1931).
- Ninian Stephen, Australiako gobernadore orokorra (j. 1923).
- 2020 -
- Juana Perea Plata, hispano-kolonbiar aktibista, ekintzailea eta enpresaria (j. 1970).
- J. J. Williams, galestar errugbilaria (j. 1948).
- 2021 - Clément Mouamba, Kongoko Errepublikako lehen ministroa (j. 1943).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Sehaska egutegiko izendegia: Oinatz.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2951
Multimedia: 29 October
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||