Wikipedia:Houptsyte

Badisch

Guete Dag un willkumme uf dr alemannische Wikipedia! Di frej Enzyklopedi, wu alli kenne mitschaffe.

Artikel finde

Artikel no Kategorie:
Alli Kategorie • Brüüchtum • Ernährig • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatür • Müsik • Natür • Person • Bolitik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verkehr • Wirtschaft • Wisseschaft

Themeportal: Regionali Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Wirttebärg Basel Elsass Friburg Liechtestei Schwiiz Schwoba Vorarlberg
Geografi Gschicht Gsellschaft Kunscht Literatur Musik Natur Bolitik Religion Sport Sproch Tächnik Wisseschaft

Sunschtigs: Artikelindex vu A bis Z • Bsundersch glungeni Artikel • Läsigi Artikel • Artikel no Dialäkt • Audioufnahme vu Artikel • Ufnahme vu Dialäktwerter • E Fabel in verschideni Dialäkt ibersetze • Alemannischi Ortsnämme • Alemannischi Diernämme • Alemannischi Pflanzenämme

Di Alemannisch Wikipedia

Di alemannisch Wikipedia isch e Enzyklopedi in dr Dialäkt vum alemannische Sprochrüüm, also vu dr Ditschschwiz, vum Elsiss, vu Liechtestei, vu Oberbade, vum Schwobeland un vu Vorarlberg.

Die Enzyklopedi wachst dur di frejwillig Hilf vu allne, wu eppis in ihrem Dialäkt wän bitrage. Alli Iiträg kenne vu allne Bsuecher gschribe un gänderet wäre. Alli sin härzlig iiglade mitzmache. Bringe Ejer Wisse ii un hälfe eso mit, s Alemannisch z pfläge, ufzwärte un z erhalte. Di erschte Schritt sin ganz eifach!

Wär mir vu dr Alemannische Wikipedia sin un was mer wänn, findsch in unserem Brofil.

D Inhalt vu dr Wikipedia derfe frej kopiert un verbreitet wäre.

Bis jetz het s bi dr alemannische Wikipedia 29.664 Artikel.

Artikel vu dr Wuche: Gebiètsvoänderigè vum Kanton Schaffuusè im 18.-20. Johrhundert

Dè Kanton Schaffuusè wyst dè komplizyrteschte Gränzvolauf vo allnè Kantön vo dè Schwiz uff. Er gränzt uff 151,8 km (inkl. Enklavè Büsingè) a Dütschland. D Gränzlinniü haaltet sich meischtens nit a diè natürlichi Boddèbschaffèheit wiè Flüss odder Wasserscheidè, sondern isch übber d Johrhunderte durch Zuèkäuf vom Stadtstaat Schaffuusè entstande. Im 18., 19. un 20. Johrhundert sin mengi territoriali Voänderigè für d Voeifachig vom Gränzvolauf durrègfüürt worrè. D Vobindig vo dè drei Kantonsdeil un d Übernaam vo dè Enklavè Büsingè isch abber am Wyner Kongrèss gschiteret.

D Sidlung Schaffuusè hèt 1045 s Stadtrecht erhaaltè. I dè folgendè Johrhundert hèt d Stadt irè Hoheitsgebièt durch Landkäuf un Landduusch vogrösserèt. Im Johr 1798, bim Wechsel vum Stadtstaat Schaffuusè zum Kanton Schaffuusè innerhalb vo dè Helvetischè Republik, hèn d Schaffuuser Stadthèrrè übber zee Vogteiè uff èm Land dussè ghèrrscht. (…dr ganz Artikel läse)

Friäjeri Artikel vu dr Wuche:

Hesch gwisst ...

Auèwaald a dè Sèldèhaaldè

... dass dr Auèwaald a dè Sèldèhaaldè un i dè Sèldèwyys sit 1977 vo dè ETH Züri dokumentyrt un kontrollyrt wörd?
... dàss d Rue de la Justice z Mìlhüüsa noch em Schìnder vu dr Schtàdt haisst?
... dass d Maria Concetta Di Paolo iri Forschig langi Jaar uf de tüütsch-italiänisch reschp. alemanisch-piemonteesisch Spraachkontakt im Walserdoorff Rimella konzäntriert hät?
... ass d Katalog fir d „WehraTeppiche“ dr Schillinger Druckerei speter ghulfe hän bim Drucke vu Bildbänd?
... dass d Anneliese Graes s Gäld, wo ere abotte worden isch, lachend abgleihnt het?
... as d Priesterine vo de Perasia barfuess öber Gluete laufid, ooni ass die sich d Füess verbrennid?

Alemannischi Nochrichte:

4. Merz 2023:
Am besten gehts auf Berndeutsch (Basler Sonntagszeitung)
Weniger Dialekt und Reden mit Maschinen: Neun Thesen zur Zukunft der Sprache (Der Standard)
3. Merz 2023:
Diese schwäbischen Wörter sollte jeder kennen (Esslinger Zeitung)
2. Merz 2023:
«Zämme im Taggt» – Die besten «Cliquezeedel» der Basler Fasnacht (SRF)
Freiburger Sprachwissenschaftlicher spricht über unvollendetes Badisches Wörterbuch (Badische Neueste Nachrichten)
Lumpegrott und Cossu: Wie zwei Botschafter des Dialekts ihre Sprache leben (Badische Neueste Nachrichten)
„Daheim war Dialekt kei Thema, alli hen so gschwätzt“: Menschen aus Baden sprechen über ihre Mundart (Badische Neueste Nachrichten)
Warum Romanes, Sorbisch, Dänisch und andere Sprachen geschützt werden (Deutschlandfunk)
Im Zweifelsfall Basler- und Zürichdeutsch vermeiden (horizont.net)
„Es geht nicht um Fischbrötchen und Folklore“ (FAZ)
1. Merz 2023:
Verfechter der alemannischen Mundart (Badische Zeitung)
Dialekt in der Kommunikation (persönlich.com)

Meh Nochrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

5. März

1616: S Hailig Offizium vu dr remische Inquisition verbietet s Buch De Revolutionibus Orbium Coelestium vum Nikolaus Kopernikus, wun er syy heliozäntrisch Wältbild din bschrybt.
1798: Dr Schwyzer General Karl Ludwig von Erlach wird us Versää vu aigene Soldate verschosse.
1798: Unter em Kommando vum Johann Rudolf von Graffenried siige d Bärner im Gfächt bi Neuenegg iber franzesischi Druppe, chenne aber no dr Niiderlag in dr Schlacht am Grauholz (Bild) am nämlige Dag dr Zämmebruch vum Ancien Régime nimi verhindere. Di Alt Aidgnosseschaft wird ersetzt dur d Helvetisch Republik.
1979: Di amerikanisch Ruumsonde Voyager 1 fliegt am Jupiter verbyy un liferet e huffe Foto vum Planet un syyne Mond.