لومړی مخ
 دا يو وړيا پوهنغونډ دی چې هر څوک يې سمولای سي؛ پښتو ويکيپېډيا تر دې مهاله يواځې ۱۶٬۹۴۶ ليکنې لري. |
ټاکلې ليکنې · تانبې · وييپانگه
| ||||||
پېژندنه · ښه راغلاست پیغام · ليکنه جوړول · ويکيپېډيا تگلاره · چای ځی · لارښود لړليک نن ورځ دونۍ ده؛ دا ورځ د ۱۶ جنوري ۲۰۲۳م کال ده او د ۲۴ جمادى الثانية ۱۴۴۴م سره برابرېږي.
| |||||||
د نن غوره ليکنه
مدهوبالا په ۱۴ فبروري ۱۹۳۳ کي په نوي ډیلي کي نړۍ ته ته سترګي روڼي کړې. هغې د خپل ژوند ډېره برخه یا بیا خپل ټول ژوند په هند کي تېر کړ. د مدهوبالا د پلار نوم عطاءالله خان او او دمور نوم یې بیګم عایشه وه. د ۱۹۴۴ زیږدیز کال د اپریل د میاشتې په چاودنې او اور کې یې کور وسوځيد اونهه کلنه مدهوبالا مجبوره سوه چې خپلې کورنۍ ته دیوې ګولې ډودۍ د پیداکولو لپاره فلمي نړۍ ته ولاړه سي. په خپلو هنري فلمونو کې مدهوبالا دهندوستان دمشهورو فلمي ستورو لکه؛ آشوک کمار، راج کپور، پرتهوي راج کپور، پردیپ کمار، شمي کپور، دلیپ کمار، سنیل دت او دیو آنند سره کارکړی دی. مدهوبالا په نړیواله کچه هغه مهال مشهوره سوه چې کله وتلي او منلي امریکايي مجلې (تیاتر او هنر) په ۱۹۵۲ کال کې د هغې انځورونه خپاره کړل، پر کومو چې ليکلي وه; (The Biggest Star in The World; د نړۍ ترټولو لویه ستورې). ددې فلمونو ډېر مینه وال درلودله په تېره بیا فلمونه لکه مغل اعظم، نیل کمل، شیرین-او-فرهاد، ساقي فلمونه یې ډېر مشهور سول. مدهوبالا په ۱۹۶۰ کال کې دیره سخته ناروغه سوه ځکه چې بدن یې ډیره وینه جوړوله، دغي بریالۍ فلمي اداکاري د ۱۹۶۹ زیږدیز کال دفبرورۍ د میاشتې په ۲۳مه په بمبئي کې د۳۶ کلونو په عمر له دې نړۍ څخه سترګې پټې کړې، او د سنټا کروز د مسلمانانو په هدیرې کې خاوروته وسپارل سوه.( بشپړه ليکنه...)
د نن لپاره يو ښه موضوع
د نن غوره کتاب
سينوهه
سينوهه د لرغوني مصر د فرعون ( اخناتون ) ځانګړی طبيب و، چې له ميلاده ۱۳۵۰ کاله مخکې يې ژوند کاوه، چې خپلې خاطرې يې په پاپيروس ليکلې وې، چې دا ليکنې د کيندنو پرمهال لرغونپوهانو ته په لاس ورغلې.
ميکاوالټاري چې يو فېنلينډی ليکوال دی د همدې خاطراتو پربنسټ يو تاريخي ناول ليکلی دی چې سينوهه نوميږي. په دې ناول کې تاسو د مصر او شاوخوا سيمو د وګړو تاريخ، دولت، سياست، فلسفه، ارواپوهنه، کلتور، اقتصاد، هنر، عقيده، مذهب، جګړې .... نور موندلی شئ. دا کتاب ښاغلي ډاکټر محمد عيسی ستانکزي پښتو ژبې ته ژباړلی چې ژباړه يې ډېره ساده، روانه، نه ستړې کوونکې او له تلوسې او اندېښنې سره مل ده، چې لوستونکی نورو لوستلو ته تشويقوي. دا کتاب ۸۴۹ مخونه لري چې په دوه برخو کې ترتيب شوی دی چې پښتو ژباړه يې د دانش خپرندوی ټولنې په هڅو چاپ شوې ده.
د نن غوره انځور
.jpg)
- انځورګره: نینارال، د فینلېنډ د هیلسینکي څخه.
د نن غوره تانبه
کلتور پېژندنه
کلتور يا هڅوب هغه ټولنیز چلند او نورمونه چې په انساني ټولنو کې موندل کیږي او همدارنګه په دې ګروپونو کې د افرادو پوهه، باورونه، هنرونه، قوانین، دودونه، وړتیاوې او عادتونه شامل دي.
کلتور پوهنه
کولتورپوهنه يا د هڅوب په اړه پوهنه، له ټولنيزو پوهنو څخه يوه پوهنه ده چې د بېلابېلو هڅوبونو په اړه څېړنه، شننه، د هغوی پر تاريخ او پېژندنه باندې بحث کوي. په بله وينا کولتورپوهنه هغې پوهنې ته ويل کېږي، چې د هڅوب يا کولتور په اړه هر اړخيزه څېړنه کوي.
د کولتور نومونه له آره د لرغونې یوناني ژبې له (cultura) څخه اخيستل شوي، چې د ځمکې د ابادولو، کرنې، او روزنې مانا لري.
کولتورپوهنې ته په انګرېزي ژبه کې کولتورولوجي (Culturology) وايي. دا نومونه لومړی ځل امريکايي وګړپوه لېسلي اېلوين اوايټ د يوې نوې پوهنڅانګې (دسپلين)، يانې کولتورپوهنې لپاره، لکه د ټولنيزو پوهنو له شمېر څخه، د یوې خپلواکې پوهنې د نامه په توګه وړانديز کړې وه. د کلتور کلمه د لاتیني ریښې (cultura) یا (cultus) څخه اخیستل شوې چې مانا یې "اوسېدل، کرل، یا عزت" دی. په عموم کې، کلتور د انسان فعالیت ته اشاره کوي؛ د کلتور د بېلابېلو تعریفونو د پوهېدو لپاره بېلابېل ليدلوري (تيوري ګانې)شته. د نن ورځې انتروپولوژیست دا اصطلاح د نړیوالو بشري ظرفیت ته راجع کولو لپاره کاروي ترڅو تجربې طبقه بندي کړي او په سمبولیک ډول یې کوډ او اړیکه ونیسي. دوی دا ظرفیت د هومو ژانر یوه مشخصه ځانګړتیا ګڼي. له هغه وخته چې کلتور زده شوی، په مختلفو ځایونو کې اوسېدونکي مختلف کلتورونه لري. په بېلابېلو هېوادونو کې بېلابېل کلتورونه کېدی شي، او د لويو وچو ترمنځ ګډ کلتورونه هم شتون لري.
هنر
هنر د کلتور یوه پراخه فرعي څانګه ده، چې د ډېری تخلیقي هڅو (پنځونو) او ډسپلینونو څخه جوړه شوې ده. دا د "هنر" په پرتله پراخه اصطلاح ده، کوم چې د ساحې د تشریح په توګه معمولا یوازې د بصري هنرونو مانا لري. په هنرونو کې بصري هنرونه، ادبي هنرونه او د نندارې هنرونه شامل دي - میوزیک، تیاتر، نڅا، خبرې کول او فلم هم د هنرونو فرعي څانګې ګڼلی شو هنر، په پراخه مانا د تخلیقیت یا تخیل بیان دی. د هنر کلمه د لاتیني کلمې آرس څخه اخيستل شوې، کوم چې د "ترتیب" مانا لري. هنر په عمومي ډول د کارونو (هنري کارونو) رامینځته کولو عمل په توګه پېژندل کیږي کوم چې د انسان تخلیقي حوصلې کاروي او د ساده توضیح څخه بهر مانا لري. هنر اکثرا د هنري او تفریحي شوقي فعالیتونو څخه توپیر لري.
تخليقي هنر
د تخلیقي هنر اصطلاح د ډیسپلینونو ټولګه ده چې اصلي هدف یې د لیدونکي یا لیدونکو لپاره د تفسیر لپاره د موادو تولید دی. په دې توګه، هنر کېدای شي د نثر لیکلو، شعر، نڅا، اداکارۍ یا ډرامې، فلم، موسیقۍ، مجسمې، عکاسۍ، انځورګرۍ، معمارۍ، کولاج، ډيزاين، هنر او فېشن په څېر متنوع ډولونه ولري.
سرچينې
- https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F
- https://en.wikipedia.org/wiki/Culturology
- https://en.wikipedia.org/wiki/Leslie_White
ويکيپېډيا څه ده؟
ويکيپېډيا د اېنټرنټ پر مټ د وړيا مېنځپانگې يو گڼ ژبنيز پوهنغونډ دی چې د داوطلبو کارونکو لخوا او د هر هغه چا له لوري چې د انټرنټ اسانتياوې لري، ليکل کېږي. ددې پوهنغونډ د پرانيستې مېنځپانگې پروژه د ويکيمېډيا د بنسټ د بې گټې موسسې له لورې پرمخ بېول کېږي. د ويکيپېډيا نوم د دوه نومونو نه راوتلی دی چې يو يې ويکي (د ويبځايونو د جوړولو يو گډ تخنيک) او وروستۍ برخه يې د انګليسي د وييکې اېنسايکلوپېډيا د وروستاړي پېډيا څخه اخيستل شوی او په همدې توگه د ويکيپېډيا نوم ترېنه جوړ شوی دی. ددې پوهنغونډ بنسټ د لومړي ځل لپاره د ۲۰۰۱ کال د جنوري په مياشت کې د جېمي وېلز او لېري سانگر لخوا ايښودل شوی.
په خبرونو کي
- په ۱۹۴۸، د اګست په ۱۲مه د خیبر پښتونخوا جابر واکمن عبدالقیوم خان د بابړې 'قتل عام' ترسره کړ چې د خدایي خدمتګارو ۶۰۰ تنه یې ووژل. دا ورځ د چارسدې د تاریخ توره ورځ ګڼل کېږي.
- د طالبانو حکومت د زاویه نیوز او هشت صبح ورځپاڼې وېب پاڼې تړلې دي. زاویه نیوز: د طالبانو دا ګام د بیان د ازادۍ ضد کړنه ده. د مخابراتو وزارت ویاند: د بندیز لامل د ژورنالیزم اصول نه مراعاتول دي.
- افغان هېوادمشر غني: د سولې خبرې به افغان حکومت پخپله کوي
- د تلې ۱۵مه: د روسیې ورنيژ پوهنتون کې نن سه شنبه د باچا خان او عدم تشدد کنفرانس جوړ شو.
- ۲۰۱۸ ۳ می : افغان هېوادمشر اشرف غنی لومړی افغان وو چی خپله الکترونیکي تذکره يي تر لاسه کړه.
په دې ورځ
نن د ۲۰۲۳م کال د جنوري ۱۶مه نېټه ده:
- د اپرېل پر ٢٨مه د خلق ګوند وفادارو ځینو دولتي ځواکونو د وسلوالې کودتا په ترځ کې د افغانستان لومړی ولسمشر سردار محمد داود خان په خپل کاري دفتر ارګ کې شهيد کړ. او دا ورځ د ثور انقلاب د ورځې په نامه هم يادېږي.
ایا پوهېږئ؟
- د جبار په نامه خوپ، لړه یا مسیه ۴۲ چې په تاریخ کې لومړی ځل یې انځورکښنه وشوه. (په انځور کې )
- ۴۰ ګامه ټېلېسکوپ چې د ويلیم هېرشل له خوا جوړ شوی، د ۵۰ کلونو لپاره د نړۍ ستر ټېلېسکوپ ګنل کېږي. (په انځور کې )
- د بیونیر فضایي مرکز چې د ناسا فضایي مرکز اړوند دی، لومړی مرکز دی چې مصنوعي سپوږمکۍ بیونیر 5 و6 و7 و8 یې ولېږلی چې له دې څخه یې د بيونير 10 او بيونير 11 چې بهرنۍ کواکب کشف کړل او له لمریز نظامه بهر ولاړی، ډېرې مشهورې دي.
- د ټیټې کوشني ستوری هغه ستوری دی چې لمر پورې اړوند وي.
- په ۱۹۹۲ز کال کې شومیکر لکۍ لرونکی ستوری-لیوي 9 ستوری چې له مشتري سره له ټکره دوه کاله مخکې په کوشنیو ټوټو بدل شو.او دا لومړی ځل و چې انسان د لمریز نظام دوه اسماني ستوري له یو بل سره د ټکر په حال کې ولیدل چې یوه انرژي ترې ترلاسه نه شوه. (په انځور کې)
- ګيرارد كايبر لومړنی کس و چې د سپوږمۍ پر مخ یې د اپولو په وسیله راکوز شو.
ننۍ وینا
هندي متل دی چې:
| ” | «څوک چې ړانده ته میلمستیا کوي، دوه کسان به ورځي! » | “ |
غواړې ليکنه جوړه کړې؟
ويکيپېډيا يو وړيا گڼ ژبنيز پوهنغونډ دی چې مونږ او تاسې ټول په شريکه په کې ليکنې خپرولی شو. ويکيپيډيا په لومړي ځل 2001 کال کې په انگرېزي ژبه پيل شوې، بيا د نړي په نورو بېلابېلو ژبو کې هم ويکيپيډياگانې پيل شولې. په ويکيپېډيا کې هر کارن د خپلې خوښې موضوع باندې ليکنې کولی شي. پښتو ويکيپيډيا کې هم گڼ شمېر ليکنې شته، دم مهال پښتو ويکيپيډيا ۱۶٬۹۴۶ ليکنې لري.
غواړې ليکنه جوړه کړې؟
ويکيپېډيا يو وړيا گڼ ژبنيز پوهنغونډ دی چې مونږ او تاسې ټول په شريکه په کې ليکنې خپرولی شو. ويکيپيډيا په لومړي ځل 2001 کال کې په انگرېزي ژبه پيل شوې، بيا د نړي په نورو بېلابېلو ژبو کې هم ويکيپيډياگانې پيل شولې. په ويکيپېډيا کې هر کارن د خپلې خوښې موضوع باندې ليکنې کولی شي. پښتو ويکيپيډيا کې هم گڼ شمېر ليکنې شته، دم مهال پښتو ويکيپيډيا ۱۶٬۹۴۶ ليکنې لري.
ويکي خورلڼې پروژې
د پښتو ويکيپېډيا خورلڼې پروژې؛
د رسنيو راټولونکی
د لغاتونو وړيا راټولوونکی
د سرچينو راټولونکې
د کتابونو راټولونکې ويکي
د هر ډول ویناوو راټولونکی
د خبرونو وړيا راټولوونکی
د تعليمي سرچينو، پروژو او څېړنو ويکي
د مسالو (مصالو) اړوند مالومات
د سفر اړوند مالومات
د ويکيپېډيا توکو ستره سرچينه
د ټولو ميډيا ويکي پاڼو پلرنۍ وېبپاڼه
د ويکيمېډيا سيسټميزه ويکي