Voor- en nadelen

Voordelen

Hét grote voordeel van open access is dat de resultaten van wetenschappelijk onderzoek sneller en breder bekend worden:

1. In principe kan iedereen kennis nemen van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek, ook wetenschappers of maatschappelijk geïnteresseerden waarvoor die informatie niet beschikbaar is, omdat zij zich geen dure abonnementen kunnen veroorloven.

2. Nieuwe wetenschappelijke ideeën worden sneller en breder verspreid wat aanzet tot nieuwe onderzoeken: een impuls voor de wetenschap.

3. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat publiceren in open access door de wereldwijde zichtbaarheid zonder barrières aantoonbaar leidt tot meer citaties en meer impact.

4. Ook bedrijven hebben breed toegang tot de meest recente wetenschappelijke ideeën en kunnen daarop voortbouwen. Open access draagt bij aan de kenniseconomie en levert economische impulsen op.

5. Doordat open access ook breder hergebruik mogelijk maakt, kan recente kennis meteen gebruikt worden in het onderwijs als 'open educational resource'..

Voor verschillende landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk en Nederland, is onderzocht wat de economische voordelen zijn van open access. De teneur van deze studies is dat open access op de langere termijn een kostenbesparing zal opleveren. In de transitiefase kost open access meer geld, maar dat is tijdelijk.

Nadelen

Wetenschappers ervaren een aantal nadelen die vooral te maken hebben met de transitie naar het open access publicatiemodel. De extra inspanningen die nodig zijn, leveren pas op langere termijn concrete voordelen voor de wetenschappers zèlf op. Dat heeft invloed op de prioriteit die zij geven aan de transitie naar een nieuw publicatiemodel.

De nadelen die zij ervaren op een rij:

1. Vooral in de bèta- en medische wetenschappen en in de economische wetenschappen worden wetenschappers beoordeeld op het publiceren in journals met een hoge impactfactor. Voor nieuwe tijdschriften, zowel traditionele als open access, geldt dat er een termijn nodig is om een impactfactor te verwerven. Pas dan zijn deze tijdschriften voor wetenschappers interessant om erin te publiceren. Overigens staat de impactfactor de laatste jaren onder discussie en wil de VSNU naar een andere manier van belonen en waarderen van wetenschappers.

2. Het aanbod van kwalitatief goede volledig open access tijdschriften is groeiende, maar wisselt sterk per vakgebied. Soms zijn ze er nauwelijks of in onvoldoende mate.

3. Publiceren in open access tijdschriften brengt soms extra administratieve handelingen met zich mee, terwijl de workflow voor het aanbieden van artikelen in traditionele tijdschriften veelal gemakkelijk online kan.

4. Voor het betalen van Author Processing Charges (APC’s) zijn in deze transitieperiode binnen de meeste onderzoeksinstellingen nog geen structurele voorzieningen getroffen. Voor wetenschappers zijn dit dus extra, meestal niet onaanzienlijke, kosten. Wel hebben veel universiteiten tegenwoordig fondsen voor open access te publiceren en is het goed om hiernaar te informeren.

5. Wetenschappers worden gespamd door open access publishers van soms dubieuze kwaliteit ('rooftijdschriften'). Dit zet het OA publicatiemodel bij hen in een kwaad daglicht. Het kost de wetenschappers moeite om zelf het kaf van het koren te scheiden. Er wordt gewerkt aan databases waarin de kwaliteit van open access uitgevers transparanter wordt vastgelegd. Voorafgaand aan publicatie kunt u controleren of uw tijdschrift in een van deze databanken beoordeeld wordt: QOAM, Scirev.sc. DOAJ hanteert ook een kwaliteitstoetsing. Aan de hand van dit application form kunnen open access tijdschriften het DOAJ seal verwerven.

6. Het aanleveren van publicatiegegevens en de volledige tekst van publicaties voor repositories levert de wetenschappers extra werk op. In Nederland wordt dit meestal gefaciliteerd door de universiteitsbibliotheken.

Misverstanden