Górne Łużyce

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Milsko)
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Górne Łużyce
Hornja Łužica
Herb
Herb
Położenie
Państwa

 Niemcy
 Polska

Stolica

Budziszyn

Ważniejsze miasta

Görlitz, Zgorzelec, Żytawa

Mapa
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach

Górne Łużyce[1][2] (niem. Oberlausitz, g.-łuż. Hornja Łužica, d.-łuż. Górna Łužyca, cz. Horní Lužice, łac. Lusatia Superior) – kraina historyczno-geograficzna w Niemczech (kraj związkowy Saksonia, częściowo Brandenburgia), część tego obszaru leżąca na zachód od rzeki Kwisy znajduje się na terytorium Polski (województwo dolnośląskie, kilka miejscowości w województwie lubuskim).

Głównym miastem jest Budziszyn. Do początku XV wieku tereny te znane były jako Milsko, od zamieszkującego je plemienia słowiańskiego Milczan. Na tych ziemiach wykształcił się język górnołużycki.

Kalendarium[edytuj | edytuj kod]

Polska za panowania Bolesława Chrobrego. Górne Łużyce podpisane jako Milsko
  • VI wiek – teren Milska zasiedlają Słowianie
  • 932 – ziemie Milczan zostały podbite przez króla niemieckiego Henryka I, który zmusił Milczan do składania mu danin
  • 971 – Otton I wprowadza nową organizację okręgów grodowych
  • 1002-1005 – Bolesław Chrobry zajął Milsko i włączył do Polski, pierwsza wzmianka o stolicy regionu – Budziszynie
  • 1015 – Milsko zajmuje cesarz Henryk II
  • 30 stycznia 1018 – pokój budziszyński przyznał Milsko Polsce,
  • 1029 – oblężenie Budziszyna: miasto i region obronione przez Polskę
  • 1031 – cesarz Konrad II podbija Milsko i włącza je w skład Marchii Miśnieńskiej
  • 1076 – część Milska zostaje przyłączona do Księstwa Czech
  • 1131 – ostatnia wzmianka o Milczanach w związku z wzniesieniem lub przebudową grodu w Görlitz przez czeskiego księcia Sobiesława I[3]
  • 1200 około – rozpoczęcie kolonizacji niemieckiej[3]
  • 1253 – margrabia brandenburski Otton III otrzymał te ziemie jako posag księżniczki Beatrycze, córki króla czeskiego Wacława I
  • 1319 – król czeski Jan Luksemburski zajął zachodnią część Milska, a wschodnią z Görlitz, Żytawą i Lubaniem przejął książę jaworski Henryk z dynastii Piastów
  • 1329 – książę jaworski Henryk zrzeka się części Milska ze Zgorzelcem na rzecz Czech, zachowując m.in. Żytawę i Lubań
  • 1336 – wzmianka o urzędowaniu w Löbau słowiańskiej rady miejskiej[3]
  • 1337/1346 – przejście Żytawy i Lubania pod władztwo czeskie
  • 1346 – powstaje Związek Sześciu Miast
Mapa Górnych Łużyc, 1635
  • 1348 – inkorporacja Milska do Królestwa Czech,
  • 1362 – wzmianka o urzędowaniu w Kamenz słowiańskiego burmistrza[3]
  • 1368 – po śmierci księcia świdnickiego Bolka II, zwanego Małym, wschodnia część Milska włączona zostaje do Czech
  • 1370 – po włączeniu Łużyc Dolnych do korony czeskiej następuje połączenie Milska i Łużyc Dolnych
  • 1466/1469–1490 – pod kontrolą króla Węgier Macieja Korwina będącego wówczas również antykrólem Czech
  • 1490–1526 – pod rządami Jagiellonów
Mapa Łużyc w 1715 r.
  • 1635 – gdy prawie całe Łużyce Górne przyłączone do Elektoratu Saksonii, miasto Schirgiswalde czeską eksklawą. Łużyce Górne przestają być częścią Korony Czeskiej.
  • 1691 – powołanie przez stany górnołużyckie komisji serbskich duchownych do stworzenia górnoserbskiego języka pisanego[3]
  • 1693 – przetłumaczenie na język serbski Małego Katechizmu przez proboszcza Michała Frencla[3]
  • 1697–1763 – Łużyce Górne jako część Elektoratu Saksonii w unii personalnej z Polską. Przez miasta Hoyerswerda, Königsbrück czy Lubań wiodą trasy częstych przejazdów królów Polski Augusta II i Augusta III z Drezna do Warszawy i Wschowy. Pamiątką po tym okresie są m.in. liczne pocztowe słupy dystansowe ozdobione herbami Polski i Saksonii, monogramami królów Augusta II i Augusta III i polską koroną królewską w miastach łużyckich oraz kamienie milowe ozdobione monogramami królów w pomniejszych miejscowościach i dzielnicach
  • 1722 – protestanccy czescy imigranci (bracia morawscy) zakładają miasto Herrnhut, w 1742 zakładają miasto Niska
  • w latach 60. XVIII w. w Wojrowicach dzieciństwo spędza Jan Henryk Dąbrowski
  • 1806 – w granicach Królestwa Saksonii
Łużyce w 1886 roku

Miasta górnołużyckie[edytuj | edytuj kod]

Budziszyn
Zgorzelec
Lp. Miasto Populacja
(2014) 		Państwo Jednostka administracyjna
1. Görlitz (Zhorjelc)[a] 54 193 Niemcy Saksonia
2. Budziszyn (Bautzen, Budyšin) 39 475 Niemcy Saksonia
3. Hoyerswerda (Wojerecy)[b] 33 825 Niemcy Saksonia
4. Zgorzelec[a] 31 716 Polska województwo dolnośląskie
5. Żytawa (Zittau)[c] 25 792 Niemcy Saksonia
6. Lubań[d] 21 788 Polska województwo dolnośląskie
7. Bogatynia[e] 18 385 Polska województwo dolnośląskie
8. Biała Woda (Weißwasser, Běła Woda)[f] 17 074 Niemcy Saksonia
9. Löbau (Lubij) 15 288 Niemcy Saksonia
10. Kamenz (Kamjenc) 15 158 Niemcy Saksonia
11. Ebersbach-Neugersdorf (Habrachćicy-Nowe Jěžercy) 12 713 Niemcy Saksonia
12. Bischofswerda (Biskopicy) 11 414 Niemcy Saksonia
13. Niska (Niesky)[f] 9526 Niemcy Saksonia
14. Lauta (Łuty) 8680 Niemcy Saksonia
15. Pulsnitz (Połčnica) 7524 Niemcy Saksonia

Wsie górnołużyckie[edytuj | edytuj kod]

Górnołużyckie nazwy wsi

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Miasto zaliczane także do Dolnego Śląska z racji na przynależność do piastowskiego księstwa jaworskiego w latach 1319–1329 i prowincji Śląsk i Dolny Śląsk w latach 1815–1945.
  2. ↑ Miasto zaliczane także do Dolnego Śląska z racji na przynależność do prowincji Śląsk i Dolny Śląsk w latach 1825–1945.
  3. ↑ Miasto początkowo stanowiło część Czech, następnie także Dolnego Śląska jako przynależne do piastowskiego księstwa jaworskiego w latach 1319–1346, związane z Łużycami Górnymi po 1346, choć w momencie zakładania Związku Sześciu Miast w 1346 wciąż formalnie uznawane za miasto niełużyckie, jedyne miasto czeskie w związku obok pięciu miast łużyckich[5][6]. Nie odnotowano formalnego włączenia Żytawy do Górnych Łużyc[7], jednakże po 1346 dzieliła ich historię polityczną.
  4. ↑ Miasto zaliczane także do Dolnego Śląska z racji na przynależność do piastowskiego księstwa jaworskiego w latach 1319–1337 i prowincji Śląsk i Dolny Śląsk w latach 1815–1945.
  5. ↑ Osada wraz z okręgiem żytawskim początkowo stanowiła część Czech, następnie także Dolnego Śląska jako przynależna do piastowskiego księstwa jaworskiego w latach 1319–1346, związana z Łużycami Górnymi po 1346, choć w momencie zakładania Związku Sześciu Miast w 1346 okręg żytawski wciąż formalnie był uznawany nie za łużycki, lecz czeski. Nie odnotowano formalnego włączenia okręgu żytawskiego do Górnych Łużyc[7], jednakże po 1346 dzielił ich historię polityczną.
  6. ↑ a b Miasto zaliczane także do Dolnego Śląska z racji na przynależność do prowincji Śląsk i Dolny Śląsk w latach 1815–1945.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nazewnictwo Geograficzne Świata – Zeszyt 12. Warszawa: KSNG, 2010, s. 151. ISBN 978-83-254-0825-1.
  2. ↑ Lech Leciejewicz: Słowianie zachodni. Z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989, s. 234, 235. ISBN 83-04-02690-2.
  3. ↑ a b c d e f g h i Jasper von Richtohofen, Bieżuczanie – Milczanie – Serbowie, Słowiańskie osadnictwo na niemieckich i polskich Górnych Łużycach po obu stronach Nysy, [w:] Milicz. Gród na pograniczu, Wrocław 2008.
  4. ↑ Dresden und Sachsen – Oberlausitz – Neuere Geschichte, www.dresden-und-sachsen.de [dostęp 2019-12-15] (niem.).
  5. ↑ Gregor M. Metzig, Kaiser Sigismund I. und der Oberlausitzer Sechsstädtebund in den Hussitenkriegen (1419-1437), s. 5.
  6. ↑ Hermann Knothe, Geschichte des Oberlausitzer Adels und seiner Güter, Leipzig, Breitkopf & Härtel, 1879, s. 546–547.
  7. ↑ a b Ibid., s. 643.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Krainy historyczne w Polsce
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Górne_Łużyce&oldid=66702556”