ЛъикӀ щварал Авар Википедиялде,

эркенаб энциклопедиялде, жиб киназго редактинабизе бегьулеб

Балагьизе 2837 макъалаялда гъорлӀ

ГьабсагӀат Авар Википедиялда буго 2837 макъала.

Жакъа буго Шаммат къо, 2022 соналъул 25 июн | 25 Зул-КъагІда 1443 гь.

Жакъа тІасбищараб макъала

Авар мацӀ (aw.ˈar mat͡sʼː) яги магӀарул мацӀ (ma.ˈʕa.rul mat͡sʼː) ккола Бакъбаккул Кавказалда (тарихияб Аваристаналда) жиб бугеб нахгун дагъистаниял мацІазул хъизаналъул, авар-гIандисезул-цІунтІасезул гIаркьелалъул авар-гIандисезул къокъаялъул мацIлъун.

Авар мацІ тІибитІун буго аслияб къагІидаялъ Дагъистаналда ва ЦІоралда, буго гьединго Чачаналъда, бакъбаккул Хъизихъалда, ва Туркиялда ругел авар мужагьирзабазда гьоркьоб. Ккола Дагъистаналъул расмиял мацІазул цояблъун, гьединго Дагъистаналъул бакътІерхьуда, ай тарихияб Аваристаналда бугеб лингва франкалъун (БолмацI). Авар адабияталъулаб мацІалъул кьучІалда буго гьебго БолмацI — магӀарухъ гӀумру гьабун ругел гьитӀинал тухумазул ва тайпабазул жидедаго гьоркьоб бо (аскар) бакӀарараб мехалъ бицунеб букІараб мацӀ, жибги авар мацIалъул шималияб тІадкаламалде гъорлъе кколеб. КІалъалезул къадар бахуна цо миллионалде.

Авар мацІалъул фонетикияб гІуцІиялда буго гІатІидаб рагьукъал гьаркьазул (консонантазул) система, жиндида жаниб къвакІаралги (геминатал) лабиалиял рагьукъалги ругел. Рагьараб гьаракь адбияталъулаб авар мацІалда буго щуго, гьел руго гІадатал, кирго абула кӀудияб хиси ккечӀого, ай аллофонлъи гьечӀого, амма адабияталъулаб мацІалде бищун гІагараб кколеб хундерил мацІалъул сверелалъул гаргаразда дандчӀвала халатал рагьарал гьаркьалги.

↪ жаниса цӀализе ›››

Жакъасеб лъикІаб макъала

Суракъат — аваразул нуцал, жив, цо-цо баяназда рекъон, XI гІасруялда, цогидал баяназда, XII вукІарав. Нуцал Саратанил вас.

Бакихановасда рекъон, Абу Муслим вукІун вуго гьижрияб V гІасруялда, ай 1009 ва 1107 соназда гьоркьоб заман. Суракъат нуцалил заманалда гІуцІула тах ирсалъе кьеялъул тартиб, жинда рекъон Суракъатил ирсалъул варисзабазе гурони ихтияр букІинчІеб Аваристаналъул тахида рукІине.

Суракъатил рагІият букІана насранияб ва жугьутІ дин ккурал, хъанчие лагълъи гьабулел. Нуцал рикІкІунев вукІана цІакъ къуватав, рагІи билъарав бетІерлъун. Авар нуцаласе мутІигІал рукІана Шамахалдаса бахъараб Кабардаялде щвезегІан ругел киналниги халкъал, тушал ва чачанал. Императорасулаб географияб жамагІаталъул хъвай-хъвагІаялда рекъон, Суракъатица «ханлъи гьабулаан буго Шамахалдаса бахъараб Кабардаялъул гІорхъоде щвезеган ругел халкъазе, чачанал ва тушиял абуни рукІана гьесул рагІиятчагІилъун».

↪ жаниса цӀализе›››

Жакъа тІасбищараб сурат

КӀодо гьабизе сураталда тӀад цуй

Суртазул альбом • Балагьизе

Балагье энциклопедиялда

	Аслиял гІелмаби Астрономия · Биология · Геология · Геометрия · Статистика · Физика · Математика · Химия · ТІабигІатиял гІелмаби · Ракьул гІелмаби
	Практикиял гІелмаби Бухьен · Экономика · Медицина · Компьютерал · Къанун · Сахлъи цІуни · Технология · Агрономия‎ · Менеджмент · Инженерия
	Гуманитариял гІелмаби Адабият • Археология • Тарих • Социология • Дин • Психология • Лингвистика • Политология • Философия
	Искусство ва маданият Архитектура • Искусство • Хобби • Кьурди • Дизайн • Сурат • Адабият • РакІгъезаби • Музыка • Живопись • Скульптура • Театр • Кинематограф

РачІа данде бан хъвазе!

Хириял магӀарулал! ХӀурматиял авар мацӀ бокьулел!

Авар Википедиялда жидорго лъалкІ тезе бокьараз гІахьаллъи гьабизе бегьула авар мацІалъулги, миллаталъулги ватІан Аваристаналда хурхарал темабазда гъорлъ. Гьаб Википедияги Авар мацІалда бугелъул, гьанир цогидазда цадахъ рукІине рекърал руго Авар мацІалдаги, миллаталдаги, маданияталдаги тарихалдаги, тІолго Аваристаналдаги хурхарал макъалаби, гьединлъидал Авар Википедиялда гьаб моцІ хас гьабун лъазабулеб буго

Аваристаналъул моцІлъун

ЦІияб макъала хъвазе

Авар Википедиялда жакъа къоялда жаниб буго 2837 макъала. Дуе хъвазе бокьараб махъала гьаниб жаниб батизеги бегьула, гьединлъидал макъала хъвалалде цебе дуца гьеб балагье гьаб формаялда. Гьеб батичӀони, дуе хъвазе бокьун бугеб макъалаялъул цІар хъвай гьаб гъоркьехун бугеб мухъалда жаниб ва макъала хъвай.

КӀвар кье! Хъвазе бугеб макъалаялъул цӀаралда ругони хадуб хӀучч лъезе кколел хӀарпал (тӀ, кӀ, чӀ, цӀ ва гьел гурелги) , нужеца хӀалтӀизабе кириллияб алипбаялъул хӀучч. Гьеб лъезе бегьула гьаниса насхуги гьабун (Ӏ).

Бегьуларо рукӀине латин I хӀарп, l хӀарп, 1, кириллицаялъул І хӀарп.

Лъалищ дуда?

Дагъистаналда руго росаби Албания ва Люксембург абураб. Гьединго Дагъистаналда рукІана Камчатка, Притория ва Миср абурал росаби.
Дагъистаналъул тахшагьар МахІачхъалаялда буго Шималияб Кавказалда бищун кІудияб университет.
Пётр Багратион Дагъистаналъул Гъизляр шагьаралда гьавуна.
Гендерил машинабазул тоннель, Шурагьиял (cоветиял) хІукуматазул ракьалдаго бищун халатаб кьурда гъоркьан бухъараб тоннель буго.
Дагъистаналъул ракьалда буго Россия Федерациялъул пачалихъияб гІурхъи ва гьелъул халалъи буго 1081, 3 км.
Дагъистаналъул аслиял халкъал ккола бусурбаби - суннит мазгьабалъул. Дагъистаналда бищун некІсияб Къуръан батана 19 гІасруялъул ва гьебги бугоан Персазул шагьас Дагъистаналъул хІакимасе сайгъат гьабураб жо.
ТІоцебесеб гІадамал раччулеб поезд щвана Дербендалде 1898 соналъул 25 октябралъ.
Докузпара мухъалда бугеб Къуруш росу ккола Россиялъул бищун борхатаб тІанкІлъун.
Хасавюрталда бугеб Знаменский килиса ккола Шималияб Кавказалда бищун кІудияблъун.
Машгьурав хирург, даруяб мазь ургъарав Александр Вишневский гьавуна Дагъистаналда, Новоалександровка росулъ (гьанже Гъоркь Чирюрт).
Башликент абураб росдада цІар букІана цебе "Александркент" абун, Россиялъул пача кІодо гьавун лъураб.

Википедиялъул ракІалде щвезаби

Гьаб къоялъ — 25 июн

[хисизабизе]

Гьарурал

1 июн (1964) — МухІамадсалам МухІамадов, Дагъистаналъул бетӀер (2010-2013 сс.), экономикиял гӀелмабазул доктор.
9 июн (1672) — Пётр I, Россиялъул империялъул император.
14 июн (1946) — Доналд Трамп, Америкалъул Цолъарал Штатазул 45-лев президент.
22 июн (1992) — Селена Гомес, америкаялъул актриса, кочIохъан, композитор, продюсер, дизайнер, кучIдузул автор.
30 июн (1979) — Маркъо ШагӀбанов, журналист, тарихчи.

жеги...

Хварал

3 июн (1963) — Назим ХӀикмет, турказул шагIир.
10 июн (323 н. р. ццебе) — Александр Македонияв, Аргеадазул династиялдасан Македониялъул хан.
13 июн (2012) — Роже Гароди, французазул хъвадарухъан, философ.
24 июн (1843) — Ахбердилав МухІаммад, имам Шамилил наиб.
28 июн (1389) — Мурад І, гІусманиязул султІан.

жеги...

Жакъа тӀасбищараб портал

Жакъа тІасбищараб портал…

Ахирисеб тІасбищараб портал:

Аваристан

ГІагарал проектал

Викигъамас Медиафайлазул гъамас	Викикъамус Къамус ва мугӀжам	Викимактаб Аслиял текстал	Викицитата Цитатазул данд-бакIари
Викихарбал Харбал	ВикитӀехь ТӀахьал ва нухмалъи	ВикижамигI Малъиял	Викитайпа ТӀабигӀат гӀелмуялъул тайпаби
Мета-вики Викимедиа проектазул хӀакъалъулъ Вики	Викибаян Баяназул база	Викидалил Нухлул далил	Инкубатор Викимедиа ЦӀиял мацӀазул бутӀаби