Bosh Sahifa

Har kim hissa qoʻsha oladigan ochiq ensiklopediya

Oʻzbekcha Vikipediyadagi maqolalar soni: 146 969
22-iyun 2022-yil, chorshanba

Tanlangan maqola

Portugaliya imperiyasining gerbi

Portugaliya imperiyasi (portugalcha: Império Português), shuningdek tarixda Portugaliya mustamlakachi imperiyasi (Império Colonial Português) deb yuritilgan ushbu davlat hozirgi Portugaliyadan tashqari dunyoning katta qismlarida joylashgan bir qancha mustamlakalarni oʻz ichiga olgan. Ushbu imperiya Yevropadagi eng uzun umr koʻrgan davlatlardan biri boʻlib, 1415-yil Shimoliy Afrikadagi Sueta urushidan to 1999-yil Makao suverinitetining Xitoyga topshirilguniga qadar qariyb olti asr tarixda oʻz mavjudligini surdirgan. Imperiyaga XV asrda asos solingan boʻlib, XVI asr boshidan Shimoliy va Janubiy Amerika, Afrika, Osiyo va Okeaniyaning turli mintaqalariga oʻz hududini kengaytirib borgan. Portugaliya imperiyasi Buyuk geografik kashfiyotlar davrida paydo boʻldi va Portugaliya qirolligining kuch va qudrati natijasida dunyoning koʻp qismlarini oʻziga boʻysundira oldi. Portugal dengizchilari 1418—1419-yillarda kartografiya va dengiz texnologiyasidagi soʻnggi yutuqlardan foydalangan holda ziravorlar savdosi uchun yangi dengiz yoʻllarini topish maqsadida Afrika qirgʻoqlarini va Atlantika okeani arxipelaglarini tadqiq qilishni boshladilar. (Davomi...)

Nomzodlar (1) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yaxshi maqola

Erbil, shuningdek Hawler (kurdcha: ھەولێر, arabcha: أربيل, suryoniycha: ܐܲܪܒܹܝܠ, turkcha: Erbil) — Iroqning Kurdiston viloyati markazi va eng yirik shahri. Shuningdek tarixiy manbalarda shahar Arbel nomi bilan ham uchraydi. Bugungi kunga qadar shahar aholisini roʻyxatga olish oʻtkazilmagan va aholining aniq soni maʼlum emas. Shahar aholisining soni 1 600 000 atrofida deya tahmin etiladi. Miloddan avvalgi 5-mingyillikda Erbil hududiga odamlar kelib oʻrnasha boshlagan. Shahar markazida qadimiy Erbil qal’asi va Mudafariya minorasi joylashgan. Mintaqaga oid eng qadimgi tarixiy maʼlumot Shumerning uchinchi Ur sulolasi davriga toʻgʻri kelgan boʻlib, oʻshanda shoh Shulgi Urbilum shahri haqida taʼkidlagan. Keyinchalik shahar Ossuriya tomonidan bosib olingan. Gutiylar tomonidan bosib olingandan soʻng Erbil miloddan avvalgi XXI asrdan miloddan avvalgi VII asrning oxirigacha Ossuriya podsholigining ajralmas qismiga aylangan va Ossuriya yilnomalarida Urbilim, Arbela va Arba-ilu kabi turlicha nomlar bilan maʼlum boʻlgan. Shundan soʻng shahar bir qancha imperiyalar, shu jumladan, Midiya imperiyasi, Ahamoniylar davlati, Makedoniya imperiyasi, Salavkiylar davlati, Parfiya va Sosoniylar davlatining geosiyosiy ajralmas bir boʻlagi boʻlgan. (Davomi...)

Nomzodlar (2) | Arxiv | Oʻzgartirish

Xushsifat maqola

Oʻtkan kunlar

Oʻtkan kunlar, baʼzi manbalarda Oʻtgan kunlar – oʻzbek yozuvchisi Abdulla Qodiriy qalamiga mansub oʻzbek adabiyotidagi birinchi roman. 1969-yil „Oʻzbekfilm“ kinostudiyasida ushbu roman asosida „Oʻtgan kunlar“ nomli film suratga olingan. Adib romanni yozishda arab yozuvchisi Jurji Zaydon asarlaridan ilhomlangan. Roman 1920-yillar boshida yozilgan boʻlib, 1922-yil ilk bor „Inqilob“ jurnalida chop etilgan, va 1926-yilda alohida kitob holida chiqarilgan. Roman 19-asr voqealarini oʻz ichiga olgan. Murakkab tarixiy hodisalar romanning bosh qahramonlari Otabek va Kumushbibining fojiaviy sevgi qissasi atrofida ifodalangan. Voqealar rivoji mahalliy hukmdorlarning hokimiyat uchun qonli kurashlari muhitida kechadi. Boshqa yirik epik asarlardagi kabi „Oʻtkan kunlar“da ham hikoyanavislikning koʻp planliligi, ikkilamchi sujetlar mavjudligi, ketma-ket avj oluvchi va fojiali yakun topuvchi voqealar bilan mavjud. Ilgʻor fikrlarni olgʻa suruvchi Otabek obrazi romanning gʻoyaviy va kompozitsion markazi hisoblanadi. U savdodagi eskirgan iqtisodiy munosabatlarga qarshi chiqib, oila va turmush muammolariga yangi qarashga amal qiladi. (Davomi...)

Nomzodlar (2) | Arxiv | Oʻzgartirish

Yangiliklar

COVID-19 pandemiyasi
Rossiyaning Ukrainaga bosqini

Budapeshtda Suv sport boʻyicha jahon chempionati boshlandi.
Boliviyaning sobiq prezidenti Jeanine Áñez 10 yilga ozodlikdan mahrum qilindi.
Millatlar Hamdoʻstligi Elizabeth IIning platina yubileyini nishonladi.
Texas shtatidagi boshlangʻich maktabda sodir boʻlgan otishma natijasida 22 kishi halok boʻldi.
Oʻzbekcha Vikipediyada Yoshlar ishlari agentligi tashabbusi bilan yoʻlga qoʻyilgan WikiStipendiya marafoniga start berildi.

Oʻzgartirish

Bilasizmi...

Rudyard Kipling

Avtomobil oynalarini qoraytirish — jinoyat emas.
Kompyuter sichqonini ishlatish mumkin boʻlgan ilk kompyuter Xerox Alto boʻlgan.
Adabiyot boʻyicha eng yosh Nobel mukofoti sohibi Rudyard Kipling (tasvirda) boʻlgan.
1900-yili Parijda oʻtkazilgan Olimpiada oʻyinlarida birinchi oʻrinni olgan qatnashchilar oltin medal oʻrniga suratlar bilan taqdirlangan.
Ekvador tabiat huquqini konstitutsiya bilan mustahkamlagan jahondagi ilk mamlakatdir.

Kelgusi sonni tayyorlash | Arxiv | Oʻzgartirish

Bugun

22-iyun

1633 — Galileo Galiley Yerning quyosh atrofida aylanishi haqidagi taʼlimotidan voz kechishga majbur boʻldi (suratda).
1799 — Metr oʻlchov birligi etaloni taqdim etildi.
1940 — Fransiyaning Ikkinchi jahon urushidagi kapitulyatsiyasi.
1941 — Germaniya SSSRga hujum qildi.
1986 — Diego Maradona Angliya darvozasiga „asr goli“ni kiritdi.