Tasna Tamzwarut

Zɣ Wikipedia
Aller à la navigation Aller à la recherche

Brrkat dar Wikipidya,

Asamu adrfi ilelli nna iẓḍar kraygat yan
gitnɣ ad gis yara.

Ɣil ad, llan gis 1 120 imgradn s Taclḥit. Nra uggar
Akṛas 10 Yunyu 2972 (22 Yunyu 2022)

A B G D E F K H Ɛ X Q I J L M N U R Ɣ S C T W Y Z


Tazwurt
Wikipedia-logo-v2-zgh.svg

Tga Wikipidya yat tsanayt nɣ d asamu amuṭṭun igan ilelli nɣ aḥuṛṛi illan s ɣaydd n tutlayin, tettuyskar d tettuyɛdal fad ad tg yat twuri n umyawas innurẓmn i kraygat yan, xdmn gis agudi n imaratn nna gis ittaran bla ad gis rbḥn nɣ ad gis amẓn tiɣrad, s uwttas ad tg tussna yat tɣawsa igan fabuṛ ur iqqan ad dars yili atig d kraygat yan dars azrf ad iɣr d ad yaqqra ɣayli ittiri.

Tga Wikipidya yan zɣ iɣbula n lmɛlumat nna akk imqqurn d nna akk ittuyssann ɣ umaḍal ɣ ammas n wantirnit, d nttat yat zɣ smuss d mraw isitn lli d ttkkan middn bzaf s tṣnif lli tskr Aliska ɣ wayyur n yunyu 2020. Ar takka tsanayt ad yan lmuḥtawa igan fabuṛ d bla n id lichar. Tumẓ tt tmrslt n Wikimidya d nttat ad sis ittklfn, tga tmrslt ad yat tmaddast ur igi awttas nns iqariḍn, ar t ttmwaln middn ɣar s twisi d ttabarruɛat.

Amgrad ifulkin
Lhaj mohmmad albnsir.jpg

Iga Muḥmmad Ajaḥud (1937-1989) ittyawssan s ṛṛays Muḥmmad AlbnsirDdmsiri ṛṛays d unaẓuṛ n uẓawan ittussann bahra ɣ ugns ula ɣ bṛṛa n tmazirt, ilul ɣ 1936 ɣ Tmsult tama n Trudant d Imi n ṭanut ɣ taqbilt n Dmsira, maccan izri mnnaw n isggʷasn ɣ Tgmmi Tumlilt.

Iḥsa lqqʷṛan ɣ tmzgida n tmazirt nns ɣ tmẓi nns, macc iffaɣ ad ikkat ribab aylliɣ itawssan ɣ 1963. ɣ akudan ad ifta ad ittirir ɣ timizar n Uruppa zun d Fṛansa, Bljika, Lalman d Swisra.

Isbidd t lmxzn ɣ 1981 lliɣ yura tamdyazt n Aggurn.

Timassanin
Asmmaql f w-akal z apulu 17

Akal iga wis kraḍ itran lli itfarn i ungraw anafuk. d yan ɣ willi tsutulnin i itri n Tafukt lli illan ɣ tuẓẓumt n ugraw ad. Ar as itsutul wala nttat yan wayyur.

Amtiwg nnɣ aɣ akkw tggut tuqqna gr tam imtiwgn illan ɣ unagraw anafuk.

Asamu

  • Awum aknunnay: 12 756 akilumitr
  • Abddur: 6 × 10²⁴ akilugram
  • Astum f tfukt: 150 agndid akilumitr
  • Azmz n wannaḍ: 23 n tsragt d 56 n tusdidt
  • Azmz n uḥbu anafuk: 1 usggwas
  • Aẓẓug n tsna: 9,8 M/S²
  • Tirɣi n tsna: 15 wC
Amgrad n ɣassad
Ahmed Badouj - Argan.jpg

Aḥmad Badduj (1950 - 22 Ɣuct 2020) iga yan zɣ inmɣuṛn n taẓuṛi taclḥit tamaziɣt, ilul ɣ useggas n 1950 ɣ Msgina igan yan udwar n Ifrxs itabɛan i Ugadir, tasga n Sus Massa. Dars uggar n 30 film s tutlayt taclḥit.

Tudrt-nns

Aḥmad Badduj iga yuws n Talburjt ɣ Ugadir. Iswurri ɣ kigan n twuriwin lli ɣ d yumẓ lbac nns, ilɛb akk d iɛrrimn n Talḥasant n ugadir ɣ usggwas n 1967.

Ɣ usggwas n 1972 ifta s Inzggan, ɣin aɣ iskr trabbut nns tamzwarut n lmṣraḥ s tmaziɣt iga yas s yism "Amnar Umrr". Izri nn ɣ tuggt n trubba yaḍni aylliɣ ikcm d tamsmunt n Tifawin ɣ isggwas n 1985, zɣ lliɣ disn ikcm as ibda ar ittuyssan ɣ ammas n ubaraz n tẓuri d lmaṣraḥ amaziɣ.

Ɣ usggwas n 1989 icark ɣ ṭṭṣwir n lfilm lli akk izwarn s tutlayt taclḥit d akk tutlayin timaziɣin at igan "Tamɣart n wurɣ". Zɣ ɣ-akud-ann icark ɣ kigan n laflam yaḍni iskr akk ntta talif d lixraj.

Immut igllin n Aḥmad Badduj s tmaḍunt n Kurunafirus ɣ wass n 20 ɣuct 2020 ɣ Ugadir. Ikka-tt-inn yad ihrc s sskar d wul

Timassanin
Yat tewlaft n tafukt smanen-tt ayt NASA.

Tafukt tga-tt titrit n unegraw afukan. Ɣ ussurtey asnallun, tga tafukt zɣ yitran ganin ɣ wanaw axmuc awraɣ ilan ɣ ubeddur attayen n 1,989 1 × 1030 kg, tettusileɣ s uhidrujin (75 % n ubeddur d 92 % n ubleɣ) d uhilyum (25 % n ubeddur d 8 % ubleɣ). Tamu tafukt ɣ umahellaw igan s isem abrid n walim taggug i tuẓẓumt n umahellaw s wattayen n 8 kpc (∼26 100 a.l.), agensu n yiɣil n Uṛyun. Ar tessutul tafukt i tuẓẓumt n umahellaw ɣ 225 ar 250 n imelyunen n iseggasen (aseggas n umahellaw). Ar as-ittenneḍ wakal (s temmri n 30 km/s), sa n imtiwgen yaḍen, semmus n imtiwgen ixmucen s usidres, mennaw n iknemtiwgen d imsazagen d yat tassfift n ugeḍrur. Ar tettgensas tafukt i waḍu-nnes attayen n 99,854 % n ubeddur n unegraw afukan, ar ittgensas Jupiter uggar n sin ifkraḍen n uyenna d-yaguren.

Tafukt, dar s assaɣn yaḍn zund "iṭij - tafuyt", nttat ad igan itri illan ɣ tuẓẓumt n unagraw anafuk, d iga ubddur ns kra n 99,86% zzɣ amsmun n ubddur n unagraw anafuk.

Asif n Wansifn
Aɣbalu n wasif n Wansifn

Asif n wansifnAsif n isaffn iga yan wasif bahra imqqurn g tmazirt n Lmɣrib. Yullid wasif n Wansifen sg idraren n waṭlaṣ anammas issudu s umnid n umalu allig nn-iffi g taman tiɣremt n Uzmmur, g ugaru (océan) Aṭṭlanṭi. Tiɣzi gis 555 Km, tamkta n waman sgis izrrin ar traḥan ar 117 m3/s, ɣayadd a yudjan asif n wansifen ayeg asif wiss sin g tmazirt n Lmɣrib.

Isaffen n Tasawt d Wad lɛbid gan isaffen imqqran dadd i-tt-ffin g wasif n wansifen, ssin itsen uckand seg idraren n waṭlaṣ amqqran, seg tmnaḍin Infeḍwak d Innultan, seg tsga n unẓul.

Asif n wansifen yattuy bahra watig-ns g umzruy tmazirt n Lmɣrib d umaḍal aqbur, iqqim iga iwtta ger tagldit n Fas d Tagldit Murrukc g uzmz Iwaṭṭasen d Imarinen, allig d ikcem urumi Afranṣawi s Lmɣrib g usggas n 1912. Ig daɣ asif-ad iwtta inger tiqqbilin n Ccawiyya d Rrḥamna, tili dars daɣ yat tawwri tagjdant g tibḍit tatrart n Murrukc, illa inger Tasga n Mrrakc-Asfi d tasga n Tigmmi tumlilt-Sttat.

Tannayt f isnfarn n Wikipidya

Llan isnfarn n Wikipidya s tutlayin timaziɣin yaḍnin, llan gisn willi iṭṭafn yad asml amaddud nnsn ɣ Wikipidya, wiyyaḍ urta, llan ka sul ɣ ammas n Inkubator nna ɣ ttilin isnfarn n Wikimidya kullu tn lli urta ttuqbaln.

Wikipidya s tutlayin timaziɣin yaḍnin:


Ɣilad, Wikipidya n Taclḥit llan gis:
1 120
n imgradn
15
n imdrawn ikuyasn
1 375
n imdrawn
Ansmassu
Asmussu immalan Kkuẓ izmaz illan g imir n unsmassu n ussaɣ agnsan.
1•Amutti (Askcm n umssiɣ)
2•Aslld
3•Assaɣ
4•Assufɣ (Assufɣ n uggu)
Ansmassu (s taserɣint : محرك, s tafransist : Moteur) iga yan wallal issnfaln tazmart mkann tga, s tazmart tamussant (ar takka amussu).

Tasnaẓɣuṛt :

Taguri ad ''Ansmassu'' tkkad amyag n "Smass", acku Ansmassu ar ismussu kra g t-nga, zund ukan tihirrit, taylalt ...

  • Smass afus.
  • Smass ifx nk.
  • Smass aḍaṛ nk.
Anɣmis g tutlayt

Asgzl g tutlayt tamaziɣt:

  • Asinag agldan n tussna tamaziɣt: SGSM
  • Asinan amaziɣ: SM
  • Asira anamur n tanfrut tadusant n isadurn: SNNDS
  • َAgraw amaḍlan amaziɣ: GMM
  • Tagldit n Lmɣrib: GM
  • Tazlɣa n imaratn s tmaziɣt: ZMM
  • Tafidiṛalit tanamurt n tmsmunin timaziɣin: FNMM
Tasna Tamzwarut Ar nttkks iskkiln imzwwra Tasna Tamzwarut
Lislam
imuslmn ar ttẓallan

Iga LislamIslam (s tirra n zikk s tfinaɣ : « ⵍⵙⵍⵎ » ; s tɛrabt : الإسلام) yan ddin abrahmiy ittuḥḥadn rbbi. Yiwit-id urqqas Muḥmmad La bracket.pngⵚⴰⵍⴰ ⴰⵍⵍⴰⵀⵓ ⵄⴰⵍⴰⵢⵀⵉ ⵡⴰⵙⴰⵍⴰⵎRa bracket.png, ar ttinin i wanna iḍfarn ddin ad "amslm" nɣ iɣ guttn "imuslmn".

Ar isslmad Lislam is rbbi iga yan d ur illi kra n rbbi bla Allah (s tɛrabt : الله), d is iga Muḥmmad La bracket.pngⵚⴰⵍⴰ ⴰⵍⵍⴰⵀⵓ ⵄⴰⵍⴰⵢⵀⵉ ⵡⴰⵙⴰⵍⴰⵎRa bracket.png arqqas nns iggz fllas Lquran s tɣarast n unglus Jibril La bracket.pngعليه السلامRa bracket.png. Tga tugtt n imaziɣn imuslmn.

Tiwisi ɣ Wikipidya

Awsat ɣ tirra n imgradn n Wikipidya s tutlayt Taclḥit afad ad timɣur uggar, Ɣid a ɣ tẓḍarm ad trnum kra n umgrad amaynu, arayat aynna mi tẓḍarm bac ad igutn imgradn s tutlayt Taclḥit. Wikipedia help.png Iɣ tesɣawsat s tiwisi ɣ tirra n imgradn, tẓḍaṛt ad nn-taggʷt ɣ Tasna n Tiwisi.




Wikipidya iga yan ɣ isnfarn n Timrslt n Wikimidya, ilin daɣ kra n isnfarn yaḍn n tmrslt ad zun d: