Ūropi

Nō Wikipedia Māori
(Redirected from Uropi)
Jump to navigation Jump to search
Ūropi
Europe orthographic Caucasus Urals boundary (with borders).svg
Rahi 10,180,000 km2 (3,930,000 sq mi)[n] (6th)
Taupori 742,452,000[n] (2013; 3rd)
Taupori kiato 72.9/km2 (188/sq mi) (2nd)
Ingoa tangata European
Whenua ~50 (and ~5 with limited recognition)
Takiwā whirinaki 4
Reo ~225[1]
Wāhiwā UTC ki UTC+5
Ētahi atu tāone hira
Ngā whenua o Ūropi

Ko Ūropi tētahi o ngā paparahi tuku iho e whitu o te Ao. Pērā i ngā paparahi katoa, he rerekē tōna rohe mēnā ka kōrerotia ā-ahureatia, ā-tōrangapūtia, ā-aha rānei. Heoti, e ai ki te nuinga ka toha a Ūropi mai te Moana Tiri ki te raki, ki te Moana Ranatiki ki te hauāuru, ki te Moana Rōwhenua ki te tonga, ki te tonga rāwhiti ki ngā Maunga Kaukas me te Moana Mangū, ā, ka wehuriatia i a Āhia e ngā Maunga Ural, e te Awa Ural me te Moana Kaspia ki te rāwhiti.

Atu i tēnei whakamāramatanga auau, ki ētahi atu he wāhanga noa iho a Ūropi o te paparahi o Eurāhia (koi hauāuru), o Eurawherāhia rānei. E tapaina hokia ana i ētahi wā ko te 'paparahi tawhito' (te 'ao tawhito' rānei), hei aronga kē mō te 'Ao Hou', arā, ngā Amerika.

E ai ki tōna rahinga whenua ko Ūropi te paparahi iti rawa tuarua o te Ao, me ōna km² 10,180,000, arā, 2% o te mata o te Ao. Engari, koia te mea nui rawa tuatoru e ai ki tōna taupori (whai muri mai i a Āhia me Āwherika), me ōna kainoho e 710,000,000, 11% rānei o ngā tāngata o te ao. Ko Rūhia tōna whenua nui rawa ā-rahinga, ā-taupori hoki, ā, ko te Poho o Pita te mea iti rawa.

Ko Ūropi te wāhi whānau o te Tūpori Hauāuru. He tūnga whakaawe ō ngā whenua o Ūropi mai te rautau 16; tae noa atu ki ngā rautau 17, 18 hoki i raro iho te nuinga o Āwherika, ngā Amerika me Āhia i te maru o ngā whenua o Ūropi. I timu haere tō Ūropi mana maru o runga o ngā take aorere a muri i ngā Pakanga Aorere e rua, kia riro ai i te Hononga-o-Amerika me te Kotahitanga Soviet. Nā te Pakanga Mātao i waenganui i ēnei whenua e rua a Ūropi e weheruatia ki ia taha o te Ārai Rino. Ka puta te Rūnanga o Ūropi me te Kotahitanga Ūropi i te kōmitimiti ki te hauāuru, ahakoa kei te whakawhānui whakaterāwhiti ēnei whakahaere nō te hinganga o te Kotahitanga Sovet i te tau 1991.

Mātai Whenua Torangapū[edit | edit source]

Ūropi e ai ki te whakamāramatanga whakaaetia whānuitia.
Ngā Takiwā o Ūropi kua huaina e te Kotahitanga Aohuri (he rerekē pea ētahi atu karangatanga)


Ingoa takiwā me tōna pīwari Rahi
(km²)
Taupori
(utunga 01/07/2002)
Pururua tangata
(ia km²)
Tāone matua
Ūropi ki te rāwhiti:
Hanekeria Hanekeria 93,030 10,075,034 108.3 Budapest
Horowākia Horowākia 48,845 5,422,366 111.0 Bratislava
Morotawa Morotawa 33,843 4,434,547 131.0 Chişinău
Pērara Pērara 207,600 10,335,382 49.8 Minsk
Pōrana Pōrana 312,685 38,625,478 123.5 Pakangakite
Purukāria Purukāria 110,910 7,621,337 68.7 Sofia
Romeinia Romeinia 238,391 21,698,181 91.0 Bucharest
Rūhia Rūhia 3,960,000 106,037,143 26.8 Mohikau
Ūkareinga Ūkareinga 603,700 48,396,470 80.2 Kieu
Tīekia Tīekia 78,866 10,256,760 130.1 Prague
Ūropi ki te raki:
Åland Aaland (Whinirana) 1,552 26,008 16.8 Mariehamn
Tenemāka Tenemāka 43,094 5,368,854 124.6 Copenhagen
Etonia Etonia 45,226 1,415,681 31.3 Tallinn
Faroe Islands Motu Faroe (Tenemāka) 1,399 46,011 32.9 Tórshavn
Whinirana Whinirana 336,593 5,157,537 15.3 Helsinki
Kōnihi Kōnihi 78 64,587 828.0 St Peter Port
Iceland Tiorangi 103,000 307,261 2.7 Reykjavik
Airangi Airangi 70,280 4,234,925 60.3 Dublin
Isle of Man Motu o Man 572 73,873 129.1 Douglas
Tōrehe Tōrehe 116 89,775 773.9 Saint Helier
Rāwhia Rāwhia 64,589 2,366,515 36.6 Riga
Rituānia Rituānia 65,200 3,601,138 55.2 Vilnius
Nōwei Nōwei 324,220 4,525,116 14.0 Ōhoro
Norway Motu Svalbard me Jan Mayen (Nōwei) 62,049 2,868 0.046 Longyearbyen
Huitene Huitene 449,964 9,090,113 19.7 Stockholm
United Kingdom Kīngitanga Kotahi 244,820 61,100,835 244.2 Rānana
Ūropi ki te tonga:
Arapeinia Arapeinia 28,748 3,600,523 125.2 Tirana
Andorra Andorra 468 68,403 146.2 Andorra la Vella
Pōngia-Herekōmina Pōngia-Herekōmina 51,129 4,448,500 77.5 Sarajevo
Koroātia Koroātia 56,542 4,437,460 77.7 Zagreb
Kāmaka Kāmaka (Kīngitanga Kotahi) 5.9 27,714 4,697.3 Kāmaka
Kirihi Kirihi 131,940 10,645,343 80.7 Ātene
Itāria Itāria 301,230 58,751,711 191.6 Rōma
Makerōnia Makerōnia 25,333 2,054,800 81.1 Skopje
Mārata Mārata 316 397,499 1,257.9 Valletta
Montenegro Montenegro 13,812 616,258 44.6 Podgorica
Potukara Potukara 91,568 10,084,245 110.1 Rihipone
Hato Marino Hato Marino 61 27,730 454.6 Hato Marino
Serbia Serbia 88,361 9,663,742 109.4 Belgrade
Horowinia Horowinia 20,273 1,932,917 95.3 Ljubljana
Pāniora Pāniora 504,851 45,061,274 89.3 Madrid
Te Poho o Pita Te Poho o Pita 0.44 900 2,045.5 Te Poho o Pita
Ūropi ki te hauāuru:
Austria Ateria 83,858 8,169,929 97.4 Whiena
Pehiamu Pehiamu 30,510 10,274,595 336.8 Paruhi
Wīwī Wīwī 547,030 59,765,983 109.3 Parī
Tiamana Tiamana 357,021 83,251,851 233.2 Pearīni
Rīkeneteina Rīkeneteina 160 32,842 205.3 Vaduz
Rakapuō Rakapuō 2,586 448,569 173.5 Rakapuō
Manako Manako 1.95 31,987 16,403.6 Manako
Hōrana Hōrana 41,526 16,318,199 393.0 Amsterdam
Huiterangi Huiterangi 41,290 7,507,000 176.8 Bern
Whenua-rahi-e-rua (Ūropi me Āhia):
Azerbaijan Atepaihānia 7,110 175,200 24.6 Baku
Hōria Hōria 2,000 37,520 18.8 Tbilisi
Katatānga Katatānga 150,000 600,000 4.0 Astana
Whenua Korukoru Whenua Korukoru 24,378 11,044,932 453.1 Anakara
Ūropi ā-torangapū
Āmenia Āmenia 29,800 3,229,900 101 Yerevan
Haipara Haipara 9,251 788,457 85 Nicosia
Katoa 10,176,246 709,608,850 69.7


Tautuhi[edit | edit source]

Council of EuropeSchengen AreaEuropean Free Trade AssociationEuropean Economic AreaEurozoneKotahitanga o ŪropiEuropean Union Customs UnionAgreement with EU to mint eurosGUAMCentral European Free Trade AgreementNordic CouncilBaltic AssemblyBeneluxVisegrád GroupCommon Travel AreaOrganization of the Black Sea Economic CooperationUnion StateHuiterangiTiorangiNōweiRīkeneteinaHuiteneTenemākaWhiniranaPōranaTīekiaHanekeriaHorowākiaKirihiEtoniaRāwhiaRituāniaPehiamuHōranaRakapuōItāriaWīwīPānioraAteriaTiamanaPotukaraHorowiniaMārataHaiparaAirangiKīngitanga KotahiKoroātiaRomeiniaPurukāriaTākeiManakoAndorraHato MarinoTe Poho o PitaHōriaŪkareingaAtepaihāniaMorotawaĀmeniaRūhiaPēraraSerbiaArapeiniaMontenegroMakerōniaPōngia-HerekōminaKotopoKatatānga
A clickable Euler diagram showing the relationships between various multinational European organisations and agreements.

Ōhanga[edit | edit source]

Raupapa Whenua GDP (PPP, 2014)
miriona tāra HOA
1  Tiamana 3,748,094
2  Rūhia 3,745,157
3  Wīwī 2,591,170
4  Kīngitanga Kotahi 2,569,218
5  Itāria 2,135,359
6  Pāniora 1,572,112
7  Tākei 1,514,859
8  Pōrana 959,845
9  Hōrana 808,796
10  Pehiamu 483,331
Raupapa Whenua GDP (tūtapa, 2014) miriona tāra HOA
1  Tiamana 3,874,437
2  Kīngitanga Kotahi 2,950,039
3  Wīwī 2,833,687
4  Itāria 2,147,744
5  Rūhia 1,860,598
6  Pāniora 1,406,538
7  Hōrana 880,716
8  Tākei 799,535
9   Huiterangi 703,852
10  Huitene 570,591

Hoto ki waho[edit | edit source]

Commons:Category
Kei te Wikimedia Commons he whakaahua atu anō mō

Ūropi


  1. Language facts – European day of languages, Council of Europe. Retrieved 30 July 2015.
  2. Annual Population of Urban Agglomerations with 300,000 Inhabitants or More in 2014, by Country, 1950-2030 (thousands), World Urbanization Prospects, the 2014 revision, Population Division of the United Nations Department of Economic and Social Affairs. Retrieved 21 August 2015. Note: List based on estimates for 2015, from 2014.
  3. Istanbul is a transcontinental city in Eurasia, with its commercial and historical centre and about two-thirds of the population lying on the European side, and about one-third of its population living on the Asian side of Eurasia.