FIFA

Bu maqola vikilashtirilishi kerak.
	Iltimos, bu maqolani Vikipediya qoida va koʻrsatmalariga muvofiq tartibga keltiring.

International Federation of Association Football
(FIFA)

Sobiq nomi	FIFA
Turi	Notijorat tashkiloti
Egasi	KONKAKAF UEFA KONMEBOL Afrika Futbol Konfedratsiyasi AFC Okeania Futbol Konfediratsiyasi
Shiori	For the Game. For the World.
Ishga tushgan sanasi	21-may 1904-yil
Joylashuvi	Tsyurix, Shveysariya
Prezidenti	Gianni Infantino
Bosh vitse-prezident	Issa Ayatu
Bosh kotib	Fatma Samura
Aʼzolari	211 assotsiatsiya
Vebsayti	www.FIFA.com

Xalqaro Futbol Federatsiyasi — (fransuzcha: Fédération Internationale de Football Association ; qisqartmasi FIFA) dunyo boʻyicha futbol masalalariga masʼul tashkilotdir. Futbol, futzal va plyaj futbolida eng yirik xalqaro boshqaruv organi bo'lgan asosiy futbol tashkiloti. FIFA bosh qarorgohi Shveytsariyaning Tsyurix shahrida joylashgan.

FIFA homiyligida jahon miqyosidagi barcha futbol musobaqalari, jumladan, FIFA jahon chempionati, ayollar o'rtasidagi o'xshash turnir, yoshlar va o'smirlar musobaqalari, Konfederatsiyalar Kubogi va klub jahon chempionatlari o'tkaziladi.

Tashkl etilish tarixi

FIFA Nizomi birinchi marta 1905-yil 1-sentabrda Federatsiya rasmiy nashrida e'lon qilindi.

1904-yilning 21 mayida Parijda FIFA — milliy futbol federatsiyalari uyushmasi tuzildi. Bu xalqaro musobaqalarni keng va tartibli tashkil qilishga yoʻl ochib berdi. FIFAning dunyoga kelishi uchun jon kuydirgan shaxs — frantsiyalik Rober Geren uning birinchi prezidenti boʻldi. Bungacha Frantsiya futbol federatsiyasi prezidenti boʻlish bilan birga u Le Matin gazetasida ham ishlar edi. Aslida Geren muhandis diplomiga ega boʻlgan. FIFA prezidenti sifatida u dastlab klublar, soʻngra terma jamoalar oʻrtasida xalqaro musobaqalar uyushtirish gʻoyasini ilgari surdi. 1904-yilgi Taʼsis kongressida FIFA ustavining 9-bandida shunday belgilab qoʻyildi: «FIFA xalqaro chempionatlarni tashkil qilish eksklyuziv huquqiga ega». 1905-yilgi kongressda gollandiyalik Karl Anton Villem Xirshman 15 ishtirokchi oʻrtasida (har bir davlatdan bittadan) klublar chempionatini oʻtkazish taklifini kiritdi. Xirshmanning fikriga koʻra ular 4 guruhga boʻlinishi kerak edi: 1-guruh: Angliya, Shotlandiya, Uels, Sh.Irlandiya 2-guruh: Belgiya, Frantsiya, Gollandiya, Ispaniya 3-guruh: Italiya, Avstriya, Shveytsariya, Vengriya 4-guruh: Daniya, Germaniya, Shvetsiya Tasavvur qiling, hozirgi Chempionlar ligasi 1991-yili emas, 1905-yildayoq tashkil qilinishi mumkin edi. Chempionatda ishtirok etish uchun ariza topshirishning oxirgi muddati deb 1905-yilning 31 avgusti belgilandi. Ammo shu kungacha FIFAga birontayam ariza tushmadi! Bunday muvaffaqiyatsizlikdan soʻng Geren 1906-yilning 4 iyunida, FIFAning uchinchi kongressida isteʼfoga chiqqanini maʼlum qildi. FIFA boshqaruviga kelgan angliyalik Daniel Berli Vulfoll davrida ham (1918-yil 24 oktabrda davom etgan) ushbu gʻoyalar amalga oshirilmadi. 29 oy FIFA prezidentsiz qolgach, 1921-yil 1 aprelida bu lavozimga frantsuz Jyul Rime oʻtirdi. Jahon chempionatini uyushtirish uchun sharoit pishib yetilganligini ilgʻagan Rime oʻz nomini tarix sahifalariga muhrlashga sazovor boʻldi. 1928-yilning 29 may kuni, Amsterdamda boʻlib oʻtgan kongressda tarixiy qarorga kelindi. Yana bir frantsuz Anri Delonning taklifiga koʻra 1-jahon chempionati 1930-yili oʻtkaziladigan boʻldi. Amsterdamda birinchi jahon chempionatining mezboni kim boʻlishi kerakligidan boshqa barcha masalalar kelishib olindi. Mezbon esa FIFAning navbatdagi, 1929-yilning 18-19 may kunlari Barselonada boʻlgan kongressida aniq boʻldi. Nomzodlar 6 ta edi — Italiya, Shvetsiya, Gollandiya, Vengriya, Ispaniya va Urugvay. Yevropaning 5 vakili tarixiy chempionatni oʻtkazish huquqini bir ovozdan okeanorti mamlakatiga topshirishga qaror qildilar.

Fifa (FIFA, frans. Federation internationale de Football Association soʻzlari bosh harfidan) — xalqaro futbol uyushmalari federatsiyasi. 1904-yil Fransiyada taʼsis etilgan. 204 ta milliy futbol uyushmasini birlashtiradi (2003). Oʻzbekiston 1994-yildan aʼzo. Turli miqyosdagi xalqaro musobaqalar: milliy jamoalar oʻrtasida jahon chempionati (1930-yildan), mini futbol boʻyicha, ayollar jahon chempionatini, oʻsmirlar oʻrtasida, 16—17 yoshli futbolchilarning jahon chempionatini, qitalararo turnir va kubok musobaqalarini tashkil qiladi va oʻtkazadi. "FIFA magazin" bezakli jur., "FIFA Nyus" oylik byulletenini nashr etadi. Futbolni targʻib qilish ishidagi ulkan muvaffaqiyatlari uchun Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sport ustozi S. Arutyunov FIFA medali bilan mukofotlangan (1998), "Neftchi" (Fargʻona) jamoasi futbolchisi S. Lebedev FIFA terma jamoasi tarkibida oʻynagan (1997).

FIFA Prezidentlari

FIFAning amaldagi prezidenti Gianni Infantino

	Ismi	Mamlakat	Muddati
1	Rober Geren	Fransiya	1904—1906
2	Deniel Vulfoll	Birlashgan Qirollik	1906—1918
3	Jyul Rime	Fransiya	1921—1954
4	Rudolf-Uilyam Seldreyers	Belgiya	1954—1955
5	Artur Dryuri	Birlashgan Qirollik	1955—1961
6	Stenli Rouz	Birlashgan Qirollik	1961—1974
7	Joao Avelanj	Braziliya	1974—1998
8	Zepp Blatter	Shveysariya	1998—2015
—	Issa Hayatu (v.b.)	Kamerun	2015—2016
9	Gianni Infantino	/	2016-yildan

FIFA World Rankings

Men's The following table has the Top 20 ranked men's football countries in the world. Andoza:Sports rankings table

Women's The following table has the Top 20 ranked women's football countries in the world. Andoza:Sports rankings table

Jahon chempionatilari tarixi

I-Jahon chempionati

Futbol bõyicha ilk jahon chempionati 1930-yilning 13-iyulidan 30-iyuligacha Urugvayning Montevideo shaxrida õtkazilgan. Musobaqada 13 ta davlat (shu jumladan Janubiy Amerikadan 7 ta, Yevropadan 4 ta va Shimoliy Amerikadan 2 ta) qatnashgan. Chempionatdagi barcha 18 uchrashuv (aslida 19 ta oʻyin oʻtkazilishi lozim edi, 3-oʻrin uchun bahs oʻtkazilmagan) Urugvay poytaxtidagi «Sentenario» (10 ta õyin), «Parke Sentral» (6 ta õyin) hamda «Positos» (2 ta oʻyin) stadionlarida bõlib õtgan. Oʻyinlarni 434 ming tomoshabin bevosita stadionlarda turib kuzatgan. Bu har bir oʻyinga oʻrtacha 24111 tadan muxlis tushgan degani. Darvozalarga hammasi boʻlib 70 gol kiritilgan (bir oʻyinda oʻrtacha 3,88 ta gol). Chempionatning dastlabki uchrashuvi Frantsiya va Meksika terma jamoalari oʻrtasida boʻlib oʻtgan. Oʻyinda hisobni ochgan frantsiyalik Lyusen Loran Jahon chempionatlari tarixida dastlabki golni urgan futbolchi sifatida tarixda qoldi. I-Jahon chempionati Urugvay davlatiga oʻsha davrdagi misli koʻrilmagan daromadni keltirdi (255 107 AQSh dollari).

Oʻtkazilgan oʻyinlar va natijalar:

1-guruh
	Jamoalar	Xisob	Sana	Stadion
1	Fransiya — Meksika	4 - 1	13-iyul	«Positos»
2	Argentina  — Fransiya	1 - 0	15-iyul	«Parke Sentral»
3	Chili  — Meksika	3 - 0	16-iyul	«Parke Sentral»
4	Fransiya — Chili	0 - 1	19-iyul	«Sentenario»
5	Meksika  — Argentina	3 - 1	22-iyul	«Sentenario»

2-guruh
	Jamoalar	Xisob	Sana	Stadion
1	Braziliya  — YUGOSLAVIYA	1 - 2	14-iyul	«Parke Sentral»
2	Yugoslaviya — Boliviya	4 - 0	17-iyul	«Parke Sentral»
3	Boliviya  — Braziliya	3 - 0	19-iyul	«Sentenario»

3-guruh
	Jamoalar	Xisob	Sana	Stadion
1	Ruminiya  — Peru	3 - 1	14-iyul	«Positos»
2	Peru  — Urugvay	0 - 1	18-iyul	«Sentenario»
3	Urugvay — Ruminiya	3 - 0	21-iyul	«Sentenario»

4-guruh
	Jamoalar	Xisob	Sana	Stadion
1	AQSh — Belgiya	3 - 0	13-iyul	«Parke Sentral»
2	Paragvay — AQSh	0 - 3	17-iyul	«Parke Sentral»
3	Belgiya — Paragvay	0 - 1	20-iyul	«Sentenario»

1/2 final Argentina — AQSh 6:1 26.07. «Sentenario» Urugvay — Yugoslaviya 6:1 27.07. «Sentenario»

3-oʻrin uchun AQSh —Yugoslaviya (oʻtkazilmagan)

Final 30.07.30. «Sentenario» Urugvay — Argentina 4:2 Toʻpurar: Stabile (Arg.) — 8 ta.

2-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqt va joyi: 1934-yil 7 may — 10 iyun. Italiya. Qatnashchilar soni: 16 ta (Yevropadan 12 ta, Janubiy Amerikadan 2 ta, Afrikadan 1 ta, Shimoliy Amerikadan 1 ta). Qiziqarli maʼlumotar

• Chempionat «Olimpiya tizimi»da 1/8 finaldan boshlab oʻtkazildi.
• Darvozalar 17 uchrashuvda 70 bor ishgʻol etildi. Bir oʻyinga oʻrtacha 4,12 tadan.
• 381900 tomoshabin oʻyinlarning bevosita guvohi boʻldi. Bir oʻyinga oʻrtacha 22465 tadan.
• Mazkur chempionatda tashkilotchilar — italiyaliklar 3 mln. 700 ming lira foyda koʻrdilar.

Oʻyinlar va natijalar

1-bosqich, 27 may

Italiya — AQSh 7:1 Ispaniya — Braziliya 3:1 Vengriya — Misr 4:2 Avstriya — Frantsiya 3:2 Germaniya — Belgiya 5:2 Shvetsiya — Argentina 3:2 Shveytsariya — Gollandiya 3:2 Chexoslovakiya — Ruminiya 2:1

1/4 final. 31 may — 1 iyun

Avstriya — Vengriya 2:1 Germaniya — Shvetsiya 2:1 Chexoslovakiya — Shveytsariya 3:2 Italiya — Ispaniya 1:1 (ushbu oʻyin 31 may kuni oʻtkazilib, durang bilan yakunlangach, musobaqa tashkilotchilari qoʻshimcha oʻyin oʻtkazishga qaror qiladilar. 1 iyun kuni oʻtkazilgan takroriy uchrashuvda italyanlarning qoʻllari baland keladi — 1:0)

1/2 final. 3 iyun

Chexoslovakiya — Germaniya 3:1 Italiya — Avstriya 1:0

3-oʻrin uchun. 6 iyun

Germaniya — Avstriya 3:2

Final. 10 iyun

Italiya — Chexoslovakiya 2:1

Toʻpurarlar Needli (Chex.) — 5 ta Konen (Germ.), Skiavio (Italiya) 4 tadan.

3-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1938-yil 4-19 iyun, Frantsiya. Qatnashchilar soni: 15 ta (Yevropadan 13 ta, Janubiy Amerikadan 1 ta, Osiyodan 1 ta).

Qiziqari maʼlumotlar

• Chempionatda 15 terma jamoa qatnashishi lozim edi. Oʻsha paytdagi siyosiy vaziyatga koʻra Avstriya termasi musobaqada qatnasha olmay qoldi.
• Bu gal ham «Olimpiya tizimi»ga amal qilindi.
• 18 ta oʻyinda darvozalarga 84 ta gol kiritildi.

Bu har bir oʻyinda oʻrtacha 4,66 tadan gol urilgan degani.

• Oʻyinlarni stadionning oʻzida turib kuzatgan muxislar soni —jami 483000 nafar, bir oʻyinga oʻrtacha 26833 nafardan.

Oʻyinlar va natijalar 1-bosqich, yaʼni 1/8 final.

4 iyun. Shveytsariya — Germaniya 1:1 (takroriy oʻyin 9 iyun. 4:2) 5 iyun. Braziliya — Polsha 6:5 5 iyun. Frantsiya — Belgiya 3:1 5 iyun. Kuba — Ruminiya 3:3 (9 iyun. Takroriy oʻyin 2:1) 5 iyun. Vengriya — Ost-Indiya 6:0 5 iyun. Italiya — Norvegiya 2:1 5 iyun. Chexoslovakiya — Gollandiya 3:0 Shuningdek,Shvetsiya — Avstriya +: -

1/4 final. 12 iyun. Vengriya — Shveytsariya 2:0 Braziliya — Chexoslovakiya 1:1 (14 iyun. Takroriy oʻyin 2:1) Italiya — Frantsiya 3:1 Shvetsiya — Kuba 8:0

1/2 final. 16 iyun. Vengriya — Shvetsiya 5:1 Italiya — Braziliya 2:1

3-oʻrin uchun. 19 iyun. Braziliya — Shvetsiya 4:2

Final. 19 iyun, 1938. Italiya — Vengriya 4:2

Toʻpurarar Leonidas (Braziliya) — 8 ta Shengeller (Vengriya) — 7 ta Piola (Italiya) — 5 ta

4-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1950-yil 24 iyun — 16 iyul, Braziliya. Qatnashchilar soni: 13 ta (Yevropadan 6 ta, Janubiy Amerikadan 5 ta, Shimoliy Amerikadan 2 ta).

4-Jahon chempionati aslida 1942-yili oʻtkazilishi lozim edi. Ikkinchi jahon urushi tufayli u oʻtkazilmay qoldi. Urushdan charchagan dunyo ahli jahon chempionatining yana bir vaqti — 1946-yili ham katta futbol bayramini koʻrmadi (bunga toqat ham yoʻq edi). Nihoyat, FIFA oʻsha yilning 25 iyulida yigʻilish tashkil etdi. Unda koʻrilgan muhim masalalardan biri jahon chempionatiga doir edi. Uzoq muhokamalardan soʻng futbolning ashaddiy muxlislari orziqib kutgan qaror qabul qilindi. Unga koʻra, 4-Jahon chempionati 1950-yili Braziliya davlatida oʻtkaziladigan boʻldi.

Qiziqarli maʼlumotlar • Chempionat bu gal «Olimpiya tizimi»da oʻtkazilmaydigan boʻldi. • 1948—1950-yillarda Rio de-Janeyro shahrida ulkan, oʻz bagʻriga 200 ming tomoshabinni sigʻdira oladigan mashhur «Marakana» stadioni jahon chempionati uchun maxsus qurib bitkazildi. • Chempionatning soʻnggi uchrashuvini (Braziliya — Urugvay) 199854 tomoshabin «Marakana»da turib kuzatdi. Bu koʻrsatkich nafaqat Jahon chempionatlari tarixida, balki butun futbol tarixida hali hanuz rekord koʻrsatkich boʻlib turibdi. • Umuman olganda, barcha uchrashuvlarni hammasi boʻlib 1 mln. 45 ming 300 muxlis bevosita kuzatdi. Bu har bir oʻyinga oʻrtacha 47514 muxlis tushdi deganidir (bu raqam ham jahon chempionatlari tarixida eng yuqori koʻrsatkichlardan boʻlib turibdi). • Darvozalar 22 oʻyinda 88 bor ishgʻol etildi. Bir oʻyinda oʻrtacha 4 tadan gol kiritilgan.

Oʻtkazilgan oʻyinlar va natijalar

Guruh bosqichi 1-guruh Braziliya-Meksika 4:0 Yugoslaviya — Shveytsariya 3:0 Shveytsariya — Braziliya 2:2 Meksika — Yugoslaviya 1:4 Braziliya — Yugoslaviya 2:0 Shveytsariya — Meksika 2:1

1. Braziliya 3 2 1 0 8-2 5 2. Yugoslaviya 3 2 0 1 7-3 4 3. Shveytsariya 3 1 1 1 4-6 3 4. Meksika 3 0 0 3 2-10 0

2-guruh Angliya — Chili 2:0 Ispaniya — AQSh 3:0 Ispaniya — Chili 2:0 AQSh — Angliya 1:0 Chili — AQSh 5:2 Angliya-Ispaniya 0:1

1. Ispaniya 3 3 0 0 6-1 6 2. Angliya 3 1 0 2 2-2 2 3. Chili 3 1 0 2 5-6 2 4. AQSh 3 1 0 2 4-8 2

3-guruh Shvetsiya — Italiya 3:2 Paragvay — Shvetsiya 2:2 Italiya — Paragvay 2:0

1. Shvetsiya 2 1 1 0 5-4 3 2. Italiya 2 1 0 1 4-3 2 3. Paragvay 2 0 1 1 2-4 1

4-guruh Urugvay — Boliviya 8:0

1. Urugvay 1 1 0 0 8-0 2 2. Boliviya 1 0 0 1 0-8 0

Final bosqichi Braziliya — Shvetsiya 7:1 Urugvay — Ispaniya 2:2 Braziliya — Ispaniya 6:1 Shvetsiya — Ispaniya 3:1 Urugvay — Shvetsiya 3:2 Urugvay — Braziliya 2:1

1. Urugvay (ch.) 3 2 1 0 7-5 5 2. Braziliya 3 2 0 1 14-4 4 3. Shvetsiya 3 1 0 2 6-11 2 4. Ispaniya 3 0 1 2 4-11 1

Urugvay — Braziliya oʻyini aslida final oʻyini emas (rasman). Lekin chempionlik masalasini hal qilib bergani uchun bu oʻyinni final deyish rasm boʻlgan.

Eng koʻp gol urgan futbolchi: Ademir (Braz.) — 9 gol

5-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1954-yil 16 iyun — 4 iyul, Shveytsariya. Qatnashchilar soni: 16 ta (Yevropadan 12 ta, J.Amerikadan 2 ta, Osiyodan 1 ta, Sh.Amerikadan 1 ta).

Qiziqarli maʼlumotlar • Chempionat yangi tizimda oʻtkazildi. Unga koʻra 4 guruhdagi 4 tadan jamoaning har biri 3 tadan emas, balki 2 tadan oʻyin oʻtkazishi lozim edi. Oʻsha payti kiritgan va oʻtkazib yuborilgan gollar nisbati inobatga olinmas, oʻzaro oʻyin natijasiga ham qarab oʻtirilmasdi. Bu kabi kamchiliklar chempionat mobaynida koʻplab noroziliklarni keltirib chiqardi. • Chempionat gollarga nihoyatda boy boʻldi. Har bir oʻyinga oʻrtacha 5,38 tadan — jami 140 gol (26 oʻyinda). Rekord. Bu natija hali qaytarilgani yoʻq. • Vengriya t.j. hujumchisi Kochish eng koʻp gol urdi — 11 gol.

Oʻyinlar va natijalar

1-guruh Braziliya — Meksika 5:0 Yugoslaviya — Frantsiya 1:0 Braziliya — Yugoslaviya 1:1 Frantsiya — Meksika 3:2

1. Braziliya 2 1 1 0 6-1 3 2. Yugoslaviya 2 1 1 0 2-1 3 3. Frantsiya 2 1 0 1 3-3 2 4. Meksika 2 0 0 2 2-8 0

2-guruh Vengriya — J.Koreya 9:0 GFR — Turkiya 4:1 Vengriya — GFR 8:3 Turkiya — J.Koreya 7:0

Qoʻshimcha uchrashuv GFR — Turkiya 7:2

1. Vengriya 2 2 0 0 17-3 4 2. Turkiya 2 1 0 1 8-4 2 3. GFR 2 1 0 1 7-9 2 4. J.Koreya 2 0 0 2 0-16 0

3-guruh Avstraliya — Shotlandiya 1:0 Urugvay — Chexoslovakiya 2:0 Avstriya — Chexoslovakiya 5:0 Urugvay — Shotlandiya 7:0

1. Urugvay 2 2 0 0 9:0 4 2. Avstriya 2 2 0 0 6:0 4 3.Chexoslovakiya 2 0 0 2 0:7 0 4. Shotlandiya 2 0 0 2 0:8 0

4-guruh Angliya — Belgiya 4:4 Shveytsariya — Italiya 2:1 Angliya — Shveytsariya 2:0 Italiya — Belgiya 4:1

Qoʻshimcha uchrashuv: Shveytsariya — Italiya 4:1

1. Angliya 2 1 1 0 6:4 3 2. Italiya 2 1 0 1 5:3 2 3. Shveytsariya 2 1 0 1 2:3 2 4. Belgiya 2 0 1 1 5:8 1

1/4 final Urugvay — Angliya 4:2 Avstriya — Shveytsariya 7:5 GFR — Yugoslaviya 2:0 Vengriya — Braziliya 4:2

1/2 final GFR — Avstriya 6:1 Vengriya — Urugvay 4:2

3-oʻrin uchun Avstriya — Urugvay 3:1

Final GFR — Vengriya 3:2 Bern. «Vankdorf» stadioni. 62500 tomoshabin.

6-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1958-yil 8-29 iyun, Shvetsiya. Qatnashchilar soni: 16 ta (Yevropadan 12 ta, J.Amerikadan 3 ta, Sh.Amerikadan 1 ta).

Qiziqarli maʼlumotlar

• Saralash bahslarida 53 ta davlat terma jamoalari kurash olib borishdi. • Guruhlarda jamoalar ikkitadan emas, uchtadan oʻyin oʻtkazishdi. Ochkolar teng boʻlib qolganida qoʻshimcha uchrashuvlar oʻtkazilish anʼanasi oʻzgarmay qoldi. • Oʻyinlarni keng miqyosda televidenie orqali namoyish qilish doirasi yanada kengaydi. • Braziliya terma jamoasi ilk bor 1+4+2+4 oʻyin sistemasini joriy qilib, futbol olamida oʻziga xos inqilob qildi. • Ilk bor Yevropada boʻlib oʻtgan musobaqada Janubiy Amerika vakili gʻolib chiqdi. Bungacha Janubiy Amerikada ham, Yevropada ham musobaqa oʻtkazilayotgan qitʼa vakillari chempion boʻlayotgan edi. • Chempionat uchrashuvlarini bevosita stadionlarda 817700 tomoshabin kuzatdi. Bu har bir oʻyinga oʻrtacha 23363 tomoshabin tushdi degani. • 35 ta oʻyinda darvozalar 126 bor ishgʻol qilindi. Bir uchrashuvga oʻrtacha 3,6 tadan gol toʻgʻri keladi. • Eng koʻp gol urgan futbolchi — Fonten (Frantsiya) — 13 ta.

Birinchi bosqich

1-guruh Sh.Irlandiya —Chexoslovakiya-1:0 GFR — Argentina — 3:1 Argentina — Sh.Irlandiya — 3:1 GFR-Chexoslovakiya — 2:2 Chexoslovakiya — Argentina — 6:1 GFR — Sh.Irlandiya — 2:2

1. GFR 3 1 2 0 7-5 4 2. Chexoslovakiya 3 1 1 1 8-4 3 3. Sh.Irlandiya 3 1 1 1 4-5 3 4. Argentina 3 1 0 2 5-10 2

Qoʻshimcha uchrashuv Sh.Irlandiya — Chexoslovakiya-2-1

2-guruh Frantsiya — Paragvay — 7:3 Yugoslaviya — Shotlandiya — 1:1 Paragvay — Shotlandiya — 3:2 Yugoslaviya — Frantsiya — 3:2 Frantsiya — Shotlandiya — 2:1 Paragvay — Yugoslaviya — 3:3

1. Frantsiya 3 2 0 1 11-7 4 2. Yugoslaviya 3 1 2 0 7-6 4 3. Paragvay 3 1 1 1 9-12 3 4. Shotlandiya 3 0 1 2 4-6 1

3-guruh Vengriya — Uels — 1:1 Shvetsiya — Meksika — 3:0 Meksika — Uels — 1:1 Shvetsiya — Vengriya — 2:1 Vengriya — Meksika — 4:0 Shvetsiya — Uels — 0:0

1. Shvetsiya 3 2 1 0 5-1 5 2. Vengriya 3 1 1 1 6-3 3 3. Uels 3 0 3 0 2-2 3 4. Meksika 3 0 1 2 1-8 1

Qoʻshimcha uchrashuv: Uels — Vengriya — 2:1

4-guruh Braziliya — Avstriya — 3:0 SSSR — Angliya — 2:2 Braziliya — Angliya — 0:0 SSSR — Avstriya — 2:0 Braziliya — SSSR — 2:0 Angliya — Avstriya — 2:2

1. Braziliya 3 2 1 0 5-0 5 2. Angliya 3 0 3 0 4-4 3 3. SSSR 3 1 1 1 4-4 3 4. Avstriya 3 0 1 2 2-7 1

Qoʻshimcha uchrashuv: SSSR — Angliya — 1:0

Chorak finallar Braziliya — Uels — 1:0 Frantsiya — Shim.Irlandiya — 4:0 GFR — Yugoslaviya — 1:0 Shvetsiya — SSSR — 2:0

Yarim finallar Braziliya — Frantsiya — 5:2 Shvetsiya — GFR — 3:1

3-oʻrin uchun Frantsiya — GFR — 6:3

Final Braziliya — Shvetsiya — 5:2 (2:1). 29 iyun 1958-yil. Stokgolm. «Rosunda» oʻyingohi, 49800 tomoshabin. Hakam: M.Gig (Frantsiya).

7-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1962-yil, Chili. Qatnashchilar soni: 16 ta (Yevropadan 10 ta, J.Amerikadan 5 ta, Sh.Amerikadan 1 ta).

Qiziqarli maʼlumotlar • Saralash bahslarida 56 ta davlat terma jamoalari ishtirok etdi. • 6-Jahon chempionatining kumush va bronza medallari sohiblari — Shvetsiya va Frantsiya saralashdayoq qolib ketishdi. • Ochkolar teng boʻlib qolganida oʻtkaziladigan qoʻshimcha uchrashuvlar bekor qilindi. • Guruh bosqichlaridagi Chili — Italiya uchrashuvida angliyalik hakam Ken Aston maydon egalariga ochiqchasiga yon bosdi. FIFA italiyaliklarning murojaatiga eʼtiborsiz qaraydi. Italyanlar hakamdan oʻziga xos tarzda oʻch olishdi: Italiyadagi ruhiy kasalliklar shifoxonalaridan biriga «Aston» deb nom berildi. • Uchrashuvlarni bevosita stadionlarda 893200 tomoshabin kuzatdi. Har bir oʻyinga oʻrtacha 27912 tomoshabin toʻgʻri keladi. • 32 ta uchrashuvda darvozalarga 89 ta gol kiritildi. Har bir oʻyinga oʻrtacha 2,78 tadan toʻgʻri keladi. • Toʻpurarlar: Garrincha (Braziliya), Ivanov (SSSR), Albert (Vengriya), Vava (Braziliya), Sanches (Chili), Yerkovich (Yugoslaviya) — 4 tadan.

1-guruh 1. SSSR 3 2 1 0 8-5 5 2. Yugoslaviya 3 2 0 1 8-3 4 3. Urugvay 3 1 0 2 4-6 2 4. Kolumbiya 3 0 1 2 5-11 1

2-guruh 1. GFR 3 2 1 0 4-1 5 2. Chili 3 2 0 1 5-3 4 3. Italiya 3 1 1 1 3-2 3 4. Shveytsariya 3 0 0 3 2-8 0

3-guruh 1. Braziliya 3 2 1 0 4-1 5 2. Chexoslovakiya 3 1 1 1 2-3 3 3. Meksika 3 1 0 2 3-4 2 4. Ispaniya 3 1 0 2 2-3 2

4-guruh 1. Vengriya 3 2 1 0 8-2 5 2. Angliya 3 1 1 1 4-3 3 3. Argentina 3 1 1 1 2-3 3 4. Bolgariya 3 0 1 2 1-7 1

1/4 finallar Braziliya — Angliya — 3:1 Chili — SSSR — 2:1 Yugoslaviya — GFR — 1:0 Chexoslovakiya — Vengriya — 1:0

1/2 finallar Braziliya — Chili — 4:2 Chexoslovakiya — Yugoslaviya — 3:1

3-oʻrin uchun Chili — Yugoslaviya — 1:0

Final Braziliya — Chexoslovakiya — 3:1 (1:1). 17 iyun 1962-yil. Santyago. «Nasonal» oʻyingohi. 68700 tomoshabin. Hakam: N.Latishev (SSSR).

8-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1966-yil 11-30 iyul, Angliya. Qatnashchilar soni: 16 ta (10 ta Yevropadan, 4 ta J.Amerikadan, 1 ta Osiyo, 1 ta Sh.Amerika vakili).

Qiziqarli maʼlumotlar

• FIFA oldingi chempionatlardan farqli oʻlaroq bu gal va bundan keyin chempionat sovrindorlariga toʻrt xil medal topshirish toʻgʻrisida qaror qabul qildi. Bunga koʻra, chempionga oltin, finalchiga oltin suvi yugurtirilgan medal, uchinchi oʻrin sohibiga kumush va toʻrtinchi oʻrinni olgan jamoaga bronza medallari beriladigan boʻldi.
• Oʻyinlarni 1 mln. 475 ming 100 nafar muxlis bevosita stadionlarda turib kuzatdi (bir oʻyinga oʻrtacha 46097 muxlis toʻgʻri keladi).
• Darvozalar 89 bora ishgʻol etildi. 32 ta uchrashuv oʻtkazilganini hisobga olsak, bu har bir oʻyinda oʻrtacha 2,78 tadan gol kiritilgan deganidir.

1-guruh 1. Angliya 3 2 1 0 4-0 5 2. Urugvay 3 1 2 0 2-1 4 3. Meksika 3 0 2 1 1-3 2 4. Frantsiya 3 0 1 2 2-5 1

2-guruh 1. GFR 3 2 1 0 7-1 5 2. Argentina 3 2 1 0 4-1 5 3. Ispaniya 3 1 0 2 4-5 2 4. Shveytsariya 3 0 0 3 1-9 0

3-guruh 1. Portugaliya 3 3 0 0 9-2 6 2. Vengriya 3 2 0 1 7-5 4 3. Braziliya 3 1 0 2 4-6 2 4. Bolgariya 3 0 0 3 1-8 0

4-guruh 1. SSSR 3 3 0 0 6-1 6 2. KXDR 3 1 1 1 2-4 3 3. Italiya 3 1 0 2 2-2 2 4. Chili 3 0 1 2 2-5 1

1/4 final Angliya — Argentina — 1:0 Portugaliya — KHDR — 5:3 SSSR — Vengriya — 2:1 GFR — Urugvay — 4:0

1/2 final GFR — SSSR — 2:1 Angliya — Portugaliya — 2:1

3-oʻrin uchun Portugaliya — SSSR — 2:1

Final Angliya — GFR — 4:2 (1:1, 1:1, qoʻsh.v — 2:0) 30 iyul, 1966-yil. London. «Uembli» oʻyingohi. 97000 tomoshabin. Hakam: G.Dinst (Shveytsariya)

TOʻPURARLAR: Eysebio (Portugaliya) — 9 Xaller (GFR) — 6 Xyorst (Angliya) — 4 Porkuyan (SSSR) −4 Bekkenbauer (GFR) −4 Bene (Vengriya) −4

9-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1970-yil. 31 may — 21 iyun, Meksika. Qatnashchilar soni: 16 ta (Yevropadan 9 ta, J.Amerikadan 4 ta, Sh.Amerika, Osiyo, Afrikadan 1 tadan).

Mazkur chempionatga qadar Urugvay, Italiya va Braziliya terma jamoalari ikki martadan gʻoliblik shohsupasiga koʻtarilgan. Agar birontasi 3-bor chempion boʻlsa, «Oltin Maʼbuda» deb atlalmish bosh sovrinni umrbod oʻzida olib qolishi aniq edi. Bu narsa chempionlik uchun kurashning yanada shiddatli kechishini koʻrsatib turar edi. Haqiqatan ham bu uchala terma jamoa gʻoliblik uchun oxirigacha kurashishdi…

Qiziqarli maʼlumotlar • Ushbu nufuzli musobaqada qatnashish uchun 70 mamlakat terma jamoalari saralash bahslarida ishtirok etishdi. • Chempionatning final bosqichiga qurʼa tashlash marosimi atigi 16 daqiqa davom etdi. • Chempionatda 32 ta oʻyin oʻtkazilib, bu oʻyinlarni jami 1 mln. 674 ming muxlis bevosita stadionlarda turib tomosha qildi (bir oʻyinda oʻrtacha 52312 tadan). • Darvozalarga 95 ta gol kiritildi (bir oʻyinga oʻrtacha 2,78 tadan). • Final Mexikodagi ulkan «Atsteka» stadionida boʻlib oʻtdi. Oʻyinni koʻrish uchun 112 mingdan ziyod muxlis stadionga kirdi.

1-guruh 1. SSSR 3 2 1 0 6-1 5 2. Meksika 3 2 1 0 5-0 5 3. Belgiya 3 1 0 2 4-5 2 4. Salvador 3 0 0 3 0-9 0

2-guruh 1. Italiya 3 1 2 0 1-0 4 2. Urugvay 3 1 1 1 2-1 0 3. Shvetsiya 3 1 1 1 2-2 3 4. Isroil 3 0 2 1 1-3 2

3-guruh 1. Braziliya 3 3 0 0 8-3 6 2. Angliya 3 2 0 1 2-1 4 3. Ruminiya 3 1 0 2 4-5 2 4. Chexoslovakiya3 0 0 3 1-8 0

4-guruh 1. GFR 3 3 0 0 10-3 6 2. Peru 3 2 0 1 7-5 4 3. Bolgariya 3 0 1 2 5-9 1 4. Marokash 3 0 1 2 2-6 4

1/4 final Urugvay — SSSR — 1:0 Italiya — Meksika — 4:1 Braziliya — Peru — 4:2 GFR — Angliya — 2:2 (qarangvaqt. −3:2)

1/2 final Italiya — GFR — 1:1 (qarangvaqt — 4:3) Braziliya — Urugvay — 3:1

3-oʻrin uchun GFR — Urugvay — 1:0

Final Braziliya — Italiya — 4:1 21 iyun. 1970-yil. Mexiko. «Atsteka» oʻyingohi. 112000 tomoshabin. Hakam: R.G.Glekner (GDR)

Toʻpurarlar: Myuller (GFR) −10 Jairzino (Braz) — 7 Kubillas (Peru) — 5 Pele (Braziliya) — 4 Bishovets (SSSR) — 4 Rivelino (Braz) — 3

10-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1974-yil, Germaniya Federativ Respublikasi. Qatnashchilar soni: 16 ta (Yevropadan 9 ta, J/Amerikadan 4 ta, Sh/Amerika, Afrikadan 1 tadan va Avstraliya).

Qiziqarli maʼlumotlar

• Ushbu chempionat gʻolibi uchun FIFA yangi kubok tayyorlatdi. Mashhur italyan zargari Silvio Gazzanigo tomonidan yasalgan ushbu kubokning boʻyi 36 sm. boʻlib, u sof oltindan, ogʻirligi salkam 5 kg. (4970 g.) edi.
• Chempionatga saralash bahslarida avvalgilardan koʻra koʻproq terma jamoalar ishtirok etishdi — 99 ta.
• 1 mln. 881 ming — bu chempionatda oʻyinlarni bevosita stadionlarda turib kuzatgan muxlislar soni (38 oʻyinda, oʻrtacha bir oʻyinga 47513 tadan).
• Har bir oʻyinda oʻrtacha 2,55 tadan, jami 97 ta gol kiritildi.
• Chempionatning eng yaxshi futbolchisi gollandiyalik Yoxan Kroyf boʻldi.

1-guruh 1. GDR 3 2 1 0 4-1 5 2. GFR 3 2 0 1 4-1 4 3. Chili 3 0 2 1 1-2 2 4. Avstraliya 3 0 1 2 0-5 1

2-guruh

1. Yugoslaviya 3 1 2 0 10-1 4 2. Braziliya 3 1 2 0 3-0 4 3. Shotlandiya 3 1 2 0 3-1 4 4. Zair 3 0 0 3 0-14 0

3-guruh 1. Gollandiya 3 2 1 0 6-1 5 2. Shvetsiya 3 1 2 0 3-0 4 3. Bolgariya 3 0 2 1 2-5 2 4. Urugvay 3 0 1 2 1-6 1

4-guruh 1. Polsha 3 3 0 0 12-3 6 2. Argentina 3 1 1 1 7-5 3 3. Italiya 3 1 1 1 5-4 3 4. Gaiti 3 0 0 3 2-14 0

«A» guruhi Braziliya — GDR — 1:0 Gollandiya — Argentina — 4:0 Braziliya — Argentina — 2:1 Gollandiya — GDR — 2:0 GDR — Argentina — 1:1 Gollandiya — Braziliya — 2:0

1. Gollandiya 3 3 0 0 8-0 6 2. Braziliya 3 2 0 1 3-3 4 3. GDR 3 0 1 2 1-4 1 4. Argentina 3 0 1 2 2-7 1

«B» guruhi Polsha — Shvetsiya — 1:0 GFR — Yugoslaviya — 2:0 Polsha — Yugoslaviya — 2:1 GFR — Shvetsiya — 4:2 Shvetsiya — Yugoslaviya — 2:1 GFR — Polsha — 1:0

1. GFR 3 3 0 0 7-2 6 2. Polsha 3 2 0 1 3-2 4 3. Shvetsiya 3 1 0 2 4-6 2 4. Yugoslaviya 3 0 0 3 2-6 0

3-oʻrin uchun Polsha — Braziliya — 1:0

Final GFR — Gollandiya — 2:1 7 iyul 1974-yil. Myunxen, «Olimpiya-shtadion» 75200 tomoshabin. Hakam: D.K.Teylor (Angliya) Gollar: Neeskens, 2-p —0:1, Braytner, 25-p—1:1, Myuller, 43—2:1

Toʻpurarlar: Lyato (Polsha) — 7 Neeskens (Gol.) — 5 Sharmax (Polsha) −5 Myuller (GFR) −4 Rep (Gollandiya) — 4 Edstrem (Shvetsiya) — 4

11-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1978-yil 1-25 iyun, Argentina. Qatnashchilar soni: 16 ta (10 ta — Yevropadan, 3 ta — J/Amerikadan, Osiyo, Afrika, Sh/Amerikadan — 1 tadan).

Qiziqarli maʼlumotlar

• Italiya — Frantsiya oʻyinida jahon chempionatlari tarixidagi eng tezkor gollardan biri kiritildi. Frantsiyalik hujumchi Lyanomb Italiya darvozasini ishgʻol qilgan paytda uchrashuvning endigina 38-soniyasi oʻtib borardi…
• Oʻtkazilgan 38 uchrashuvda 1 mln. 726 ming 500 muxlis stadionlarga tashrif buyurdi, bir oʻyinga oʻrtacha 45434 tadan.
• Darvozalarga 102 ta gol urildi (oʻrtacha 2,68 tadan).

1-guruh 1. Italiya 3 3 0 0 6-2 6 2. Argentina 3 2 0 1 4-3 4 3. Frantsiya 3 1 0 2 5-5 2 4. Vengriya 3 0 0 3 3-8 0

2-guruh 1. Polsha 3 2 1 0 4-1 5 2. GFR 3 1 2 0 6-0 4 3. Tunis 3 1 1 1 3-2 3 4. Meksika 3 0 0 3 2-12 0

3-guruh 1. Avstriya 3 2 0 1 3-2 4 2. Braziliya 3 1 2 0 2-1 4 3. Ispaniya 3 1 1 1 2-2 3 4. Shvetsiya 3 0 1 2 1-3 1

4-guruh 1. Peru 3 2 1 0 7-2 5 2. Gollandiya 3 1 1 1 5-3 3 3. Shotlandiya 3 1 1 1 5-6 3 4. Eron 3 0 1 2 2-8 1

«A» guruhi Gollandiya — Avstriya — 5:1 GFR — Italiya — 0:0 Italiya — Avstriya — 1:0 GFR — Gollandiya — 2:2 Avstriya — GFR — 3:2 Gollandiya — Italiya — 2:1

1. Gollandiya 3 2 1 0 9-4 5 2. Italiya 3 1 1 1 2-2 3 3. GFR 3 0 2 1 4-5 2 4. Avstriya 3 1 1 2 2-8 2

«B» guruhi Argentina — Polsha — 2:0 Braziliya — Peru — 3:0 Argentina — Braziliya — 0:0 Polsha — Peru — 1:0 Argentina — Peru — 6:0 Braziliya — Polsha — 3:1

1. Argentina 3 2 1 0 8-0 5 2. Braziliya 3 2 1 0 6-1 5 3. Polsha 3 1 0 2 2-5 2 4. Peru 3 0 0 3 0-10 0

3-oʻrin uchun Braziliya — Italiya — 2:1

FINAL Argentina — Gollandiya — 3:1 (1:0, 1:1, 2:0). 25 iyun 1978-yil. Buenos-Ayres. «River Pleyt» oʻyingohi. 80000 tomoshabin. Gollar: Kempes, 38 — 1:0, Nuninga, 81 — 1:1, Kempes, 105 — 2:1, Bertoni, 114 — 3:1.

Toʻpurarlar: Kempes (Argentina) −6 Rensenbrink (Gol.) — 5 Kubilyas (Peru) — 5 Krankl (Avstriya) −4 Lyuke (Argentina) −4 Rossi (Italiya) −3

12-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1982-yil 13 iyun — 11 iyul, Ispaniya. Qatnashchilar soni: 24 ta (Yevropadan 14 ta, J.Amerikadan 4 ta, Sh.Amerikadan 2 ta, Afrikadan 2 ta, Osiyo va Okeaniyadan 1 tadan).

Qiziqarli maʼlumotlar

• Bu gal frantsiyalik Lyakombning rekordi yangilandi. Ingliz hujumchisi Brayn Robson aynan Frantsiya darvozasini oʻyinning 27-soniyasidayoq ishgʻol etib, to 2002-yilga qadar eng tezkor hisoblangan gol muallifi boʻlib tarixda qoldi…
• Vengriya—Salvador oʻyini 10:1 hisobida yakunlandi. Bahsda zahiradan maydonga tushgan venger hujumchisi Kishsh 7 daqiqa ichida Salvador darvozasiga 3 ta gol urib, jahon chempionatlari tarixida eng tezkor xet-trik muallifi boʻlib qoldi.
• Chempionatda 52 ta oʻyin oʻtkazilib, darvozalarga 146 ta gol urildi (bir oʻyinga oʻrtacha 2,81 tadan).
• Har bir oʻyinga oʻrtacha 40035, jami 2081800 nafar muxlis tushdi.

1-guruh 1. Polsha 3 1 2 0 5-1 4 2. Italiya 3 0 3 0 2-2 3 3. Kamerun 3 0 3 0 1-1 3 4. Peru 3 0 2 1 2-6 2

2-guruh 1. GFR 3 2 0 1 6-3 4 2. Avstriya 3 2 0 1 3-1 4 3. Jazoir 3 2 0 1 5-5 4 4. Chili 3 0 0 3 3-8 0

3-guruh 1. Belgiya 3 2 1 0 3-1 5 2. Argentina 3 2 0 1 6-2 4 3. Vengriya 3 1 1 1 12-6 3 4. Salvador 3 0 0 3 1-13 0

4-guruh 1. Angliya 3 3 0 0 6-1 6 2. Frantsiya 3 1 1 1 6-5 3 3.Chexoslovakiya 3 0 2 1 2-4 2 4. Quvayt 3 0 1 2 2-6 1

5-guruh 1. Sh.Irlandiya 3 1 2 0 2-1 4 2. Ispaniya 3 1 1 1 3-3 3 3. Yugoslaviya 3 1 1 1 2-2 3 4. Gonduras 3 0 2 1 2-3 2

6-guruh 1. Braziliya 3 3 0 0 10-2 6 2. SSSR 3 1 1 1 6-4 3 3. Shotlandiya 3 1 1 1 8-8 3 4.Yangi Zelandiya 3 0 0 3 2-12 0

«A» guruhi Polsha — Belgiya — 3:0 Belgiya — SSSR — 0:1 Polsha — SSSR — 0:0

1. Polsha 2 1 1 0 3-0 3 2. SSSR 2 1 1 0 1-0 3 3. Belgiya 2 0 0 2 0-4 0

«B» guruhi GFR — Angliya — 0:0 Ispaniya — GFR — 1:2 Ispaniya — Angliya — 0:0

1. GFR 2 1 1 0 2-1 3 2. Angliya 2 0 2 0 0-0 2 3. Ispaniya 2 0 1 1 1-2 1

«C» guruhi Italiya — Argentina — 2:1 Braziliya — Argentina — 3:1 Italiya — Braziliya — 3:2

1. Italiya 2 2 0 0 5-3 4 2. Braziliya 2 1 0 1 5-4 2 3. Argentina 2 0 0 2 2-5 0

«D» guruhi Frantsiya — Avstriya — 1:0 Sh.Irlandiya — Avstriya — 2:2 Sh.Irlandiya — Frantsiya — 1:4

1. Frantsiya 2 2 0 0 5-1 4 2. Avstriya 2 0 1 1 2-3 1 3. Sh.Irlandiya 2 0 1 1 3-6 1

Yarim finallar Polsha — Italiya 0:2 GFR — Frantsiya — 3:3 (pen.b. — 5:4)

3-oʻrin uchun Frantsiya — Polsha — 2:3

Final Italiya — GFR — 3:1 (0:0). 11 iyul. 1982-yil. Madrid. «Santyago Bernabeu» oʻyingohi. 90000 tomoshabin. Gollar: Rossi, 57 — 1:0, Tardelli, 69 — 2:0, Altobelli, 81 — 3:0, Braytner, 83 p — 3:1.

13-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1986-yil, Meksika Qatnashchilar soni: 24 ta (Yevropadan 14 ta, Janubiy Amerikadan 4 ta, Shimoliy Amerika, Osiyo va Afrikadan 2 tadan).

Qiziqarli maʼlumotlar

• Futbol olamida yangi qirol paydo boʻldi. Bu — argentinalik 26 yoshli futbol yulduzi Diego Armando Maradona edi. U mazkur mundialda nafaqat chiroyli oʻyinlari, balki Angliya darvozasiga qoʻli bilan gol urganligi bilan ham barcha-barchani oʻziga qaratdi.
• Chempionatda 52 ta oʻyin oʻtkazilib, darvozalarga 132 ta gol urildi (bir oʻyinga oʻrtacha 2,54 tadan).
• Har bir oʻyinga oʻrtacha 46021 tadan, jami 2393100 muxlis tashrif buyurdi.
• Final (Argentina GFR) oʻyini dunyodagi eng yirik arenalardan biri —"Atsteka"da oʻtkazilib, uni bevosita 114000 tomoshabin tomosha qildi.
• Eng yaxshi oʻyinchi — Maradona (Arg.)
• Eng koʻp gol urgan futbolchi — Harri Lineker (6 gol, Angliya)

1-guruh 1. Argentina 3 2 1 0 6-2 5 2. Italiya 3 1 2 0 5-4 4 3. Bolgariya 3 0 2 1 2-4 2 4. Jan.Quriya 3 0 1 2 4-7 1

2-guruh 1. Meksika 3 2 1 0 4-2 5 2. Paragvay 3 1 2 0 4-3 4 3. Belgiya 3 1 1 1 5-5 3 4. Iroq 3 0 0 3 1-4 0

3-guruh 1. SSSR 3 2 1 0 9-1 5 2. Frantsiya 3 2 1 0 5-1 5 3. Vengriya 3 1 0 2 2-9 2 4. Kanada 3 0 0 3 0-5 0

4-guruh 1. Braziliya 3 3 0 0 5-0 6 2. Ispaniya 3 2 0 1 5-2 4 3. Sh.Irlandiya 3 0 1 2 2-6 1 4. Jazoir 3 0 1 2 1-5 1

5-guruh 1. Daniya 3 3 0 0 9-1 6 2. GFR 3 1 1 1 3-4 3 3. Urugvay 3 0 2 1 2-7 2 4. Shotlandiya 3 0 1 2 1-3 1

6-guruh 1. Marokash 3 1 2 0 3-1 4 2. Angliya 3 1 1 1 3-1 3 3. Polsha 3 1 1 1 1-3 3 4. Portugaliya 3 1 0 2 2-4 2

1/8 final Belgiya — SSSR — 4:3 (qarangv.) Meksika — Bolgariya — 2:0 Argentina — Urugvay — 1:0 Braziliya — Polsha — 4:0 Frantsiya — Italiya — 2:0 GFR — Marokash — 1:0 Ispaniya — Daniya — 5:1 Angliya — Paragvay — 3:0

1/4 final Frantsiya — Braziliya — 1:1 (pen.b. — 4:3) GFR — Meksika — 0:0 (pen.b. — 4:1) Argentina — Angliya −2:1 Belgiya — Ispaniya — 1:1 (pen.b. — 5:4)

Yarim finallar Argentina — Belgiya — 2:0 GFR — Frantsiya — 2:0

3-oʻrin uchun Frantsiya — Belgiya — 4:2 (qarangv)

Final Argentina — GFR — 3:2 (1:0)

14-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1990-yil, Italiya. Qatnashchilar soni: 24 ta (Yevropadan 14 ta, J.Amerikadan 4 ta, Sh.Amerika, Osiyo va Afrikadan 2 tadan).

Qiziqarli maʼlumotlar

• Afrika qitʼasi sharafini himoya qilgan Kamerun terma jamoasi chempionatda sensatsion natijani qayd etdi. 1/4 finalgacha yetib borgan jamoaga oʻsha paytda V.Nepomnyashiy murabbiylik qilardi. (Bu murabbiy hozirgi kunda Oʻzbekiston terma jamoasiga ustozlik qilmoqda).
• Chempionatda 52 ta oʻyin oʻtkazildi. Darvozalar 115 bor ishgʻol qilindi (bir oʻyinga oʻrtacha 2,2 tadan).
• Oʻyinlarni 2514400 muxlis tomosha qildi. Bu har bir oʻyinga oʻrtacha 48354 muxlis tushgan degani.
• Eng yaxshi oʻyinchi — Lotar Matteus (GFR)

1-guruh Italiya — Avstriya — 1:0 AQSh — Chexoslovakiya — 1:5 Italiya — AQSh — 1:0 Avstriya — Chexoslovakiya — 0:1 Avstriya — AQSh — 2:1 Italiya — Chexoslovakiya — 2:0

1.Italiya 3 3 0 0 4-0 6 2.Chexoslovakiya3 2 0 1 6-3 4 3. Avstriya 3 1 0 2 2-3 2 4. AQSh 3 0 0 3 2-8 0

2-guruh Argentina — Kamerun — 0:1 SSSR — Ruminiya — 0:2 Argentina — SSSR — 2:0 Kamerun — Ruminiya — 2:1 Argentina — Ruminiya — 1:1 Kamerun — SSSR — 0:4.

1. Kamerun 3 2 0 1 3-5 4 2. Ruminiya 3 1 1 1 4-3 3 3. Argentina 3 1 1 1 3-2 3 4. SSSR 3 1 0 2 4-4 2

3-guruh Braziliya — Shvetsiya — 2:1 Kosta-Rika — Shotlandiya — 1:0 Braziliya — Kosta-Rika — 1:0 Shvetsiya — Shotlandiya — 1:2 Braziliya — Shotlandiya — 1:0 Shvetsiya-Kosta-Rika — 1:2

1. Braziliya 3 3 0 0 4-1 6 2. Kosta-Rika 3 2 0 1 3-2 4 3. Shotlandiya 3 1 0 2 2-3 2 4. Shvetsiya 3 0 0 3 3-6 0

4-guruh BAA — Kolumbiya — 0:2 GFR — Yugoslaviya — 4:1 Yugoslaviya — Kolumbiya — 1:0 GFR — BAA — 5:1 GFR — Kolumbiya — 1:1 Yugoslaviya — BAA — 4:1

1. GFR 3 2 1 0 10-3 5 2. Yugoslaviya 3 2 0 1 6-5 4 3. Kolumbiya 3 1 1 1 3-2 3 4. BAA 3 0 0 3 2-11 0

5-guruh Belgiya — Jan.Quriya — 2:0 Urugvay — Ispaniya — 0:0 Belgiya — Urugvay — 3:1 Ispaniya — Jan.Quriya — 3:1 Belgiya — Ispaniya — 1:1 Urugvay — Jan.Quriya — 1:0

1. Ispaniya 3 2 1 0 5-2 5 2. Belgiya 3 2 0 1 6-3 4 3. Urugvay 3 1 1 1 2-3 3 4. Jan.Quriya 3 0 0 3 1-6 0

6-guruh Angliya — Irlandiya — 1:1 Gollandiya — Misr — 1:1 Angliya — Gollandiya — 0:0 Irlandiya — Misr — 0:0 Angliya — Misr — 1:0 Irlandiya — Gollandiya — 1:1

1. Angliya 3 1 2 0 2-1 4 2. Irlandiya 3 0 3 0 2-2 3 3. Gollandiya 3 0 3 0 2-2 3 4. Misr 3 0 2 1 1-2 2

1/8 finallar Kamerun — Kolumbiya — 2:1 Chexoslovakiya — Kosta-Rika — 4:1 GFR — Gollandiya — 2:1 Braziliya — Argentina — 0:1 Irlandiya — Ruminiya — 0:0 (pen.b. — 5:4) Italiya — Urugvay — 2:0 Angliya — Belgiya — 1:0 Ispaniya — Yugoslaviya — 1:2

1/4 finallar Argentina — Yugoslaviya — 0:0 (pen.b. — 3:2) Italiya — Irlandiya — 1:0 Kamerun — Angliya — 2:3 GFR — Chexoslovakiya — 1:0

Yarim finallar Italiya — Argentina — 1:1 (pen.b. — 3:4) GFR-Angliya −1:1 (pen.b.-4:3)

3-oʻrin uchun Italiya — Angliya — 2:1

Final GFR — Argentina — 1:0 (0:0) 15-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1994-yil 17 iyun — 17 iyul, AQSh. Qatnashchilar soni: 24 ta (Yevropadan 13 ta, J.Amerikadan 4 ta, Sh.Amerika va Osiyodan 2 tadan, Afrikadan 3 ta)

Qiziqarli maʼlumotlar

• Avvalgi chempionatlardan farqli oʻlaroq bu gal gʻalaba uchun 2 emas, 3 ochkodan beriladigan boʻldi.
• Braziliya terma jamoalar ichida birinchi boʻlib toʻrtinchi marta jahon chempioni boʻldi.
• Rossiyalik Oleg Salenko Kamerun bilan boʻlgan oʻyinda 5 ta gol urib, chempionat tarixi sahifasidan munosib joy oldi.
• 52 ta oʻyinda 141 ta gol urildi (oʻrtacha bir oʻyinga 2,71 tadan)
• 3554400 — bu oʻyinlarni stadionda turib tomosha qilgan muxlislar soni (har bir oʻyinga oʻrtacha 68354 tadan — bu juda yuqori koʻrsatkich).

«A» guruhi Ruminiya — Kolumbiya — 3:1 AQSh — Shveytsariya — 1:1 Shveytsariya — Ruminiya — 4:1 AQSh — Kolumbiya — 2:1 Kolumbiya — Shveytsariya — 2:0 Ruminiya — AQSh — 1:0

1. Ruminiya 3 2 0 1 5-5 6 2. Shveytsariya 3 1 1 1 5-4 4 3. AQSh 3 1 1 1 3-3 4 4. Kolumbiya 3 1 0 2 4-5 3

«B» guruhi Kamerun — Shvetsiya — 2:2 Braziliya — Rossiya — 2:0 Braziliya — Kamerun — 3:0 Shvetsiya — Rossiya — 3:1 Braziliya — Shvetsiya — 1:1 Rossiya-Kamerun — 6:1

1. Braziliya 3 2 1 0 6-1 7 2. Shvetsiya 3 1 2 0 6-4 5 3. Rossiya 3 1 0 2 7-6 3 4. Kamerun 3 0 1 2 3-11 1

«C» guruhi Germaniya — Boliviya — 1:0 Ispaniya — Jan.Quriya — 2:2 Germaniya — Ispaniya — 1:1 Boliviya — Jan.Quriya — 0:0 Ispaniya — Boliviya — 3:1 Germaniya — Jan.Quriya — 3:2

1. Germaniya 3 2 1 0 5-3 7 2. Ispaniya 3 1 2 0 6-4 5 3. Jan.Quriya 3 0 2 1 4-5 2 4. Boliviya 3 0 1 2 1-4 1

«D» guruhi Argentina — Gretsiya — 4:0 Nigeriya — Bolgariya — 3:0 Argentina — Nigeriya — 2:1 Bolgariya — Gretsiya — 4:0 Bolgariya — Argentina — 2:0 Nigeriya — Gretsiya — 2:0

1. Nigeriya 3 2 0 1 6-2 6 2. Bolgariya 3 2 0 1 6-3 6 3. Argentina 3 2 0 1 6-3 6 4. Gretsiya 3 0 0 3 0-10 0

«E» guruhi Irlandiya — Italiya — 1:0 Norvegiya — Meksika — 1:0 Italiya — Norvegiya — 1:0 Meksika — Irlandiya — 2:1 Irlandiya — Norvegiya — 0:0 Italiya — Meksika — 1:1

1. Meksika 3 1 1 1 3-3 4 2. Irlandiya 3 1 1 1 2-2 4 3. Italiya 3 1 1 1 2-2 4 4. Norvegiya 3 1 1 1 1-1 4

«F» guruhi 1. Gollandiya 3 2 0 1 4-3 6 2.S.Arabistoni3 2 0 1 4-3 6 3. Belgiya 3 2 0 1 2-1 6 4. Marokash 3 0 0 3 2-5 0

Belgiya — Marokash — 1:0 Gollandiya — S.Arabistoni — 2:1 Belgiya — Gollandiya — 1:0 S.Arabistoni — Marokash — 2:1 S.Arabistoni — Belgiya — 1:0 Gollandiya — Marokash — 2:1

1/8 final Germaniya — Belgiya — 3:2 Ispaniya — Shveytsariya — 3:0 Shvetsiya — S.Arabistoni — 3:1 Ruminiya — Argentina — 3:2 Gollandiya — Irlandiya — 2:0 Braziliya — AQSh — 1:0 Italiya — Nigeriya — 2:1 Bolgariya — Meksika — 1:1 (pen.b.-3:1)

1/4 final Italiya — Ispaniya — 2:1 Braziliya — Gollandiya — 3:2 Bolgariya — Germaniya — 2:1 Shvetsiya — Ruminiya — 2:2 (pen.b. — 5:4)

1/2 final Italiya — Bolgariya — 2:1 Braziliya — Shvetsiya — 1:0

3-oʻrin uchun Shvetsiya — Bolgariya — 4:0

Final Braziliya — Italiya — 0:0 (penaltilar boʻyicha — 3:2).

16-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 1998-yil 10 iyun—12 iyul, Frantsiya. Qatnashchilar soni: 32 ta (Yevropadan 15 ta, J.Amerikadan 5 ta, Afrikadan 5 ta, Osiyodan 4 ta, Sh.Amerikadan 3 ta).

Qiziqarli maʼlumotlar

• XX asrning oxirgi 10 yili ichida dunyo xaritasida 20 ta mustaqil davlat paydo boʻldi. Buni inobatga olgan FIFA asrdagi soʻnggi jahon chempionatida 32 terma jamoa ishtirok etishini maʼlum qildi. Va mundialda qatnashishni orzu qilgan 170 mamlakat futbol federatsiyalari 30 oʻrin uchun kurashishga ariza berdilar (2 oʻrin Frantsiyaga mezbon sifatida va Braziliyaga chempion sifatida berib boʻlingan edi).
• Mazkur chempionatda gʻolib chiqqan Frantsiya terma jamoasi «Yevropa — J.Amerika bahsi»da hisobni tenglashtirdi — 8:8 (bu ikki qitʼa vakillari 8 martadan jahon chempioni boʻlishgan).
• Oʻtkazilgan 64 uchrashuvda darvozalarga 171 ta gol kiritildi. Bu har bir oʻyinda oʻrtacha 2,67 tadan gol urilgan deganidir.
• 2 mln. 940 ming muxlis oʻyinlarni bevosita stadionlarda turib kuzatdi.

«A» guruhi Braziliya — Shotlandiya — 2:1 Marokash — Norvegiya — 2:2 Braziliya — Marokash — 3:0 Shotlandiya — Norvegiya — 1:1 Norvegiya — Braziliya — 2:1 Marokash — Shotlandiya — 3:0

1. Braziliya 3 2 0 1 6-3 6 2. Norvegiya 3 1 2 0 5-4 5 3. Marokash 3 1 1 1 5-5 4 4. Shotlandiya 3 0 1 2 2-6 1

«B» guruhi Kamerun — Avstriya — 1:1 Italiya — Chili — 2:2 Chili — Avstriya — 1:1 Italiya — Kamerun — 3:0 Chili — Kamerun — 1:1 Italiya — Avstriya — 2:1

1. Italiya 3 2 1 0 7-3 7 2. Chili 3 0 3 0 4-4 3 3. Avstriya 3 0 2 1 3-4 2 4. Kamerun 3 0 2 1 2-5 2

«C» guruhi Frantsiya — JAR — 3:0 Daniya — S.Arabistoni — 1:0 Frantsiya — S.Arabistoni — 4:0 JAR — Daniya — 1:1 Frantsiya — Daniya — 2:1 JAR — S.Arabistoni — 2:2

1. Frantsiya 3 3 0 0 9-1 9 2. Daniya 3 1 1 1 3-3 4 3. JAR 3 0 2 1 3-6 2 4. S.Arabistoni3 0 1 2 2-7 1

«D» guruhi Paragvay — Bolgariya — 0:0 Nigeriya — Ispaniya — 3:2 Nigeriya — Bolgariya — 1:0 Ispaniya — Paragvay — 0:0 Paragvay — Nigeriya — 3:1 Ispaniya — Bolgariya — 6:1

1. Nigeriya 3 2 0 1 5-5 6 2. Paragvay 3 1 2 0 3-1 5 3. Ispaniya 3 1 1 1 8-4 4 4. Bolgariya 3 0 1 2 1-7 1

«E» guruhi Gollandiya — Belgiya — 0:0 Meksika — Jan.Quriya — 3:1 Belgiya — Meksika — 2:2 Gollandiya — Jan.Quriya — 5:0 Belgiya — Jan.Quriya — 1:1 Gollandiya — Meksika — 2:2

1. Gollandiya 3 1 2 0 7-2 5 2. Meksika 3 1 2 0 7-5 5 3. Belgiya 3 0 3 0 3-3 3 4. Jan.Quriya 3 0 1 2 2-9 1

«F» guruhi Yugoslaviya — Eron — 1:0 Germaniya — AQSh — 2:0 Germaniya — Yugoslaviya — 2:2 Eron — AQSh — 2:1 Germaniya — Eron — 2:0 Yugoslaviya — AQSh — 1:0

1. Germaniya 3 2 1 0 6-2 7 2. Yugoslaviya 3 2 1 0 4-2 7 3. Eron 3 1 0 2 2-4 3 4. AQSh 3 0 0 3 1-5 0

«G» guruhi Angliya — Tunis — 2:0 Ruminiya — Kolumbiya — 1:0 Kolumbiya — Tunis — 1:0 Ruminiya — Angliya — 2:1 Angliya — Kolumbiya — 2:0 Ruminiya — Tunis — 1:1

1. Ruminiya 3 2 1 0 4-2 7 2. Angliya 3 2 0 1 5-2 6 3. Kolumbiya 3 1 0 2 1-3 3 4. Tunis 3 0 1 2 1-4 1

«H» guruhi Argentina — Yaponiya — 1:0 Xorvatiya — Yamayka — 3:1 Xorvatiya-Yaponiya — 1:0 Argentina — Yamayka — 5:0 Argentina — Xorvatiya — 1:0 Yamayka — Yaponiya — 2:1

1. Argentina 3 3 0 0 7-0 9 2. Xorvatiya 3 2 0 1 4-2 6 3. Yamayka 3 1 0 2 3-9 3 4. Yaponiya 3 0 0 3 1-4 0

1/8 final Braziliya — Chili — 4:1 Italiya — Norvegiya — 1:0 Frantsiya — Paragvay — 1:0 (qarangv) Daniya — Nigeriya — 4:1 Gollandiya — Yugoslaviya — 2:1 Germaniya — Meksika — 2:1 Xorvatiya — Ruminiya — 1:0 Argentina — Angliya — 2:2 (pen.b. — 4:3)

1/4 final Braziliya — Daniya — 3:2 Frantsiya — Italiya — 0:0 (pen.b. — 4:3) Gollandiya — Argentina — 2:1 Xorvatiya — Germaniya — 3:0

1/2 final Braziliya — Gollandiya — 1:1 (pen.b. — 4:2) Frantsiya — Xorvatiya — 2:1

3-oʻrin uchun Xorvatiya — Gollandiya — 2:1

Final Frantsiya — Braziliya — 3:0 (2:0). 12 iyul, 1998-yil. San-Deni. «Stad de Frans» oʻyingohi. 75000 tomoshabin.

Toʻpurarlar: Shuker (Xorvatiya) — 6 Batistuta (Argentina) −5 Veri (Italiya) −5 Ronaldo (Braziliya) — 4 Salas (Chili) −4 Ernandes (Meksika) — 4

17-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan vaqti va joyi: 2002-yil 31 may —30 iyun, J.Koreya va Yaponiya. Qatnashchilar soni: 32 ta (Yevropadan 15 ta, J.Amerikadan 5 ta, Afrikadan 5 ta, Osiyodan 4 ta, Sh.Amerikadan 3 ta).

QIZIQARLI MAʼLUMOTLAR

• Jahon chempionati ilk bor Osiyo qitʼasida va ilk bor ikki davlatda oʻtkazildi.
• Rossiyaning «Sport ekspress» nashri versiyasiga koʻra oʻz guruhidan chiqishi 90 % «aniq» boʻlgan amaldagi jahon chempioni Frantsiya terma jamoasi, yana shu nashr tomonidan «autsayder» deya baholangan Senegal termasi bilan ilk oʻyindayoq kuch sinashib sharmandalarcha magʻlub boʻldi: 0-1! Bu ham yetmagandek frantsuzlar (Urugvay bilan 0-0, Daniya bilan 0-2 oʻynab) birortayam gol urolmasdan mundialni guruh bosqichidayoq tark etishdi.
• Turkiya terma jamoasi hujumchisi Xoqon Shukur Janubiy Koreya bilan 3-oʻrin uchun kechgan bahsda raqib darvozasini oʻyinning 11-sekundidayoq ishgʻol qilib, JCh tarixida super rekord sohibiga aylandi.
• 1978-yildan boshlab hech bir toʻpurar 6 tadan oshirib gol urolmay kelayotgandi. Braziliyalik betakror hujumchi Ronaldo bu «anʼana»ga barham berdi. Oz emas, koʻp emas 8 ta gol muallifi boʻlgan Ronaldo, shu gollaridan 2 tasini Oliver Kanga «sovgʻa» qildi.

«A» guruhi Frantsiya — Senegal — 0:1 Urugvay — Daniya — 1:2 Frantsiya — Urugvay — 0:0 Daniya — Senegal — 1:1 Daniya — Frantsiya — 2:0 Senegal — Urugvay — 3:3

1. Daniya 3 2 1 0 5-2 7 2. Senegal 3 1 2 0 5-4 5 3. Urugvay 3 0 2 1 4-5 2 4. Frantsiya 3 0 1 2 0-3 1

«B» guruhi Paragvay — JAR — 2:2 Ispaniya — Sloveniya 3:1 JAR — Sloveniya — 1:0 JAR — Ispaniya — 2:3 Sloveniya — Paragvay — 1:3

1. Ispaniya 3 3 0 0 9-4 9 2. Paragvay 3 1 1 1 6-6 4 3. JAR 3 1 1 1 5-5 4 4. Sloveniya 3 0 0 3 2-7 0

«C» guruhi Braziliya — Turkiya — 2:1 Xitoy — Kosta-Rika — 0:2 Braziliya — Xitoy — 4:0 Kosta-Rika — Turkiya — 1:1 Kosta-Rika — Braziliya — 2:5 Turkiya — Xitoy — 3:0

1. Braziliya 3 3 0 0 11-3 9 2. Turkiya 3 1 1 1 5-3 4 3. Kosta-Rika 3 1 1 1 5-6 4 4. Xitoy 3 0 0 3 0-9 0

«D» guruhi Koreya — Polsha — 2:0 AQSh — Portugaliya — 3:2 Koreya — AQSh — 1:1 Portugaliya — Polsha — 4:0 Portugaliya — Koreya — 0:1 Polsha — AQSh — 3:1

1. Koreya 3 2 1 0 4-1 7 2. AQSh 3 1 1 1 5-6 4 3. Portugaliya 3 1 0 2 6-4 3 4. Polsha 3 1 0 2 3-7 3

«E» guruhi Irlandiya — Kamerun — 1:1 Germaniya — Saudiya Arabistoni — 8:0 Germaniya — Irlandiya — 1:1 Kamerun — Saudiya Arabistoni — 1:0 Kamerun — Germaniya — 0:2 Saudiya Arabistoni — Irlandiya — 0:3

1. Germaniya 3 2 1 0 11-1 7 2. Irlandiya 3 1 2 0 5-2 5 3. Kamerun 3 1 1 1 2-3 4 4. S.Arabistoni 3 0 0 3 0-12 0

«F» guruhi Angliya — Shvetsiya — 1:1 Argentina — Nigeriya — 1:0 Shvetsiya — Nigeriya — 2:1 Argentina — Angliya — 0:1 Shvetsiya — Argentina — 1:1 Nigeriya — Angliya — 0:0

1. Shvetsiya 3 1 2 0 4-3 5 2. Angliya 3 1 2 0 2-1 5 3. Argentina 3 1 1 1 2-2 4 4. Nigeriya 3 0 1 2 1-3 1

«G» guruhi Xorvatiya — Meksika — 0:1 Italiya — Ekvador — 2:0 Italiya — Xorvatiya — 1:2 Meksika — Ekvador — 2:1 Meksika — Italiya — 1:1 Ekvador — Xorvatiya — 1:0

1. Meksika 3 2 1 0 4-2 7 2. Italiya 3 1 1 1 4-3 4 3. Xorvatiya 3 1 0 2 2-3 3 4. Ekvador 3 1 0 2 2-4 3

«H» guruhi Yaponiya — Belgiya — 2:2 Rossiya — Tunis — 2:0 Yaponiya — Rossiya — 1:0 Tunis — Belgiya — 1:1 Tunis — Yaponiya — 0:2 Belgiya — Rossiya — 3:2

1. Yaponiya 3 2 1 0 5-2 7 2. Belgiya 3 1 2 0 6-5 5 3. Rossiya 3 1 0 2 4-4 3 4. Tunis 3 0 1 2 1-5 1

1/8 final Germaniya — Paragvay — 1:0 Daniya — Angliya — 0:3 Shvetsiya — Senegal — 1:2 (qarangv.) Ispaniya — Irlandiya — 1:1 (p.b. — 3:2) Meksika — AQSh — 0:2 Braziliya — Belgiya — 2:0 Yaponiya — Turkiya — 0:1 Koreya — Italiya — 2:1 (qarangv.)

1/4 final Angliya — Braziliya — 1:2 Germaniya — AQSh — 1:0 Ispaniya — Koreya — 0:0 (pen.b. −3:5) Senegal — Turkiya — 0:1

1/2 final Germaniya — Koreya — 1:0 Braziliya — Turkiya — 1:0

3-oʻrin uchun Koreya — Turkiya — 2:3

Final Germaniya — Braziliya — 0:2 69029 tomoshabin.

18-Jahon chempionati

Oʻtkazilgan joyi va vaqti: Germaniya, 2006-yil 9 iyun — 9 iyul. Qatnashchilar soni: 32 ta (Yevropadan 14 ta, Afrikadan 5 ta, J.Amerika, Osiyo va Sh.Amerikadan 4 tadan, Okeaniyadan 1 ta). Eng yaxshi oʻyinchi: Zayniddin Zidan (Fransiya) Toʻpurar: Miroslav Kloze (Germaniya)

Qiziqarli faktlar va maʼlumotlar

• 18 — Jahon chempionatida 32 terma jamoaning jami 736 nafar futbolchisi ishtirok etadi. Ularning orasida eng yoshi ulugʻi Tunis terma jamoasi darvozaboni Ali Bumnijeldir. 1998, 2002-yillarda ham JChda ishtirok etgan bu futbolchining yoshi 40 dan oshgan. U 1966-yil 13 aprelda tugʻilgan. Angliya terma jamoasi hujumchisi Teo Volkot esa eng yosh ishtirokchi futbolchidir. 1989-yil 16 martda tavallud topgan bu oʻyinchining yoshi endigina 17 dan oshgan xolos.
• 2002-yilgi JChda boʻyi 2 metrdan oshiq birontayam futbolchi yoʻq edi. Bu gal bunday futbolchilar 4 nafarni tashkil qiladi. Ular: Nikola Jigich (Serbiya va Chernogoriya, boʻyi —203 sm), Yan Koller (Chexiya, boʻyi — 202 sm), Jelko Kalach (Avstraliya, boʻyi — 202 sm), Denis Lourens (Trinidad va Tobago, boʻyi — 201 sm)lardir.
• Mundialda ishtirok etadigan eng keksa murabbiy Togo terma jamoasi bosh murabbiyi Otto Pfisterdir. U 69 yoshda (1937-yil 24 noyabrda tugʻilgan). Gollandiyaliklar bosh murabbiyi Marko Van Basten va Germaniya terma jamoasi ustozi Yurgen Klinsmanlar esa eng yosh murabbiylardir. Ularning ikkalasi ham 1964-yilda tugʻilgan.
• Roberto Karlos (Braziliya terma jamoasi, «Real» Madrid klubi), Raul (Ispaniya, «Real»), Oliver Kan (Germaniya, «Bavariya»), Del Pyero (Italiya, «Yuventus»), Sami al-Jaber (Saudiya Arabistoni, «Al-Hilol»), Navof al-Tamiyot (Saudiya A., «Al-Hilol») — bu futbolchilar bu yilgi bilan qoʻshib hisoblaganda 3 ta jahon chempionatida (1998, 2002, 2006) faqat bir klub vakili sifatida qatnashgan futbolchilardir. Boshqacha aytganda, ular keyingi sakkiz yil ichida biror marta oʻz klublarini oʻzgartirishmagan.
• Germaniyaga jahon chempionatida ishtirok etish uchun oʻz futbolchilarini yuborish boʻyicha Yevropa superklublarining koʻrsatkichlari:

1. «Chelsi» — 15 ta 2. «Arsenal» — 12 ta 3. «Manchester Yunayted» — 12 ta 4. «Barselona» — 10 ta 5. «Milan» — 10 ta 6. «Real» — 10 ta 7. «Yuventus» — 10 ta 8. «Lion» — 9 ta 9. «Bavariya» — 9 ta 10. «Inter» — 8 ta

• Germaniya yashil maydonlarida javlon uradigan 736 nafar futbolchining 10 tasining ismi — Muhammad, 10 tasiniki — Karlos, yana oʻntasi — David, 9 nafari — Xose, 8 tadan Luis va Kristian, 7 nafari esa — Andrey. Qizigʻi, Andreylarning barchasi Ukraina terma jamoasi aʼzolaridir.

IT YILIDA ITALIYA CHEMPION

Malayziyalik munajjim toʻgʻri topgan ekan. It yilida Italiya finalga chiqdi va chempion boʻldi. 1970-yili Meksikada boʻlib oʻtgan Jahon chempionati finalida Braziliyaga yutqazgan, 1982-yili Ispaniyada oʻtkazilgan mundialda Germaniyani yutgan, 1994-yili AQShda yana Braziliyaga boy bergan «Skuadra adzurra» JCh —2006 finalida Frantsiyani dogʻda qoldirdi. Biz uchun ahamiyatlisi — 8 iyun kuni chiqqan gazetamizning 12-sonida Italiya chempion boʻlishini bashorat qilgan edik!

Italiya nimaning evaziga gʻalaba qozondi? Eng avvalo, oʻz kuchini toʻgʻri sarflash, buning natijasida yuzaga keluvchi barqarorlik, yuksak jismoniy tayyorgarlik, tajriba, ishtiyoq va ruhiy ishonch uygʻunlashuvi evaziga.

Misol uchun tarkiblarni solishtirsangiz, Braziliya, Angliya, Frantsiya yulduzlari koʻpligi jihatidan Italiyani ortda qoldiradi, Germaniya, Argentina va Ispaniya esa Apennin yarim oroli vakillari bilan bir safda turadi. Ammo Braziliyaga ishtiyoq, Angliyaga jamoaviy ruh, Frantsiyaga barqarorlik, Germaniyaga tajriba, Argentinaga omad va Ispaniyaga oʻz kuchiga ishonch ruhi yetishmadi. Shu oʻrinda, 4-oʻrinni qoʻlga kiritgan Portugaliyaning shijoati tahsinga loyiq.

18-Jahon chempionatida, koʻpchilik mutaxassislar taʼkidlaganidek, aytarli kutilmagan holatlar roʻy bermadi. Haqiqatdan kuchli boʻlgan jamoa gʻolib chiqdi. Romantik futbol namoyish qilgan Argentina, ilk qatnashuvdayoq kuchli sakkizlikka kirgan Ukraina, oʻz darvozasidan birontayam toʻp oʻtkazmasdan uyga qaytgan Shveytsariya, chiroyli oʻyin koʻrsatgan Gana, ishonch bilan toʻp curgan Avstraliya va birozgina omad yetishmagan Kot-dʼIvuar terma jamoalari koʻpchilikda yaxshi taassurot qoldirishdi.

Qitʼadoshlarimiz esa… Osiyo futbolining saviyasini toʻla-toʻkis namoyish etib berishdi. Oʻzbekiston terma jamoasida esa kimlar toʻp surayotganligi yodimizdan ham chiqib ketibdi… Xullas, navbatdagi ulkan futbol bayrami nihoyasiga yetdi. Siz ham taassurotlaringizni biz bilan oʻrtoqlashasiz degan umiddamiz.

A 1. Germaniya 3 3 0 0 8-2 9 2. Ekvador 3 2 0 1 5-3 6 3. Polsha 3 1 0 2 2-4 3 4. Kosta-Rika 3 0 0 3 3-9 0

B 1. Angliya 3 2 1 0 5-2 7 2. Shvetsiya 3 1 2 0 3-2 5 3. Paragvay 3 1 0 2 2-2 3 4. Trinidad va T. 3 0 1 2 0-4 1

C 1. Argentina 3 2 1 0 8-1 7 2. Gollandiya 3 2 1 0 3-1 7 3. Kotʼd Ivuar 3 1 0 2 5-6 3 4. Serbiya va Ch. 3 0 0 3 2-10 0

D 1. Portugaliya 3 3 0 0 5-1 9 2. Meksika 3 1 1 1 4-3 4 3. Angola 3 0 2 1 1-2 2 4. Eron 3 0 1 2 2-6 1

E 1. Italiya 3 2 1 0 5-1 7 2. Gana 3 2 0 1 4-3 6 3. Chexiya 3 1 0 2 3-4 3 4. AQSh 3 0 1 2 2-6 1

F 1. Braziliya 3 3 0 0 7-1 9 2. Avstraliya 3 1 1 1 5-5 4 3. Xorvatiya 3 0 2 1 2-3 2 4. Yaponiya 3 0 1 2 2-7 1

G 1. Shveytsariya 3 2 1 0 4-0 7 2. Frantsiya 3 1 2 0 3-1 5 3. J.Koreya 3 1 1 1 3-4 4 4. Togo 3 0 0 3 1-6 0

H 1. Ispaniya 3 3 0 0 8-1 9 2. Ukraina 3 2 0 1 5-4 6 3. Tunis 3 0 1 2 3-6 1 4. Saudiya Arab. 3 0 1 2 2-7 1

1/8 Final 1. Germaniya — Shvetsiya 2:0 2. Argentina — Meksika 1:1 q.v. 2:1 3. Angliya-Ekvador 1:0 4. Portugaliya — Gollandiya 1:0 5. Italiya — Avstraliya 1:0 6. Shveytsariya — Ukraina 0:0 p. 0:3 7. Braziliya — Gana 3:0 8. Ispaniya — Frantsiya 1:3

1/4 Final A. Germaniya — Argentina 1:1 p. 4:2 V. Italiya — Ukraina 3:0 S. Angliya — Portugaliya 0:0 p. 1:3 D. Braziliya — Frantsiya 0:1

1/2 Final Germaniya — Italiya 0:0 q.v. 0:2 Portugaliya — Frantsiya 0:1

3-oʻrin Germaniya — Portugaliya 3:1

Final Italiya — Frantsiya 1:1 p. 5:3

Yakuniy jadval 1. Italiya 7 5 2 0 12-2 17 2. Frantsiya 7 4 3 0 9-3 15 3. Germaniya 7 5 1 1 14-6 16 4. Portugaliya 7 4 1 2 7-5 13 5. Braziliya 5 4 0 1 10-2 12 6. Argentina 5 3 2 0 11-3 11 7. Angliya 5 3 2 0 6-2 11 8. Ukraina 5 2 1 2 5-7 7 9. Ispaniya 4 3 0 1 9-4 9 10. Shveytsariya 4 2 2 0 4-0 8 11. Gollandiya 4 2 1 1 3-2 7 12. Ekvador 4 2 0 2 5-4 6 13. Gana 4 2 0 2 4-6 6 14. Shvetsiya 4 1 2 1 3-4 5 15. Meksika 4 1 1 2 5-5 4 16. Avstraliya 4 1 1 2 5-6 4 17. J.Koreya 3 1 1 1 3-4 4 18. Paragvay 3 1 0 2 2-2 3 19. Kot-dʼIvuar 3 1 0 2 5-6 3 20. Chexiya 3 1 0 2 3-4 3 21. Polsha 3 1 0 2 2-4 3 22. Xorvatiya 3 0 2 1 2-3 2 23. Angola 3 0 2 1 1-2 2 24. Tunis 3 0 1 2 3-6 1 25. Eron 3 0 1 2 2-6 1 26. AQSh 3 0 1 2 2-6 1 27. Yaponiya 3 0 1 2 2-7 1 28. Saudiya A. 3 0 1 2 2-7 1 29. Trinidad va T. 3 0 1 2 0-4 1 30. Togo 3 0 0 3 1-6 0 31. Kosta-Rika 3 0 0 3 3-9 0 32. Serbiya va Ch. 3 0 0 3 2-10 0

Havolalar

• FIFA sayti