Сүрүн сирэй

Ыстатыйаны саҕалыырга көмөлөһөр Сирдьит баар. Сигэтин аллара маннык кинигэ ойуутун таһыгар булуоҥ .

Сахалыы буукубалар браузергар тахсыбат буоллахтарына маны баттаа

Бикипиэдьийэ — бу элбэх омук тылынан суруллар аһаҕас энциклопедия
Манна ким баҕалаах талбыт ыстатыйатын уларытар эбэтэр саҥа ыстатыйаны суруйар кыахтаах. Билигин Бикипиэдьийэҕэ 14191 сахалыы, уонна атын 294 омук тылларынан өссө 50 мөлүйүөнтэн тахса ыстатыйа баар.

This is Wikipedia in Sakha language | Это раздел Википедии на якутском (саха) языке | Как помочь разделу, если Вы плохо владеете или не владеете языком саха.

Энциклопедия сахалыы ыстатыйалара

Категорияларынан бөлөхтөөһүн — Алпаабытынан сааһылааһын — Саҥа ыстатыйаны Сирдьит көмөтүнэн суруйуу

Бикипиэдьийэ туһунан

Бастаан маны аах — Ыйытыылар (Стол вопросов) — Кэпсэтэр сир — Суруйуу сиэрэ

Саргы-дьаалы Сахам тыла,

Айхал-алгыс Сахам тыла,

Уруй олук Сахам тыла,

Күн бэлэҕэ Сахам тыла,

Эйигин мин ыҥырыаҕым,

«Ийээ!» диэммин хаһыытыаҕым.

Тоҕойдору туораан ис,

Арҕастары ааһан ис,

Саргы дьайаан Сахам тыла,

Сарыал санаа — Сахам тыла!

Бүөтүр Тобуруокап

Бырайыак кылгас историята маннык — бастаан 2006 сыл бүтэһигэр: бу тугуй, тоҕо атын омуктарга баарый, биһиэхэ суоҕуй, — диэн ыйытыылар кэнниттэн: арай?, тоҕо сатаныа суоҕай? — диэн саарабыл кэнниттэн: ээ, чэ холонон көрүөххэ, — диэнтэн тахсыбыт суол.

Кыттар дьон араас идэлээх, араас дойдуга олорор, саастарынан эмиэ тэҥэ суох дьон.

Биһиги санаабытыгар дьон элбэхтик кытыннаҕына, бэрт эбит диэн биһирээтэҕинэ, сүрдээх, кэскиллээх буолар туруктаах бырайыак. Английскайдыы, нууччалыы салаалар балысханнык сайда тураллар, онон Бикипиэдьийэ сотору кэминэн аатырбыт Британниканы куоһарар кыахтаах. Күн-түүн ис хоһооно да тупса, ыстатыйатын ахсаана да элбии турар.

Ыам ыйын 30 күнэ

1631 — Франция бастакы хаһыата La Gazette тахсыбыт. Бу хаһыат Эуропаҕа бастакы аныгылыы көрүҥнээх хаһыатынан ааҕыллар.
1876 — Александр II ыраахтааҕы украиналыы тылынан айымньыны бэчээттиири, испэктээк туруорары, кэнсиэртиири, лиэксийэ ааҕары, кыраныысса таһыттан украиналыы кинигэ киллэрэри уонна начаалынай оскуолаҕа украиналыы үөрэтэри боппут. Бу ыйаах Украина туспа дойду буолан барыытын бопсор соруктаах этэ.
1896 — Нью-Йорк куоратыгар устуоруйаҕа бастакы массыына саахала буолбут. Массыына уонна бэлисипиэт харсыспыттарыгар бэлисипиэттээх киһи атаҕын тоһуппут.
1896 — Ходынка хонуутугар Москубаҕа элбэх дьон өлүүтэ тахсыбыт. Николай II ыраахтааҕы коронациятын кэмигэр 1389 киһи өлбүт, 1500 кэриҥэ киһи эчэйбит. Сураҕынан уопсайа 20 тыһыынча киһи эмсэҕэлээбит.
1927 сыллаахха Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бөрөсүүдьүмүн уурааҕынан Эбээх бөһүөлэгэр кииннэнэн Орто Халымаҕа Иккис Хаҥалас нэһилиэгин олохтоох сэбиэтэ тэриллибитэ.
1944 — зенитнай артиллерияҕа сэриилэһэ сылдьар эпиһиэр, саха суруйааччыта Макаар Хара «Тиийдилэр эн ырыаҥ тыллара» диэн Күннүк Уурастыырапка анаабыт хоһоонун "Кыым" хаһыакка ыыппыт.
1950 — ВКП(б) Киин кэмитиэтэ кыра холкуостары бөдөҥөтөр туһунан уураах таһаарбыт.
1950 — ССРС Миниистирдэрин сэбиэтин «Саха АССР түүлээҕин хаһаайыстыбатын сайыннарыыга дьаһаллар» (О мероприятиях по развитию пушного хозяйства в Якутской АССР) диэн 2234 № уурааҕа тахсыбыт.
1953 — ССРС Туурсуйаттан сирдэри, холобур Карс куораты, былдьаһартан батыммыт.
1959 — Улуу Британияҕа салгын олбохтоох суудуна бастакы холоон көрүүтүн ааспыт.

Төрөөбүттэр

1815 — Санкт-Петербурга сахалар тылларын чинчийбит ньиэмэс төрүттээх учуонай Отто Бетлингк төрөөбүт. Арассыыйа императорын наукаҕа академиятын чилиэнэ, санскрит тылдьытын ааптара.
1896 — Адам Скрябин (1938 с. өлб.) — саха бастакы мелодиһа, музыка диэйэтэлэ, хормейстер. Саха бастакы хуорун уонна хомус ансаамбылын тэрийбитин таһынан Саха национальнай ротатыгар духовой оркестр тэрийбитэ.
1924 — Юрий Калашников (1992 өлб.) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Албан аат уордьанын толору кавалера. Бу Оренбург уобалаһын Бугуруслан куоратыгар төрөөбүт киһи Ааллаах Үүҥҥэ оскуоланы бүтэрбитэ, ДьугдьуурЗолото тэрилтэҕэ үлэлии сылдьан сэриигэ барбыта. Сэрии кэнниттэн Төмтөөн оройуонугар Чульмаҥҥа милиисийэҕэ үлэлии сылдьыбыт.
1937 — Владислав Шамшин, 1989—1990 сыллардаахха Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ.
1963 — Суоттуга Римма Жиркова — саха түөлбэ тылларын үөрэппит диалектолог учуонай, филология билимин хандьыдаата, хомусчут, Тыл бэлиитикэтин сэбиэтин эппиэттиир сэкиритээрэ.
1963 — Игорь Фролов — Афганистааҥҥа сулууспалаабыт байыаннай лүөччүк, Саха сиригэр төрөөбүт нуучча суруйааччыта.
1971 — Нээлэмнэйгэ Прасковья Прокопьева — дьүкээгир уос номоҕун чинчийэр учуонай, педагогика билимин хандьыдаата.

Өлбүттэр

1431 — Жанна д’Арк, Англия бас билиитин утары охсуспут Франция национальнай дьоруойа.

Көрүү

Билэҕин дуо…

Бу Италияттан төрүттээх ас аата устурууна диэн тылтан тахсыбыт эбит.
Сорох саха тылларын атын омук тылыгар сатаан тылбаастыыр кыах суох.

Архыып | RSS | Көрүү

Соторутааҥы ыстатыйалар

Ааҕыҥ, көннөрүҥ

Бу күннэрдээҕи уларыйыылар - ким тугу суруйбутун көрүөххэ сөп.

Бу саҥа ыстатыйалар, онон өссө чочулла илик буолуохтарын сөп. Алҕастаах буоллахтарына харса суох көннөрүҥ.

Сахалыы Бикитиэкэҕэ киирэн айымньыларда ааҕыҥ. Саҥа айымньылары угаҥҥыт көмө буолуҥ.

Ыстатыйалар барыта: Алфавитынан | Категорияларынан | Көрүү

Бүгүҥҥү ойуу

Эшер-Вильдкирхли эрэстэрээн көстүүтэ, Аппенцелль-Иннерроден кантон, Швейцария

Көрүү

Үчүгэй (сэргэммит) ыстатыйа

Кыталык (Grus leucogeranus) — сэдэх көтөр, туруйа көрүҥэр киирэр.

Кыталыктар (Grus leucogeranus)

1 м 40 см үрдүк кыталык ыйааһына 6 киилэ буолар. Атыырын ыйааһына тыһытынааҕар ыарахан. Кыталык дьүһүнэ кылбаа маҥан, сирэйэ түүтэ суох, уот кыһыл. Атахтара кытархайдар. Кынатын төбөтө харалаах. Кыталык оҕото төбөтө, кэтэҕэ кытархай кугас, атын түүтэ сырдык кугас. Сымыыттан тахсарыгар хараҕа халлаан күөҕэ өҥнөөх, алта ыйыгар араҕас буолар.

Аан дойду кыталыга үс популяциялаах: илиҥҥи, киин уонна арҕаа. Кыталык илиҥҥи популяцията Саха сиригэр Халыма намталыгар сайылыыр, кыстыыр сирэ — Янцзы өрүс орто тардыыта, Кытай соҕуруулуу-илин өттө.

(өссө…)

Атын үчүгэй (сэргэммит) ыстатыйалар | Хандьыдааттар | Көрүү

Бастыҥ ыстатыйа

Яков Федорович Санников (1844—1908) — өбүгэлэрин үгэстэрин тутуһан нуучча уонна омук полярниктарыгар сүҥкэн улахан үтүөнү-өҥөнү оҥорбут саха атыыһыта. Кини суон сураҕа Муустаах байҕал кытыытынан эрэ буолбакка, бүтүн Россия үрдүнэн биллибит. Булуҥҥа былыр «халлааҥҥа таҥара, биһиэхэ Яков Санников» дииллэр эбит. 1886 сыллаахха доктор Бунге экспедициятыгар көмөлөспүт. 1894 сыллаахха барон Толль Ф.Нансеҥҥа депо тутарыгар көмөлөспүт. Ол өҥөлөрүн иһин икки кыһыл көмүс мэтээлинэн наҕараадаламмыт (онтон биирин Швеция ыраахтааҕыта Оскар биэрбит).

(өссө…)

Бастыҥ ыстатыйалар | Хандьыдааттар | Көрүү

Көмүөл күүһэ

Бүгүн бу ыстатыйалары тупсарабыт, тылбаастыыбыт:

Бастакы хардыылар
Ханнык баҕарар Бикипиэдьийэҕэ баар буолуохтаах ыстатыйалар тиһиктэрэ (испииһэктэрэ) — туохтан саҕалыаххытын билбэт буоллаххытына манна киирэн көрүҥ — баҕар бэйэҕитигэр чугас тиэмэни булуоххут. Манна атын тиһик баар.
Статьи для перевода — манна тылбаастаныахтаах ыстатыйалар тиһиктэрэ бэриллэр.
Здесь обсуждаем текущие дела по «обустройству» Саха Википедии
Прессаҕа сахалыы Бикипиэдьийэ туһунан
Ыйытыылар (Стол вопросов) — манна тугу баҕарар ыйытыаххытын сөп (можете задавать любые вопросы).
Манна тылбаастаныахтаах тиэрминнэри ырытабыт: баттаа
Эбэҥки бикипиэдьийэтэ
Тупсарыллыахтаах ыстатыйалар тиһиктэрэ - баҕар сэргиир, билэр-көрөр тиэмэҕит баара буолуо.

Амма улууһа — Бастыҥ ыстатыйаҕа хандьыдаат

Ыстатыйаны уларытыы киинэ курдук көстүүтэ: Көмө:1-кы уруок

Ыҥырыы

Хаһыаттарга, сурунаалларга, атын да сирдэргэ Бикипиэдьийэни ахтыбыт буоллахтарына биһиги үөрэбит. Тоҕото өйдөнөр — ол аата үлэбит си-дьүгээр хаалбатын, дьоҥҥо туһалааҕын бэлиэтэ. Ити бастакытынан. Иккиһинэн — төһөнөн элбэх киһи билэр да, оччонон элбэх киһи кыттар. Онон күннүккүтүгэр (блогкутугар) кэмиттэн кэмигэр ахтар буолуҥ, элбэх дьоҥҥо туһаайан суруйар дуу этэр дуу буоллаххытына эмиэ бикипиэдьийэникыбытар буолуҥ. Манна оннук ахтыллыбыт түгэннэр тиһиктэрэ баар.

Көрүү

Саҥа ыстатыйаны эбиэххэ

Cүбэлэр

200 000+	Ааҥыл (English) · Испаан (Español) · Италия (Italiano) · Ниэмэс (Deutsch) · Нидерлаан (Nederlands) · Поляк (Polski) · Португаал (Português) · Нуучча (Русский) · Француз (Français) · Швед (Svenska) · Дьоппуон (日本語)
100 000+	Арааб (العربية) · Волапюк (Volapük) · Каталон (Català) · Кытай (中文) · Норвежскай (Norsk) · Румыын (Română) · Туурок (Türkçe) · Украин (Українська) · Фиин (Suomi) · Чех (Čeština) · Эсперанто (Esperanto)
50 000+	Болгаар (Български) · Мадьаар (Magyar) · Дания (Dansk) · Иврит (עברית) · Индонезия (Bahasa Indonesia) · Кэриэй (한국어) · Литовскай (Lietuvių) · Серб (Српски) · Словаак (Slovenčina) · Словен (Slovenščina)
20 000+	Баск (Euskara) · Бишнуприя-манипури (ইমার ঠার/বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী) · Босния (Bosanski) · Вьетнам (Tiếng Việt) · Галисийскай (Galego) · Гириэк (Ελληνικά) · Грузиин (ქართული) · Малаай (Bahasa Melayu) · Неварскай (नेपालभाषा) · Норвегия-Нюнорск (Nynorsk) · Персия (فارسی) · Себуан (Sinugboanong) · Таай (ไทย) · Телугу (తెలుగు) · Судургу ааҥыл (Simple English) · Хорваат (Hrvatski) · Эстон (Eesti)
Түүр тыллара	Алтай • Азербайджан • azb • Алтаай • Башкиир • gag • Казаах • Каракалпаак• Харачай-Балкаар • Кыргыыс • Кырыым татаар • sah • Узбек • Татаар (tt:) • Туркмен • Уйгуур • Чувааш

Бары тыллар · Multilingual coordination · Бикипиэдьийэ саҥа тылынан · Саҥа сайдан эрэр салаалары өйөөһүн

Уруулуу ситимнэр

Wikimedia Пуондата элбэх омук тылынан тахсар, көҥүл уларытыллар уонна туһаныллар хас да тус-туһунан бырайыактардаах:

Биики Тылдьыт Тылдьыт уонна тезаурус	Wikibooks Үөрэх кинигэлэрэ уонна ыйыылар-кэрдиилэр	Биики Сонун Сонуннар
Сахалыы бикитиэкэ Айымньылар	Биики Домох Бэргэн этиилэр, сытааталар	Биики Хааһах Ойуулар, уонна да атын медиа-билэлэр
	Meta-Wiki Бикимиэдьийэ пуондатын ситим-сирэ	Бикибэрситиэт Көҥүл-босхо үөрэхтээһин матырыйааллара