Ceyms Byukenen

Ceyms Byukenen
James Buchanan
Amerika Birləşmiş Ştatlarının 15-ci prezidenti 4 mart 1857 — 4 mart 1861
Vitse-prezident	Con Brekinric
Sələfi	Franklin Pirs
Xələfi	Avraam Linkoln
Amerika Birləşmiş Ştatlarının 17-ci Dövlət katibi 10 mart 1845 — 7 mart 1849
Prezident	Ceyms Noks Polk
Sələfi	Ceyms Kelhun
Xələfi	Con Kleyton
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı	James Buchanan, Jr.
Doğum tarixi	23 aprel 1791
Doğum yeri	Merkersburq, Pensilvaniya, ABŞ
Vəfat tarixi	1 iyun 1868 (77 yaşında)
Vəfat yeri	Lankaster, Pensilvaniya, ABŞ
Vəfat səbəbi	nəfəs çatışmazlığı[d]
Partiya	Demokrat partiyası
Təhsili	Dikinson Kolleci
İxtisası	Hüquqşünas, Diplomat
Atası	Ceyms Byukenen
Anası	Elizabet Spear
Həyat yoldaşı	subay
Hərbi xidmət
Mənsubiyyəti	Amerika Birləşmiş Ştatları
Rütbəsi	Könüllü
Döyüşlər	1812-ci il müharibəsi
Dini	Presviterian
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ceyms Byukenen (ing. James Buchanan; 23 aprel 1791, Merkersburq, Pensilvaniya, ABŞ — 1 iyun 1868, Lankaster, Pensilvaniya, ABŞ) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının 15-ci prezidenti (1857-1861) və 17-ci Dövlət katibi (1845-1849). ABŞ-ın parçalanmasından və vətəndaş müharibəsindən əvvəlki son prezident.

Prezident seçkilərinə qədərki həyat və fəaliyyəti

Ceyms Byukenen 1791-ci il 23 apreldə Pensilvaniya ştatının Mersersberq şəhərciyində irland immiqrantı ailəsində anadan olmuşdur. (C.Byukenenin atası Amerikadan kənarda doğulmuş beş prezidentdən biridir).

Ceymsin atası varlı ticarətçi olaraq övladlarının təhsilinə ciddi fikir verirdi. Ailənin on bir uşağından biri, eyni zamanda böyük oğlu olan Ceyms ibtidai təhsilini Karlisldəki Dikkinson kollecində almışdı. 1809-cu ildə kolleci bitirərək Lankaster vəkillər kollegiyasının nüfuzlu nümayəndəsi Ceyms Hopkinsin rəhbərliyi altında vəkillik öyrənmişdir.

Qısa müddətə 1812-ci il müharibəsində (ABŞ-la İngiltərə arasında) könüllü kimi iştirak etdikdən sonra Lankasterə qayıdaraq müstəqil vəkillik praktikasına başlamışdı.

Siyasi təcrübəsinin zənginliyinə görə Byukenen, demək olar ki, bütün prezidentləri üstələmişdi. O, 1814-1816-cı illərdə Pensilvaniya parlamentinin deputatı, , 1821-1831-ci illərdə federalistlər partiyasının (1824-cü ildən demokrat partiyasının) üzvü kimi konqresin deputatı olmuşdu. 1834-1845-ci illərdə Pensilvaniya ştatının Senatda nümayəndəsi kimi siyasi fəaliyyətini davam etdirmişdi. Ceyms Byukenen ədliyyə naziri təyin edilsə də, o. bu vəzifədən imtina edir. O, 1832-1833-cü illərdə diplomatik missiya ilə Rusiyada səfərdə olmuşdu. C.Polk administrasiyasında dövlət katibi vəzifəsini tutmuşdu. "Monro doktrinası"nın qızğın tərəfdarı kimi, İngiltərənin Mərkəzi Amerika və Oreqondan çıxarılması ideyasını müdafiə etmiş, Texas və Kaliforniyanın ilhaq edilməsində bilavasitə iştirak etmişdir.

Prezidentlik uğrunda mübarizə

Ceyms Byukenen 1848-ci və 1852-ci prezidentliyə namizəd olmaq istəsə də müvəffəqiyyətsizliyə uğrayır. Onun bu arzusu 1856-cı ildə həyata keçmiş, o, Sinsinattidən demokratlar partiyasının nümayəndəsi kimi, prezidentliyə namizəd göstərilmişdir. C.Byukenenin seçkiqabağı kompaniyasının leytmotivini abolisionist təbliğata son qoymaqla İttifaqı qorumağa çağırış təşkil edirdi. Onunla yanaşı respublikaçı Con Fremon və Amerika partiyasından keçmiş viq Millard Fillmor da prezidentliyə iddiaçı idilər.

Quldarlığa loyal münasibəti, ABŞ torpaqlarının genişləndirilməsinin tərəfdarı olması ona Cənub ştatlarında, demək olar ki, mütləq qələbə qazandırır.

ABŞ-ın 15-ci prezidentinin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi haqqında

Ceyms Byukenen ABŞ tarixinə quldarlıq problemini həll edə və İttifaqın dağılmasının qarşısını ala bilməmiş zəif prezident kimi daxil olmuşdur. O, cənublu olmasa da, müasirləri tərəfindən Cənub ştatlarının tərəfdarı kimi tənqid edilmişdir. 2006 və 2009-cu illərdə Amerika tarixçiləri tərəfindən müəyyənləşdirilən "ABŞ tarixinin ən pis prezidentləri" siyahısına başçılıq edir.

Mənbə

• Букэнэн, Джемс // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.