Etaazuunii
Etaazuunii kɛna ajɛya sakiyɛ kɩkpɛndɩɣ. Ɛlɛ Etaazuunii wɛna Amerika nɛ kɩ-hayɩ kɩŋ. Ajɛya nɩɩnɩwa kpɛndɩna kpɛm nɛ payaɣ se Etaazuunii. Ɖɔɖɔ lɛ ajɛya cikpena nayɛ wɛ 48 nɛ amalɩna nɩnɩwa lɛɛna. Ajɛya anɛ, awɛ Atlantiki teŋgu nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ kɩ-wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ taa lɛ, Pasifiki teŋgu. Hayɩ kɩŋ lɛ, Kanadaa ɛjaɖɛ piyele Mekisiki ñɛwɛna hadɛ kiŋ. Ajɛya nayɛ ñɔtɩna Etaazuunii ɛlɛ afɛyɩ kamaɣ yɔɔ; ana lɛ: Alaskaa (Kanadaa nɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa) nɛ awayɩ Pasifiki hɛkʊ nɛ hɛkʊ.
Pɩcɔ nɛ Eerɔpɩ ñɩma woki Etaazuunii tɛtʊ taa nɛ pakpacayʊ-ɖɩ lɛ, ɛyaa nabɩyɛ, Ameerɩndɩyɩŋwaa mba palɩna Eraazi yɔ paatɛma wɛʊ peeɖe pɩlabɩ ɛzɩ pɩnzɩ 1 5000 mbʊ yɔ yɔ. Eerɔpɩ mba tɛ Etaazuunii kpacayʊʊ paɣzɩ ɛzaɩ pɩnzɩ mɩnɩʊwaa hiu nɛ looɖo yɔ. Pɩtaakɛ Eerɔpɩ ɛyaa ɖeke ɛlɛ Krandɩ-Pretaañɩ mba ɖʊ ɖɔɖɔ pe-nesi ɖomaɣaɣ fenaɣ 14 wiye pɩnaɣ 1607. Mbʊ yebina nɛ you ñapaazɩ nɛ kɩsɩɩna hasɩ yaɖɛ fenaɣ kɩyakʊ naanza pɩnaɣ 1775 wiye lɛ, Etaazuunii mʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ. Keteŋa kpeekpe taa lɛ, Etaazuunii lɛɣna mʊʊ kɩ-tɩ yɔɔ wɛʊ.
Tɛtʊ sɔsɔyʊ payaɣ se Washington Peeɖe ɛjaɖɛ ñʊʊdʊ yɔ Ɖajaa Joe Biden nɛ ɛnʊ kɛna peeɖe ñʊŋ tɩna 46 tʊ nɛ ɛ-tɛɛ tʊ yɔ Kamala Harris.
Ki-kiɖe[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Caanaʊ tɔm[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Pɔcɔ Christoph Colomb fɛyɩɣ nɩŋgbaŋaɣ (pʊcɔ pɩnaɣ 1492 talɩ)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Yomiye taa alɩwaatʊ(1492-1775)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Yomiye taa lɩʊ nɛ paɣtʊ kɩfatʊ(1775-1800)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Wɩsɩ ɖɩɖʊyɛ tɛtʊ ̃nɩnʊʊ nɛ ̃nɩɣtʊ lubu nɛ yomiye taa lɩʊ (1800-1917)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Yoŋ yeba nɛ patɩlɩ ki-ɖoŋ(1917-1991)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Sɔnɔdaa alɩwaatʊ(1991-2016)[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Politiki[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Kewiyisi nɛ ajɛya[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Kɩ-ɖɩwɛyɛ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Mbʊ patɩlɩɣna-kʊ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Kɩ-hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Ɖenɖe ɛyaa wɛɛ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Ajɛya lɛɛna yɔɔ politiki[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Sɔɔjɛɛtʊ ɖoŋ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Tɔsʊʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Mbʊ pʊwɛɛ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Tɔsʊʊ politiki[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Samaɣ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Samaɣ yɔɔ kandayʊʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Samaɣ ñʋʋ tɩlʋʋ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Pɩnaɣ 2015 ñɩŋa taa lɛ, Etaazunii samaɣ kɩkpɛnda 320 miliiyɔɔ.[1]
Lɛɣtʊ nɛ sɔnzɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Lɛɣtʊ nɛ tɩlɩtʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Takayɩsɩ nɛ filosofii[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Nesi tɛɛ tʊma[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Kuduyuŋ maʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Minziiki nɛ aleɣya[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Tɩzʊʊ tʊmɩyɛ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Ɛsɔ nʊmɔʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Sɩpɔɔrɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Kazandʊ nɛ avema kɩhɛza[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Kʋnʋmɩŋ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Ɛyaa sɔsaa[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Anjaʊ ŋgʊ pasɩŋna-kʊ yɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Ki-nimaɣ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Takayɩhayʊʊ tɛɛ tɔm nɛ tɩ-ɖɩnayɛ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
ɩcɔna ɖɔɖɔ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Takayɩsɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Tɔm lɛɛtʊ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
Awayɩ kpasɩ[ñɔɔzɩ | ñɔɔzɩ wikicode]
- ↑ Modèle:En Current Population Clock - U.S. Census Bureau. Pakalʋʋ samaɣ ñʋʋ paa cɛcɛyaɣ ŋga ka-taa.