Lewica
Lewica – określenie pochodzące z okresu rewolucji francuskiej, używane w odniesieniu do ruchów żądających zmian polityczno-ustrojowych, społecznych i gospodarczych. Głównym założeniem lewicy jest dążenie do równości społecznej[1].
Pochodzenie nazwy[edytuj | edytuj kod]
Termin wywodzi się z okresu rewolucji francuskiej (1789), kiedy to w Zgromadzeniu Narodowym przedstawiciele szlachty, arystokracja i duchowieństwo zasiadali po prawej stronie sali, zaś po lewej politycy żądający przemian społecznych i politycznych, w tym sekularyzacji i wprowadzenia republikańskiego ustroju (lewica).
Określenie lewica przez cały XIX w. było kojarzone z ugrupowaniami republikańskimi i socjalistycznymi[2][3][4]. Po 1830 roku (monarchia lipcowa) w programie lewicowej opozycji (republikanie i socjaliści) znalazły się reformy społeczne, wybory powszechne, prawo pracy oraz tworzenie państw narodowych[5].
Termin prawica-lewica zaczął być szerzej używany w okresie po hiszpańskiej wojnie domowej lat 30. XX wieku[6].
Podział lewicy[edytuj | edytuj kod]
Cechą wspólną ugrupowań lewicowych są wartości takie jak egalitaryzm, kolektywizm – wyższość równości nad wolnością oraz dobra grup społecznych nad jednostką. Lewica kieruje się aktywną rolą państwa w gospodarce, rozbudową programów socjalnych państwa, zwiększaniem wydatków na oświatę, ochronę zdrowia oraz opiekę społeczną[1].
W drugiej połowie XX wieku termin zaczęto stosować w odniesieniu do nowych ruchów – ruchu praw obywatelskich, feminizmu, pacyfizmu, nowej lewicy[7] i ruchów ekologicznych[8][9]. Obecnie najsilniejszym nurtem lewicy jest socjaldemokracja[7]. Mianem skrajnej lewicy są z kolei określane ideologie anarchizmu i komunizmu[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Lewica (pol.). W: Portal Wiedzy [on-line]. portalwiedzy.onet.pl.
- ↑ Maass 2010 ↓, s. 164.
- ↑ Prawica (pol.). W: Portal Wiedzy [on-line]. portalwiedzy.onet.pl.
- ↑ Carlisle ↓, s. 693.
- ↑ Georges Duby, Robert Mandrou, Historia kultury francuskiej, wyd. I, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1965, s. 467-8.
- ↑ Mowat ↓, s. 577.
- ↑ a b lewica, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-08-26].
- ↑ Neumayer ↓, s. 167–175.
- ↑ Barry ↓, s. 249.
- ↑ Schmidt ↓, s. 128.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- John Barry: International Encyclopedia of Environmental Politics. Taylor & Francis, 2002. ISBN 978-0415202855. Cytat: All surveys confirm that environmental concern is associated with green voting...[I]n subsequent European elections, green voters have tended to be more left-leaning...the party is capable of motivating its core supporters as well as other environmentally minded voters of predominantly left-wing persuasion....
- Rodney P. Carlisle: Encyclopedia of politics: the left and the right. T. cz.2. University of Michigan, 2005. ISBN 1-4129-0409-9.
- Alan Maass, Howard Zinn: The Case for Socialism. Haymarket Books, 2010. ISBN 978-1608460731.
- Charles Loch Mowat: Britain Between the Wars: 1918–1940. 1955.
- Eric Neumayer. The environment, left-wing political orientation, and ecological economics. „Ecological Economics”, 2004.
- Michael Schmidt, Lucien Van der Walt: Black Flame: The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism. Counter-Power 1.. AK Press, 2009. ISBN 978-1-904859-16-1.