Doornik

Voor de buurtschap in de Nederlandse gemeente Lingewaard, zie Doornik (Nederland).

Doornik
Tournai

Stad in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Henegouwen
Arrondissement	Doornik-Moeskroen
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	215,34 km² (2019) 76,01% 8,88% 15,1%
Coördinaten	50° 36' NB, 3° 23' OL
Bevolking (bron: AD Statistiek)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	68.795 (01/01/2021) 49,15% 50,85% 319,47 inw./km²
Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder	(01/01/2021) 17,99% 61% 21%
Buitenlanders	12,63% (01/01/2021)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Paul-Olivier Delannois (PS)
Bestuur	PS, Ecolo
Zetels PS MR Ecolo Ensemble! PTB	39 16 10 7 5 1
Economie
Gemiddeld inkomen	17.972 euro/inw. (2018)
Werkloosheidsgraad	12,94% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 7500 7500 7500 7501 7502 7503 7504 7506 7520 7520 7521 7522 7522 7522 7522 7530 7531 7532 7533 7534 7534 7536 7538 7540 7540 7540 7540 7542 7543 7548	Deelgemeente Doornik Ere Saint-Maur Orcq Esplechin Froyennes Froidmont Willemeau Ramegnies-Chin Templeuve Chercq Blandain Hertain Lamain Marquain Gaurain-Ramecroix Havinnes Beclers Thimougies Barry Maulde Vaulx Vezon Kain Melles Quartes Rumillies Mont-Saint-Aubert Mourcourt Warchin
Zonenummer	069
NIS-code	57081
Politiezone	Du Tournaisis
Hulpverleningszone	Picardisch Wallonië
Website	www.tournai.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Doornik-Moeskroen in de provincie Henegouwen
Portaal    België

De Soepterrine van William Mercer of Aldie (1770) is een voorbeeld van de Doornikse porseleinproductie en getuigt van de turbulente geschiedenis in de periode van de Verenigde Nederlanden.

Doornik (Frans: Tournai, van het Latijn Turnacum) is een stad gelegen in het Picardisch taalgebied in het westen van de Belgische provincie Henegouwen in Wallonië en Romaans-Vlaanderen aan de Schelde met bijna 70.000 inwoners, en qua oppervlakte de grootste gemeente van België.

De stad is na Tongeren de oudste stad van België en heeft cultuurhistorisch een grote rol gespeeld.

Geschiedenis

Romeinse tijd

Zie Turnacum voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Doornik bestond al in de Romeinse tijd onder de naam Turnacum en kende haar hoogtepunt tijdens de 1e en 2e eeuw. De stad werd gesticht aan de Schelde op de kruising van heirbanen. De politieke onrust en de invallen maakten een einde aan deze bloeitijd en in de 3e en 4e eeuw kende de stad een krimp en werd ze versterkt.

Middeleeuwen

Zie Doornik en het Doornikse voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De stad kwam rond 432 in Frankische handen door een inval van Chlodio. Onder de Salische Franken Childerik en Clovis was Doornik tot 486 de hoofdstad van het Frankische rijk. Het graf van Childerik werd in 1653 bij toeval ontdekt.

Clovis verplaatste in 486 het Frankische machtscentrum naar Parijs, maar de rol van Doornik was nog niet uitgespeeld. Clovis maakte de stad bij zijn vertrek tot bisschopszetel, die heel Vlaanderen bestreek. De in Doornik geboren Eleutherius werd de eerste bisschop.

Onder Karel de Kale, de eerste koning van West-Francië, ontstond rond 850 het graafschap Vlaanderen, dat als Kroon-Vlaanderen een leen bleef van de Franse koning en als Rijks-Vlaanderen een leen van het Duitse keizerrijk. De stad trok welvarende kooplieden aan en hun streven naar onafhankelijkheid leidde ertoe dat Doornik vanaf 1187 rechtstreeks onder de Franse kroon kwam.

In de 15e eeuw kende de stad een bloeiende lakenhandel en was het een voorname leverancier van wandtapijten. De economische voorspoed en de speciale handelsstatus die de stad in het Franse koninkrijk genoot, verhinderde niet dat Doornik tussen 1421 en 1428 het toneel was van opstanden, onder andere vanwege de ontwaarding van de plaatselijke munt ten opzichte van de Franse kroon. De opstanden werden gevoerd tussen het stadsbestuur en de gilden, voornamelijk die van de kunstenaars en lakenhandelaars. De opstanden leidden er uiteindelijk toe dat de gilden meer macht genoten, waaronder stemming in bestuurlijke zaken waarvan zij tot dan toe waren uitgesloten.

Nieuwe tijd

In 1513 veroverde de Engelse koning Hendrik VIII Doornik op de Fransen. Het is daarmee de enige stad in België die (voor korte tijd) door Engeland werd bestuurd. Jean le Sellier werd afgevaardigd naar Westminster om in het House of Commons te zetelen. In 1519 werd Doornik weer aan Frankrijk overgedragen.

Keizer Karel V voegde in 1521 de stad bij zijn Nederlandse erflanden, waarop een periode van godsdiensttwisten en economisch verval volgde. In 1544 werd de eerste protestantse gemeente gesticht met als naam "La Palme". Martin Bucer stuurde vanuit Straatsburg een predikant: Pierre Brully, die echter al snel werd opgepakt en op 17 februari 1545 op de Grote Markt verbrand. Na hem volgden predikanten als Ambrosius Wille. In 1561 schreef Guido de Brès er zijn Nederlandse Geloofsbelijdenis, bedoeld als uitleg aan de Spaanse koning (Filips II) van de inhoud van het christelijke geloof. Na de Beeldenstorm, die de stad op 23 augustus 1566 bereikte, eisten de calvinisten (die beweerden driekwart van de Doornikse bevolking uit te maken) eigen kerken. De graaf van Horne was door Margaretha van Parma gestuurd om de rust te herstellen, en hij wilde dat bereiken door middel van een soort religievrede, waarbij hij de calvinisten toeliet onder andere hun eigen kerken te bouwen; de koning en landvoogdes namen hem dit zeer kwalijk en riepen Horne terug. Op 2 januari 1567 heroverde Filips van Noircarmes Doornik zonder slag of stoot en ontwapende de burgers. Als gevolg van het Eeuwig Edict (1577) verlieten de Spaanse troepen de stad. In 1581 werd zij door de Spaanse landvoogd de latere hertog van Parma Alexander Farnese, heroverd na een langdurig beleg. Parma was politiek slimmer dan zijn meester, koning Filips II: in plaats van de protestanten uit te moorden, gaf hij ze een jaar de tijd om hun bezittingen te verkopen en te emigreren. Dat voorbeeld droeg ertoe bij dat bij latere belegeringen de protestanten minder geneigd waren om tot het einde door te vechten.

Onder de Franse koning Lodewijk XIV kwam de stad weer in Frans bezit (Verdrag van Aken, 1668). De Fransen moesten echter aan het eind van de Spaanse Successieoorlog volgens de bepalingen van de Vrede van Utrecht (1713) aanvaarden dat de voormalige Spaanse Nederlanden Oostenrijks werden.

In 1815 ging Doornik deel uitmaken van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en in 1830 van België.

In mei 1940 leed de stad aanzienlijke schade door een Duits bombardement.

Kernen

Doornik is de gemeente met de grootste oppervlakte in België. Naast het stadscentrum bestaat de gemeente uit nog 29 deelgemeenten meer dan enig andere Belgische gemeente, namelijk Barry, Beclers, Blandain, Chercq, Ere, Esplechin, Froidmont, Froyennes, Gaurain-Ramecroix, Havinnes, Hertain, Kain, Lamain, Marquain, Maulde, Melles, Mont-Saint-Aubert, Mourcourt, Orcq, Quartes, Ramegnies-Chin, Rumillies, Saint-Maur, Templeuve, Thimougies, Vaulx-lez-Tournai, Vezon, Warchin en Willemeau.

#	Naam	Oppervlakte (km²)	Bevolking
I	Doornik	19,55	31000
II	Chercq	3,03	911
III	Saint-Maur	3,32	450
IV	Ere	6,70	700
V	Willemeau	3,84	700
VI	Froidmont	4,95	1.015
VII	Orcq	4,42	1.200
VIII	Marquain	9,99	800
IX	Esplechin	8,88	900
X	Lamain	3,65	525
XI	Hertain	2,30	187
XII	Blandain	11,30	2.205
XIII	Templeuve	15,43	3.166
XIV	Ramegnies-Chin	4,28	875
XV	Froyennes	5,50	2.300
XVI	Kain	11,27	7.000
XVII	Mont-Saint-Aubert	8,84	1.350
XVIII	Mourcourt	12,18	1.000
XIX	Rumillies	6,47	2.000
XX	Warchin	3,45	1.300
XXI	Havinnes	9,36	1.217
XXII	Melles	2,92	280
XXIII	Quartes	4,68	222
XXIV	Thimougies	3,68	220
XXV	Beclers	13,84	1.350
XXVI	Maulde	8,78	720
XXVII	Barry	4,88	1.000
XXVIII	Vezon
XXIX	Gaurain-Ramecroix	12,21	3.400
XXX	Vaulx	4,05	1.500

De gemeente Doornik grenst aan de volgende gemeenten en dorpen:

a. Néchin (gemeente Steenput) b. Bailleul (gemeente Steenput) c. Esquelmes (gemeente Pecq) d. Obigies (gemeente Pecq) e. Molenbaix (gemeente Celles) f. Velaines (gemeente Celles) g. Popuelles (gemeente Celles) h. Forest (gemeente Frasnes-lez-Anvaing) i. Montrœul-au-Bois (gemeente Frasnes-lez-Anvaing) j. Herquegies (gemeente Frasnes-lez-Anvaing) k. Thieulain (stad Leuze-en-Hainaut) l. Gallaix (stad Leuze-en-Hainaut) m. Pipaix (stad Leuze-en-Hainaut) n. Baugnies (stad Péruwelz) o. Wasmes-Audemez-Briffœil (stad Péruwelz) p. Maubray (stad Antoing) q. Fontenoy (stad Antoing)

r. Antoing (stad Antoing) s. Calonne (stad Antoing) t. Bruyelle (stad Antoing) u. Hollain (gemeente Brunehaut) v. Jollain-Merlin (gemeente Brunehaut) w. Wez-Velvain (gemeente Brunehaut) x. Guignies (gemeente Brunehaut) y. Taintignies (gemeente Rumes) z. Rumes (gemeente Rumes) aa. Bachy (Frankrijk) ab. Wannehain (Frankrijk) ac. Camphin-en-Pévèle (Frankrijk) ad. Baisieux (Frankrijk) ae. Willems (Frankrijk) af. Sailly-lez-Lannoy (Frankrijk) ag. Toufflers (Frankrijk)

Kaart

Doornik, deelgemeenten en buurgemeenten. De gele gebieden zijn bebouwde kernen.

Demografische ontwikkeling

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Bezienswaardigheden

Doornik vanuit de lucht

Doornik geldt nog steeds als een der voornaamste monumentensteden van België. Van groot belang is de romaanse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Er is een 13e-eeuwse brug 'Pont des Trous' over de Schelde, het oudste belfort van België en een lakenhal, beide aan de bezienswaardige Grote Markt, en verder verschillende stadspoorten en pakhuizen.

Zie ook: Lijst van beschermd erfgoed in Doornik

Kerkelijke architectuur

• Onze-Lieve-Vrouwekathedraal
• Sint-Piatuskerk
• Sint-Kwintenskerk op de Grote Markt
• Sint-Brixiuskerk, waar men op 27 maart 1653 de tombe vond van Childerik I (zoon van Merovech en vader van Clovis)
• Église Sainte-Marie-Madeleine
• Église Sainte-Marguerite
• Église Saint-Jacques
• Église des Rédemptoristes
• Église Saint-Jean
• Église Saint-Nicolas
• Église Saint-Pierre (afgebroken in 1822)

Burgerlijke architectuur

• Grote Markt met gevels in neostijl
• Het Belfort van Doornik
• Lakenhalle van Doornik
• Het Stadhuis van Doornik en het stadspark, als onderdeel van de oude Sint-Maartensabdij
• De Halle des Conseaux en de Tour des six (afgebroken in 1818)
• Romaanse herenhuizen (waaronder de oudste en best bewaarde in Europa)
• Renaissance- en barokhuizen (Deze huizen worden ook wel "Spaanse huizen" genoemd. De gevels zijn in baksteen opgebouwd en de omlijsting van de vensters en de dakgevels is ook voor het eerst in steen. De "barokhuizen" zijn gebouwd in de 17de eeuw en deze zijn vooral bekend door hun praalrijke gevels en fijn uitgewerkte luchters.)
• Art-nouveauhuizen (jugendstil) bevinden zich vooral in de buurt van het station. Vermeldenswaardig zijn het huis op de Place Victor Carbonnelle 5 ontworpen door Georges De Poore in 1903, de huizen die Gustave Strauven bouwde op de Avenue Van Cutsem en het gebouw dat het Museum voor Schone Kunsten huisvest en dat dateert uit de latere periode van Victor Horta.
• De deconstructivistische gebouwen van de Faculteit architectuur van de UCLouvain (université catholique de Louvain) geopend in 2018.

Militaire architectuur

• De Pont des Trous (deels afgebroken in 2019), de Tour Henri VIII en diverse andere overblijfselen van de stadsomwalling.
• De Citadel (deels afgebroken in 1860)

Musea

• Het Museum voor Schone Kunsten naar ontwerp van Victor Horta bevattende de Collectie Van Cutsem
• Archeologisch museum
• Folkloremuseum MUFIM
• Museum voor de tapijt- en textielkunst TAMAT
• Museum voor decoratieve kunst
• Museum voor natuurgeschiedenis en Vivarium
• Museum voor militaire geschiedenis

• 

  Het centrum van Doornik

• 

  Onze-Lieve-Vrouwekathedraal (Werelderfgoed)

• 

  Belfort
  (Werelderfgoed)

• 

  Église Saint-Jacques

• 

  Église Sainte-Marie-Madeleine

• 

  Église Saint-Nicolas

• 

  Église Saint-Brice op de "Place Clovis"

• 

  Église Saint-Piat

• 

  Église Saint-Quentin

• 

  Église Sainte-Marguerite

• 

  Pont des Trous over de Schelde

• 

  Lakenhalle van Doornik

• 

  Musée des Beaux-Arts de l'Enclos Saint-Martin

• 

  Stadhuis en stadspark

• 

  Grote Markt vanuit de lucht

• 

  Grote Markt met Belfort

• 

  Grote Markt

• 

  Rue Saint Martin

• 

  Beleg van Doornik, 1709

Politiek

Burgemeesters

Tijdspanne Burgemeester 1804 - 1818 Charles De Rasse 1818 - 1824 Idesbalde Vander Gracht 1824 - 1830 Bernard de Bethune 1830 - 1831 Charles Le Hon 1831 - 1848 Désiré de Hults 1848 - 1852 Augustin Dumon (PL) ... 1855 - 1868 Alphonse de Rasse 1868 - 1872 Léopold Fontaine (waarnemend) 1872 - 1883 Louis Crombez (PL) 1883 - 1907 Victor Carbonnelle (PL) 1907 - 1908 Jules Boucher (waarnemend) 1908 - 1918 Alphonse Stiénon du Pré (Kath. Partij) 1918 - 1919 Ambroise Derick (waarnemend) 1919 - 1925 Edmond Wibaut (Kath. Partij) 1925 - 1927 Albert Asou (PL)

Tijdspanne Burgemeester 1927 - 1933 Edmond Wibaut (Kath. Verbond) 1933 - 1940 Albert Asou (PL) 1940 Emile Derasse (PL) 1940 Charles Mauroy (waarnemend) 1940 - 1944 Louis Casterman 1944 - 1956 Emile Derasse (PL) 1956 - 1959 Jules Hossey (PSB) 1959 - 1968 Louis Casterman 1968 - 1970 Jean Hachez (PSC) 1971 - 1976 Fernand Dumont (PSC) 1977 - 1992 Raoul Van Spitael (PS) 1992 - 2000 Roger Delcroix (PS) 2001 - 2012 Christian Massy (PS) 2013 - 2018 Rudy Demotte (PS, titelvoerend) Paul-Olivier Delannois (PS, waarnemend) 2019 - heden Paul-Olivier Delannois (PS)

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006		14-10-2012		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	39	%	39	%	39	%	39	%	39	%	39	%	39	%	39
	PRL1 / PRL-MCC2 / MR3	18,511	7	21,81	9	21,111	8	18,31	7	23,252	9	24,693	10	30,053	12	22,673	10
	PSC1 / cdH2 / Ensemble!3	24,841	11	25,341	10	23,491	10	23,711	10	18,741	7	16,762	7	11,112	4	14,023	5
	PS	28,12	12	39,8	17	41,82	18	45,58	20	43,87	19	40,94	18	42,19	18	35,92	16
	ECOLO	-		5,34	1	6,59	2	8,03	2	12,98	4	11,75	4	10,17	3	17,77	7
	PTB	-		-		-		0,56	0	-		-		-		5,60	1
	NATION	-		-		-		-		-		-		-		1,79	0
	Oxygène	-		-		-		-		-		-		-		1,18	0
	DéFI	-		-		-		-		-		-		-		1,05	0
	Tournai Plus	-		-		-		-		-		-		6,47	2	-
	FN	-		-		0,78	0	-		-		4,06	0	-		-
	VIVANT	-		-		-		-		-		1,07	0	-		-
	RWF	-		-		-		-		-		0,71	0	-		-
	VETO	-		-		-		-		1,15	0	-		-		-
	BEB	-		-		-		3,82	0	-		-		-		-
	PCB1 / PC2	16,291	6	-		6,212	1	-		-		-		-		-
	UPWT	-		7,31	2	-		-		-		-		-		-
	Votez.W.	-		0,41	0	-		-		-		-		-		-
	IT	8,91	3	-		-		-		-		-		-		-
	RW	3,34	0	-		-		-		-		-		-		-
Totaal stemmen		45964		44345		45228		45354		44766		45232		44048		43525
Opkomst %						91,26		90,55		89,41		89,96		86,27		86,13
Blanco en ongeldig %		4,78		4,9		6,61		7,07		9,23		6,62		7,05		8,10

De gevormde coalitie wordt vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.

Geboren in Doornik

Lijst van personen uit Doornik

Zie ook

• Bisdom Doornik
• Lijst van beschermd erfgoed in Doornik

Externe links

• Website van de gemeente
• Toeristische website

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Tournai van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.