Cesarze rzymscy

Oktawian August – pierwszy cesarz rzymski

Chronologiczna lista władców Rzymu okresu cesarstwa.

Pryncypat

Dynastia julijsko-klaudyjska

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Oktawian August Gaius Iulius Caesar Octavianus		27 p.n.e.–14	63 p.n.e.–14	jako Divus Augustus	wnuk siostry Juliusza Cezara, Julii
Tyberiusz Tiberius Claudius Nero		14–37	42 p.n.e.–37	niezaliczony	syn Liwii Druzylli z jej pierwszego małżeństwa, przybrany syn i pasierb Oktawiana Augusta
Kaligula Gaius Iulius Caesar Germanicus		37–41	12–41	niezaliczony	syn Germanika i Agrypiny Starszej, wnuk brata Tyberiusza
Klaudiusz Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus		41–54	10 p.n.e.–54	jako Divus Claudius	syn Druzusa Starszego i Antonii Młodszej, bratanek Tyberiusza i stryj Kaliguli
Neron Lucius Domitius Ahenobarbus		54–68	37–68	niezaliczony	syn Agrypiny Młodszej i Lucjusza Domicjusza Ahenobarbusa, pasierb Klaudiusza

Rok czterech cesarzy

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Galba Servus Sulpicius Galba		czerwiec 68 – styczeń 69	3 p.n.e.–69	niezaliczony
Oton Marcus Salvius Otho		styczeń 69 – kwiecień 69	32–69	niezaliczony
Witeliusz Aulus Vitellius		kwiecień 69 – grudzień 69	15–69	niezaliczony

Dynastia Flawiuszów

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Wespazjan Titus Flavius Vespasianus		69–79	9–79	jako Divus Vespasianus
Tytus Titus Flavius Vespasianus		79–81	39–81	jako Divus Titus	syn Wespazjana
Domicjan Titus Flavius Domitianus		81–96	51–96	niezaliczony	syn Wespazjana, brat Tytusa Flawiusza

Dynastia Antoninów

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Nerwa Marcus Cocceius Nerva		96–98	30–98	jako Divus Nerva	pierwszy z „Pięciu dobrych cesarzy”
Trajan Marcus Ulpius Traianus		98–117	53–117	jako Divus Traianus	adoptowany przez Nerwę, drugi z „Pięciu dobrych cesarzy”
Hadrian Publius Aelius Hadrianus		117–138	76–138	jako Divus Hadrianus	adoptowany przez Trajana, trzeci z „Pięciu dobrych cesarzy”
Cejoniusz Kommodus		136–138	–138	niezaliczony	cezar, adoptowany przez Hadriana
Antoninus Pius Titus Aurelius Fulvius Boionius Antoninus		138–161	86–161	jako Divus Antoninus	adoptowany przez Hadriana, czwarty z „Pięciu dobrych cesarzy”
Marek Aureliusz Marcus Annius Verus		161–180	121–180	jako Divus Marcus Antoninus Pius	adoptowany przez Antonina Piusa, ostatni z „Pięciu dobrych cesarzy”
Lucjusz Werus Lucius Ceionius Commodus		161–169	130–169	jako Divus Verus	współcesarz z Markiem Aureliuszem, syn Cejoniusza Kommodusa
Awidiusz Kasjusz		175	ok. 130–175		uzurpator w Syrii i Egipcie
Kommodus Lucius Aurelius Commodus Antoninus		180–192	161–192	jako Divus Commodus	syn Marka Aureliusza

Bez dynastii

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Pertynaks Publius Helvius Pertinax		styczeń 193 – marzec 193	126–193	jako Divus Pertinax
Dydiusz Julian Marcus Didius Iulianus Severus		marzec 193 – czerwiec 193	133–193	niezaliczony

Dynastia Sewerów (albo syryjska)

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Pescenniusz Niger		193–194	135–194		uzurpator na Wschodzie
Klodiusz Albin		195–197	140/150–197		uzurpator w Brytanii i Galii
Septymiusz Sewer Lucius Septimius Severus		193–211	145–211	jako Divus Septimius Severus
Geta Publius Septimius Geta		211–212	189–212	niezaliczony	syn Septymiusza Sewera
Karakalla Lucius Septimius Bassianus Marcus Aurelius Antoninus		211–217	188–217	niezaliczony	syn Septymiusza Sewera
Makrynus Marcus Opellius Macrinus		217–218	164–218	niezaliczony
Diadumenian Marcus Opellius Diadumenianus		218–218	?–218		koregent i syn Makrynusa
Heliogabal Varius Avitus Bassianus		218–222	204–222	niezaliczony	syn ciotecznej siostry Karakalli i Gety
Aleksander Sewer Gessius Bassianus Alexianus		222–235	208–235	zaliczony	syn drugiej ciotecznej siostry Karakalli i Gety, brat cioteczny Heliogabala

Cesarze z okresu kryzysu w III wieku

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Maksymin Trak Gaius Iulius Verus Maximinus		235–238	182/183–238	niezaliczony
Werus Maksymus		236–238	216–238		cezar i syn Maksymina Traka
Kwartynus		235–235	?–235		uzurpator
Gordian I Marcus Antonius Gordianus Sempronianus		238–238	158/159–238	jako Divus Gordianus	współrządził z synem Gordianem II
Gordian II Marcus Antonius Gordianus Sempronianus		238–238	192–238	jako Divus Gordianus	koregent i syn Gordiana I
Balbin Decimus Caelius Calvinus Balbinus		238–238	?–238	niezaliczony	współcesarz z Pupienem
Pupien Marcus Clodius Pupienus Maximus		238–238	ok. 164–238	niezaliczony	współcesarz z Balbinem
Gordian III Marcus Antonius Gordianus		238–244	225–244	jako Divus Gordianus	cezar Balbina i Pupiena kwiecień-lipiec 238, wnuk Gordiana I
Sabinian		240–240	?–240		uzurpator w Kartaginie
Filip I Arab Marcus Iulius Philippus		244–249	204–249
Filip II Marcus Iulius Severus Philippus		247–249	?–249		cezar 244-247, koregent od 247, syn Filipa Araba
Sylbannakus		244–249	?–249		uzurpator
Pakacjan		248–248 (?)	?–248 (?)		uzurpator w Panonii/Mezji
Jotapian		248–248	?–248		uzurpator w Kapadocji
Sponsjan		244–249	?–249		uzurpator
Decjusz Gaius Messius Quintus Decius		249–251	190–251	niezaliczony
Gajusz Juliusz Pryskus		249–250	?–251/253		brat Filipa Araba, uzurpator na Wschodzie
Licynian		250–250	?–250		uzurpator
Herenniusz Quintus Herennius Etruscus Messius Decius		251–251	?–251	niezaliczony	syn Decjusza
Hostylian Gaius Valens Hostilianus Messius Quintus		251–251	?–251	niezaliczony	syn Decjusza
Trebonian Gallus Gaius Vibius Trebonianus Gallus		251–253	206–253
Woluzjan Gaius Vibius Afinius Gallus Veldumnianus Volusianus		251–253	?–253		syn Treboniana Gallusa
Emilian Marcus Aemilius Aemilianus		253–253	?–253	niezaliczony	zalegalizowany uzurpator z Mezji
Mereades		253–260	?–260		uzurpator
Uraniusz Antonin		249–254	?–254		uzurpator w Syrii
Walerian I Publius Licinius Valerianus		253–260	193–260	jako Divus Valerianus	współrządził z synem Galienem
Galien Publius Licinius Egnatius Gallienus		253–268	218–268	jako Divus Gallienus	syn Waleriana I
Walerian II Publius Licinius Cornelius Valerianus		253–257	?–257		syn Galiena
Celsus		253–268	?–268		uzurpator
Ingenuus		258–260	?–260		uzurpator w Panonii
Salonin Publius Licinius Cornelius Saloninus Valerianus		259–260	?–260	jako Divus Saloninus	syn Galiena
Makrian I		260-261	?-261		uzurpator na Wschodzie
Makrian II		260–261	?–261		uzurpator na Wschodzie, syn Makriana Starszego
Kwietus		260–261	?–261		uzurpator na Wschodzie, brat Makriana II
Regalian		260–260	?–260		uzurpator w Panonii
Musjusz Emilian		261–262	?–262		uzurpator w Egipcie

Cesarstwo galijskie (formalnie uzurpatorzy)

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Postumus		260–268	?–268		uzurpator na zachodzie cesarstwa
Aureolus		268–269	?–269		uzurpator w Recji
Lelian		268–268	?–268		uzurpator w Moguncji
Mariusz		268–268	?–268		uzurpator w Kolonii
Domicjan (II)		268–268	?–268		uzurpator w Galii
Wiktoryn		268–270	?–270
Tetrykus I		270–273	?–273
Tetrykus II		270–273	?–273

Cesarze iliryjscy

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Klaudiusz II Gocki Marcus Aurelius Valerius Claudius Gothicus		268–270	214–270	jako Divus Claudius Gothicus
Kwintyllus Marcus Aurelius Claudius Quintillus		270–270	?–270	niezaliczony	brat Klaudiusza II Gockiego
Aurelian Lucius Domitius Aurelianus		270–275	214–275	jako Divus Aurelianus
Urbanus		270–271	?–271		uzurpator
Septymiusz		271–271	?–271		uzurpator w Dalmacji
Waballat		271–272	?–po 274		władca Palmiry, uzurpator
Antioch		272–272	?–po 272		uzurpator w Palmirze
Tacyt Marcus Claudius Tacitus		275–276	?–276	niezaliczony
Florian Marcus Annius Florianus		276–276	?–276	niezaliczony	brat Tacyta
Probus Marcus Aurelius Probus		276–282	232–282	niezaliczony
Bonosus		280–280	?–280		uzurpator w Kolonii
Saturnin		280–280	?–280		uzurpator w Syrii
Prokulus		280–281			uzurpator w prowincjach zachodnich (Lugdunum/Kolonia)
Karus Marcus Numerius Carus		282–283	?–283	jako Divus Carus
Numerian Marcus Aurelius Numerius Numerianus		283–284	?–284	niezaliczony	syn i koregent Karusa
Karynus Marcus Aurelius Carinus		283–285	?–285	niezaliczony	syn Karusa
Julian z Panonii		284–285	?–285		uzurpator w kraju Wenetów, Istrii i Panonii

Dominat

Tetrarchia i dynastia konstantyńska

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Dioklecjan Gaius Valerius Diocles		284–305	245–313 lub 316	niezaliczony	abdykował
Maksymian Marcus Aurelius Valerius Maximianus		285–305	250–310		abdykował
Amandus		285–286	?–286		uzurpator w Galii i Hiszpanii
Karauzjusz		287–293	?–293		uzurpator w Brytanii
Allektus		293–296	?–296		uzurpator w Brytanii
Domicjusz Domicjan		296–297	?–297		uzurpator w Egipcie
Konstancjusz I Chlorus Gaius Flavius Constantius		305–306	ok. 250–306	jako Divus Constantius	cezar Maksymiana 293-305
Galeriusz Gaius Galerius Valerius Maximianus		305–311	250–311	jako Divus Galerius	cezar Dioklecjana 293-305
Flawiusz Sewer Flavius Valerius Severus		306–307	?–307		cezar Konstancjusza I 305-306
Maksencjusz Marcus Aurelius Valerius Maxentius		307–312	280–312
Lucjusz Domicjusz Aleksander		308–309/311	?–309/311		uzurpator w Afryce
Konstantyn I Wielki Gaius Flavius Valerius Constantinus		306–337	271/273–337		jako pierwszy cesarz przyjął chrzest
Licyniusz Flavius Galerius Valerius Licinianus Licinius		308–324	250–324
Maksymin Daja Gaius Galerius Valerius Maximinus		309–313	ok. 270–313		cezar Galeriusza 305-309
Waleriusz Walens Aurelius Valerius Valens		316–317	?–317		współrządca Licyniusza
Licyniusz II		317–324	?–324		cezar Licyniusza
Martynian Sextus Marcius Martinianus		324–324	?–325		koregent Licyniusza
Kryspus		317–326	?–326		cezar Konstantyna Wielkiego
Dalmacjusz		335–337	?–337		cezar Konstantyna Wielkiego
Hannibalian		335–337	?–337		syn Konstancjusza Chlorusa, władca Armenii
Konstantyn II Flavius Claudius Constantinus		337–340	317–340		cezar Konstantyna Wielkiego 317-337
Konstans I Flavius Iulius Constans		337–350	320–350		cezar Konstantyna Wielkiego 333-337
Konstancjusz II Flavius Iulius Constantius		337–361	317–361		cezar Konstantyna Wielkiego 324-337
Magnencjusz		350–353	303–353	niezaliczony	uzurpator w zachodniej części cesarstwa
Decencjusz		351–353	?–353		brat Magnencjusza, uzurpator
Wetranion		350–350	?–350		uzurpator na Bałkanach
Nepocjan		350–350	?–350	niezaliczony	uzurpator w Rzymie
Konstancjusz Gallus		351–354	325–354		cezar Konstancjusza II
Julian Apostata Flavius Claudius Iulianus		361–363	332–363	niezaliczony	cezar Konstancjusza II 355-361
Jowian Flavius Iovianus		363–364	330–364	jako Divus Iovianus

Dynastia walentyniańska

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Walentynian I Flavius Valentinianus		364–375	321–375
Walens Flavius Iulius Valens		364–378	328–378
Prokopiusz		365–366	325–366		uzurpator w Konstantynopolu, Tracji i Bitynii
Gracjan Gratianus, Flavius Gratianus Augustus		367–383	359–383		syn Walentyniana I
Walentynian II Flavius Valentinianus		375–392	371–392		syn Walentyniana I

Dynastia teodozjańska

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Teodozjusz I Wielki Flavius Theodosius		379–395	347–395
Magnus Maksymus		383–388	?–388		uzurpator w Brytanii i Galii
Flawiusz Wiktor		387–388	?–388		uzurpator w Brytanii i Galii
Eugeniusz		392–394	?–394	niezaliczony	uzurpator na Zachodzie

Cesarstwo zachodniorzymskie

Władca		Czas panowania	Data urodzin i śmierci	Zaliczenie w poczet bogów	Uwagi
Honoriusz Flavius Honorius		395–423	383–423		syn Teodozjusza I
Marek		406–407			uzurpator w Brytanii
Konstantyn III		407–411	?–411		uzurpator w Brytanii, Galii i Hiszpanii
Konstans II		409–411	?–411		uzurpatorski cezar Konstantyna III 407-409, a następnie jego koregent w Brytanii, Galii i Hiszpanii
Maksymus		409–411	?–411		uzurpator w Hiszpanii
Pryskus Attalus		409–415	?–415		uzurpator
Jowin		411–413	?–413	niezaliczony	uzurpator w Galii
Sebastianus		412–413	?–413		uzurpator w Galii
Konstancjusz III Flavius Constantius		421–421	?–421		współrządca Honoriusza
Jan		423–425	?–425	niezaliczony	uzurpator kontrolujący całe terytorium Cesarstwa Zachodniego, nieuznany przez cesarza wschodniego
Walentynian III Flavius Placidius Valentinianus		425–455	419–455	niezaliczony	syn Konstancjusza III i Galli Placydii
Petroniusz Maksymus Petronius Maximus Augustus		455–455	396–455
Awitus Flavius Eparchius Avitus		455–456	ok. 395–457
Majorian Iulius Valerius Maiorianus		457–461	po 420–461
Libiusz Sewer Flavius Libius Severus Serpentius		461–465	?–465
Antemiusz Procopius Anthemius		467–472	ok. 420–472
Olibriusz Flavius Anicius Olybrius		472–472	?–472
Gliceriusz Glycerius		473–474	?–po 480
Juliusz Nepos Iulius Nepos		474–475	?–480
Romulus Augustulus Flavius Romulus Augustus		475–476	ok. 463 – po 507

Zobacz też

• konsulowie rzymscy

Bibliografia

• Aleksander Krawczuk: Kronika starożytnego Rzymu. Warszawa: Iskry, 1994. ISBN 83-207-1432-X.
• Peter Llewellyn: Rome in the Dark Ages. New York: Barnes & Noble Books, 1996. ISBN 0-7607-0136-9.
• Gajus Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Janina Niemirska-Pliszczyńska (tłum.). Wrocław / Warszawa / Kraków / Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987. ISBN 83-04-01648-6.
• Joseph Vogt: Upadek Rzymu. Adam Łukaszewicz (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993. ISBN 83-06-02312-9.
• Józef Wolski: Historia powszechna: Starożytność. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.