Qhapaq p'anqa

Aymar

Deutsch

English

Español

Français

Avañe'e

日本語

Nāhuatl

Português

Swahili

中文

Huk Simikuna

• 
  2019-2020 Kurunawirus lliw unqurichiq

  2019-2020 Kurunawirus lliw unqurichiq (kastilla simipi: Pandemia de enfermedad por coronavirus de 2019-2020) nisqaqa huk wamaq unquymi kay kurunawirus 2019 (COVID-19) sinchi samay ñak’ariy kurunawirus 2 (SARS-CoV-2) nisqamantan paqarimurqan. Wamaqllaraq mirariytam qallarirqa Wuhan, Hubei pruwinsya, Chunwa Runallaqta Ripuwlikapi, qhapaq raymi killa 2019 watapi; 11 ñiqin pawqar waray killapi 2020 watapim chayllaraq Hamp'i Tiqsimuyup Tantanakuyqa hatun unquytaqa riqsirqurqa. 5,070,000 unqukunañam 21 ñiqin aymuray killakamalla kachkan, kanmansi 188 suyu ayllukunapi ima, 332,000 wañusqata hinallataq 1,930,000 qaliyasqata saqispan.
• 
  Yawar Waqaq

  Yawar Waqaq Inkakunap qanchis ñiqin qhapaqninsi karqan. 1380 ñiq watakunapi qhapaq inkas karqan. Ñawpaqnin inka qhapaq: Inka Ruq'a. Qhipaqnin inka qhapaq: Wiraqucha Inka

  }}

• 
  Limaq

  Lima icha Limaq icha Rimaq (Lima < Limaq < Rimaq) llaqtaqa Piruw mama llaqtap Lima llaqta suyupas uma llaqtanmi. Chaypiqa qanchis hunu runakunam kawsanku. Francisco Pizarro llaqtataqa 1535 watapim kamarirqan. 1687 watapiqa hatun pacha kuyuymi llaqtataqa waqllichirqan.

Akllasqa panq'a

Anta-Sitwa Killapi

Piruw Mamallaqtaqa Ispañamanta 1821 wata 28 p'unchaypi qispikusqa. Chaymanta Piruwanu runakunapaq anchata yupaychasqa p'unchaymi kan.

Ayriwa Killapi

Artemis program: NASAqa SpaceXta, Dyneticsta akllachisqan killa chayananpaq. Hukllachasqa Amirika Suyukunap ch'usaq puriqnin runakunaqa 2024 watapi ripukunqaku.

Anta-Sitwa Killapi

Asarsuyupa awqaqninkuna, Hayasuyup awqaqninkunawan maqanakusqan, kay maqasqankumanta suqta chunka runakunaqa wañukusqan.

Pawqar-Waray Killapi

Kurunawirus unquynin: Qullasuyup, Piruwpa, Ikwadurpa umalliqkunaqa runakunanman wasipi waqaychachun mañakusqan, ama kurunawirus unquyta hap’ichinanpaq.

Artemis Antakillaqa alistakuchkan purichinanpaq

Anta Sitwa · Chakra Yapuy · Tarpuy killa

	Wiñay kawsay Punku p'anqa		Yachay Punku p'anqa		Allpa llamk'ay Punku p'anqa		Kultura Punku p'anqa
	Allpa saywachi Punku p'anqa		Kawsay yachay Punku p'anqa		Kurku kallpanchay Punku p'anqa		Taki kapchiy Punku p'anqa
	Llup'ina Punku p'anqa		Hampi yachay Punku p'anqa		Pachaykamay Punku p'anqa		Kapchiy Punku p'anqa
	Iñiy Punku p'anqa		Simi kapchiy Punku p'anqa		Nuna yachay Punku p'anqa		Yupana Punku p'anqa
	Chaqllisinchi Punku p'anqa		Quyllur yachay Punku p'anqa		Musiku Punku p'anqa		Rimay Punku p'anqa

• 
  Mama Llaqtap San Markus Kuraq Yachay Sunturnin

  Mama Llaqtap San Markus Kuraq Yachay Sunturnin (kastilla simipi: Universidad Nacional Mayor de San Marcos, UNMSM; latin simimanta: Academia Sancti Marci Urbis Regum in Peruvia) nisqaqa Piruwpi qhapaq Yachay sunturmi, Lima llaqtapi. Aswan chaninchasqa, sut'inchasqa yachay wankurina Piruw mamallaqtapi kan, hinan kaspa Piruwpi, Awya Yalawpi ñawpaq yachay sunturnin kan. 1548 watapi, Santo Domingo kunwintupi pata yachaqkunamanta qallarisqaku. Fray Tomas de San Martín nispa, chiqanchasqa paqarirqaku, hinaqtin 1551 wata ayriwa killa 12 ñiqin Carlos I Ispañamanta Qhapaq kamaqillqanninwan chaynallata kawsarirkaku.
• 
  Qhichwa simi

  Qhichwa simi icha Runasimi ñisqaqa Urin Awya Yalapi rimasqan rimaymi. Tawantinsuyup siminsi karqan. Kunanqa yaqa 14.000.000 runam kay simita rimanku, Piruwpi, Buliwyapi, Arhintinapi, Ikwadurpi, Chilipi, Kulumbyapi kaytaqa riman. Lliw Awya Yala rimaykunamanta astawan rimaqniyuqmi. Qhichwa sutita churarqa runasimiman Fray Domingo de Santo Tomás, ñawpaq qillqaq kay simimanta.Simi yachaqkunaqa rimanakun, qhichwa simi hukllachu achkachu rimay. SIL International ñisqa tantanakuy ñinmi, 42 rimaymi, nispa. Qhichwa Simi Hamut'ana Kuraq Sunturtaq ñinmi, huklla simi, Qusqu llaqtap rimayninmi huklla allin qhichwa simi, ñispa. Ichataq Chanka rimaqqa manam Wanka rimayta hap'inchu, Wankataq manam Chanka rimaytachu.
• 
  Pacha q'uñichiy

  Pacha q'uñichiy nisqaqa chimlasay, huk pacha q'uñichina nisqa wapsikunarayku wayra pachap q'uñiyninmi. Inti tiksi muyuta achkiy, k'uyu qhipa, huk illanchaykunawan illanchaspa q'uñichiptin, tiksi muyutaq puka ñawpa nisqatam hawa pachaman illanchan. Pacha q'uñichina wapsikuna chay achkiy, k'uyu qhipa illanchaykunata chimpachinmi, manataqmi puka ñawpatachu. Chay puka ñawpa illanchayta allpaman rirpuchaspa wayra pachapipas hark'aspa allpa pachatam wayra pachatapas q'uñichinmi
• 
  Qiwuña

  Ñawpa pachas Punapi ancha achka qiwuña-qiwuñas karqan, kunan pachataq chaymanta chunka ch'iqtallamantas aswan pisillas puchuq kachkan. Tawantinsuyu pachapiqa Inkakuna ama sach'a muthuychu ñiqsi karqan. Ispañulkuna hamuptinqa achka sach'akunas michina ruranapaq muthusqa karqan. Kunan pacha mana chayllaña q'iru kaptinmi, runakuna qiwuñakunata yamt'apaq wasichanapaqpas muthunku. Llamakuna qiwuñap raphinkunatam mikhunku. Chaywan musuq qiwuña manañam wiñanchu. Lluqsiq qaranrayku qiwuña utqayllam rawran. Chayrayku achka qiwuñatañam kañarqanku.

Kusa qillqa

Kusa qillqa

Urin Qichwa Ayakuchu · Qusqu-Qullaw · Istiru     Hanan Kichwa Kichwa · Chachapuya · Lamas · Inga     Hanan Piruw Qichwa Kashamarka · Kañari · Inkawasi     Anqash Qichwa Waylas · Qunchuqu · Wamali     Yaru-Wanuku Qichwa Pasqu · M-Y-L · Wallaqa     Wanka Qichwa Shawsha · Waylla     Yawyu Qichwa Yawyu · Chincha · Laraw · Lincha

Llamk'anakuna

• Watapi lliw p'unchawninkunapaq p'anqakunata qillqasunchik, kaypi qhaway!
• Wikipidiya:Lliw Wikipidiyapaq qillqanakuna suytiyuq listap rakinkunataqa qhichwa simiman t'ikrananchikraqmi atin. Manaraq mast'asqa riqsisqa qhichwa simipi rima kaptinqa, qhichwapi musuq simip kinrayninpi kastilla simipi rimatam kakuchinkiman. Kaypi achkaraq t'inkikunap imankunamanta musuq p'anqakunata qillqananchikmi atichkan.
• Kunanqa Interface nisqa Wikipidiyap uyapuran qhichwa simiman t'ikrasqañam. Huk t'ikrasqakunaman ama niyta munaspaykiqa, Wikipidiya:Uyapurata t'ikrana p'anqap rimanakuyninpi willamuy.
• Mama llaqtakunamanta qillqakunata qhichwaman t'ikranaykipaq qhaway Wikipidiya:Aknalla yanapay.
• Wikipidiya:Ayllupaq p'anqa nisqa p'anqata allinchay.

Mañasqa qillqakuna

Hunt'a kalindaryu (hunt'asqam! :-) Ima tukusqakunata, yurisqakunata, wañusqakunata yapaychik!) · Anti hampina ; - Quya pukllay · Rinasimintu · Amirika Tariy · Phransis Pachakutiy · Chiri Maqanakuy · Apartheid · Noam Chomsky · Barruku · Klasisismu · Rumantisismu/Rumantiku · Garry Kasparov · English help (translate from Ayuda en castellano) · Contribute effectively (translate from Contribuir efectivamente) · AH1N1 · Influenza · Qispikusqa · Mama llaqtap hawan · T'iqisqa kay · Runa llaqtap sutin · Ankichiy tuyru · ISO 3166-1 · Sistema muscular · HDI · Gran Depresión · Gran Recesión · Kurunawirus · SARS Kurunawirus 2 · 2019 Kurunawirus unquy · 2019-2020 Kurunawirus unquy mast'akuy · +

Hispanohablantes

La familia de lenguas quechuas es hablada por más de 10 millones de personas, principalmente en la zona andina de Sudamérica. Lamentablemente existe poca literatura en lenguas quechuas, tanto impresa como electrónica, por lo cual la mayoría utiliza estas lenguas únicamente para la comunicación oral. Es así que las 7 Wikipidiyas en lenguas quechuas resultan de gran importancia al ser las únicas enciclopedias para cada una de las lenguas y dialectos quechuas actualmente vivos.

Si hablas español y te gustaría ayudar aquí, en Wikipidiya en quechua sureño, ¡eres bienvenido! Tal vez sepas poco o nada de quechua sureño. Entonces, puedes informarte más en: Hispanohablantes, Contribuir efectivamente, Frases útiles y Ayuda en castellano.

English Speakers

If you speak English and would like to help here at Wikipidiya, you are welcome! Maybe you know little or nothing of Quechua. Then, you can find out more at information at English speakers, Contribute effectively, Useful phrases, and Help in English.

Mamallaqtakuna

Arhintina (Punku p'anqa)	Brasil (Punku p'anqa)	Chili (Punku p'anqa)	Chunwa (Punku p'anqa)	HAS (Punku p'anqa)	Ikwadur (Punku p'anqa)
Kulumbya (Punku p'anqa)	Mishiku (Punku p'anqa)	Nihun (Punku p'anqa)	Piruw (Punku p'anqa)	Qullasuyu (Punku p'anqa)	Ransiya (Punku p'anqa)

Wikipidiyaqa Wikimediap ruraykamayninmi. Kaymi huk qispi ruraykamaykuna:

	Commons Qispi multimidya		Wikiwillay Qispi willaykuna		Wikisimitaqi Qispi simitaqi
	Wikinisqa Nisqakuna (incubator)		Wikiliwrukuna Liwrukuna		Wikipukyu Pukyu qillqakuna
	Wikirikchaq Rikch'aqkuna		Wikisuntur Yachay suntur		Meta-Wiki Ruraykamay ayninakuy