Peroñe'ẽ
Poytugañe'ẽ ha'e ko Indoeuropa ñe'ẽ oñeñe'ẽva Poytuga, Vrasil ha heta tetã Afrikapeguápe. Kuatiañe'ẽ ñepyrũ ojeikuaáva sa ro'y XII peguare , ha voi, sa ro'y XIV mbyte rupi, omopu'ã ko ñe'ẽme peteĩ ñe'ẽporã jopara joja.
Sa ro'y XII pe avei, poytugañe'ẽ ñe'ẽmbo'e pu'aka oñembyeja'o mokõi hendápe jokuairapépe ñaimérõ: ysyrygusu Minho yvate gotyo, Galísia, tetã ojoajúva Leon kasíkere, ha saryty XIII guive, Kastílla akãrojáipe; yvy gotyo , Poytuga, tetã oikóva ha'eñohápe.
Opa guive ñe'ẽ taha'e ha'éva tape oñembohape joavy: Poytugape oñemohatã ñe'ẽ ipavẽ ha tekopyrã, ha Galísiape oike karaiñe'ẽ oiko ramo jepe ichugui peteĩ ñe'ẽ hypy'ũ'ỹva jehaípe. Ã mba'e rupi ambue tetã ijopara tuichave ha, sa ro'y XV guive ñe'ẽmbo'e joaju ikangyve ha oñeñepyrũ oñeñe'ẽ mokõi ñe'ẽme: poytugañe'ẽ ha galasiañe'ẽ.[1]
| Peroñe'ẽ | Avañe'ẽ |
|---|---|
| Guarani | Avañe'ẽ |
| Eu | Che |
| Você, tu | Nde |
| Ele, Ela | Ha'e |
| Nós | Ñande, Ore |
| Vocês | Peẽ |
| Eles | Ha'ekuéra |
| Zero | Mbe'eve |
| Um | Peteĩ |
| Dois | Mokõi |
| Três | Mbohapy |
| Quatro | Irundy |