گتˇ ولگ

Wikipedia جي
پرش به ناوبری پرش به جستجو
گيلکي ويکيپدياٰ خۊش بۊماين

رها دانشنامه‌اي گه همه تؤنن اۊنه دچین وچین بکۊنن.
۶٬۳۷۵ ته گيلکي وانويس


دؤجئه وانیویس

مأمدعلي أفراشته

محمدعلي راد بازقلعه‌اي(۱۴۸۲-۱۵۳۲ دیلمي) کي أول‌سر «راد بازقلعه‌ای» ايمضا گۊدي ؤ بأزۊن «افراشته» تخلؤص گۊدي، چپگرا ؤ تۊده‌اي شاعير، رۊزنامه‌نگار، داستان‌نيويس، طنزپرداز ۊ مؤلف بۊ گه ۱۴۸۲ ٚ دیلمي (۱۲۸۷ هجری شمسی) سنگر (کهدم) ٚ بازقلأ مئن دۊنیا بأمؤ.

أفراشته جواني

سنگر ٚ محله‌أن ٚ مئني، سه ته رۊستا «بازقلعه» نامي نأهأیه (لات ٚ بازقلأ(بازقلعه‌دژ)، بازقلعه‌اکبر، بازقلعه‌ملک) گه دقيق مۊشخص نيه أفراشته کؤیته شين بۊ. أن ٚ پئر «حاج شیخ جواد مجتهد بازقلعه‌ای» بۊ یؤ أن ٚ مأر ايته سادده ديهاتي لاکۊ بۊ گه أن ٚ پئر ٚ دۊوؤمي‌ته زنأی بۊ؛ هأن ٚ خأني ؤ أن ٚ وأسي کي أن ٚ پئر ني خؤر ٚ ره کسي بۊ یؤ کيابيا دأشتي، محمدعلي هرگز ايجازه ندأشتي تا خۊ پئرئک ٚ رسمي خانه بئيسه ؤ خۊ مأر ٚ ور، رۊستا مئن، بئيسأ ؤ پيللأبؤ.

راد بازقلعه‌اي خۊ ايبتدایي ؤ متوسطه تحصيلات-ه رشت ٚ مئن بۊگذرانئه یؤ اؤیه ايبراهيم فخرایي أن ٚ معلم بۊ یؤ أن باعيث بؤبؤ گه کم‌کمی هۊنر ۊ أدبيات-ه علاقمند ببه. أفراشته خۊ جأغلگي زمات، گيلان ٚ رۊستایئن ٚ سختي ؤ رنج-ه دئي ؤ واچيشتي؛ أن ٚ زأکي دؤران، رۊسيه اؤکتؤبر ٚ اينقلاب ۊ گيلان ٚ سۊرخ ٚ اينقلاب ٚ أمرأ زماتين (هم‌عصر، معاصر) بۊ یؤ گلف‌گلف مۊترقي ؤ پيش‌دؤبؤ أفکار ۊ طبقاتي ستم ٚ أرأ جنگستن ٚ ايراده، أفراشته جان ٚ گين ٚ مئن بينيشتد. اۊ جۊر گه «م.ا.به‌آذین» أفراشته جا نقٚل کۊنه، أ قضيه سر گيلان ٚ اينقلاب ٚ مئن ٚ دؤبؤکسان ٚ رانمایئن ۊ گبان خیلي مؤثر بۊ. اۊشان، جنگل ٚ اينقلاب ٚ سرکؤب ٚ پسي، «جمعیت فرهنگ» ٚ چاگۊدن ٚ جا، مجلله ؤ رۊزنامه مۊنتشرأگۊدن ٚ أرأ، کيتابخانه ساختن ٚ أمرأ یؤ ايجتماعي-اينتقادي نمایشنامه‌أن ٚ ايجرا گۊدن ٚ أرأ، رؤشنگري گۊديد ۊ مخفيانه خۊشان ٚ أفکار-ه واتينأدأدي. أفراشته خۊ جواني زمات، ايمرار ٚ معاش ٚ ره جۊرواجۊر ٚ کاران گۊدي؛ گج ٚ فۊرۊش ٚ دلالي، ساختماني شيرکتان ٚ پادؤیي، أملاکي بۊنگاان ٚ دلالي، شهرداري مئن ٚ معماري، معلمي، تآتر ٚ هؤنرپيشگي، مۊجسمه‌سازي، نقاشي ؤ... . أفراشته گه فقر ۊ محرۊميت ٚ وأسي مۊختليف ٚ جاان کار گۊدي ؤ جامعأ همه‌ته أصناف ۊ طبقات-ه نيزيک ٚ جا دئي ؤ بقایده شنأختي، واجامؤکار بؤبؤسته‌بۊ یؤ خلق ٚ دردان ۊ نيازان-ه خؤب بشنأخته‌بۊ یؤ مردۊم ٚ زوان ٚ أمرأ آشنا بؤبؤبۊ. أفراشته مۊتأهيل بۊ یؤ سه ته پسر ني دأشتي.

شاعيري

راد بازقلعه‌اي، شعر گۊتن-ه أول‌سر گيليکي أمرأ شۊرۊع بۊگۊده ؤ تا اؤیه گه مۊشخصه ۱۵۰۳ ٚ دیلمي (۱۳۰۸ ه‍.ش) خۊ أولي گيليکي شعران-ه بؤته. أفراشته با أنکي بازقلأ شين بۊ، خۊ شعران-ه نأ خۊ محل ٚ گۊیش ٚ جا، بلکي رشت ٚ گۊیش ٚ جا نيويشتي ؤ قبل ٚ ۱۵۱۵ ٚ دیلمي (۱۳۲۰ ه‍.ش)، خۊ کاران-ه رشت ٚ اۊ زمات ٚ رۊزنامه‌أن ٚ ضميمه گۊدي ؤ با تيراژ ٚ ناقلن ۳۰۰۰ نؤسخه اينتشار دأی. هأ تيراژ ٚ عدد نيشان ده گه گيلان ٚ مردۊم چنده أن ٚ شعران ٚ جا ايستقبال گۊديد. ألبته با أنکي أن ٚ آثار ٚ گۊیش رشتي بۊ، وانوا گاگلف أن ٚ زادگا گۊیش ٚ بعضي جۊزيات ۊ خۊصۊصيات أم اۊشان ٚ مئن جۊخۊفته نأهأبۊ. أفراشته خۊ همکاري-ئه مطبۊعات ٚ أمرأ ۱۵۰۹ ٚ دیلمي (۱۳۱۴ ه‍.ش) «امید» ٚ رۊزنامه جا سرأگيته یؤ بأزۊن «توفیق» ٚ رۊزنامه مئن أم قلم بزئه. راد بازقلعه‌اي جزو ٚ أولين شعرایي ايسه گه زماتين دؤران ٚ مئن گيليکي شعر بۊگؤته یؤ شا گۊتن أولي‌ته شاعيره گه أن ٚ کار، محبۊبيت ۊ مقبۊليت ٚ زيادي پیدا بۊگۊده؛ تا حدي گه خیلي مواقع نشا دقيق فامستن کي أفراشته آثار ٚ مئن ٚ اي سري عيبارات، ايصطلاحات ۊ مثلان، قبل ٚ أفراشته ني جامعأ مئن درٚبۊد یأ أنکي مردۊم أول‌دفأ أفراشته شعران ٚ مئن اۊشان-ه بشتاوستد ۊ بأزين گلف‌گلف رایج ۊ مۊصطلح بؤبؤ. اۊ گيلک شاعيراني گه أفراشته پسي بأمؤد، اۊن ٚ آثار ٚ جا خیلي تأثير بيگيتد. شيون فؤمني، محمود پاینده لنگرودی (کي شعرنيويسي-ئه أول‌وار أفراشته «چلنگر» ٚ مئن سرأگيته یؤ اۊن ٚ ورجه شاعيري-ئه بامؤخته) ؤ مأمولي مظفري کاران ٚ مئن، افراشته شعران ٚ پاماله-أ به وضۊح شأ دئن. راد بازقلعه‌اي شعران، خۊ رۊزيگار ٚ کۊچه‌بازار ٚ مردۊم ٚ شؤعار بۊد ۊ أن ٚ آثار عميقا جامعأ مئن نۊفۊذ بۊگۊده‌دأشتيد. أن ٚ شعران دهن‌دکف بۊد ۊ شأ گۊتن کي تا أسه هيتته شاعير نتأنسته أفراشته ماسان جامعأ ؤ مردۊم ٚ مئن نۊفۊذ بۊکۊنه...دۊمباله

جرگه'ن

ايمرۊ

ايمرۊ: سۊشمبه، ۱۵۹۴ ديلمي، ۱۴ شریر (۱۸ ژانویه سال ۲۰۲۲)

Wikipedia:۱۴ شریر دؤجئه تفاقؤن

دؤجئه تاتايي

استيل ٚ سل، أ سل ۱۳۸ هکتار پيلئکي دأره ؤ أسپينه کۊ ورجه واقع بۊبؤسته. أ سل ٚ مئن پۊر جاندار زيوش کۊنه ؤ پۊر جه دار ؤ واش ايسه، تۊسکا ؤ آبي نيلۊفر ٚ واشان، اي سري ماهيان کپۊر ؤ سبله ؤ شۊک ٚ مأنستن ؤ پرزناني کي هر سال زاستن ٚ وأسي مرکزي اۊرۊپا ؤ قطبي جيگایان ٚ جه أ سل ٚ مئن آیده. استيل، استل ىا هستل، تالشي زوان ٚ مئن هۊ سل ٚ معني-أ دهه.

کاسپي زوؤنؤن