Në ndjekje të Leas
26 December, 2008
Ai dremiste me kokën rrëshqitur pa kujdes mbi tastierën e kompiuterit.
Natën e kishte kaluar në një nga pub –et e shumta të kryeqytetit.
Kur agu kishte filluar të shpërndante ngutur, stërkalat e bardha të dritës, atij i ishte dukur i pakuptimtë mendimi për të shkuar në shtëpi. Për tre orë duhej të ishte « në transmetim » për emisionin e mëngjesit. Ndërtesa e pub – it ishte ngjitur me atë të radios, kështu që i kishte thënë shoqërueses së tij, të hipte në makinën e miqve të tij, (ata do ta shoqëronin për në shtëpi ). Miqtë ishin ngucur zhurmshëm atje brenda, ndersa ai vetë kishte hedhur hapat përtuar drejt ndërtesës së radios, e cila ishte e mbuluar e gjitha nga lule –dredhëzat.
Kishte qëndruar disa minuata para portës së xhamtë, duke parë mimikën ëndërimtare të rojes që nanuritej afër një rezistence të përcëlluar, por edhe pse i kishte ardhur keq, e kishte zgjuar mbas disa trokitjesh të forta. Roja i kishte hapur derën, flokë shpupuritur, duke i thënë nëpër dhëmbë; « Përsëri në pub ti ? ». Ai ishte drejtuar i heshtur për te « strofka » ( kështu e quante zyrën e tij ), por më parë kishte zgjatur dorën e u kishte rënë me pëllëmbë flokëve të ngritur përpjetë të rojes.
Kokën e kishte të rëndë, stomakun gjithashtu. I pihej shumë një kafe (e fortë ), por nuk kishte ku ta gjente. Asnje nga baret përreth rrugicës nuk ishte hapur.
Edhe atë mëngjes, si gjithë javën, atij do t’i duhej të. vendoste që në fillim të emisionit quiz-in e famshëm, që për një javë rresht nuk kishte mundur ta gjente asnjë nga telefonuesit, ( ose me saktë telefoneset, ato ishin pothuajse të gjitha, adhuruese të tij ).
Ai fërkoi sytë me duar dhe fshiu shkronjat e parregullta që kishte lënë në ekranin e kompiuterit balli i tij i rrotulluar mbi tastierë, ndërsa kishte qenë duke dremitur.
Kolegët e tij mbrriten një nga një, të zhurmshëm si gjithmonë. U thërriti disa herë të ulnin zërin, por ata e bërtitën më shumë.
Tingujt e siglës së emisionit të mëngjesit nisën të shpërndaheshin lehtë në sfond, ndersa ai kroi zërin me të shpejtë.
– Mirmëngjes të dashur dëgjues ! Iu uroj një ditë – javë të mbarë., edhe pse ka nisur e vranët. Si fillim po ju përshëndes me një këngë, e cila kohët e fundit, nuk di pse më shoqëron ngado. Stafi i radios sonë e ka pagëzuar me titullin : « kënga e Leas », dëgjueses sonë të rregullt, e cila këto kohë nuk di pse ka humbur njëlloj si dielli në këtë ditë të vranët. Pra… për ty Lea… I mungon stafit tonë, ditës së vranët …e mbi të gjitha, i mungon quiz – it tonë të bezdisshëm, prej të cilit nuk do mund të shpëtojmë dot… nëse ti nuk telefonon…
Zërin e tij e sfumuan tingujt e këngës në sfond, ndërsa ai shtriqi krahët.
Lea kishte më shumë se një javë që nuk kishte telefonuar. Ajo ishte një nga dëgjueset e regullta të emisionit të tij, por nuk bënte pjesë tek adhurueset. Ajo kishte një zë të drojtur fliste pak, shkruante poezi dhe mbi të gjitha ishte fituesja e pothuajse të gjitha quiz– eve.
Mungesa e zërit të saj mëngjeseve, kishte filluar t’ia ç’ngjyroste ditët, e t’i lodhte netët frenetike pub –eve, në shoqërinë e kukullave thonj – gjata, të veshura të gjitha, me panatallona të ngushta, e me hair – extansion në flokë.
I ishte bërë mani t’ua recitonte quiz.-in të gjitha kukullave të tij. Kukullat për çdo natë ishin të ndryshme, por ato kishin të njëjtë, shprehjen e fytyrës, ndërsa ai u recitonte quiz –in. Ndjente një kënaqësi të paprovuar kur ato dorëzoheshin e nuk e gjenin. Ndjente kënaqësi që ato nuk ishin Lea.
Edhe pse nuk dinte asgjë për Lean, përveçse njihte mirë timbrin e zërit të saj, kohët e fundit ai kishte nisur ta kërkonte në çdo shkundje flokesh, në çdo përndritje sysh, në çdo ije gruaje.
Ai kishte një fiksim të pazakontë me ijet e femrave. Për të, ijet perfaqësonin kulmin e feminitetit te një grua.
E dinte që Lea mund të ishte një vajzë me bukuri të zakonshme, apo ndoshta mund të mos ishte fare e bukur, por kishte një parandjenjë se ajo duhej të kishte ije perfekte.
Në dallim nga telefonueset e tjera, të cilat i përgjëroheshin atij ta takonin qoftë edhe njëherë të vetme, Lea e mbyllte telefonin menjëhere, kur ai pasi mbyste kujdesshëm sfondin me muzikë të lartë, e pyeste për emrin e vërtetë. Asnjë përgjigje.
Dukej se Lea terrorizohej nga mendimi se ai mund të zbulonte identitetin e saj.
Ajo, padyshim mund të kishte nje histori me dikë, ose mund të ishte e martuar, ose, ose, mund të mos ndihej aq e bukur, sa ato vajzat e kopertinave me të. cilat ai fotografohej shpesh, por kjo e bënte më interesant dhe elektrizues misterin.
Sa më i fortë ishte refuzimi i saj, aq më shumë i shtohej dëshira atij për të këmbëngulur e zbuluar identitetin e saj, tmerrësisht intrigues.
Ajo javë ishte harxhuar e gjitha në kërkim të Leas.
– Sikur të jetë kjo ? – thoshte shpesh me vete, duke e kthyer kokën rrufeshëm sapo ndjente t’i digjte mbi zverk ndonjë vështrim elektrizuez. Hutohej menjëherë e supet i përplaseshin shkujdesshëm, me supet e turmës së njerëzve që nxitonin përkrah.
Pastaj ngrinte dhe rrëzonte heshturazi me mendjen e tij njëmijë hipoteza nga më të çuditshmet.
– Sikur gjithë këtë kohë të çmuar, e gjithë këto energji, t’i harxhoje në të mirë të emisionit, të cilit ia ke varur fare… – i kishte thënë një ditë i lodhur shefi i tij, një burrë babaxhan e zemërgjerë…
Tashmë i gjithë stafi e njihte « çështjen Lea ».
Djalin e sekretarisë e kishte porositur të qëndronte gjithmonë veshë – mprehur, recepisonisten e kishte porositur ta lajmëronte menjëherë, nëse në derën e radios, shfaqej druajtur për të tërhequr çmimin, ndonjë vajzë e re. « Çështjen Lea » e njihte mirë edhe pastruesja…
– Pa eja këtu… – i kishte thënë një ditë i ngrysur i ati i cili, – kush qenka kjo Lea që re përtokë fare ti… ?
– Sikur ta dija…- i ishte pergjigjur ai.
I ati ishte larguar duke mbledhur buzët, njëlloj si të thoshte me vete ;
– Nuk e kemi patur për fis të bëjmë kështu për një femër…
…
Ai kishte përfituar nga minutat e lajmeve, për të dalë një grimë jashtë zyrës, për të freskuar fytyrën në ajrin e pastër, e për të ndezur një cigare. Ndërsa thithte i qetë cigaren, ai vuri re një vajzë flokë –kuqe, e cila ndaloi të ecurën e i nguli veshtrimin pa druajtje.
Atij iu drodhën duart.
Me vajzat kishte qenë gjithmonë i shkathët, por ajo rendje mbas Leas… e kishte bërë të gjithin vulnerabel.
« Nuk ka si të jetë Lea … po çmendesh… » – i tha vetes.
Hodhi cigaren ne kosh dhe u fut brenda. Një çast, dalloi pas xhamit fytyrën pikaloshe të djalit të sekretarisë, i cili ia bëri me shenjë të hynte…
– Më duket se e lokalizova adresën e Leas… i tha ai me një frymë.
– Si… çfarë… vërtet ?
– Ai shoku im, dje bëri një punë të paqme, e mban mend atë ditë që i dhamë të dhënat e të gjitha telefonatave të bëra një javë më parë… së bashku me orën në të cilën ka telefonuar Lea… më në fund ia doli… merre këtë… !
Djali i tregoi një pusullë ku ishte shënuar një adresë.
– Vërtet…çfar është kjo ?
– Adresa e shtëpisë së saj…
Nuk iu besoi syve. E rroku për qafe pikaloshin dhe mori rrugën për të « strofka » e tij duke fërshëllyer.
Ai mezi mundi të presë derisa mbaroi emisioni i mëngjesit. Si për inat telefonueset atë ditë kishin dëshirë të flisnin gjerë e gjatë. Në përgjigjet e tij një rrokëshe ndihej hapur bezdia dhe padurimi për ta mbyllur emisionin, madje një grua e moshuar kishte telefonuar vetëm për ta pyetur se përse ishte aq i tensionuar.
Ai nuk përqëndrohej dot më në asgjë
Kishte një ndjenjë ankthi përzier me një gëzim të fshehtë në shpirt.
Më në fund do të shihte Lean.
Zëri, frymëmarrja , shkundja e flokëve, përndritja e syve e sidomos ijet e saj do të formëzoheshin në një trup të zakonshëm femëror. Ai nuk kishte frikë nëse ai trup do të ishte më i zakonshëm seç e kishte përfytyruar…
I hipi makinës me ngut dhe mori drejtimin për në të dalë të qytetit…
Shtëpia e Leas ishte ndërtuar në anë të rrugës. Ajo ishte një vile dy – katëshe me një oborr plot lule e pemë… e tek tuk edhe ndonjë stol të drunjtë…
Ai e ndaloi makinen dhe priti…
Mund të rrinte aty sa të donte , xhamat e errët të makinës ndihmonin që fytyra e tij të mos shquhej nga jashtë.
Ai priti pak, pastaj pa një burrë të dilte prej vilës dy – katëshe. Më vonë pa të dilte prej andej një qen të madh.
Burri përkëdheli qenin dhe hipi në makinë. Kur makina e tij u largua qeni u fut përsëri brenda…
Ai priti dhe një orë tjetër.
Mendimi se Lea mund të mos ishte në shtepi, po ia humbte durimin. Tek bëhej gati të rrotullonte çelësin e të ndizte makinën, ai pa qenin të dilte përsëri nga dera. Kaluan vetëm pak çaste dhe ai dëgjoi një zë të njohur vajzëror që i thërriti qenit.
Atij filloi t’i rrahë zemra me forcë.
Te dera e vilës shqoi një vajzë të re, rreth të njezetave. Ai mundi t’i shohë vetëm pak profilin sepse ia vështirësonte shikimin një trendafil i madh në anë të verandës ku edhe ajo rrinte ulur. Ajo përkëdhelte qenin, pastaj hidhte një top të kuq mes barit. Qeni vraponte pas topit, e merrte me gojë dhe ia sillte vajzës. Në shkëmbim të kësaj, vajza nxirrte diçka nga qesja dhe ia jepte qenit ta hante. Qeni i rrotullonte putrat përreth qafës dhe vazhdonte gëzueshëm lojën.
Ajo që pa në minutat në vijim, e bëri të rrotullojë çelësin i tronditur e t’i japë gaz makinës.
U largua.
Largimi i tij ishte një lloj deja vu – je e të gjitha braktisjeve që ai u kishte bërë femrave të tij… kukullave të tij, që nuk ngjanin aspak me Lean dhe që… ai ishte aq i lumtur për atë fakt…
– Ç’është kështu me ju meshkujt ?- i kishte thënë një ditë, dhimbshëm, një mikja e tij e ngushtë, me të cilën kohë më parë kishte patur një gjysëm – histori. (ai ishte i sigurt që ajo vazhdonte ta donte fshehur, por nuk e jepte veten). – Duket se sapo zoti iu sjell në jetë, iu mëson së bashku me alfabetin, të përvetësoni saktë se si të braktisni një femër. Dhe sa mirë që e përvetësoni të gjithë, aktrimin e kësaj skene. Të gjithë aktroni shkëlqyer… gati në mënyre oragnike…
Mikja e tij kishte te drejte
Ai e kishte braktisur Lean, me të njëjtën skenë, me të njëjtën dejavu braktisjesh…
E kishte braktisur… ende pa e patur..
Lea kishte flokë të derdhur ngjyrë gruri, të ondëzuara natyrshëm. Ngjyrën e syve nuk ia kishte dalluar dot edhe pse makina e tij me xhama të errët kishte qëndruar shume afër oborrit të shtëpisë.
Ajo ishte e bukur.
Lea ishte e bukur dhe …natyrisht që duhej të kishte edhe ije të bukura… vetëm se… ai nuk mundi t’i shikonte… sepse ajo qëndronte e ulur…
E ulur… në një karrocë invalidësh…
Lea ishte e paralizuar…
© Arlinda G.
Në jetën tjetër…
24 December, 2008
[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/PrMQhs1hoTA" width="425" height="350" wmode="transparent" /]
Esperanto… ( copëz nga një ditë e papunë )
18 December, 2008
Kur je papunë, mëngjesi kokëfortë, si për të matur durimin tënd, vonohet shumë të zbardhë. Ti përpëlitesh në dyshek duke rikujtuar itenerarin e veprimeve rutinë që të presin sapo dita të zbardhë. Në të vërtetë nuk është se të pret ndonjë gjë kushedi se çfarë, por sidoqoftë planifikimi i ditës mbetet i rëndësishëm. Gjëja e parë, thelbësore, e këtij itenerari rutinë, është buzëqeshja mikluese e ekspresit të vogël, mikut besnik, që të shndrin rrezëtitës përmbi pllakat e sobës. Ai duket sikur të pëshpërit – Nën urdhrat e tua, baby...
Ti ia kthen buzëqeshjen duke konstatuar befas se për t’ia njohur vërtetësisht vlerat këtij thesari të vogël, këtij ekspresi shtëpiak, duhet të fitosh detyrimisht statusin e së papunës. Më pas rrotullon çelësin e pllakës më të vogël të sobës, mbush enëzën e vogël plot me pluhur kafeje, sepse ka disa ditë që e do kafen të fortë, dhe e vendos mbi pllakë, ndërkohë që jashtë nëpër shkallë dëgjohen të zhurmshme, rrëmbimthi, hapat e banorëve të pallatit tënd, të cilët nxitojnë për në… punë… Ti nuk e di ku punojnë ata. Asnjëherë nuk i ke pyetur për profesionet e tyre, sepse ke qenë tepër e zënë me punën tënde.
Në një ditë si kjo e sotmja, kepucët e grave bëjnë një zhurmë kërcëllitese, teksa përplasen brutalisht mbi shkallë, ndërsa ato të burrave dëgjohen më të përmbajtura Këpucëve të grave duket se është hequr goma e takës, hekuri i tyre, tani më duket sikur përplaset fort edhe mbi tëmthat e mi. Si te mos mjaftojnë, variacioneve të zhurmave i shtohen edhe të lehurat zhurmëmadhe të qenit të fqinjës, i cili del në shkallë autoritar, për aq sa mund të jetë autoritare një kone e vogël, kockë e lëkurë, dhe e shpifur, si ta ketë prejardhjen prej maces.
Ekspresi sapo ka nisur të gurmazojë ngadalë, ndërsa ti ndez televizorin. Dy djem të rinj, që shfaqen të sigurt në ekran, në një nga emisionet më të ndjekura sipas sondazheve, të thonë një mirmëngjes, në dukje të sofistikuar, me një ton deklamativ, tipik prej folësish radiosh, fjalitë e tyre shumë shpesh janë, përkatësisht; një herë pa kryefjalë, e një herë tjetër pa kallzues, por sidoqoftë djemtë janë të veshur mirë. Shtrihem sërish në krevat, dhe mbulohem me kuvertë, e marr atje edhe filxhanin e ekspresit, ndërsa degjoj një tjetër folëse, teksa lexon tani e buzëqeshur titujt e gazetave kryesore. Ajo vazhdon të buzëqeshë, edhe ndërsa është duke lexuar një titull makabër, të llojit; burri vret gruan me sopatë, njëlloj si të jetë duke lexuar thënien bombastike në vijim, të një anëtari të kafazit të artë, e cila ka të bëjë me veshët e mëdhenj të një pjesëmarrëseje brenda në kafaz, thënie kjo e printuar në krye të gazetës me gërma të mëdhaja, thua se prej madhësisë së veshëve të pjesëmarrëses në fjalë, të varet fati i kombit…!
Edhe celulari im duket se ka nevojë për pak kafeinë, kështu i kam transferuar të gjitha telefonatat, të cilat në të shumtën e herëve janë alarmante… të llojit; – Akoma nuk ke gjetur punë…? Po si ka mundësi ? Etj., etj….
Mbasi kam mbaruar të dy filxhanët e ekspresit, dëndja e zakonshme, e domosdoshme me kafeinë, e marr celularin ndër duar dhe telefonoj një numër.
– Alo mirdita… !
– Mirdita – më përgjigjet zëri nga ana tjetër.
– Jam e interesuar për lajmërimin tuaj në gazetë, për vendin e… është ende i lirë vendi ?
– Po, po, vendi është ende i lirë…, – përgjigjet zëri me të shpejtë, – ju mund të vini këtu rreth orës dymbëdhjetë, – shton ai.
– Por, a nuk do të ishte më mirë që më parë, t’iu dergoja curriculumin tim nëpërmjet e-mailit… që të krijonit një ide më parë ?
– Ah jo, më vjen keq, duhet të paraqiteni vetë…
– Hhh… mire atherë, do jem atje, rreth orës dymbëdhjetë… ditën e mirë…
-Ditën e mirë ! Dëgjohet një pip – pip. Personi nga ana tjetër e telefonit e ka mbyllur ndërkohë.
Vërtitem nëpër shtëpi për të gjetur veshjen e përshtatshme për intervistën.
Pas shumë dilemash, jam veshur dhe kam dalë. Adresa në të cilën duhet të shkoj ndodhet shumë larg qendrës së Tiranës, kështu më duhet të thërras një taksi. Taksisti është një mesoburrë, i edukuar, i mirësjellshëm, duket qartë që duhet të ketë qenë zyrtar në vitet e socializmit.
Taksia më ka ndalur përpara një ndërtese katërkatëshe. Ndërkohë i sqaroj taksistit se nuk do vonohem shumë. – Nuk ka gjë, pres unë, – më thotë ai. Disa njerëz te hyrja e ndërtesës, më thonë të pres në hollin e katit të dytë. Nuk jam e vetmja së cilës i kanë thënë të pres. Përreth meje janë edhe nja dy burra, në moshë mesatare, të cilët bëjnë ecjake të paduruara në korridor.
Ndërsa jam duke luajtur me rripin e çadrës, e ndërsa hedh në një kosh të vogël aty pranë, orbitën që kam qenë duke përtypur në gojë, hapet një derë dhe në të shfaqet intervistuesi, i cili tani sipas bisedës në telefon, duhet të më thërrasë mua. Ora shënon dymbëdhjetë fiks, por ai thërret si pa gjë të keq, një tjetër, pastaj i hedh sytë qetësisht nga unë e më bën me shenjë të pres edhe pak.
Dera mbyllet sërish. Une leshoj një “uff” të lodhur. Zgjas kokën në dritare dhe që andej shoh taksistin që ka hapur gazetën dhe është duke e lexuar atë, qetësisht.
Kalojnë edhe njëzetë minuta të tjera. Më në fund dera hapet sërish, personi i intervistuar del prej andej, ndërsa unë i afrohem derës më të shpejtë dhe si t’i bëj postbllok i them intervistuesit atje brenda, pa m’u dridhur qerpiku; – Më duket se është rradha ime…
– Po, po, – më thotë ai i buzëqeshur, – hyni… hyni….
Ai e mbyll derën dhe më bën me shenjë të ulem.
Fillon të më flasë përgjithësisht për pozicionin e punës, disa detaje të përgjithshme, pastaj më thotë; – Mund ta di arsyen përse jeni larguar prej punës së fundit…?
– Natyrisht, – ia kthej unë duke tendosur një shprehje të qetë në fytyrë. Në të vërtetë nuk jam aspak e qetë.
Ai kqyr me vëmendje shprehjen time, të nderur qetë dhe pastaj shton papritur;
– Lëreni mos ma thoni, nuk kam edhe aq shumë kohë…
Unë mbys në kraharor një psherëtimë lehtësimi e cila nuk shpëton pa u vënë re prej intervistuesit…
– Zonjë/ushe… do t’iu flas hapur… me sa shoh nga curriculumi juaj, punët që keni bërë kanë qenë të një natyre… si të them.. Ai bashkon gishtin tregues me gishtin e vogël dhe i lëmon lehtë, – pune sqimëtare do të thoja unë … ndërsa puna që ju pret këtu nuk është aspak e tillë… juve jeni e gatshme për këtë gjë ?
Sërish më shpëton një fymenxjerrje e thellë, e cila atij, natyrisht që nuk i shpëton edhe kësaj here…
– Shikoni zotëri… se ajo që dalloni ju, është vetëm fasada… punët elitare, këtu në Shqiperi, vetëm në dukje janë të tilla… , – i them vendosmërisht unë. Më duhet ta fitoj me çdo kusht këtë vend pune, kështu që nuk kursehem në arsenalin tim të shpalosjes së argumenteve…
Ai buzeqesh lehtë.
– Por nuk është vetem kjo, edhe mënyra juaj e të prezantuarit, është … nuk di si ta shpjegoj, e dini zonjushë, kjo është një punë e thjeshtë, përfundimisht kjo pune nuk bën për ju… nuk e flasin shumë njerëz këtu, këtë gjuhën tuaj…
– Por zotëri… unë vetëm sa dukem kështu… e ndërlikuar… në të vërtetë, jam një njeri pa pretendime. Unë jam një njeri fare i thjeshtë zotëri, përshtatem në çdo situatë…
Këtu kafshoj gjuhën. Dreqi ta marrë më duhet t’i thjeshtoj fjalitë, t’i bej sa më të përshtatshme për këtë vend pune… Fjalet filloj t’i them pa u menduar fare… të dalë ç’të dalë…
– Por kush më garanton mua, zonjë/ushë që ju nuk do ta braktisni këtë punë, menjëherë sapo të gjeni një tjetër ?
– Ju garantoj që nuk do ta braktis, – i them me vendosmëri, me një ton solemn si të jem duke i bërë nje deklaratë dashurie.
– Dreq – shaj sërish me vete, – si t’ia mbush mendjen këtij njeriu ? Mbase do të qe më e lehtë sikur të mos e hidhja orbitën në kosh, po ta vërtisja nëpër gojë e pastaj ta fryja e ta bëja tullumbace që pastaj t’ia plasja përpara fytyrës së tij dyshuese, ndoshta ashtu ai do bindej që mund ta kryeja këtë punë.
Më tej mërmëris disa fjali të kota, të cilat nuk më tingellojnë bindëse as mua. Akoma më tej, ngrihem….
Taksisti ndërkohë i ka lexuar të gjitha faqet e gazetës, nga orari për të cilin kemi rënë dakort për çmimin e taksisë, është shtuar edhe një orë tjetër.
– Si dole ? – më pyet ai gjithë interes.
– Keq – ia kthej unë e mërzitur. Ai më shikon me keqardhje.
Nxjerr gazetën nga çanta dhe shënoj me rreth një tjetër lajmërim. Në intervistën e ardhshme vendos ta thjeshtoj sa më shumë curriculumin. Por tani, ajo që më shqetëson më shumë, është gjuha që flas… dhe… për më tepër… unë nuk e njoh esperanton…
©Arlinda G.
Mbi oxhak
15 December, 2008
Olimpi i letrave shqipe
11 December, 2008
Shënim për lexuesin; Këtë shkrim mund ta lexoni, mund ta miratoni, mund ta kundërshtoni në heshtje, me zë, ose me tastierë, mund t’ia tregoni shokut… dhe gjithashtu… natyrisht ; mund ta VIDHNI…!!! …ndihuni të lirë për këtë të fundit…
Ata janë ngjitur prej kohësh në Olimp. Qëndrojnë në majë. Tashmë, shumicës prej tyre, nuk u kujtohet shumë nga rruga e gjatë (ose e shkurtër) dhe e mundimshme ( ose tmerrësisht e lehtë ) e ngjitjes deri atje.
Ndokush nuk mundet, për shkak të kujtesës së dobët, ose ndokush tjetër, thjesht refuzon të kujtojë.
Gjatë përpjekjeve, kujtimet mund të mos qellojnë të jenë gjithmonë të këndshme. Kështu që haresa, e qëllimte ose jo, shpesh bëhet zgjidhja më e përshtatshme për mbarëvajtjen e mirëqenies së tyre profesionale.
Dikujt prej tyre i është dashur shumë mund e djersë, për t’u ngjitur deri atje, dhe natyrisht fat, shumë fat… Dikush tjetër është ngjitur lehtësisht, pas një poemthe që ai i ka kushtuar dikur partisë, dikush ka patur një mik të çmuar në një shtëpi botuese të pushtetit të atëhershëm, ndërsa dikujt tjetër i është dashur të bëjë kompromise të caktuara… të rënda ose të lehta… të cilat vetëm para priftit mund të rrëfehen…
Megjithatë, ata ende vazhdojnë të qëndrojnë në majë të tij.
I shohim nëpër veprimtaritë kulturore të vakëta e të rralla, të cilat shkundin prej supeve, mbrëmjet e lodhura të kryqytetit tonë me fasada të ç’ngjyrosura, apo të ngjyrosura me ngjyra që bëjnë grusht me njëra – tjetrën, njëlloj si ata.
Kamerat i fokusojnë tek takohen, shtrëngojnë duart, apo puthen “kontemporanisht”, me nga një puthje moderne lëshuar në ajër si me parashutë… Nuk ka rëndësi se më pas, kur i largohen njëri – tjetrit nga rrezja e shikimit, muskujt e fytyrës u ç’tendosen fort prej shprehjes së çlirët, plot mirësi të shtirur, që kanë marrë mundimshëm në fytyrë pak minuta më parë.
I shohim tek japin opinione të ndryshme, tek komplimentohen apo ironizohen reciprokisht.
Shumë prej tyre kanë dalë nga letërsia e realizmit socialist, madje eshte ky i fundit që u ka bërë jehonë dhe publicitet gjatë ngjitjes përkatëse. Edhe pse përpiqen ta sh’bëjnë, ta perçmojnë këtë rrymë, rrënjët janë të thella, deri në nënvetëdije. Mbrujtja është e papërseritshme. Ajo nxjerr krye athërë kur ata nuk e presin. Dhe një shenjë e dukshme e kësaj mbrujtje, eshte refuzimi kategorik i tyre, bllokada apo embargua ( kjo e fundit tingellon me trendy ) ndaj prurjeve të autorëve të rinj në letrat shqipe.
Si për ironi të fatit, risitë në autorë premtues që i përkasin periudhës pas letërsisë së realizmit socialist, në letrat shqipe jane të kursyera, për të mos thëne asgjë… eter… shkretëtirë… njëlloj si faqja bosh e historisë në muze, pas vitit 1944. Edhe pse, gjithmonë si për ironi të fatit, ka botime te gjithfarëllojshme.
Thua se pas viteve nëntëdhjetë askush nuk mundi më të bejë letërsi të mirë…
Nja dy emra të njohur, që vazhdojnë të promovohen bujshëm nga botuesit, të cilët në qendër të veprave të tyre kanë heronj depresivë, apo heronj të persekutuar nga diktatura dhe kaq… vetëm këta… megjithë respektin për vuajtjet e këtyre të fundit.
Shqipëria ngjan me skenën e një teatri absurd. Në çdo hap të del para syve një gjetje e pazakontë. Skena është e gatshme. Ka material të çfarëdollojshëm për këdo. Absurdi të çirret përpara syve. Ndërsa, po të lexosh me vëmendje veprat e këtyre olimpasve, gjëja e pare që do të të bjerë në sy është shterpësia e temave, imitime të shëmtuara autorësh të njohur, (modelet e Kadaresë janë ndër më të imituarit ), aspak individualitet krijues dhe një tendencë qesharake për të bërë me çdo kusht, panevojshmërisht, letërsi elitare.
I shohim nëpër panaire librash tek vetë-vlerësohen e ndajnë çmime, gjithmonë brenda llojit të tyre. Ndalohen kategorikisht vlerësimet jashtë llojit. Analizojnë veprat e njëri – tjetrit, promovojnë libra. Gazetarët rendin pas tyre në kërkim të intervistave. Olimpasit tashmë kanë konsoliduar gjithçka që ka të bëj me emrin dhe… emri, automatikisht përkthehet lajm… lajmi, honorar për shkruesit e artikujve, e kështu me rradhë…
Më tej vijnë botuesit ose me saktë; shtypshkronjësit… sepse në Shqipëri shtëpite botuese funksionojnë thjesht si shtypshkronja të rëndomta. Nëse botuesit e huaj praktikojnë kontratat e rregullta me autorët e veprave, në Shqipëri as që ekzistojnë praktika të tilla midis palëve, ato mund të ekzistojnë formalisht sepse për t’u praktikuar nuk praktikohen kurrë. Shpesh herë autori i librit duhet të merret vetë me shpëndarjen. Shpesh herë botuesit nuk i lexojnë fare veprat që pranojnë të botojnë, ndërsa edhe në rastin e kundërt, kur nuk i pranojnë t’i botojnë, vendimet i marrin në mënyrë paradoksale; pa e lexuar fare veprën e paraqitur. Nëse bie dakort për të botuar një libër, për botuesit ka shumë rëndësi pagesa që do kryesh dhe me kaq ata i lajnë duart. Në më të shumtën e herëve bëjnë një punë shkel e shko dhe me kaq mbaroi detyra e tyre.
Përfytyroni një autor, një krijues, i cili nuk merr erë nga xhambazëritë, me “një thes librash ngarkuar në krahë”, duke iu lutur e stërlutur xhambazëve që ata t’i bëjnë qoftë edhe një vend fare të vogël librit të tij, në kioskën e tyre, në pjesën më të dukshme të sportelit të kësaj të fundit, qëndron arrogante, ndonjë revistë e mbushur me thashetheme te pavlera e shpesh të pavërteta, me foton e Çiljetës me bikini vendosur dukshëm.. Në se ka diçka e cila, nuk duhet, kategorikisht, të përdhoset e të poshtërohet në këtë mënyrë kaq të pagdhendur, ky është libri, sepse libri është emancipimi, gdhendja dhe lëmimi i shoqërisë. Por kjo shpërfillje ndaj librit tashmë ndeshet kudo.
Sa krijues të talentuar, jashtë këtij qerthulli, sa krijues të pa-emër, të çlirët, plot nerv, e te pakompleksuar nga letërsia e realizmit socialist, ekzistojnë në blogosferën shqiptare ? Një numër i konsiderueshëm dhe tejet dinjitoz do thosha…. Natyrisht që kjo gjë nuk përbën lajm për gazetarët. Ata janë vetëm ca emra apo pseudonime, që nuk thonë asgjë. Askush nuk përbën lajm për ta, për sa kohë nuk i kanë lejuar qoftë edhe të guxojnë të mendojnë se mund t’ia dalin për t’u ngjitur deri në Olimp, edhe pse kur vjen puna tek gjuetia e shtrigave, janë këta të fundit ( gazetarët ) që ushqehen me gjetje e artikuj te ndryshëm prej sofrës sqimëtare e plotësisht dinjitoze të blogosferës.
Një krijues mund të jetë i talentuar ose jo, kurse ne Shqipëri ka klasifikime nga më të çuditshmet rreth argumentit në fjalë…
Dukuri e zakonshme, shqiptare ? Pse jo..?. Mendësia primitive; më i moçmi në krye të qoshkut.
Kjo mendësi primitive udhëheq kudo, në letërsi apo edhe në politikë. Të vjetrit qeverisin, ata zor se u lëshojnë udhë me të rinjve, sado të zotë energjikë apo të talentuar qofshin këta. Ata rrinë fytyrëngrysur në majë të Olimpit, dhe ç’është më e rëndësishmja nuk e njohin vetëkritikën. Për të mos folur pastaj për stilin e tyre letrar apo politik, edhe ai është tmerrësisht i vjetër, aspak tërheqës, lëmimi është disa grade nën 0.
Në një kohë kur Miss Globi organizohet në Shqipëri për të disatën herë, ( dhe kjo jo se organizatorët lënë kokën për Shqipërinë, por thjesht për mungesë fondesh e sponsorësh ), edhe pse shumica e qeveritarëve, në mënyrë krejt anadollake e quan këtë një arritje të madhe, askujt nuk i shkon mendja të ndërmarrë një nismë për letërsinë.
1.Një konkurs letrar gjithëpërfshirës
2.Botimin e një reviste dinjitoze, tërësisht letrare, apo pse jo…
3. botimin e një antologjie veprash, të autorëve të rinj. Kjo e fundit do të qe me të vërtetë një risi e bukur.
Nisma të tilla do të pasuronin dukshëm edhe jetën e vakët kulturore të kryqytetit…
Dhe për ta mbyllur…
Më ka mbetur ndër mend një fragment nga nje libër i Leo Buscaglia-s. Bëhej fjalë për një poezi të jashtzakonshme, të cilën ai e kishte rrëmuar në një librari të pazakontë në San Francisco. Kati i dytë i kësaj librarie i kushtohej tërësisht krijuesve anonimë. Domethëne krijuesve të cilët për një arsye apo për një tjetër, gjatë jetës së tyre modeste, nuk kishin mundur të bënin emër. Çdokush që krijonte, mund të krijonte hapesirën e vet në atë biblotekë, dhe ishin lexuesit ata, të cilët, mbasi e shfletonin veprën, vendosnin përbri çmimin se sa duhej të kushtonte. Ide interesante.
Poezia vijon më poshtë, një ndër më të bukurat që kam lexuar, dhe vajza që e ka shkruar nuk ka vënë as emrin në fund. E pra nje poezi si kjo, ka dalë prej penës së një anonimeje që nuk ështe ngjitur kurrë ne Olimp…
Kujtoj ditën që të mora hua makinën dhe ta dëmtova, të kujtohet ?
Kujtova se do më mbysje, por ti, nuk e bëre…
Kujtoj atë ditë kur ngulmova të shkonim në plazh…
Ndërsa ti, the se do binte shi… dhe ra
Thashe se do më bërtisje; – Të pata thënë… por ti nuk e bëre…
Kujtoj atë ditë kur u përdridhesha të gjithëve, për të të bërë xheloz…
Dhe ti u bëre xheloz… të kujtohet ?
Thash se do më lije, por ti nuk e bëre…
A të kujtohet atherë kur përmbysa e zemëruar tortën në tapetin e makinës tënde ?
Thash se do më rrihje… por as këtë nuk e bëre…
Kujtoj atë natë që harova të të them se në pritje duhej shkuar shik… ti erdhe me xhinse, të kujtohet ?
Thash se do më ndëshkoje… por ti nuk e bëre…
Po janë kaq shumë gjërat që ti nuk bëre…
Se ishe i kaq i duruar me mua, se më doje…
Ishin shumë gjërat për të cilat desha të të kërkoja të falur…
Kur ti të ktheheshe nga Vietnami…
Por ti… nuk u ktheve…
© Arlinda G.
