1835

**1835. po kalendarima**
Gregorijanski	1835. (MDCCCXXXV)
Ab urbe condita	2588.
Islamski	1250–1251.
Iranski	1213–1214.
Hebrejski	5595–5596.
Bizantski	7343–7344.
Koptski	1551–1552.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1890–1891.
• Shaka Samvat	1757–1758.
• Kali Yuga	4936–4937.
	Kineski
• Kontinualno	4471–4472.
• 60 godina	Yin Drvo Koza; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11835.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1800-e 1810-e 1820-e – 1830-e – 1840-e 1850-e 1860-e
Godine:	1832 1833 1834 – 1835 – 1836 1837 1838

Ovo je članak o godini 1835.


Sretenjski ustav		"Danica" sa "Horvatskom domovinom"

Godina 1835. (MDCCCXXXV) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u utorak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji[uredi - уреди | uredi kôd]

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi kôd]

2. 1. - Neofit Rilski otvorio u Gabrovu prvu bugarsku svetovnu školu. Ove godine u Kragujevcu odštampana njegova prva gramatika na novobugarskom jeziku.
6. 1. - Hrvatski narodni preporod: prvi broj Gajevih "Novina Horvatskih", četiri dana kasnije s književnim prilogom "Danica" (u početku na kajkavskom narječju).
januar - Knez Miletina buna za ograničenje samovlasti kneza Miloša - pobunjenici se povukli nakon obećane Sretenjske skupštine bez štete i žrtava.
januar - Novi dalmatinski episkop Pantelejmon Živković obilazi područje Drniša i Vrlike - namesnik Lilienberg, koji pomaže unijaćenje, je nezadovoljan njime^[1].
26. 1. - Portugalska kraljica Marija II se udaje za Augusta de Beauharnaisa ali on umire samo dva meseca kasnije.
30. 1. - Andrew Jackson je meta prvog pokušaja ubistva američkog predsednika - napadač imao dva pištolja ali oba zatajila.

1. 2. - Ukinuto ropstvo na Mauricijusu.
15. 2. (3. 2. po j.k.) - Na Skupštini u Kragujevcu pročitan Sretenjski ustav, prvi ustav Srbije i ukaz o osnivanju Državnog saveta. Ustav suspendovan već posle dve nedelje^[2] pod pritiskom sila^[3]. Na Sretenjskoj skupštini je objavljeno i ukidanje spahijskih prava i ozakonjenje seljačke slobodne baštine^[4]. Prelazi se na novčani paušalni porez od šest talira (60 groša) godišnje^[5].
15. 2. - Knjaževsko-srpski teatar u Kragujevcu, prvo stalno pozorište u Srbiji, osnivač Joakim Vujić.
19 i 26. 2. - Unijati u Dalmaciji: križevački unijatski biskup Gabrijel Smičiklas osvetio crkve u Kričkama odn. Baljcima^[6].
20. 2. - Concepción (Čile) razoren zemljotresom. Charles Darwin, prirodnjak na drugom putovanju HMS Beagle svedočio potresu i posledicama u Valdiviji, kasnije u Concepciónu.

Ferdinand I.

2. 3. - Ferdinand I. i V., novi car austrijski i kralj ugarsko-hrvatski, češki i lombardsko-venetski (do 1848).
14. 3. - U "Danici" objavljena Mihanovićeva "Horvatska domovina" s riječima buduće himne "Lijepa naša domovino".
22. 3. - Crnogorci Ceklinjani zauzeli Žabljak Crnojevića na nekoliko dana^[7] iz odmazde za verolomno ubijene pastire i opljačkane ovce^[8]; o ovome govori Njegoševa pesma "Pohara Žabljaka" iz "Ogledala srpskoga"^[9].

April/Travanj – Jun/Lipanj[uredi - уреди | uredi kôd]

april - Velčova zavera: Turci osujetili plan trgovca Velča Atanasova da digne ustanak u Velikom Trnovu.
april - Izbija "Rat za Toledo" između američke države Ohajo i teritorije Mičigen.
29. 4. - U mestu Schifferstadt u jugozapadnoj Nemačkoj pronađen zlatni šešir iz Bronzanog doba.

5. 5. - Otvorena prva železnička linija u Belgiji, između Bruxellesa i Mechelena (sledeće godine do luke Antwerpen).
8. 5. - Prvi od tri dela Andersenovih bajki za decu.
23. 5. - Iz meksičke države Zacatecas izdvojen Aguascalientes.

13. 6. (1. 6. po j.k.) - Petrovska skupština u Kragujevcu - knez Miloš obaveštava o svom predstojećem putu u Carigrad.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi kôd]

Pozitiv Talbotovog negativa iz 1835.

Ptica rugalica sa Galapagosa

1. 7. - Prvi broj Serbskog narodnog lista u Pešti.
1. 7. - Carl Bertelsmann osnovao izdavačku kuću i štampariju - začetak medijske korporacije Bertelsmann.
25. 7. - Časopis "Danica" uvodi štokavštinu kao književni jezik - "Danica horvatska, slavonska i dalmatinska".
25. 7. - Škot James Bowman Lindsay navodno prikazao sijalicu-žarulju.
28. 7. - Pokušaj ubistva kralja Francuza Luj-Filipa.

3. 8. - "Revolucija vatrometa" u Berlinu - proslava kraljevog rođendana se pretvara u nerede.
14. 8. - Jacob Perkins dobio patent za rashladnu aparaturu sa kompresijom pare.
avgust - Henry Fox Talbot eksponira prve poznate fotografske negative.
17. 8. - Knez Miloš Obrenović stigao u Carigrad u prvu zvaničnu audijenciju kod sultana Mahmuda II.
25. 8. - Great Moon Hoax - njujorške novine objavljuju prvi deo izmišljene priče o civilizaciji na Mesecu.
30. 8. - Osnovan australski grad Melbourne (nazvan po britanskom premijeru).

9. 9. - U Francuskoj vraćena cenzura štampe, zabranjeno izjašnjavanje za republiku.
septembar - Umirena pobuna u Albaniji. (en:Albanian Revolts of 1833–39).
16. 9. - Charles Darwin stigao na Galapagos.
20. 9. - U brazilskoj državi Rio Grande do Sul počinje Farraposki rat ("Rat odrpanaca" tj. stočarskih gaučosa, traje do 1845).
26. 9. - Praizvedba Donizettijeve opere Lucia di Lammermoor u Napulju.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi kôd]

2. 10. - Teksaška revolucija počinje kada je meksička vojska pokušala oduzeti top stanovnicima Gonzaleza.
3. 10. - U Nürnbergu osnovana fabrika olovaka i bojica Staedtler.
17. 10. - Osnovani Teksaški rendžeri.
20. 10. - U Beču donesena odluka da se dalmatinski episkop Živković premesti u Budim^[1].
23. 10. - Federalni sistem u Meksiku zamenjen centralističkim, što narednih godina dovodi do pobuna u nekim državama.
28. 10. - Ujedinjena Plemena Novog Zelanda proglašavaju nezavisnost.

16. 11. - Halejeva kometa u perihelu.
27. 11. - James Pratt i John Smith su poslednje osobe obešene zbog sodomije u Velikoj Britaniji.
novembar-decembar - Napad novozelandskih Maora na Chathamove otoke, porobljavanje i kanibalizovanje Moriorija.

7. 12. - Otvorena prva železnica u Nemačkoj, Bavarska Ludwigova železnica između Nürnberga i Fürtha.
9. 12. - Teksaška vojska zauzela San Antonio.
16/17. 12. - Veliki požar u New Yorku.
23. 12. - Na Floridi izbija Drugi seminolski rat (do 1842). Pet dana kasnije Dadeov masakr: uništene dve američke čete (poginulo 107 od 110 vojnika).
29. 12. - Uklanjanje Indijanaca: Ugovor iz New Echote između SAD i manjine Cherokeeja po kojem se ovi odriču zemlje (→ Staza suza).

Kroz godinu[uredi - уреди | uredi kôd]

Evropska Turska

Novi upravitelj Bosne Mehmed Salih Vedžihi-paša sazvao posljednje ajansko vijeće u Sarajevu - ukinuti kapetani, ajani i dizdari, uvedeni muteselimi. Zbog ovoga će kapetani u Bosanskoj krajini dići pobunu.
Sarajlijina "Istorija Crne Gore" (tekst na rastko.rs).
"Grlica" je prvi časopis u Crnoj Gori.
Doktor Emerih Lindenmajer stigao u Srbiju. Baron Sigismund Herder dolazio na Milošev poziv da ispita rudno bogatstvo Srbije^[10].
Dvanaest sela oko turskog Niša se u dva navrata odmetalo zbog pljačke^[11].
Rumelijski valija i carski memur Ahmet-paša sprovodi reforme u niškom i leskovačkom pašaluku^[12].
1835-36 - Porta ponovo uspostavlja kontrolu u kosovskim pašalucima, padaju Mehmed-paša Rotul i Jašar-paša prištinski, progonitelj Srba^[13].
Deo muslimana se vraća u istočno Podrinje, u okolinu Soko Grada^[14].
1835-38 - Kuga se širi Osmanskim carstvom.
Sultan preuzeo direktnu kontrolu nad Tripolitanijom.
Osnovan Egipatski muzej u Kairu.
1835-36 - Jedini put u istoriji da Nacionalni dug SAD iznosi nula.
U Francuskoj osnovana novinska agencija Havas, danas Agence France-Presse.
Knjige:
- Prvi tom de Tocquevillove "Demokratije u Americi".
- Objavljen tekst kazališnog komada "Dantonova smrt".
- Prvo izdanje Gogoljevog "Taras Buljbe".
- Novo izdanje Indeksa zabranjenih knjiga: skinut Kopernikov De revolutionibus orbium coelestium.
- Prvo izdanje finskog epa Kalevala.

Rođenja[uredi - уреди | uredi kôd]

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1835.

17. 1. - Đura Horvatović, srpski general († 1895)
13. 2. - Mirza Ghulam Ahmad, osnivač pokreta Ahmedija († 1908)
24. 2. - Šimun Milinović, barski nadbiskup († 1910)
12. 3. - Simon Newcomb, astronom i matematičar († 1909)
14. 3. - Giovanni Schiaparelli, astronom († 1910)
9. 4. - Leopold II, kralj Belgijanaca († 1909)
2. 6. - Giuseppe Melchiorre Sarto, papa Pio X. († 1914)
10. 6. - Ferdinand IV, veliki vojvoda Toskane († 1908)
27. 7. - Giosuè Carducci, italijanski pjesnik, nobelovac († 1907)
2. 8. - Elisha Gray, pronalazač, biznismen († 1901)
9. 10. - Camille Saint-Saëns, francuski kompozitor († 1921)
27. 10. - Pero Budmani, jezikoslovac i leksikograf († 1914)
31. 10. - Adolf von Baeyer, njemački hemičar, nobelovac († 1917)
9. 11. - Davorin Jenko, kompozitor († 1914)
25. 11. - Andrew Carnegie, škotsko-američki industrijalac i filantrop († 1919)
26. 11. - Kleopatra Karađorđević, kćerka kneza Aleksandra († 1855)
29. 11. - Cixi, kineska udova carica († 1908)
30. 11. - Mark Twain (Samuel Langhorne Clemens), američki književnik († 1910)
Aleksandar Bugarski, arhitekta († 1891)
Leontije Radulović, mitropolit hercegovačko-zahumski († 1888)

Smrti[uredi - уреди | uredi kôd]

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1835.

15. 1. - Thérésa Tallien, princeza Chimay, plemkinja, figura Francuske revolucije (* 1773)
2. 3. - Franjo I., car Austrije, ugarsko-hrvatski kralj (* 1768)
8. 4. - Wilhelm von Humboldt, filozof, lingvista (* 1767)
6. 7. - John Marshall, vrhovni sudija SAD (* 1755)
28. 7. - Édouard Mortier, maršal Francuske (* 1768)
23. 9. - Vincenzo Bellini, kompozitor (* 1801)
22. 10. - Ustim Karmaljuk, ukrajinski hajduk (* 1787)

Reference[uredi - уреди | uredi kôd]

↑ ^1,0 ^1,1 Istorija s. n. V-2, 287
↑ Ograničena monarhija – na papiru, vreme.rs, 31. januar 2002.
↑ Ćorović, Vladimir Krize u Srbiji, rastko.rs
↑ Istorija s. n. V-1, 140
↑ Istorija s. n. V-1, 130
↑ Istorija s. n. V-2, 286
↑ Aleksić-Petrović, Jelena (11. jun 2007. god.). Žabljak Crnojevića – Gordost utvrđenog grada, plavazvijezda.com
↑ Karadžić, Vuk Stefanović (1837). Crna Gora i Crnogorci. rastko.rs
↑ Njegoš. Ogledalo srpsko I, rastko.rs
↑ Istorija s. n. V-1, 155
↑ Istorija s. n. V-1, 240
↑ Istorija s. n. V-1, 238
↑ Istorija s. n. V-1, 237
↑ Vasiljević, Milivoje. 9. Исељавање муслимана из Соколске нахије (1830-1834. године), rastko.rs

Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)

Literatura

Spoljne veze[uredi - уреди | uredi kôd]

[isnII287-1] 1,0 ^1,1 Istorija s. n. V-2, 287

[2] Ograničena monarhija – na papiru, vreme.rs, 31. januar 2002.

[3] Ćorović, Vladimir Krize u Srbiji, rastko.rs

[4] Istorija s. n. V-1, 140

[5] Istorija s. n. V-1, 130

[6] Istorija s. n. V-2, 286

[7] Aleksić-Petrović, Jelena (11. jun 2007. god.). Žabljak Crnojevića – Gordost utvrđenog grada, plavazvijezda.com

[VukCGiC-8] Karadžić, Vuk Stefanović (1837). Crna Gora i Crnogorci. rastko.rs

[9] Njegoš. Ogledalo srpsko I, rastko.rs

[10] Istorija s. n. V-1, 155

[11] Istorija s. n. V-1, 240

[isnI238-12] Istorija s. n. V-1, 238

[13] Istorija s. n. V-1, 237

[14] Vasiljević, Milivoje. 9. Исељавање муслимана из Соколске нахије (1830-1834. године), rastko.rs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]