Yil

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search

Yil — vaqt oʻlchov birligi: Yerning Quyosh atrofida bir marta toʻla aylanib chiqadigan vaqtga yaqin. Uning davomiyligiga olimlar qadimdan qiziqqanlar. Qad. Xitoy va Misrda Yil ancha aniq hisoblangan. Yunon olimi Gipparx mil. av. 2-asrda Yil "1/300 kuni kam 365 1/4 kun" ekanligini aniqlagan. Bu esa hozirgidan farq qiladi (qarang Kabisa yil). Hoz. vaqtda turli Yil tushunchalari qoʻllaniladi. Mac, Quyoshning koʻrinma harakatida uning yulduzlarga nisbatan ketma-ket 2 marta bir xil vaziyatni egallashi orasida oʻtgan davr yulduz Y.i (siderik Y.) deyiladi; uning davomiyligi 365,256360 oʻrtacha sutkaga teng . Quyoshning bahorgi teng kunlik nuqtasidan ketma-ket 2 marta oʻtishi orasidagi davr tropik Yil deyiladi, u 365,242196 oʻrtacha sutkaga teng . Bundan tashqari, anomalistik Yil — Quyoshning perigeliydan ketma-ket 2 marta oʻtish orasidagi davr (365,259641 oʻrtacha sutka), ajdar Yil — Quyoshning Oy orbitasi tugunlarining biridan (koʻtariluvchi yoki pasayuvchi) ketma-ket ikki marta oʻtishi orasidagi davr (346,620047 oʻrtacha sutka) va boshqa Yil hisoblari mavjud. Shuningdek, Yilning fasl, oylarga boʻlinishi va davomiyligiga qarab hijriy- qamariy, hijriy-shamsiy Y. hisoblari va h.k. mavjud (qarang Kalendar). [1]

Yil oylari[tahrir]

Yanvar[tahrir]

Yanvar oyi 31 kundan iborat bo'lib, qish faslining ikkinchi oyi hisoblanadi. Bu oy ayni qish chillasiga to'g'ri keladi.

Fevral[tahrir]

Fevral oyi qish faslining uchinchi oyi hisoblanadi. Kabisa yilida 29 kun, oddiy yillarda 28 kundan iborat.

Mart[tahrir]

Mart oyi kalendar yilining uchinchi, baxor faslining birinchi oyidir.

Aprel[tahrir]

May[tahrir]

Iyun[tahrir]

Iyul[tahrir]

Avgust[tahrir]

Sentabr[tahrir]

Oktabr[tahrir]

Noyabr[tahrir]

Dekabr[tahrir]

Shuningdek[tahrir]

Manbalar[tahrir]

  1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil