Forsíða

Vælkomin á Wikipedia,

hina frælsu alfrøðina, sum ein og hvør kann rætta.

13.617 greinir á føroyskum

Mentan
Samfelag
Landalæra

Tøkni
Vísindi
Søga

Yvirlit · Rætting · Spurningar · Hjálp

Bólkar · Set ein spurning · Skriva mánaðargrein

Dagsins mynd

Sankta Nikolaus-kleystrið í Mukatjeve, Zakarpattja oblast, Ukraina.

Rætta •. Savn

Mánaðargreinin

Andrew Johnson (f. 29. desember 1808 í Raleigh, Norðurcarolina – d. 31. juli 1875 í Elizabethton, Tennessee) var 17. forseti í USA frá 1865 til 1869.

Hann stillaði upp sum varaforseti saman við Abraham Lincoln til forsetavalið í 1864. Lincoln, ið verður mettur sum stovnarin av Republikanska Flokkinum, valdi til forsetavalið í 1864 at biðja ein demokrat stilla upp saman við sær. Lincoln og Andrew Johnson vunnu forsetavalið, og byrjaði næsta forsetavalskeið hjá Abraham Lincoln tann 4. mars 1865. Men Lincoln fekk einans 42 dagar í forsetasessinum í øðrum valskeiði, tí hann bleiv myrdur longu tann 15. apríl hetta árið. Og hetta merkti samstundis, at demokraturin Andrew Johnson bleiv forseti restina av valskeiðinum.

Andrew Johnson bleiv við ríkisrættarmáli ákærdur fyri at bróta serligu lógina um uppsøgn av embætismonnum. Lógin skuldi tryggja, at Johnson ikki koyrdi sínar ráðharrar úr starvi, uttan at Senatið hevði góðkent uppsagnirnar fyrst. Lógin bleiv sett í gildi í 1867, og var hon beinleiðis gjørd fyri at verja tásitandi krígsmálaráðharran í USA, Edwin Stanton. Krígsmálaráðharrin var republikanari og var upprunaliga tilnevndur av Lincoln, sum eisini var republikanari. Men nú demokraturin Andrew Johnson hevði tikið yvir forsetaembætið eftir deyða Lincolns, metti Kongressin - sum hevði stóran republikanskan meiriluta - at serliga verja ráðharrarnar í stjórnini, sum Andrew Johnson hevði arvað frá Lincoln.

Les meir um Andrew Johnson – Savn

Aktuellar hendingar

EM 2020: Italia vinnur eftir brotssparkskapping á Onglandi.
Chelsea F.C. gerst UEFA Champions League-vinnari 2021 við 1-0 sigrinum á Manchester City í Porto. Hetta er aðru ferð, at Chelsea vinnur CL.
Danmark vinnur á Svøríki í HM kappingini í hondbólti hjá monnum. Úrslitið er 26-24 til Danmark, sum sostatt hevur vunnið heimsmeistaraheitið fyri aðru ferð á rað.
Sitandi forsetin í Íslandi, Guðni Th. Jóhannesson (myndin), er afturvaldur á forsetavalinum.
Hanus G. Johansen, tónasmiður og sangari, fær Mentanarvirðisløn Landsins 2019 fyri sang- og tónleikaavrik síni.

Rætta • Aðrar aktuellar hendingar

Í dag

Hin 15. august:

1843 - Stuttleikastaðurin Tivoli (myndin) letur upp í Keypmannahavn.
1924 - italiumaðurin Antonio Locatelli setur seg á Havnarvág við flúgvara sínum í eini roynd at flúgva um Atlantshavið.
1945 - Japanarar leggja vápnini. Seinni heimsbardagi er endiliga av.

Rætta • Allir dagar í mánaðinum

Visti tú...

Frá nýggjastu ella nýliga víðkaðu greinunum á Wikipedia…

...at Ítróttarfelagið Hvirlan varð stovnað í mars 2008 í Tórshavn. Felagið, sum íðka frælsar ítróttir, hevur regluliga venjing á Tórsbreyt.
...at Ingilín D. Strøm var tann kvinnan, sum fekk flestar persónligar atkvøður á løgtingsvalinum 2019 og at hon var einasta kvinna, sum varð vald inn á ting fyri Javnaðarflokkin?
...at gongustjørnan Venus (myndin) er tann sum er tattast jørðini, og at gomlu føroyingarnir róptu Venus Stakkalastjørnuna?
...at Tvøroyrar Bóltfelag er elsta bóltfelag í Føroyum. Felagið varð sett á stovn 13. mai 1892.
...at Rebekka Fuglø var fyrsta føroyska kvinna, sum hevur runnið 400 metrar undir ein minutt.
...at Suni úr Hørg úr Sumba yvirlivdi arbeiðsvanlukku, har hann datt 9,70 metrar niður á betong, og nú arbeiðir sum timburmaður, hóast hann er umleið 95% blindur?
...at Hargabrøðurnir úr Sumba róku írskar sjórænarar til rýmingar úr Hvalba og fingu í 1612 boðið Stóru Dímun afturfyri avriksverk teirra, og at teir søgdu nei takk?
...at elsti føroyingurin nakrantíð, Theodor Thomassen úr Sørvági (1908-2016), át nógva grind, ið granskarar annars siga vera so dálkaða, at hon er heilsuskaðilig?
...at føroyski trúboðarin Daniel Jacob Danielsen var við til at støðga ræðuleikum, ið vórðu framdar av belgiarum í Fólkaræðiliga Lýðveldinum Kongo fyrst í 20. øld?
...at mannakroppurin er samansettur av uml. 60 billiónum (60.000 milliardum) kyknum?

Rætta • Fleiri visti tú at...

Seinastu andlátini

15. august - Gerd Müller, týskur fótbóltsleikari (f. 1945) (myndin).
7. juli - Pól á Kletti, føroyskur blaðmaður, ritstjóri og rithøvundur (f. 1959).
27. mai - Poul Schlüter, danskur forsætisráðharri (f. 1929) .
15. apríl - Gunnar Hoydal, føroyskur rithøvundur og arkitektur (f. 1941).
2. mars - Chris Barber, enskur jazztónleikari (f. 1930).

Rætta • Onnur andlát seinastu tíðina

Evnisyvirlit

Føroyar
	Føroyar · Bygdir í Føroyum · Festivalar · Fyritøkur · Søga · Føroyingar · Kommunur í Føroyum · Føroyskt mál · Oyggjar · Politikkur · Ríkisumboð · Tónleikur · Vøtn · Ítróttur · Bókmentir

Samfelagsvísindi og Mentan
	Bókmentir · Feløg · Filmur · Fløgg · Fólk · Heimspartar · Heimspeki · Landafrøði · List · Listafólk · Matur og drekka · Mál · Mátieindir · Mentan · Merkisdagar · Norrøn gudalæra · Politikkur · Samfelag · Sjónleikur · Spøl · Søga · Tjóðskapur · Tónleikur · Undirhald · Virðislønir · Vísindi

Ítróttur
	Borðspøl · Fótbóltur · Hondbóltur · Ítróttur · Kappróður · Oyggjaleikir · Rógving · Spøl · Svimjing · Frælsur ítróttur · Súkkling · Ítróttartiltøk

Ríkisstjórn
	Løgting · Heimspolitikkur · Mannarættindi · Fíggjarpolitikkur · Kommunisma · Lýðveldi · Løgloysi · Sameindu Tjóðir · Talufrælsi · Politikkur · Ríkisstjórn

Átrúnaður
	Átrúnaður · Ásatrúgv · Bahá'í Trúgvin · Buddhisma · Gudalæra · Hinduisma · Islam · Jehova Vitni · Jødadómur · Kristindómur · Norrøn gudalæra · Rómversk-katólska kirkjan · Sikhisma · Trúloysi

Náttúruvísindi
	Alisfrøði · Alisevnafrøði · Alisfrøðingar · Djórafrøði · Evnafrøði · Frumevni · Heilivágur · Jarðfrøði · Landafrøði · Lívevnafrøði · Lívfrøði · Lívrunnin evnafrøði · Læknafrøði · Mýlislívfrøði · Plantufrøði · Smáverulívfrøði · Stjørnufrøði

Støddfrøði
	Algebra · Grannfrøði · Hagfrøði · Rúmfrøði · Støddfrøði · Støddfrøðingar · Teldufrøði · Tøl

Ymiskt
	Brúkarakassar · Felagsskaps Portalur · Tilvildarlig síða · Wikipedia

Allir bólkar

Systirverkætlanir

Wikimedia Foundation hýsir eisini øðrum verkætlanum:

Wikiorðabók Ein orðabók á fleiri málum	Wikibooks Eitt savn av tekstbókum	Wikiquote Eitt savn av endurgevingum
Wikisource Eitt savn av opnum greinum/skjølum	Wikispecies Listi yvir djórasløg	Wikinews Opin tíðindi
Commons Felags miðlasavn	Meta-Wiki Samskipan av øllum verkætlanunum	Wikiversity Savn við lærutilfari og virksemi

Wikipedia á øðrum málum

Forsíða

Mánaðargreinin

Evnisyvirlit

Systirverkætlanir

Wikipedia á øðrum málum

Navigatiónsskrá

Leita