Nanjing
Hnit: 32°03′41″N 118°45′49″A / 32.0614°N 118.7636°A
| Nanjing 南京市 | |
 Myndir af kennileitum Nanjing. | |
 Kort af Nanjing | |
| Land | Kína |
| Hérað | Jiangsu |
| Stofnuð | Óvíst (Yecheng, 495 f. Kr. Jinling-borg, 333 f. Kr.) |
| Undirskiptingar | Sex borgarhverfi, þrjú úthverfi og tvær dreifbýlissýslur |
| Flatarmál – Samtals |
6,587 km² |
| Hæð yfir sjávarmáli | 20 m |
| Mannfjöldi – Samtals – Þéttleiki |
(2019) 8.505.500 1.237/km² |
| Flokksritari | Zhang Jinghua |
| Póstnúmer | 210000–211300 |
| Tímabelti | UTC+08:00 |
| http://www.nanjing.gov.cn/ | |
Nanjing, áður ritað Nanking á latnesku letri, er borg í austurhluta Alþýðulýðveldisins Kína sem stendur við bakka fljótsins Jangtse um 240 km vestan við Sjanghæ.
Borgin er höfuðborg kínverska héraðsins Jiangsu. Í miðri borginni búa um 6,5 milljónir manns (2018) á um 1.400 km² svæði. Allt borgarsvæðið nær yfir 6.596 km² og á því búa um 8.000.680 manns.
Nafn borgarinnar merkir „syðri höfuðborgin“ og vísar til þess að borgin var höfuðborg Kína frá 317–582, 1368–1421 og 1928–1949. Lýðveldið Kína á Taívan leit enn formlega á Nanjing sem höfuðborg Kína allt fram á tíunda áratuginn, en í reynd hefur höfuðborg Lýðveldisins verið í Taípei frá lokum kínversku borgarastyrjaldarinnar árið 1949.
Saga Nanjing[breyta | breyta frumkóða]
Keisaratíminn[breyta | breyta frumkóða]
Nanjing er meira en 2.000 ára gömul borg og hefur gengið undir ýmsum nöfnum, meðal annars Jinling, Danyang og Jiangnan. Nafnið Nanjing hefur verið notað frá árinu 1368. Nafnið merkir „syðri höfuðborgin“ og vísar til þess að Nanjing hefur verið höfuðborg Kína á þremur tímabilum; 317–582, 1368–1421 og 1928–1949. Vegna yfirburða sinna í iðnaði, efnahagi og mannfjölda hefur Nanjing löngum verið keppinautur borgarinnar Beijing um áhrif í Kína, jafnvel eftir að Nanjing hætti að vera höfuðborg.
Þegar Tjingveldið komst til valda í Kína var Nanjing formlega nefnd Jiangning en nafnið Nanjing var áfram notað í daglegu tali. Á tíma Tjingveldisins var Nanjing höfuðborg varakonungdæmisins Liangjiang, sem samanstóð af héruðunum Jiangsu, Anhui og Jiangxi. Árið 1853 voru íbúar Nanjing um 800.000 talsins og á gullöld hennar var borgin ein fjölmennasta borg í heimi.
Nanjing kom illa út úr Taiping-uppreisninni á miðri 19. öld. Í febrúar árið 1853 hertóku uppreisnarmenn Nanjing og myrtu marga borgarbúana, sérstaklega Mansjúmenn. Leiðtogi uppreisnarmannanna, Hong Xiuquan, gerði Nanjing að höfuðborg „hins himneska ríkis hins mikla friðar“ og lýsti sjálfan sig „himneskan konung“ þess. Nanjing var í höndum uppreisnarmanna í ellefu ár, en þann 19. júlí 1864 tókst Zeng Guofan, hershöfðingja keisarastjórnarinnar, að endurheimta borginna eftir tveggja ára umsátur. Miklir hlutar borgarinnar voru lagðir í rúst í uppreisninni og fjöldi borgarbúa létu lífið. Margar af merkustu byggingum borgarinnar voru jafnaðar við jörðu, meðal annars hinn frægi Postulínsturn í Nanjing. Turninn, sem var í byggingu frá 1411 til 1430, var átthyrnd 67,5 metra há pagóða með níu hæðir úr múrsteinum og þakinn marglitu postulíni. Hundruðir klukkna og lampa héngu af turninum á kvöldin.
Borgin var endurbyggð eftir uppreisnina en í miklu smærri sniðum. Innan 30 eða 35 km langra borgarmúranna voru því lengi auðar víðáttur og veiðilönd.
Við aldamótin bjuggu bæði Kínverjar og fjöldi Tatara í Nanjing og iðnaður borgarinnar hafði dafnað á ný. Meðal annars var mikið framleitt af bleki, pappír, gerviblómum, silki og bómullarefnum í borginni. Nanjing var einnig ein af helstu menntaborgum Kína og á hverju ári komu um 12.000 námsmenn til að þreyta próf í borginni. Í borginni urðu til umfangsmiklar bókabúðir og prentsmiðjur. Í Nanjing var einnig stór minnihluti múslima sem voru um 50.000 talsins við aldamótin.
Hafnir Nanjing voru opnaðar fyrir breskum kaupskipum árið 1899 eftir samning sem Kína neyddist til að gera við Bretland.[1]
Nanjing á 20. öld[breyta | breyta frumkóða]
Eftir Xinhai-byltinguna árið 1912, sem batt enda á stjórn Tjingveldisins, var Nanjing stuttlega höfuðborg Kína á tíma bráðabirgðastjórnar Sun Yat-sen. Þegar Yuan Shikai varð fyrsti forseti Kína síðar sama ár var Beijing valin sem höfuðborg landsins. Árið 1926 hóf Chiang Kai-shek, leiðtogi Kuomintang, norðurherförina svokölluðu til þess að endursameina héruð Kína undir einni stjórn. Chiang og hermenn hans hertóku Nanjing þann 24. mars árið 1927 og fóru ránshendi um eignir útlendinga í borginni. Átök milli hermanna Chiangs og útlendinga í borginni voru kölluð „Nanjing-atvikið“.[2] Chiang tókst að leysa úr ágreiningnum á friðsamlegan hátt og þegar hermenn Chiangs hertóku Beijing árið 1928 var Nanjing viðurkennd sem ný höfuðborg Lýðveldisins Kína. Á stjórnartíð Chiangs var ráðist í stórtæka uppbyggingu í borginni, meðal annars byggingu grafhýsis fyrir Sun Yat-sen.
Nanjing kom illa úr úr seinna stríði Japans og Kína. Japanir hertóku borgina í desember árið 1937 og frömdu fjöldamorð á hundruðum þúsunda borgarbúa. Chiang Kai-shek flúði borgina ásamt stjórn sinni og gerði borgina Chongqing að höfuðborg Lýðveldisins Kína til bráðabirgða á stríðstímanum. Árið 1940 stofnaði Wang Jingwei leppstjórn Japana með höfuðborg í Nanjing.
Eftir ósigur Japana í seinni heimsstyrjöldinni varð Nanjing höfuðborg Kína á ný. Í júní árið 1946 kom til átaka milli þjóðernissinna og kommúnista og lokaþáttur kínversku borgarastyrjaldarinnar hófst. Þann 23. apríl árið 1949 hertók alþýðuher kommúnista Nanjing og eftir að þeir lýstu yfir stofnun Alþýðulýðveldisins Kína næsta ár flúði stjórn Chiangs til eyjunnar Taívan. Lýðveldið Kína á Taívan leit enn formlega á Nanjing sem höfuðborg Kína fram á tíunda áratuginn.
Stjórnsýsluskipting[breyta | breyta frumkóða]
Nanjing skiptist í sex borgarhverfi, þrjú úthverfi og tvær dreifbýlissýslur við bakka Jangtsefljóts.
| Kort | Skipting | Pinyin | Kínverska | Mannfjöldi 2010[3] | Flatarmál (km2) |
|---|---|---|---|---|---|
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
| |||||
| Borgarhverfi | |||||
| 1 | Xuanwu | 玄武区 | 651 957 | 80,97 | |
| 2 | Qinhuai | 秦淮区 | 1 007 922 | 50,36 | |
| 3 | Jianye | 建邺区 | 426 999 | 82,00 | |
| 4 | Gulou | 鼓楼区 | 1 271 191 | 57,62 | |
| 5 | Yuhuatai | 雨花台区 | 391 285 | 131,90 | |
| 6 | Qixia | 栖霞区 | 644 503 | 340,00 | |
| Úthverfi | |||||
| 7 | Jiangning | 江宁区 | 1 145 628 | 1 573,00 | |
| 8 | Pukou | 浦口区 | 710 298 | 913,00 | |
| 9 | Luhe | 六合区 | 915 845 | 1 485,50 | |
| Sveitasýslur | |||||
| 10 | Lishui | 溧水区 | 421 323 | 983,00 | |
| 11 | Gaochun | 高淳区 | 417 729 | 801,00 | |
Stjórnmál[breyta | breyta frumkóða]
Flokksritari Kommúnistaflokksins í Nanjing hefur verið Zhang Jinghua frá árinu 2017.[4] Han Liming hefur verið borgarstjóri Nanjing frá árinu 2020.[5]
Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]
- ↑ Henry George (1934). „The China Year Book“ (enska). Wandesforde Woodhead. bls. 181.
- ↑ Akira Iriye (1965). „Shanghai,: North China Daily News & Herald“. After Imperialism: The Search for a New Order in the Far East, 1921–1931 (enska). Harvard University Press. bls. 125–133.
- ↑ „Jiangsu Province, General Information“ (enska). GeoHive. Afrit af upprunalegu geymt þann 3. mars 2016. Sótt 4. júní 2020.
- ↑ Amanda. „Zhang Jinghua appointed Party chief of Nanjing - ENGLISH.JSCHINA.COM.CN“. english.jschina.com.cn. Afrit af upprunalegu geymt þann 22. mars 2018. Sótt 5. júní 2020.
- ↑ „Han Liming“ (enska). Heimasíða Nanjing. Afrit af upprunalegu geymt þann 5. júní 2020. Sótt 4. júní 2020.