Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigiemand verbeter en uitgebrei kan word.	Saterdag, 14 Augustus 2021 Hier is tans 99 559 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n wêreldklas-ensiklopedie in Afrikaans te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Die wêreldgeskiedenis, ook bekend as die menslike geskiedenis, is die beskrywing van die wêreld en die mens se verlede. Kennis word ingewin deur middel van argeologie, antropologie, genetika, linguistiek en ander dissiplines; en vir die tydperke sedert die uitvinding van skryf uit aangetekende bronne en deur sekondêre bronne en studies.

Die mens se geskrewe geskiedenis is voorafgegaan deur die voorgeskiedenis, wat begin het met die Palaeolitiese Era (Ou Steentydperk), gevolg deur die Neolitiese Era (Nuwe Steentydperk). Tydens die Neolitikum het die Landbouomwenteling begin, tussen 10000 v.C. en 5000 v.C. in die Nabye Ooste se Vrugbare Halfmaan. In dié tyd het die mens begin met die stelselmatige domestikering van plante en diere. Namate landbou meer gevorderd geraak het, het die mens verander van nomades in boere met ’n gevestigde leefwyse in permanente nedersettings. Die relatiewe sekuriteit en groter produktiwiteit wat landbou teweeggebring het, het gemeenskappe toegelaat om in al hoe groter eenhede te ontwikkel, aangehelp deur die uitvinding van vervoer.

In prehistoriese sowel as historiese tye moes die mens altyd naby betroubare bronne van drinkwater wees. Nedersettings het so vroeg as 4000 v.C. in Iran ontstaan, aan die oewers van Egipte se Nylrivier en aan die riviere van China. Namate landbou ontwikkel het, het graanverbouing moderner geraak en werkers genoodsaak wat voedsel tussen groeiseisoene kon berg. Arbeidsposte het gelei tot die ontwikkeling van ’n hoër stand en stede, wat die fondament vir die beskawing verskaf het. Die groter kompleksiteit van menslike gemeenskappe het eindelik boekhou- en skryfstelsels nodig gemaak.

Met die beskawing wat vooruitgegaan het, het ryke gekom en gegaan tydens die antieke geskiedenis ("laat oudheid", insluitende die klassieke oudheid, tot omstreeks 500 n.C.) In die postklassieke tydperk (Middeleeue, omstreeks 500-1500 n.C.) het die opkoms van die Christendom, die goue era van die Islam (omstreeks 750-1258 n.C.) en die Timoeridiese en die Italiaanse Renaissance (van omstreeks 1300 n.C. af) plaasgevind. Die bekendstelling van drukwerk in Europa het gelei tot ’n omwenteling in kommunikasie en die beskikbaarheid van inligting. Dit het die einde van die Middeleeue en die begin van die Wetenskapomwenteling bespoedig. Die vroeë moderne tydperk, van omstreeks 1500 tot 1800, het die tydperke van die Verligting en van ontdekking ingesluit. Teen die 18de eeu het die versameling van kennis en tegnologie ’n stadium bereik dat dit gelei het tot die Nywerheidsomwenteling en die begin van die laat moderne tydperk, wat omstreeks 1800 begin het en tans voortduur.

...lees verder

In die nuus

Rwandese en Mosambiekse magte herower die stad Mocímboa da Praia, die laaste rebellevesting in die provinsie Cabo Delgado.
Suid-Afrika se nasionale rugbyspan, die Springbokke, wen die toetsreeks teen die Britse en Ierse Leeus met 2–1.
Tydens die 44ste sessie in Fuzhou, Volksrepubliek China, lys Unesco onder andere Františkovy Lázně, Karlovy Vary, Mariënbad, Baden-Baden, Bath, Darmstadt se Mathildenhöhe, Padua se 14de-eeuse fresco-siklusse, Quanzhou se Emporium van die wêreld in Song-Yuan China, die SchUM-stede Mainz, Speyer en Worms, rotstekeninge rondom die Onegameer en die Witsee, Nice as hoofstad van Riviera-toerisme, Bologna se portieke en die werk van Jože Plečnik in Ljubljana as 'n mensgesentreerde stedelike ontwerp as nuwe wêrelderfenisgebiede.
Liverpool se Liverpool Maritime Mercantile City (Maritieme Handelsstad Liverpool) is van sy status as Unesco-wêrelderfenisgebied ontneem.
Twee dae voor die amptelike openingseremonie van die Spele van die XXXIIste Olimpiade in Tokio, Japan, is die Australiese stad Brisbane deur die Internasionale Olimpiese Komitee as gasheer van die Olimpiese Somerspele 2032 aangewys.

Het u geweet...

... dat Arabies saam met Hebreeus 'n amptelike taal van Israel is? Daar is sowat een miljoen Arabiessprekende burgers in Israel. Arabies is die amptelike taal in 25 lande, die derde meeste naas Engels en Frans.

... dat daar 'n dorpie in die Spaanssprekende Venezuela is waar Duits gepraat word en koekoekklokke gemaak word? Colonia Tovar het 'n groot aantal nasate van immigrante van die 19de eeu uit die Kaiserstuhl-gebied in Duitsland.