1831

**1831. po kalendarima**
Gregorijanski	1831. (MDCCCXXXI)
Ab urbe condita	2584.
Islamski	1246–1247.
Iranski	1209–1210.
Hebrejski	5591–5592.
Bizantski	7339–7340.
Koptski	1547–1548.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1886–1887.
• Shaka Samvat	1753–1754.
• Kali Yuga	4932–4933.
	Kineski
• Kontinualno	4467–4468.
• 60 godina	Yin Metal Zec; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11831.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1800-e 1810-e 1820-e – 1830-e – 1840-e 1850-e 1860-e
Godine:	1828 1829 1830 – 1831 – 1832 1833 1834

Ovo je članak o godini 1831.

Godina 1831. (MDCCCXXXI) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji[uredi - уреди | uredi izvor]

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak[uredi - уреди | uredi izvor]

1. 1. - William Lloyd Garrison izdao prvi broj antirobovlasničkih novina The Liberator u Bostonu, iste godine osnovano Novoenglesko antirobovlasničko društvo.
14. 1. - Objavljen Hugo-ov roman Notre-Dame de Paris ("Zvonar Bogorodičine crkve").
25. 1. - Novembarski ustanak: Poljski Sejm proglasio zbacivanje Nikolaja I (ukidanje personalne unije sa Rusijom), na čelu vlade se nalazi Adam Jerzy Czartoryski.

Grgur XVI., papa 1831-46

2. 2. - Kardinal Cappellari je novi papa Grgur XVI. (do 1846).
7. 2. - Usvojen Ustav Belgije - parlamentarna monarhija sa ministarskom odgovornošću i podjelom vlasti, biće uzor ustavima nekih drugih zemalja, uključujući Srbiju.
februar - Njegoš proizveden u arhimandrita s imenom Petar umesto Radivoje^[1] - u čin đakona, prezvitera i arhimandrita rukopoložio ga je mitropolit Raško-prizrenski Zaharije u manastiru Komu^[2].
14. 2. - Bitka kod Debre Abbaya: etiopski regent porazio svog rivala koji će biti pogubljen, ali i sam je poginuo.
14. 2. - Bivši meksički predsednik Vicente Guerrero se pokušao vratiti u zemlju ali je pogubljen.
25. 2. - Bitka kod Grochowa je najveća bitka Novembarskog ustanka u Poljskoj i najveća od Waterloa - poljska taktička pobeda. Druga pandemija kolere: sa ruskom vojskom u Poljsku stiže i kolera, koja pogađa Varšavu od maja do avgusta.
februar-mart - Prošle godine započete pobune u Modeni, Parmi i Papinskoj Državi su ugušene od austrijskih trupa (Frimont sa Radetzkym).

Gradačka kula

6. 3. - Praizvedba Bellinijeve opere La sonnambula u Milanu.
10. 3. - Osnovana francuska Legija stranaca, stacionirana je u Alžiru.
mart - Turske buljubaše sa sejmenima došle u moravička sela, što izaziva pobunu popa Đoke Jovančevića^[3].
29. 3. - Počinje Veliki bosanski ustanak: Husein Gradaščević kreće na Travnik.

April/Travanj – Jun/Lipanj[uredi - уреди | uredi izvor]

7. 4. - Brazilski car Pedro I abdicira kako bi pomogao kćerci Mariji u Portugalu - car postaje petogodišnji Pedro II (do 1889).
11. 4. - Salsipuedeski masakr: u Urugvaju ubijeno 40 Charrúa-i.
12. 4. - Maršujući vojnici izazvali pad Broughtonskog visećeg mosta kod Manchestera - nakon ovoga je zabranjeno marširanje preko visećih mostova.
27. 4. - Karlo Albert je novi kralj Sardinije (do 1849).
april - Pobunjeni skadarski Mustafa-paša Bušatlija poražen na planini Babuni nakon čega se povlači u Skadar.

26. 5. - Bitka kod Ostrolenke je ruska pobeda u Poljskoj.
maj - jun - Merthyrski ustanak - pobuna rudara i radnika u južnom Velsu.

1. 6. - James Clark Ross locirao severni magnetski pol u Kanadi.
2. 6. - U Beograd dopremljena prva štamparija (kupili je u Rusiji Avram Petronijević i Cvetko Rajović); počeće da radi u septembru kao Knjaževsko-srbska pečatnja (preteča BIGZ-a).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan[uredi - уреди | uredi izvor]

Položaj Štimlja

4. 7. - Neredi zbog kolere na trgu Senaja u Sankt Peterburgu, koje umiruje lično car Nikolaj I.
18. 7. - Husein Gradaščević porazio velikog vezira Rešid Mehmed-pašu kod Štimlja na Kosovu - vraća se u Bosnu nakon što je vezir naizgled prihvatio bosanske uslove^[4].
jul - Giuseppe Mazzini u Marseju osnovao "Mladu Italiju".
17. 7. - Kod Sicilije se pojavio vulkanski otočić Ferdinandea oko kojeg će nastati diplomatski sporovi dok za nekoliko mjeseci ne nestane.
21. 7. - Leopold I. postaje prvi kralj Belgijanaca (do 1865).

Dijagram Faradeyevog eksperimenta

1 - 23. 8. - Pošto se proširila Ugarskom, kolera u Zemunu je odnela 200 žrtava.^[5] Kolera se pominje i u Čačku i Melencima.
2 - 12. 8. - Belgijsko-holandski rat (ili Desetodnevni pohod) - Holanđani uspešni, ali se povukli zbog ulaska Francuske na scenu.
7. 8. - Smatra se da propoved baptističkog sveštenika Williama Millera označava početak adventizma.
avgust - U Crnu Goru iz Rusije stigli Ivan Vukotić i Matej Vučićević koji doprinose stvaranju prvih državnih ustanova^[6].
21. 8. - Nat Turner podigao robovsku pobunu u Virdžiniji - ugušena za dva dana a on pogubljen u novembru.
29. 8. - Michael Faraday posle pauze obnavlja eksperimente sa elektromagnetizmom, što narednih meseci vodi do otkrića elektromagnetske indukcije (→ Faradayev zakon).

Rusi osvajaju Varšavu

8. 9. - Bitka za Varšavu: Rusi zauzeli grad i ugušili ustanak Poljaka - Kongresna Poljska gubi suverenitet.
12. 9. - Bosanski prvaci proglasili u Sarajevu Huseina Gradaščevića za bosanskog vezira.
septembar - Ali Riza-paša osvojio Bagdad od Davud-paše, poslednjeg mamelučkog vladar Iraka (Davud je pošteđen, ali ostali muškarci iz domaćinstva su pogubljeni).

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac[uredi - уреди | uredi izvor]

2. 10. - Crnogorski vladika Petar II Petrović Njegoš ustanovio perjanike i gvardiju, prve jedinice za održavanje reda i mira u Crnoj Gori (danas Dan crnogorske policije). Ove godine osnovan i Praviteljstvujušči senat crnogorski i brdski.
9. 10. (27. 9. po j.k.) - Ubijen Joanis Kapodistrijas, prvi šef države moderne Grčke - nasleđuje ga brat Avgustinos a zemlja pada u haos.
20. 10. - Uspostavljena Republika Nova Granada (Kolumbija, Panama i deo dan. Brazila), proistekla raspadom Velike Kolumbije (u ovom vidu traje do 1858).
20. 10. - Prvi dan Madridske berze (Bolsa de Madrid).
24. 10. - U pompejskoj Faunovoj kući pronađen Aleksandrov mozaik.

5. 11. (24. 10. po j.k.) - Skadarski Mustafa-paša Bušatlija se potčinio velikom veziru^[1].
5/6. 11. - Nepoznati kradljivci provaljuju u Bibliothèque nationale de France i odatle odvlače blago iz grobnice franačkog kralja Hilderika I koje će kasnije biti rastopljeno.
7. 11. - U Brazilu zabranjena trgovina robovima, ali retko se sprovodi do 1850.
novembar - Veliki vezir priznaje Gradaščeviću vezirsko dostojanstvo ako prizna sultana i njegove reforme^[7].
16. 11. - Tursko-egipatski rat (1831-33): Egipatska invazija Sirije, Ibrahim Paša započeo opsadu Akre, već je zauzeo Gazu, Jafu, Jerusalim i Haifu^[8].
22. 11. - Počinje prva pobuna lionskih tkača svile - desetak dana kasnije je suzbio maršal Soult.

HMS Beagle

decembar - Kolera se pojavila i u Britanji, s vrhuncem sledeće godine.
26. 12. - Praizvedba Bellinijeve opere Norma u Milanu.
27. 12. - Kreće Drugo putovanje HMS Beagle (do 1836), stručnjak za geologiju i prirodoslovlje je mladi Charles Darwin.
decembar? - Neuspešan crnogorski napad na Podgoricu^[9].

Kroz godinu[uredi - уреди | uredi izvor]

Podignut Konak kneza Miloša u Topčideru.
Za beogradskog mitropolita dolazi Srbin Melentije (Pavlović); novi šabački episkop je Gerasim Đorđević.
Bosanski (pećki?) Arslan-paša opljačkao Pećku patrijaršiju^[10].
Nov talas unijaćenja u Dalmaciji pod namesnikom gen. Lilienbergom^[11].
1831-41 - Vrhunac "talasa progona i pljačke" hrišćana u Rumeliji^[12].

Konak kneza Miloša u Topčideru i platan ispred

Završena obnova manastira Savina.
Hrvatski narodni preporod: Kip domovine vu početku leta 1831 Pavala Štoosa.
Vlaška dobila ustav (Regulamentul organic)^[13].
Balzacova "Šagrinska koža".
Konsolidovana kolonija Britanska Gvajana.
Na škotskom ostrvu Lewis otkrivene Lewiske šahovske figure iz 12. veka.
Jules Dumont d'Urville predložio nazive Polinezija (izmislio Charles de Brosses 1756^[14]), Mikronezija, Malezija i Melanezija^[15].
Vijetnamski grad Thăng Long menja ime u Hà Nội ("Između reka").
Izbija Sijamsko-kambodžanski rat (1831-34), kasnije i Sijamsko-vijetnamski.

Rođenja[uredi - уреди | uredi izvor]

Jovan Ristić

Bik Koji Sjedi

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1831.

16. 1. - Jovan Ristić, srpski državnik i istoričar († 1899)
28. 1. - Mihovil Pavlinović, hrvatski političar († 1887)
24. 2. - Leo von Caprivi, nemački kancelar († 1899)
3. 3. - George Pullman, pronalazač i industrijalac († 1897)
3. 3. - Đoka Vlajković, pukovnik i zadužbinar († 1883)
6. 3. - Philip Sheridan, američki general († 1888)
12. 3. - Clement Studebaker, pionir automobila († 1901)
4. 6. - Milan Đ. Milićević, srpski književnik, istoričar itd. († 1908)
13. 6. - James Clerk Maxwell, škotski fizičar († 1879)
2. 7. - Aleksandar Giljferding, povjesničar i slavist († 1872)
8. 7. - John Pemberton, pronalazač Koka-kole († 1888)
16. 7. - Nasrudin-šah Kadžar, persijski šah († 1896)
17. 7. - Xianfeng, kineski car († 1861)
22. 7. - Kōmei, japanski car († 1867)
12. 8. - Helena Blavacki, okultista († 1891)
20. 8. - Eduard Suess, geolog i političar († 1914)
23. 8. - Kornelije Stanković, kompozitor, horovođa, pijanista († 1865)
26. 8. - Julija Hunjadi, supruga kneza Mihaila († 1919)
28. 9. - Fran Levstik, pesnik († 1887)
29. 9. - Kosta Protić, vojnik i političar († 1892)
6. 10. - Richard Dedekind, matematičar († 1916)
18. 10. - Friedrich III., njemački car († 1888)
4. 11. - Antun Karlo Bakotić, fizičar i književnik († 1887)
5. 11. - Anna Leonowens, edukator ("Kralj i ja") († 1915)
19. 11. - James A. Garfield, američki političar i predsjednik († 1881)
c. - Bik Koji Sjedi, poglavica Lakoti († 1890)

Smrti[uredi - уреди | uredi izvor]

G.W.F. Hegel

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1831.

2. 1. - Barthold Georg Niebuhr, istoričar (* 1776)
17. 4. - Dmitrij Senjavin, ruski admiral (* 1763)
27. 4. - Karlo Feliks, kralj Sardinije (* 1765)
27. 5. - Jedediah Smith, traper, istraživač (* 1799)
10. 6. - Hans Karl von Diebitsch Zabalkanski, ruski general (* 1785)
27. 6. - Sophie Germain, matematičarka (* 1776)
27. 6. - Konstantin P. Romanov, veliki vojvoda (* 1779)
4. 7. - James Monroe, bivši američki predsednik (* 1758)
16. 7. - Louis Alexandre Andrault de Langeron, ruski general (* 1763)
18. 7. - Augustin Miletić, bosanski biskup (* 1763)
23. 8. - August von Gneisenau, pruski maršal (* 1760)
9. 10. - Joanis Kapodistrijas, grčki političar (* 1776)
11. 11. - Nat Turner, crni pobunjenik (* 1800)
14. 11. - George Wilhelm Friedrich Hegel, njemački filozof (* 1770)
16. 11. - Carl von Clausewitz, vojni teoretičar (* 1780)
10. 12. - Thomas Johann Seebeck, fizičar (* 1770)
c. - Milenko Stojković, vojvoda (* 1763)

Reference[uredi - уреди | uredi izvor]

↑ ^1,0 ^1,1 Njegoš - Izabrana pisma, rastko.rs
↑ Stamatović, Mr Aleksandar Mitropolija crnogorska za vrijeme mitropolita Petrovića, rastko.rs
↑ Istorija s. n. V-1, 230
↑ Ćorović Vladimir Ustanci bosanskih muslimana, rastko.rs
↑ "Politika", 17. mart 1921
↑ Istorija s. n. V-1, 190
↑ Vukićević, 45
↑ ShawShaw1977, 33
↑ Istorija s. n. V-1, 189
↑ [http://www.rastko.rs/kosovo/pecarsija/istorijat/index_l.html Istorija Pećke patrijaršije], rastko.rs
↑ Istorija s. n. V-2, 286
↑ Istorija s. n. V-1, 238
↑ Scurt istoric al instituţiei parlamentare, cdep.ro
↑ Pacific Races, library.thinkquest.org
↑ Tcherkézoff, Serge (Sep., 2003). A Long and Unfortunate Voyage towards the 'Invention' of the Melanesia/Polynesia Distinction 1595-1832, The Journal of Pacific History Vol. 38, No. 2 (jstor.org)

Literatura

Vukićević, Milenko M. (1906). Znameniti Srbi Muslomani. Srpska književna zadruga (rastko.rs) - za Bosanski ustanak str. 42-47
Stanford J. Shaw; Ezel Kural Shaw. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 2, Reform, Revolution, and Republic: The Rise of Modern Turkey 1808-1975. Cambridge University Press; 27 May 1977. ISBN 978-0-521-29166-8.
Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)

[njegpisma-1] 1,0 ^1,1 Njegoš - Izabrana pisma, rastko.rs

[2] Stamatović, Mr Aleksandar Mitropolija crnogorska za vrijeme mitropolita Petrovića, rastko.rs

[3] Istorija s. n. V-1, 230

[4] Ćorović Vladimir Ustanci bosanskih muslimana, rastko.rs

[5] "Politika", 17. mart 1921

[6] Istorija s. n. V-1, 190

[7] Vukićević, 45

[8] ShawShaw1977, 33

[9] Istorija s. n. V-1, 189

[10] [http://www.rastko.rs/kosovo/pecarsija/istorijat/index_l.html Istorija Pećke patrijaršije], rastko.rs

[11] Istorija s. n. V-2, 286

[12] Istorija s. n. V-1, 238

[13] Scurt istoric al instituţiei parlamentare, cdep.ro

[14] Pacific Races, library.thinkquest.org

[15] Tcherkézoff, Serge (Sep., 2003). A Long and Unfortunate Voyage towards the 'Invention' of the Melanesia/Polynesia Distinction 1595-1832, The Journal of Pacific History Vol. 38, No. 2 (jstor.org)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]