Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 112.664 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Отпад од храна — храна којашто не се јаде. Причините за губење или фрлање на храна се многубројни и се јавуваат во целиот систем на исхранување, за време на производството, преработката, малопродажбата и потрошувачката. Глобалното губење на храна и отпад изнесуваат помеѓу една третина и една половин од целата произведена храна. Во земјите со ниски примања најголема загуба се јавува за време на производството, додека во развиените земји многу храна — околу 100 кг по лице годишно —- се троши во фаза на потрошувачка.

Отпадот од храна е голем дел од влијанието на земјоделството врз климатските промени. Организацијата за храна и земјоделство процени во 2014 година дека изгубениот отпад од храна предизвикува глобални економски, еколошки и социјални трошоци од 2,6$ трилиони годишно и е одговорен за 8% од глобалните емисии на стакленички гасови. Покрај тоа, отпадот од храна што не се ракува или обновува правилно, односно преку компостирање, може да има многу негативни еколошки последици. На пример, депонискиот гас од анаеробно варење на органска материја е главен извор на метан во стаклена градина, а фосфорот што не се повраќа во отпадот од храна, доведува до понатамошно ископување на фосфат. Покрај тоа, намалувањето на отпадот од храна во сите делови на системот за храна е важен дел од намалувањето на влијанието на земјоделството врз животната средина, преку намалување на вкупната количина на вода, земја и други ресурси потребни за да се нахрани глобалната заедница. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Одаја во храмот „Дова“ кај Ела, Шри Ланка.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

...дека градот Пешкопеја во денешна Албанија во средновековието се нарекувал Пресоленград?
...дека Наум Миладинов (1817-1897), братот на Димитар и Константин Миладинови, бил првиот запишувач на македонските народни песни во музичка нотација?
...дека бојата тегет е наречена по видниот австриски адмирал Вилхелм фон Тегетоф?
...дека птиците се диносауруси?
...дека факсот е измислен 11 години пред телефонот?
...дека во 1000 г. Охридската патријаршија излегувала на 4 мориња (Егејско, Јонско, Јадранско и Црно)?
...дека охридското село Велмеј има дури 26 археолошки наоѓалишта?
...дека Блаженствата се девет препораки на Христос („Блажени се...“) изречени во неговата Беседа на гората?
...дека според три различни преданија, во гробницата „Струмин гроб“ е закопана сестра на Крале Марко, ќерка на властелин од периодот пред средновековието или принцот Персеј, роднина на Александар Македонски?
...дека кај тиквешкото село Росоман се наоѓало едно од двете речни пристаништа во Вардарска Македонија, од кое се испорачувале земјоделски производи во Солун сè до 1912 година?
... дека композиторот Јохан Себастијан Бах имал дури 20 деца со две жени (7 со првата и 13 со втората)?
... дека папагалот мал александар (Psittacula krameri) го носи името на кралот Александар Македонски, за кој се смета дека ги довел птиците од овој род во Средоземјето од Индија како подароци за аристократијата и дипломатите?
...дека Смолика во Гребенско е втора највисока планина во Егејска Македонија (и цела денешна Грција), веднаш по Олимп?
...дека патристиката е наука за црковните отци и нивното дејствување во обединувањето на античката филозофија со христијанското учење?
...дека Елбрус (5.642 м) на Кавказ е највисоката планина во Европа?
...дека селото Центар Жупа изворно се нарекувало Вапа — поим во директно сродство со санскритскиот збор vāpī, што значи „долго блато“?
... дека со само 30 жители (2011), Хум на Истра е најмалиот град во светот?
... дека според месното предание, Ѓаволскиот Ѕид настанал кога ѓаволот неуспешно се обложил со Господ дека може да ја прегради Брегалница и за една ноќ да го потопи цело Овче Поле?
... дека островот Удово кај истоименото село на реката Вардар е најголемиот речен остров во Македонија и втор остров по површина во земјата?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 26 февруари 2021 г.

Настани:

1531	Во Лисабон, главниот град на Португалија, во земјотрес загинаа меѓу 20 и 30 илјади луѓе.
1815	Францускиот цар Наполеон Бонапарт го напушти островот Елба, кој по абдикацијата му беше одреден како привремено живеалиште, и со мала група следбеници тргна за Париз за да ја преземе власта. Со тоа почна периодот на неговото владеење познато како „Сто денови“, завршено со поразот на неговата војска кај Ватерло.
1848	Британскиот воен транспоретен брод „Биркенхед“ потона во заливот Симон покрај брегот на Јужна Африка, повлекувајќи во смрт 485 луѓе.
1901	По задушувањето на двегодишното кинеско востание против окупаторите наречено „Боксерско востание“ на водачите на побунетите Чи Сјији и Су Ченг Ју јавно им ги отсекоа главите.
1909	Отоманското Царство ја призна австроунгарската анексија врз Босна и Херцеговина.
1915	Германците во Првата светска војна, во борбата против Французите кај Маланкур за првпат во историјата војуваа со употреба на фрлачи на пламен.
1918	Германски авиони во Првата светска војна го бомбардираа италијанскиот град Венеција.
1936	Адолф Хитлер во Саксонија ја отвори првата фабрика за производство на „народното возило“ Фолксваген.
1984	Околу 1.000 американски маринци, кои биле дел од војниците на Обединетите Нации, го напуштиле Бејрут.
1987	Со указ на Генералниот синод на Англиканската црква, на жените им било дозволено да бидат свештеници.
1991	По 208 дена ирачка окупација, Кувајт бил ослободен од страна на војските на неколку западни земји.
1992	Република Босна и Херцеговина ја призна Република Македонија.
1993	Во терористички напад во Светскиот трговски центар во Њујорк загинале шест лица, 1.042 биле повредени.
2004	Македонскиот претседател Борис Трајковски, шест члена делегација и двајца пилоти загинале при уривањето на авионот од типот „Кингер“ на 15-километри јужно од Мостар.
2008	Пуштена Енциклопедијата на живиот свет.

Родени:

1725	Никола Кињо — изумител на автомобилот.
1802	Виктор Иго — француски писател.
1846	Бафало Бил — американски војник, ловец и забавувач.
1861	Фердинанд I — кнез и цар на Бугарија.
1887	Стефан Грабињски — полски писател.
1898	Константин Библ — чешки поет.
1902	Веркор — француски писател.
1928	Фетс Домино — американски рокенрол-музичар.
1932	Џони Кеш — американски пејач, глумец и автор.
1932	Спиро Прилепчански — македонски новинар, уредник на неделниот енигматски забавник на „Нова Македонија“.
1948	Ѓорѓи Колозов — македонски глумец.
1949	Ема Керкби — англиска пејачка, специјалист по раномузичка изведба.
1952	Лука Перузовиќ — хрватски и југословенски фудбалер и тренер.
1956	Мишел Уелбек — француски романописец, поет и режисер.
1963	Милко Ѓуровски — македонски и југословенски фудбалер.
1970	Предраг Даниловиќ — српски кошаркар.
1973	Оле Гунар Солксјер — норвешки фудбалер и тренер.
1980	Хулијан Санчез — шпански велосипедист.
1982	Ли На — кинеска тенисерка.
1983	Сергеј Биков — руски кошаркар.
1983	Пепе — португалски фудбалер.
1984	Емануел Адебајор — тогоански фудбалер.
1985	Фернандо Љоренте — шпански фудбалер.
1986	Начо Монреал — шпански фудбалер.

Починале:

1875	Светозар Марковиќ — српски политичар и публицист.
1916	Наум Туфекчиев — македонски револуционер.
1927	Херман Обрист — швајцарски и германски дизајнер и вајар.
1938	Александар Амфитеатров — руски писател.
1952	Јозеф Торак — австриско-германски вајар.
1960	Александар Белиќ — македонист.
1971	Фернандел — француски глумец.
1998	Теодор Шулц — американски економист, добитник на Нобеловата награда во 1979 година.
2004	Борис Трајковски — претседател на Република Македонија.
2008	Бади Мајлс — американски рок и фанк тапанар.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич