Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 112.993 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

ABC транспортер — член на натсемејство на транспортни системи, која е една од најголемите и веројатно една од најстарите семејства со претставници во сите колена на живиот свет, од прокариоти па сѐ до човекот. ABC транспортерите често се изградени од повеќе подединици, од кои една или две се трансмембрански белковини и една или две се мембрански-асоцирани ATPази. ATPазните подединици ја користат енергијата од врзувањето и хидролизата на ATP за да ја покренат транслокацијата на различни супстрати низ мембраната, без разлика дали е за внес или изнес на супстратот.

Повеќето, но не сите, системи за внес имаат и екстрацитоплазматски рецептор кој го врзува супстратот. Некои хомологни ATPази учествуваат во процеси кои не се поврзани со транспорт, како што се на пример транслацијата на РНК и поправката на ДНК. ABC транспортерите се класифицираат во ABC натсемејството на белковини, врз основа на секвенцата и организацијата на нивните ATP-врзувачки касетни (ABC) домени, иако нивните интегрални мембрански домени еволуирале независно едни од други неколку пати во еволуционата историја на животот, што ги прави да припаѓаат на различни белковински семејства. Интегралните мембрански белковини на ABC експортерите (изнесувачите) еволуирале независно едни од други најмалку трипати во историјата на животот. Врз основа на нивните тродимензионални структури со висока резолуција, веројатно е дека интегралните мембрански белковини на ABC импортерите (внесувачите) еволуирале независно едни од други најмалку трипати. ABC импортерите во клетката внесуваат разни молекули, како што се: хранливи материи, биосинтетски прекурсори, витамини, метални јони; додека ABC експортерите изнесуваат од клетката стероли, липиди, ксенобиотици и голем број на примарни и секундарни метаболити. Високото ниво на експресија на гените кои кодираат некои од овие експортери и кај прокариотските и кај еукариотските организми (вклучувајќи го и човекот) резултира со развој на резистентност кон многу лекови, како што се антибиотици и антиканцерогени лекови. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Дворецот на Дариј Велики во Персеполис, Иран.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

...дека градот Пешкопеја во денешна Албанија во средновековието се нарекувал Пресоленград?
...дека Наум Миладинов (1817-1897), братот на Димитар и Константин Миладинови, бил првиот запишувач на македонските народни песни во музичка нотација?
...дека бојата тегет е наречена по видниот австриски адмирал Вилхелм фон Тегетоф?
...дека птиците се диносауруси?
...дека факсот е измислен 11 години пред телефонот?
...дека во 1000 г. Охридската патријаршија излегувала на 4 мориња (Егејско, Јонско, Јадранско и Црно)?
...дека охридското село Велмеј има дури 26 археолошки наоѓалишта?
...дека Блаженствата се девет препораки на Христос („Блажени се...“) изречени во неговата Беседа на гората?
...дека според три различни преданија, во гробницата „Струмин гроб“ е закопана сестра на Крале Марко, ќерка на властелин од периодот пред средновековието или принцот Персеј, роднина на Александар Македонски?
...дека кај тиквешкото село Росоман се наоѓало едно од двете речни пристаништа во Вардарска Македонија, од кое се испорачувале земјоделски производи во Солун сè до 1912 година?
... дека композиторот Јохан Себастијан Бах имал дури 20 деца со две жени (7 со првата и 13 со втората)?
... дека папагалот мал александар (Psittacula krameri) го носи името на кралот Александар Македонски, за кој се смета дека ги довел птиците од овој род во Средоземјето од Индија како подароци за аристократијата и дипломатите?
...дека Смолика во Гребенско е втора највисока планина во Егејска Македонија (и цела денешна Грција), веднаш по Олимп?
...дека патристиката е наука за црковните отци и нивното дејствување во обединувањето на античката филозофија со христијанското учење?
...дека Елбрус (5.642 м) на Кавказ е највисоката планина во Европа?
...дека селото Центар Жупа изворно се нарекувало Вапа — поим во директно сродство со санскритскиот збор vāpī, што значи „долго блато“?
... дека со само 30 жители (2011), Хум на Истра е најмалиот град во светот?
... дека според месното предание, Ѓаволскиот Ѕид настанал кога ѓаволот неуспешно се обложил со Господ дека може да ја прегради Брегалница и за една ноќ да го потопи цело Овче Поле?
... дека островот Удово кај истоименото село на реката Вардар е најголемиот речен остров во Македонија и втор остров по површина во земјата?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 4 март 2021 г.

Настани:

1789	Во Њујорк е свикан првиот Конгрес на САД.
1933	Претседателот на САД, Франклин Делано Рузвелт, под притисок на економската криза ја објавил својата „Нова политика“ (New Deal), чија суштина беше интервенција на капиталистичката држава во нарушениот стопански систем во земјата.
1942	Во Софија, бугарската полиција го уапсила поетот Никола Јонков Вапцаров.
1945	Во Белград бил основан фудбалскиот клуб „Црвена Ѕвезда“.
1945	Во Скопје е одржан првиот слободен црковно-народен собор. Во присуство на над триста делегати, свештеници, претставници на народната власт и на Народниот фронт, делегатите го искажале расположението на македонскиот народ за создавање на Македонска православна црква преку обнова на старата Охридска архиепископија, во 1767 година незаконски укината од турскиот султан Мустафа III, а по барање на Цариградската патријаршија.
1952	Народна Република Кина ги обвини САД дека употребуваат бактериолошко оружје во Корејската војна.
1965	Сирија национализира девет нафтени компании, вклучувајќи две американски нафтени концерни.
1965	Со премиерата на претставата „Богомилска балада“, според романот на Владо Малески, а во режија на Тодорка Кондова, започнал со работа Драмскиот театар во Скопје.

Родени:

1188	Бланка Кастиљска — сопруга на кралот Луј VIII.
1678	Антонио Вивалди — венецијански свештеник и композитор.
1878	Петар Успенски — руски филозоф.
1927	Перо Квргиќ — хрватски глумец.
1934	Александар Митевски — македонски поет.
1935	Бент Ларсен — дански шахист.
1947	Јан Гарбарек — норвешки џез-музичар.
1951	Кени Далглиш — шкотски фудбалер и тренер.
1954	Кетрин О'Хара — американска глумица.
1954	Франсоа Фијон — француски премиер.
1961	Теодосиј Спасов — бугарски џез-музичар.
1962	Мирсад Баљиќ — босански и југословенски фудбалер.
1965	Халед Хосеини — авганистански писател и лекар.
1967	Еван Дандо — американски рок-музичар.
1968	Киријакос Мицотакис — грчки политичар.
1974	Младен Крстаиќ — српски фудбалер и тренер.
1983	Зоран Балдовалиев — македонски фудбалер.
1985	Хрвоје Чале — хрватски фудбалер.
1990	Дрејмонд Грин — американски кошаркар.
1992	Бернд Лено — германски фудбалски голман.

Починале:

254	Луциј I — римски папа.
561	Пелагиј I — римски папа.
1193	Саладин — курдски државник и воен водач.
1805	Жан Батист Грез — фрацуски сликар.
1832	Жан Франсоа Шамполион — француски научник.
1852	Николај Васиљевич Гогољ — руски писател, хуморист и сатиричар.
1967	Владан Десница — југословенски писател.
1974	Михаил Тихонравов — советски ракетен стручњак и научник.
1993	Томислав Ивчиќ — хрватски поп-пејач.
1996	Архиепископ Охридски и Македонски г.г. Гаврил — поглавар на Македонската православна црква.
2002	Велибор Васовиќ — српски и југословенски фудбалер и тренер.
2008	Семка Соколовиќ - Берток — југословенска глумица.
2019	Лук Пери — американски глумец.
2019	Кит Флинт — британски поп-пејач, член на групата „Продиџи“ (Prodigy).

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич