Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 111.076 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Отпад од храна — храна којашто не се јаде. Причините за губење или фрлање на храна се многубројни и се јавуваат во целиот систем на исхранување, за време на производството, преработката, малопродажбата и потрошувачката. Глобалното губење на храна и отпад изнесуваат помеѓу една третина и една половин од целата произведена храна. Во земјите со ниски примања најголема загуба се јавува за време на производството, додека во развиените земји многу храна — околу 100 кг по лице годишно —- се троши во фаза на потрошувачка.

Отпадот од храна е голем дел од влијанието на земјоделството врз климатските промени. Организацијата за храна и земјоделство процени во 2014 година дека изгубениот отпад од храна предизвикува глобални економски, еколошки и социјални трошоци од 2,6$ трилиони годишно и е одговорен за 8% од глобалните емисии на стакленички гасови. Покрај тоа, отпадот од храна што не се ракува или обновува правилно, односно преку компостирање, може да има многу негативни еколошки последици. На пример, депонискиот гас од анаеробно варење на органска материја е главен извор на метан во стаклена градина, а фосфорот што не се повраќа во отпадот од храна, доведува до понатамошно ископување на фосфат. Покрај тоа, намалувањето на отпадот од храна во сите делови на системот за храна е важен дел од намалувањето на влијанието на земјоделството врз животната средина, преку намалување на вкупната количина на вода, земја и други ресурси потребни за да се нахрани глобалната заедница. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Мудехарска таваница над коработ на катедралата во Теруел, Арагон, Шпанија.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

... дека охридското село Велмеј има дури 26 археолошки наоѓалишта?
... дека Блаженствата се девет препораки на Христос („Блажени се...“) изречени во неговата Беседа на гората?
... дека според три различни преданија, во гробницата „Струмин гроб“ е закопана сестра на Крале Марко, ќерка на властелин од периодот пред средновековието или принцот Персеј, роднина на Александар Македонски?
...дека кај тиквешкото село Росоман се наоѓало едно од двете речни пристаништа во Вардарска Македонија, од кое се испорачувале земјоделски производи во Солун сè до 1912 година?
... дека композиторот Јохан Себастијан Бах имал дури 20 деца со две жени (7 со првата и 13 со втората)?
... дека папагалот мал александар (Psittacula krameri) го носи името на кралот Александар Македонски, за кој се смета дека ги довел птиците од овој род во Средоземјето од Индија како подароци за аристократијата и дипломатите?
...дека Смолика во Гребенско е втора највисока планина во Егејска Македонија (и цела денешна Грција), веднаш по Олимп?
...дека патристиката е наука за црковните отци и нивното дејствување во обединувањето на античката филозофија со христијанското учење?
...дека Елбрус (5.642 м) на Кавказ е највисоката планина во Европа?
...дека селото Центар Жупа изворно се нарекувало Вапа — поим во директно сродство со санскритскиот збор vāpī, што значи „долго блато“?
... дека со само 30 жители (2011), Хум на Истра е најмалиот град во светот?
... дека според месното предание, Ѓаволскиот Ѕид настанал кога ѓаволот неуспешно се обложил со Господ дека може да ја прегради Брегалница и за една ноќ да го потопи цело Овче Поле?
... дека островот Удово кај истоименото село на реката Вардар е најголемиот речен остров во Македонија и втор остров по површина во земјата?

aрхива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 2 јануари 2021 г.

Настани:

1839	Францускиот пионер на фотографијата Луј Дагер ја снимил првата фотографија на Месечината.
1905	Над селото Кнежево, Кратовско, почна Конгресот на Скопскиот револуционерен округ на ТМОРО, што траеше до 7 јануари истата година.
1946	Македонските политички затвореници од затворот „Касандра“ во Грција, упатија апел до владите на СССР, на Велика Британија и на САД во кој меѓу другото, се вели: „Во сегашните историски денови, ние припадниците на македонскиот народ во Егејска Македонија, кои се боревме против другите окупатори и нивните слуги, принудени сме сега и на политичко поле да водиме тешка борба против грчката реакција...“.
1959	Лансиран е првиот вселенски брод кон Месечината, советскиот брод без екипаж „Луна I“.
1971	Во Глазгов, за време на фудбалскиот натпревар меѓу „Селтик“ и „Ренџерс“ загинале 66 навивачи поради уривање на дел од трибината.

Родени:

1642	Мехмед IV — отомански султан.
1699	Осман III — отомански султан.
1837	Милиј Алексиевич Балакирев — руски композитор, пијанист и диригент.
1920	Исак Асимов — американски писател на научна фантастика од руско потекло.
1936	Роџер Милер — американски композитор и пејач (†1992)
1948	Огњен Петровиќ — српски и југословенски фудбалер.
1968	Олег Дерипаска — руски бизнисмен.
1969	Кристи Тарлингтон — американски модел и манекенка
1980	Жером Пино — француски велосипедист.
1992	Пауло Газанига — аргентински фудбалски голман.

Починале:

1801	Јохан Каспар Лаватер — швајцарски писател, теолог и филозоф.
1952	Христо Татарчев — македонски револуционер.
1955	Хосе Антонио Ремон — претседател на Панама.
1977	Ерол Гарнер — американски џез-музичар.
1987	Методи Поповски — македонски командант од НОАВМ.
1988	Ремон Рубен — професор на Медицинскиот факултет во Скопје и еден од водечките дерматовенеролози во Македонија.
1993	Михајло Лалиќ — црногорски писател.
2005	Едо Муртиќ — хрватски сликар.
2019	Марко Николиќ — српски глумец.

Празници:

*	Според Римокатоличкиот календар: Свети Василиј Велики и Григориј Нацијанцен
*	Според македонскиот Православен календар: Игнатовден — празник посветен на Светиот свештеномаченик Игнатиј Богоносец

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич