|
|
Datt Dorp Ue'pen (amplisch: Olpe) im Berjischen Land leht in d'r südöstlischen Jemarkung vun de Küürdener Jemeend janz im Osten vom Rheinisch-Berjischen Kräis, su 25 km östlich vum huhhillijen Kölle unn hätt hück unjefähr 800 Inwohner. Ett is jett affseits von denn jrußen Verkehrswäjen - wie zum Bäispill de B 506 - jelähjen unn jilt villen als jröhnes Häzz vun Küürden unn würd in Böchern unn sünstijen Schriften oft als Kleenod vum Berjischen Land jenannt. Zum Kierchspill Ue'pen, datt ett aff 2010 nimmie jävven deht, jehühren uußerdemm 45 Weiler unn kleenere Buurenhöff. Uch wenn de Modernisierung uch vür Ue'pen nitt haalt jemaht hätt, würd uch hück noch enn Jrußdeel von de jesamten Jemarkungsfläche land- unn böschwiertschaftlich jenutzt.
D'r Ue'tsname vun Ue'pen deht sich zum eenen vun Ol udder Ohl föhr sumpfijes Jelände unn zum anderen vum aaltfränkischen Wue't apa udder epe föhr Wasser affleiten. Su setzt sich de Ue'tsname uus zwäi Wue'tstämmen zesammen, die beeds upp Wasser verwiesen dehten, watt Rückschlüsse upp denn Zoostand vun demm Jelände zoo d'r Zigg vun d'r ierschten Besiedlung zoolöäßt.
 Attikel lesse ...
|
|
|
- ... dat Anjola zo de Länder jehüüd, de in de letzte Zick weetschaflisch am stärksde jewakse sinn (2010 meer dann 10%)?
- ... dat Kölle weetschafflisch, kulturell, jeijstisch un historisch als de Houpstadt vum Rhingland jilt?
- ... dat Achterhoeks enne Sproochejropp en de Nederläng es?
- ... dat de Stommfilm Roundhay Garden Scene us öt Joohr 1888 de ischde Film woch?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De Wikipedia es e frei Nokixel em Opbou, en rond 300 Sprooche, wo Ühr jet nohlesse künnt övver:
- Bejreffe, Usdrök, Bezeischnunge, Wööt, un wat se bedügge,
- wichtije un berüümpte Lück,
- etlije Teemekreis,
- Veedelle, Pläz, Städt, Länder, Flöss, Berje, Burje un wat nidd all,
- forjange Johr,
- Püngelle vun anndere Saache.
De Wikipedia op ripoarische Sproche hätt jëz 2885 Attikele övver Stechwööt. Aanjefange em Aujußß 2005 als WiKoelsch es se em Aprell 2006 zor Wikipedia jewoode. De Hingerjründ künnt er em Arschiiv nohlese, un hee, wadd esu passeet es.
|
|
|
Metmaache kann he jede, dä ein vun uns ripoarische Sproche kann,
dä Loss am Schrieve hät, un weiß, wie mer för e Nohkixel schrieve deit.
Wanns De metmaache wells, kanns De Dich aanmelde
unn et och blieve losse.
Bei de Hülp kiss De verzallt wie et jeit.
Om Spillplatz un dä Spillwiss künnd Er unjstührt eröm probeere,
un erussfinge, wie mer et määt.
Also, nix wie raan an et Schrieve, un denk emmer draan:
- Et es wie et es !
- Et kütt wie et kütt !
- Un et hätt noch emmer joot jejange !
. . . denn kapott maache kanns De nix, et kütt nix fott un mer kann emmer widder holle, wat vürher ens jespeichert woo.
|
|
|
Av un aan, su es dat och bei andere Wikipedias, kumme angascheete Metmaacher bei enem Stammdesch zosamme. Dobei künne se nevve däm Klaafe och e Bierche, Wingche oder söns e lecker Jesöffs drenke.
Wann ehr ene Vörschlach ze maache hat, dann sid esu jod un dot dat op dr Klaafsigg.
|
|
