1979

1976 - 1977 - 1978 - 1979 - 1980 - 1981 - 1982

1979 (MCMLXXIX) waor e gewoen jaor wat begoó op 'ne maondag op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse

• vanaaf eindj december 1978 zint groate deile van Wes-Europa in de ban van extreem kaw en sjneëval. Deile van Noordoas-Nederlandj en Noord-Duutsjlandj zint dagelank geïsoleerd vanwaege maetershoag sjneëdune. Nao de eësjte jannewariewaek nump de ergste kaw aaf, mèr vanwaege iezel en sjneë zal d'r nog lang sjprake zeen van maatsjappiej-óntwrichtende waersómsjtandigheje. Limburg blif gelökkeg óngedeerd.
• Dit jaor voond ’t WK Fietsrenne ziech aof in Valkeberg
• De Westeleke Sahara is sinds dit jaor eigendom vaan Marokko

jannewarie

• 1 - Mato Grosso do Sul weurt officieel aofgesjeie vaan Mato Grosso es 25e staot vaan Brazilië.
• 16 - De shah van Iran vlöch mèt zien femilie nao Egypte. Iran wirt eine islamitische sjtaot, geleijd door Ayatollah Khomeini.
• 29 - Brenda Ann Spencer, gebaore op 3 April 1962, vermoard directeur Burton Wragg en opvoedingshoof Mike Suchar biej ein sjeetgevech op de Cleveland Elementary School in San Diego, op 29 jannewarie 1979. Wiej 't 6 oer doerende gevech aafgeloupe waas en me häör vroog wóróm ze 't gedaon hèj, antjwoorde ze: "I don't like mondays".

fibberwarie

• 13-14 - Veural Noordoas-Nederlandj wirt opnuuj getróffe door eine extreem zjwaore sneësjtörm. 't Leger wirt ingezat óm weuninge en boerderieje te helpe.
• 15 - Veer hoag generaals van de aafgezatte Sjah van Iran waere geëxecuteerd. D'r volge nog tieëntalle terechsjtèllinge.
• 17 - China óngernump ein 'sjtraofexpeditie' taenge Vietnam óm raeje van eine Vietnamese invasie van Cambodja taenge 't regime van Pol Pot.

maart

• 5 - De Voyager 1 ruumdesonde bereik de planeet Jupiter en sjtuurt euverweldigende foto's truk nao de aarde.
• 13 - Maurice Bishop zèt op Grenada de regering van Eric Gairy aaf en vestigt doa ein marxistisch bewèndj.
• 25 - De Nederlandse ieshockeyploog wirt in Roemenië eësjte in de B-poule en dwunk zoa deilname aaf aan de Olympische Wèntjersjpele van 1980 in Lake Placid.
• 28 - Biej ein óngelök in de kernreactor biej Harrisburg óntsjnap watersjtófgaas oet 't ventilatiesysteem. Dit is 't ergste óngeval mèt civiel gebruuk van kernenergie pès noe toe.

april

• 3 - Wilfried Martens weurt premier vaan Belsj.
• 4 - Óndanks waereldwieje proteste wirt de in 1978 aafgezatte Pakistaanse ex-president en ex-premier Ali Bhutto door 't militaire bewèndj geëxecuteerd door ophanging.
• 9 - Björn Borg los Jimmy Connors nao 84 waeke aaf es nummer ein op de waereldranglies biej de tennisprofessionals, naodat de Zjweed die pesitie in 1977 ouch al èns ein waek in hènj haet gehad.
• 11 - d'n Oegandese dictator Idi Amin weurt aafgezat.
• 14 - Jan Raas wint veur de derde opeinvolgende keër de Amstel Gold Race.
• 27 - 't Team van de Sovjet-Unie prolongeert veur eige pebliek de waereldtitel biej 't waereldkampioensjap ieshockey.
• 27 - De Roams-katholieke Kirk nump de Nova Vulgata in gebruuk. Dees herziening is in opdrach van 't Tweëde Vaticaans Concilie vanaaf 1966 tot sjtand gekómme.

mei

• 4 - De Conservatieve winne de parlementsverkezinge in 't Verenigd Keuninkriek. Margaret Thatcher wirt de nuje premier.
• 17 - In Tennessee wirt de hoagste sjpanning oats opgewèk: 3,215 * 10⁸ volt.

juni

• 2 - Paus Johannes Paulus II bezeuk Pole.
• 3 - Eine blowout in 't platform Ixtoc I in de Golf van Campeche veroarzaak 't groatste aolielek in de gesjiedenis.
• 7 - 't Europese parlement wirt veur de eësjte keër rechsjtreeks gekaoze door de börgers van de EEG
• 18 - Jimmy Carter en Leonid Brezjnev óngerteikene in Wene 't SALT 2-verdraag veur beperking van 't aantal kernwaopes.

juli

• 1 - Sony lanceert de eësjte Walkman.
• 9 - Nao de Voyager 1 bereik ouch de Voyager 2 ruumtesonde de planeet Jupiter.
• 12 - Kiribati weurt ónaafhenkelik van 't Vereinig Keuninkriek.
• 16 - Saddam Hoessein weurt president van Irak.
• 19 - in Nicaragua kump 'n ing aan de dictatuur van de Samoza-dynastie es 'n junta ónder leijing van Daniel Ortega de mach euvernump.
• 22 - De Franse fitserenner Bernard Hinault wint de Runj van Frankriek.

augustus

• 4 - Ton Brouwer zjwömp es sjnelste man oats euver Het Kanaal, van Dover nao Calais.
• 26 - Jan Raas wirt in Valkeberg waereldkampioen fitserennen.

september

oktober

• 16 - 23 luuj kómme óm es de kus van Nice geraak wirt door eine vloedgolf.

november

• 4 - Militante Iraniërs giezele 56 Amerikaanse perseneëlsleje en aanwezige in de Amerikaanse ambassade in Teheran; de bezètting en giezeling zouwe 444 daage doere.

december

• 12 - NAVO döbbelbesjloet veur de plaatsjing van middellange-aafsjtands-atoomwaopes.
• 15 - In Egmond sjpeult 'ne potvösj aan.
• 27 - Russische inval in Afghanistan.

zónger datum

• In China wirt 't pinyinsysteem van transcriptie nao Latiens sjrif ingeveurd. 't Kump in de plaatsj van de door de Èngelsje óntwikkelde Wade-Gilesmethode. Zoa wirt Peking 'Beijing' en Mao Tse Toeng Mao Zedong.
• Rhodesië ('t hujige Zimbabwe) kriet ein zjwarte regering.
• De Florentijnse Codex wirt gepubliceerd.

Nobelprieze

• Natuurkunde: Sheldon Lee Glashow, Abdus Salam en Steven Weinberg "um hun bijdrage aon de theorie vaan de vereinegde zwake en elektromagnetische interactie tösse elementair deilkes, boe-oonder de veurspeuling vaan de zwake neutraolstroum."
• Sjemie: Herbert C. Brown en Georg Wittig "um hun oontwikkeling vaan touwpassing vaan respectievelek borium- en fosforhawwende verbindinge in belaankrieke reagente in organische synthees."
• Geneeskunde: Allen M. Cormack en Godfrey Hounsfield "um de oontwikkeling vaan computergesjikde tomografie."
• Literatuur: Odysseas Elytis "um zien poëzie die, tege d'n achtergroond vaan de Griekse traditie, mèt sensueel krach en sjperp intellectueel inziech 't gevech vaan de moderne mins veur vrijheid en creativiteit besjrijf."
• Vrei: Moojer Theresa, "stiechster vaan de Missionaire vaan Leefdaodegheid, es erkinning veur [häör] hölp aon de lijende minsheid."
• Economie: Theodore Schultz en Arthur Lewis "um hun baonbrekend oonderzeuk nao economische oontwikkeling mèt speciaol aondach veur de probleme vaan oontwikkelingslen."

Maan vaan 't Jaor

Ayatollah Chomeini

Gebore

• 12 jannewarie - Johnny de Mol, Nederlandse acteur en presentator
• 15 fibberwarie - Chantal Janzen, Nederlandse actrice en musicalsjter
• 16 fibberwarie - Valentino Rossi, Italiaanse motorcoureur
• 22 fibberwarie - Débora Falabella, Braziliaanse actries
• 22 miert - Minke Smabers, Nederlandse hockeyster
• 30 miert - Norah Jones, Amerikaanse jazz-zangeres
• 4 april - Heath Ledger, Australische acteur (euverleje 2008)
• 16 april - Christijan Albers, Nederlandse autocoureur
• 20 mei - Marija Gabriel, Bölgaorse politica
• 7 juni - Kevin Hofland, Nederlandse voetballer
• 8 juni - Ruben Houkes, Nederlandse judoka
• 21 juni - Chris Pratt, Amerikaansen acteur
• 22 juni - Thomas Voeckler, Franse fitserenner
• 29 juni - Gerben Löwik, Nederlandse fitserenner
• 29 juni - Marleen Veldhuis, Nederlandse zjwömster
• 30 juni - Sylvain Chavanel, Franse fitserenner
• 5 juli - Amélie Mauresmo, Franse tennisster
• 31 juli - Nicolien Sauerbreij, Nederlandse snowboardster
• 7 augustus - Angela Schijf, Nederlandse actrice
• 12 augustus - Cindy Klassen, Canadese sjaatsster
• 23 augustus - Brigitte Heitzer, Nederlandse zangeres en actrice
• 26 augustus - Stijn Devolder, Belsje fitserenner
• 9 oktober - Georgina Verbaan, Nederlandse actrice
• 17 oktober - Kimi Räikkönen, Finse autocoureur
• 21 oktober - Fernanda Rodrigues, Braziliaanse actries
• 22 oktober - Arjen Lubach, Nederlandse cabaretier en prizzentator
• 1 november - Jan Jaap van der Wal, Nederlandse stand-upcomedian
• 6 november - Alessandro Ballan, Italiaanse fitserenner
• 26 november - Deborah Secco, Braziliaanse actries
• datum oonbekind - Kate Moore, Australische componiste

Gesjtorve

• 5 jannewarie - Charles Mingus (56), Amerikaanse jazzmusicus
• 27 jannewarie - Nelson Rockefeller (70), Amerikaanse politicus
• 7 fibberwarie - Jozef Mengele (67), Duutsje nazi-arts
• 4 april - Ali Bhutto (51), Pakistaanse politicus
• 10 mei - Louis Paul Boon (67), Vlaamse sjriever en kunssjilder
• 23 mei - Hub van Doorne, Nederlandse óngernummer (oprichter Van Doorne's Automobielfabriek, DAF)
• 29 mei - Mary Pickford (86), Amerikaanse filmactrice
• 8 juni - Lou Geels (71), Nederlands acteur
• 11 juni - John Wayne (72), Amerikaanse acteur
• 13 juni - Douwe Klaas Wielenga (99), Nederlandse predikant
• 15 juli - Gustavo Díaz Ordaz (68), president van Mexico (1964-1970)
• 22 juli - Sándor Kocsis (49), Hongaarse voetballer
• 29 juli - Herbert Marcuse (81), Duutsj-Amerikaanse filosoof
• 30 juli - Beppie Nooij jr. (60), Nederlandse actrice
• 27 augustus - Louis Mountbatten (79), Britse militair en politicus
• 28 augustus - Gerard Nederhorst (71), Nederlandse politicus
• 7 september - Rita Hovink (35), Nederlandse zangeres
• 15 september - Caro van Eyck (63), Nederlandse actrice
• 22 oktober - Nadia Boulanger (92), Frans dirigente, organiste en docent compositie
• 2 december - Jan Pijnenburg (73), Nederlandse fitserenner
• 23 december - Dirk Stikker (82), Nederlandse politicus

Meziek

Bès verkochde singles in Nederlandj:

1. Art Garfunkel - Bright Eyes
2. ABBA - Chiquitita
3. The Pointer Sisters - Fire
4. Village People - YMCA
5. Cheap Trick - I Want You To Want Me
6. Meat Loaf - Paradise By The Dashboard Light
7. Racey - Lay Your Love On Me
8. Kiss - I Was Made For Lovin' You
9. Peter Tosh & Mick Jagger - (You Gotta Walk) Don't Look Back
10. Boney M - Hooray! Hooray! It's A Holi-Holiday

Album top 10 (bron: popdossier.nl)

1. Supertramp - Breakfast In America
2. ABBA - Voulez-Vous
3. Earth, Wind & Fire - I Am
4. Kiss - Dynasty
5. The Police - Outlandos D'Amour
6. Bob Marley & The Wailers - Babylon By Bus
7. Roxy Music - Manifesto
8. Flairck - Variaties Op Een Dame
9. Nina Hagen Band - Nina Hagen Band
10. Julio Iglesias - Emociones
11. AC/DC - Highway To Hell

Literatuur

• Oek de Jong: Opwaaiende zomerjurken.
• Ida Gerhardt: Het sterreschip