Qhapaq p'anqa

Aymar

Deutsch

English

Español

Français

Avañe'e

日本語

Nāhuatl

Português

Swahili

中文

Huk Simikuna

• 
  2019-2020 Kurunawirus lliw unqurichiq

  2019-2020 Kurunawirus lliw unqurichiq (kastilla simipi: Pandemia de enfermedad por coronavirus de 2019-2020) nisqaqa huk wamaq unquymi kay kurunawirus 2019 (COVID-19) sinchi samay ñak’ariy kurunawirus 2 (SARS-CoV-2) nisqamantan paqarimurqan. Wamaqllaraq mirariytam qallarirqa Wuhan, Hubei pruwinsya, Chunwa Runallaqta Ripuwlikapi, qhapaq raymi killa 2019 watapi; 11 ñiqin pawqar waray killapi 2020 watapim chayllaraq Hamp'i Tiqsimuyup Tantanakuyqa hatun unquytaqa riqsirqurqa. 5,070,000 unqukunañam 21 ñiqin aymuray killakamalla kachkan, kanmansi 188 suyu ayllukunapi ima, 332,000 wañusqata hinallataq 1,930,000 qaliyasqata saqispan.
• 
  Chuqiyapu llaqta

  Chuqiyapu llaqta (aymara simipi: Chiqiyapu marka, kastilla simipi: Nuestra Señora de La Paz), Qullasuyup uma llaqtanmi. Qullasuyup musikup chawpinmi, finansap chawpinmi, pulitiku chawpinmitapasHinallataqsi, Chukiyapu Suyup uma llaqtanmi kan. 2015 watapi, llaqaunakunam llaqa 789 541 runakuna kaypi tiyasqan, Qullasuyupi, Chukiyapuqa kimsa ñiqi aswan hatun llaqtam kan, Santa Crus llaqtap qhipan, Altu llaqtap qhipanpis. Chukiyapuqa mitrupulip arian Altu llaqtata, Wiyacha, Achuqalla, Laha, Mikapaqa, Palca, Pukaranipas kapun. Huñusqa, Qullasuyup aswan hatun mitrupulis kanman, 1 880 000 runakunawan.
• 
  Atawallpa

  Atawallpa (Ataw Wallpa nisqapas, kastilla simipi: Ave fénix) icha alli suti paqarin Ataw Illapamanta. Inkakunap chunka kimsayuq ñiqin qhapaqninsi, Hanan Qusqup pusaq ñiqintaq qhapaqnin karqan. 1527 watamanta 1532 watakama Kashamarka llaqtapi Chinchaysuyuta kamachirqan. 1532 watapi Waskar wawqintas wañuchichirqan. Aswan hatun awqaq pusaqninkunaqa Rumiñawi, Kiskis, Challkuchimaq sutiyuqsi karqan. Kikin watapi Ispañamanta awqakunaqa Kashamarkaman chayamuspas, payta hap'irqan. Atawallpa achka qullqitas apachimuptinpas, chay awqakunaqa paytas sipirqan. Anchata chaskiskir, karu marka runakuna wañuchiranlla

Akllasqa panq'a

Aymuray Killapi

Indiapi, Andhra Pradeshpi, wapsiqa qispikukun. Kimsachunkayuq runakunaqa wañukusqan, waranqapis k’irikusqan. LG Polymers chaqllisinchi urputa t’uhakusqan

Ayriwa Killapi

Artemis program: NASAqa SpaceXqa, Dyneticsqa akllachisqan killa chayananpaq. Hukllachasqa Amirika Suyukunap ch'usaq puriqnin runakunaqa 2024 watapi ripurqan.

Pawqar Waray Killapi

2019-2020 Dinki unqurichiq: Urin Awya Yala achka suyukunap runankunaman unquchisqanña, 100 000 runakunaqa unqusqaña kapun

Pawqar Waray Killapi

Kurunawirus unquynin: Qullasuyup, Piruwpa, Ikwadurpa umalliqkunaqa runakunanman wasipi waqaychachun mañakusqan, ama kurunawirus unquyta hap’ichinanpaq

Artemis Antakillaqa alistakuchkan purichinanpaq

Aymuray · Inti Raymi · Anta Sitwa

Katiguriyakuna

Wiñay kawsay	Yachay	Allpa llamk'ay	Kultura
Allpa saywachi	Kawsay yachay	Kurku kallpanchay	Taki kapchiy
Llup'ina	Hampi yachay	Pachaykamay	Kapchiy
Iñiy	Simi kapchiy	Kawpay	Yupana
Llamk'ana	Quyllur yachay	Kuyu walltay	Rimay
Yachachiy	Chaqllisinchi	Nuna yachay	Musiku

• 
  Mama Llaqtap San Markus Kuraq Yachay Sunturnin

  Mama Llaqtap San Markus Kuraq Yachay Sunturnin (kastilla simipi: Universidad Nacional Mayor de San Marcos, UNMSM; latin simimanta: Academia Sancti Marci Urbis Regum in Peruvia) nisqaqa Piruwpi qhapaq Yachay sunturmi, Lima llaqtapi. Aswan chaninchasqa, sut'inchasqa yachay wankurina Piruw mamallaqtapi kan, hinan kaspa Piruwpi, Awya Yalawpi ñawpaq yachay sunturnin kan. 1548 watapi, Santo Domingo kunwintupi pata yachaqkunamanta qallarisqaku. Fray Tomas de San Martín nispa, chiqanchasqa paqarirqaku, hinaqtin 1551 wata ayriwa killa 12 ñiqin Carlos I Ispañamanta Qhapaq kamaqillqanninwan chaynallata kawsarirkaku.
• 
  Qhichwa simi

  Qhichwa simi icha Runasimi ñisqaqa Urin Awya Yalapi rimasqan rimaymi. Tawantinsuyup siminsi karqan. Kunanqa yaqa 14.000.000 runam kay simita rimanku, Piruwpi, Buliwyapi, Arhintinapi, Ikwadurpi, Chilipi, Kulumbyapi kaytaqa riman. Lliw Awya Yala rimaykunamanta astawan rimaqniyuqmi. Qhichwa sutita churarqa runasimiman Fray Domingo de Santo Tomás, ñawpaq qillqaq kay simimanta.Simi yachaqkunaqa rimanakun, qhichwa simi hukllachu achkachu rimay. SIL International ñisqa tantanakuy ñinmi, 42 rimaymi, nispa. Qhichwa Simi Hamut'ana Kuraq Sunturtaq ñinmi, huklla simi, Qusqu llaqtap rimayninmi huklla allin qhichwa simi, ñispa. Ichataq Chanka rimaqqa manam Wanka rimayta hap'inchu, Wankataq manam Chanka rimaytachu.
• 
  Pacha q'uñichiy

  Pacha q'uñichiy nisqaqa chimlasay, huk pacha q'uñichina nisqa wapsikunarayku wayra pachap q'uñiyninmi. Inti tiksi muyuta achkiy, k'uyu qhipa, huk illanchaykunawan illanchaspa q'uñichiptin, tiksi muyutaq puka ñawpa nisqatam hawa pachaman illanchan. Pacha q'uñichina wapsikuna chay achkiy, k'uyu qhipa illanchaykunata chimpachinmi, manataqmi puka ñawpatachu. Chay puka ñawpa illanchayta allpaman rirpuchaspa wayra pachapipas hark'aspa allpa pachatam wayra pachatapas q'uñichinmi
• 
  Qiwuña

  Ñawpa pachas Punapi ancha achka qiwuña-qiwuñas karqan, kunan pachataq chaymanta chunka ch'iqtallamantas aswan pisillas puchuq kachkan. Tawantinsuyu pachapiqa Inkakuna ama sach'a muthuychu ñiqsi karqan. Ispañulkuna hamuptinqa achka sach'akunas michina ruranapaq muthusqa karqan. Kunan pacha mana chayllaña q'iru kaptinmi, runakuna qiwuñakunata yamt'apaq wasichanapaqpas muthunku. Llamakuna qiwuñap raphinkunatam mikhunku. Chaywan musuq qiwuña manañam wiñanchu. Lluqsiq qaranrayku qiwuña utqayllam rawran. Chayrayku achka qiwuñatañam kañarqanku.

Kusa qillqa

Kusa qillqa

Mama llaqtakuna

Arhintina (Punku p'anqa)	Brasil (Punku p'anqa)	Chili (Punku p'anqa)	Chunwa (Punku p'anqa)	HAS (Punku p'anqa)	Ikwadur (Punku p'anqa)
Kulumbya (Punku p'anqa)	Mishiku (Punku p'anqa)	Nihun (Punku p'anqa)	Piruw (Punku p'anqa)	Qullasuyu (Punku p'anqa)	Ransiya (Punku p'anqa)

Hispanohablantes

La familia de lenguas quechuas es hablada por más de 10 millones de personas, principalmente en la zona andina de Sudamérica. Lamentablemente existe poca literatura en quechua, tanto impresa como electrónica, por lo cual la mayoría utiliza el idioma únicamente para la comunicación oral. Es así que la Wikipidiya resulta de gran importancia al ser la única enciclopedia en quechua.

Si hablas español y te gustaría ayudar aquí, en Wikipidiya, ¡eres bienvenido! Tal vez sepas poco o nada de quechua. Entonces, puedes informarte más en: Hispanohablantes, Contribuir efectivamente, Frases útiles y Ayuda en castellano.

English speakers

If you speak English and would like to help here at Wikipidiya, you are welcome! Maybe you know little or nothing of Quechua. Then, you can find out more at information at English speakers, Contribute effectively, Useful phrases, and Help in English.

Llamk'anakuna

• Watapi lliw p'unchawninkunapaq p'anqakunata qillqasunchik, kaypi qhaway!
• Wikipidiya:Lliw Wikipidiyapaq qillqanakuna suytiyuq listap rakinkunataqa qhichwa simiman t'ikrananchikraqmi atin. Manaraq mast'asqa riqsisqa qhichwa simipi rima kaptinqa, qhichwapi musuq simip kinrayninpi kastilla simipi rimatam kakuchinkiman. Kaypi achkaraq t'inkikunap imankunamanta musuq p'anqakunata qillqananchikmi atichkan.
• Kunanqa Interface nisqa Wikipidiyap uyapuran qhichwa simiman t'ikrasqañam. Huk t'ikrasqakunaman ama niyta munaspaykiqa, Wikipidiya:Uyapurata t'ikrana p'anqap rimanakuyninpi willamuy.
• Mama llaqtakunamanta qillqakunata qhichwaman t'ikranaykipaq qhaway Wikipidiya:Aknalla yanapay.
• Wikipidiya:Ayllupaq p'anqa nisqa p'anqata allinchay.

Mañasqa qillqakuna

Hunt'a kalindaryu (hunt'asqam! :-) Ima tukusqakunata, yurisqakunata, wañusqakunata yapaychik!) · Urin Awya Yalamanta: Wiñay kawsaynin · Mayunkuna · Urqunkuna · Quchankuna · Yurankuna · Uywankuna · Aymuraymanta · Ayllukunamanta · Ayllu runakunamanta · Yachasqakuna · Raymikuna · Anti hampina ; - Quya pukllay · Rinasimintu · Amirika Tariy · Phransis Pachakutiy · Chiri Maqanakuy · Apartheid · Noam Chomsky · Barruku · Klasisismu · Rumantisismu/Rumantiku · Garry Kasparov · English help (translate from Ayuda en castellano) · Contribute effectively (translate from Contribuir efectivamente) · AH1N1 · Influenza · Qispikusqa · Mama llaqtap hawan · T'iqisqa kay · Runa llaqtap sutin · Ankichiy tuyru · ISO 3166-1 · Sistema muscular · HDI · Gran Depresión · Gran Recesión · Kurunawirus · SARS Kurunawirus 2 · 2019 Kurunawirus unquy · 2019-2020 Kurunawirus unquy mast'akuy · +

Qhichwa k'iti rimayninkunamanta Wikipidiyakuna

Wikipidiyaqa Wikimediap ruraykamayninmi. Kaymi huk qispi ruraykamaykuna:

	Commons Multimidya		Wikiwillay Willaykuna		Wikisimitaqi Simitaqi
	Wikinisqa Nisqakuna (incubator)		Wikiliwrukuna Liwrukuna		Wikipukyu Pukyu qillqakuna
	Wikirikchaq Rikch'aqkuna		Wikisuntur Yachay suntur		Meta-Wiki Ruraykamay ayninakuy

Qhapaq p'anqa Qhapaq p'anqa