2005

3 stycznia – w klinice w saudyjskim Rijadzie przeprowadzono operację rozdzielenia polskich bliźniaczek syjamskich z Janikowa.
4 stycznia:
- premier Marek Belka rozpoczął dwudniową wizytę w Libii.
- w zamachu zginął gubernator Bagdadu Ali al-Hajdari i 6 ochroniarzy.
5 stycznia – odkryto obiekt transneptunowy większy od Plutona – Eris.
6 stycznia:
- 7 żołnierzy amerykańskich jadących pojazdem opancerzonym zginęło w wyniku wybuchu przydrożnej bomby w Bagdadzie.
- o godzinie 12:02 w pekińskim szpitalu urodził się 1,3-miliardowy obywatel Chin.
7 stycznia – Isidore Mvouba został premierem Konga.
8 stycznia:
- okręt podwodny USS San Francisco, płynący z maksymalną prędkością, uderzył w górę podmorską 350 mil na południe od wyspy Guam na Pacyfiku; zginął jeden marynarz, a większość ze 137-osobowej załogi odniosła obrażenia.
- w chińsko-wietnamskim incydencie w Zatoce Tonkińskiej zginęło 9 wietnamskich rybaków.
9 stycznia:
- pierwsze wybory prezydenckie w Autonomii Palestyńskiej wygrał Mahmud Abbas.
- w Nairobi podpisano traktat pokojowy kończący wojnę domową w Sudanie i przyznający na sześć lat autonomię Sudanowi Południowemu (a po ich upływie referendum w sprawie ewentualnej niepodległości).
10 stycznia:
- długookresowa Kometa Machholza znalazła się najbliżej Ziemi będąc widoczną gołym okiem (osiągnęła jasność ok. 3,5 magnitudo).
- wystartował kanał telewizyjny Eurosport 2.
12 stycznia:
- została wystrzelona sonda Deep Impact, w celu przeprowadzenia badań naukowych komety Tempel 1.
- Siergiej Bagapsz wygrał wybory prezydenckie w Abchazji.
14 stycznia:
- lądownik Huygens przekazał pierwsze w historii zdjęcia z Tytana, największego księżyca Saturna.
- Piotr Morawski i Włoch Simone Moro dokonali pierwszego zimowego wejścia na himalajski ośmiotysięcznik Sziszapangma.
- w pożarze szkoły we wsi Safian w Iranie zginęło 13 dzieci, a 18 zostało rannych.
16 stycznia:
- urzędujący prezydent Chorwacji Stjepan Mesić został wybrany na drugą kadencję.
- w wieku 66 lat Adriana Iliescu została prawdopodobnie najstarszą matką w historii medycyny.
18 stycznia:
- w Tuluzie został zaprezentowany pierwszy Airbus A380.
- w stolicy Gujany Georgetown w wyniku powodzi została zatopiona siedziba prezydenta kraju State House.
19 stycznia – w stolicy Gwinei Konakry doszło do nieudanego zamachu na prezydenta Lansanę Conté.
21 stycznia – siły bezpieczeństwa zdławiły tygodniowe zamieszki w Belize, wywołane podniesieniem podatków.
23 stycznia – Wiktor Juszczenko został zaprzysiężony na prezydenta Ukrainy.
24 stycznia – Julia Tymoszenko została po raz pierwszy premierem Ukrainy.
25 stycznia – w wyniku wybuchu paniki w hinduistycznej świątyni Mandher Devi w indyjskim stanie Maharasztra zostało zadeptanych około 300 osób.
26 stycznia:
- Condoleezza Rice jako druga kobieta w historii została sekretarzem stanu USA.
- 31 amerykańskich żołnierzy zginęło w katastrofie śmigłowca transportowego Sikorsky CH-53E Super Stallion w irackiej prowincji Al-Anbar.
- w katastrofie kolejowej w Glendale w Kalifornii zginęło 11 osób, około 200 zostało rannych.
30 stycznia:
- 10 brytyjskich żołnierzy zginęło w Iraku po zestrzeleniu samolotu transportowego Hercules.
- po raz pierwszy po obaleniu reżimu Saddama Husajna w Iraku odbyły się wybory parlamentarne.
31 stycznia – przed sądem w Santa Maria w Kalifornii rozpoczął się proces Michaela Jacksona, oskarżonego o molestowanie seksualne 13-letniego chłopca.
1 lutego:
- 3 gruzińskich policjantów zginęło, a 26 cywilów zostało rannych w eksplozji bomby przed komendą policji w Gori.
- Hiszpański parlament odrzucił projekt poszerzenia autonomii Kraju Basków.
- król Nepalu Gyanendra zdymisjonował rząd i przejął pełnię władzy w kraju.
- papież Jan Paweł II został późnym wieczorem przewieziony do rzymskiej kliniki Gemelli z powodu powikłań pogrypowych.
2 lutego – Armando Guebuza został prezydentem Mozambiku.
3 lutego:
- po śmierci wskutek zatrucia czadem premiera Gruzji Zuraba Żwanii obowiązki szefa rządu przejął Giorgi Baramidze.
- 104 osoby zginęły w katastrofie afgańskiego Boeinga 737-242 w górach Pamir.
4 lutego – w Bagdadzie została porwana dziennikarka włoskiej gazety Il Manifesto, Giuliana Sgrena.
5 lutego – po nagłej śmierci togijskiego wojskowego i polityka Gnassingbé Eyadéma dowództwo sił zbrojnych przekazało prezydenturę Togo jemu synowi Faure Gnassingbé.
6 lutego – w wyborach parlamentarnych w Tajlandii zwyciężyła rządząca partia Tajowie Kochają Tajlandię premiera Thaksina Shinawatry.
8 lutego:
- Karolos Papulias został wybrany przez parlament na prezydenta Grecji.
- w Azerbejdżanie został utworzony Apszeroński Park Narodowy.
9 lutego – baskijska ETA zdetonowała samochód-pułapkę przed centrum kongresowym w Madrycie; ranne zostały 43 osoby.
10 lutego:
- Korea Północna podała oficjalnie, że dysponuje bronią atomową i wycofuje się z prowadzonych w Pekinie rokowań na temat swojego programu atomowego.
- wskutek obfitych opadów deszczu została przerwana tama w pobliżu miejscowości Pasni w południowo-zachodnim Pakistanie; zginęło lub zaginęło około 500 osób.
14 lutego:
- uruchomiono serwis internetowy YouTube.
- były premier Libanu Rafiq Hariri zginął wraz z 22 osobami w zamachu w Bejrucie. Wydarzenie to stało się zarzewiem libańskiej rewolucji cedrowej.
- w zamachach bombowych w stolicy Filipin Manili oraz miastach Davao i General Santos zginęło 12 osób, a ponad 130 zostało rannych.
15 lutego – 210 osób zginęło w kopalni Sunjiawan koło miasta Fuxin w największej od 63 lat katastrofie górniczej w Chinach.
16 lutego – Protokół z Kioto został ratyfikowany przez 141 krajów, wytwarzających w sumie 61% światowej emisji gazów cieplarnianych.
17 lutego – Zurab Nogaideli został premierem Gruzji.
18 lutego – odkryto największą znaną liczbę pierwszą ( $2^{25964951}-1,$ czyli 7 816 230 cyfr w zapisie dziesiętnym)^[1].
20 lutego – w Hiszpanii odbyło się referendum w którym większość głosujących wyraziła zgodę na ratyfikację Traktatu Konstytucyjnego UE.
21 lutego – Izrael zwolnił 500 więźniów palestyńskich.
22 lutego – Iran: 612 osób zginęło, a 990 zostało rannych w trzęsieniu ziemi w prowincji Kerman.
23 lutego – ukazała się książka Pamięć i tożsamość papieża Jana Pawła II.
24 lutego:
- w związku z poważnymi problemami z oddychaniem Jan Paweł II został ponownie hospitalizowany. Wieczorem przeszedł zabieg tracheotomii w znieczuleniu ogólnym.
- Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że Rosja pogwałciła w Czeczenii zapisane w europejskiej konwencji praw człowieka prawo do życia, dopuszczając się tortur i zabójstw.
25 lutego – w samobójczym zamachu bombowym przed klubem nocnym w Tel Awiwie zginęły 4 osoby, ponad 50 zostało rannych.
27 lutego – odbyła się 77. ceremonia wręczenia Oscarów.
28 lutego:
- amerykański miliarder Steve Fossett rozpoczął solowy lot dookoła świata na pokładzie samolotu GlobalFlyer.
- w Burundi odbyło się referendum zatwierdzające nową konstytucję.
- w samobójczym zamachu bombowym na centrum rekrutacyjne policji w mieście Al-Hilla w Iraku zginęło 127 osób, a kilkaset zostało rannych.
1 marca – Tabaré Vázquez został prezydentem Urugwaju.
3 marca:
- Steve Fossett zakończył samotny lot dookoła świata na pokładzie samolotu GlobalFlyer.
- 46-letni James Roszko zastrzelił pod Mayerthorpe w kanadyjskiej prowincji Alberta czterech funkcjonariuszy Kanadyjskiej Królewskiej Policji Konnej, którzy mieli dokonać rewizji na jego farmie, po czym popełnił samobójstwo.
4 marca:
- Jurij Krawczenko, były minister spraw wewnętrznych Ukrainy i jeden z głównych podejrzanych w sprawie zabójstwa opozycyjnego dziennikarza Georgija Gongadzego, zastrzelił się lub został zastrzelony we własnym domu.
- porwana miesiąc wcześniej w Iraku włoska dziennikarka Giuliana Sgrena została uwolniona przez agentów włoskich służb specjalnych. W czasie jazdy na lotnisko w Bagdadzie samochód Włochów został ostrzelany przez amerykańskich żołnierzy. Zginął dowódca operacji, a 4 osoby zostały ranne.
6 marca – ulewne deszcze wywołały powodzie w saharyjskiej części Algierii, powodując śmierć 2 osób i obrażenia u dalszych 9 ludzi.
8 marca – rosyjskie siły zbrojne obwieściły śmierć w wyniku akcji służb specjalnych przywódcy czeczeńskich separatystów Asłana Maschadowa.
9 marca – sonda Cassini przeleciała 500 km nad powierzchnią księżyca Saturna, Enceladusa.
10 marca – 50 osób zginęło, a ponad 80 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym na szyicki meczet w irackim Mosulu.
13 marca – papież Jan Paweł II opuścił po 18 dniach hospitalizacji poliklinikę Gemelli.
14 marca – cedrowa rewolucja: w stolicy Libanu Bejrucie odbyła się kilkusettysięczna demonstracja przeciwko obecności w kraju wojsk syryjskich.
15 marca:
- Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych Chińskiej Republiki Ludowej uchwaliło tzw. prawo „anty-secesyjne”, które w przypadku ogłoszenia niepodległości przez Tajwan umożliwia zbrojną interwencję na wyspie.
- otwarto Nowe Muzeum Historyczne w instytucie Jad Waszem w Jerozolimie.
16 marca – Izrael przekazał Jerycho Palestyńczykom.
17 marca – w Madrycie pod osłoną nocy usunięto ostatni pomnik byłego dyktatora Francisco Franco.
20 marca – na skoczni w Planicy norweski skoczek Bjørn Einar Romøren ustanowił rekord w długości skoku (239 m).
21 marca:
- parlament Islandii przyznał obywatelstwo byłemu mistrzowi świata Bobby’emu Fischerowi, poszukiwanemu przez USA za rozegranie meczu w Jugosławii podczas obowiązywania sankcji.
- w stolicy indiańskiego rezerwatu Red Lake w stanie Minnesota, 16-letni szaleniec zastrzelił 9 osób, kilkanaście ranił, po czym popełnił samobójstwo. Do większości zbrodni doszło na terenie szkoły.
22 marca:
- Izrael przekazał administracji palestyńskiej miasto Tulkarm.
- początek tulipanowej rewolucji w Kirgistanie: w kilku miastach doszło do pierwszych protestów przeciwko sfałszowanym wyborom do Rady Najwyższej.
23 marca – w wyniku eksplozji w rafinerii BP w Texas City (USA) zginęło 15 osób, a 170 zostało rannych.
24 marca:
- tulipanowa rewolucja w Kirgistanie: obalony prezydent Askar Akajew uciekł z rodziną do Rosji.
- we francuskim Amiens odbyły się obchody setnej rocznicy śmierci Juliusza Verne’a, prekursora powieści fantastycznonaukowych.
25 marca:
- białoruskie siły bezpieczeństwa stłumiły tzw. dżinsową rewolucję.
- otwarto dla zwiedzających wystawę Expo 2005 w japońskiej prefekturze Aichi.
- tulipanowa rewolucja w Kirgistanie: Kurmanbek Bakijew został tymczasowym prezydentem w miejsce obalonego Askara Akajewa.
28 marca:
- do Pekinu po raz pierwszy od podziału Chin w 1949 roku przybyła delegacja rządzącego na Tajwanie Kuomintangu, z wiceprzewodniczącym Chiang Pin-kungiem na czele.
- około 1000 osób zginęło w trzęsieniu ziemi na Sumatrze.
31 marca – w związku z chorobą ojca, Rainiera III, Albert II Grimaldi przejął obowiązki księcia Monako.
2 kwietnia – w Watykanie po 27 latach pontyfikatu zmarł papież Jan Paweł II.
3 kwietnia – w Watykanie Bazylice św. Piotra wystawiono na widok publiczny ciało Jana Pawła II.
6 kwietnia:
- włoski parlament ratyfikował Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy.
- Adnan Badran został premierem Jordanii.
- Albert II Grimaldi został księciem Monako.
- kurd Dżalal Talabani, przywódca Patriotycznej Unii Kurdystanu, został wybrany na urząd prezydenta Iraku. Wiceprezydentami zostali szyita Adil Abdel Mahdi i arabski sunnita Ghazi Jawer.
7 kwietnia:
- w Watykanie opublikowano testament zmarłego 2 kwietnia papieża Jana Pawła II.
- Dżalal Talabani został prezydentem Iraku.
8 kwietnia:
- pogrzeb papieża Jana Pawła II.
- hybrydowe zaćmienie Słońca widoczne na Pacyfiku i w Ameryce Środkowej.
9 kwietnia – książę Walii Karol poślubił swoją wieloletnią kochankę Camillę Parker Bowles.
11 kwietnia – premierzy Indii i Chin, Manmohan Singh i Wen Jiabao, podpisali w Nowym Delhi porozumienie o strategicznym partnerstwie dla pokoju i dobrobytu.
12 kwietnia – Andrus Ansip został premierem Estonii.
13 kwietnia:
- Andrus Ansip został premierem Estonii.
- do Grot Watykańskich pod Bazyliką św. Piotra wpuszczono pierwszych pielgrzymów mogących przejść obok grobu papieża Jana Pawła II.
15 kwietnia – rozpoczęła się załogowa misja statku Sojuz TMA-6 na Międzynarodową Stację Kosmiczną.
18 kwietnia – w Watykanie rozpoczęło się konklawe.
19 kwietnia – kardynał Joseph Alois Ratzinger został obrany papieżem i przyjął imię Benedykt XVI.
20 kwietnia – prezydent Ekwadoru Lucio Gutiérrez został usunięty ze stanowiska przez parlament.
23 kwietnia - Film Me at the zoo stał się pierwszym filmem opublikowanym w serwisie YouTube.
24 kwietnia:
- papież Benedykt XVI odprawił mszę świętą inaugurującą swój pontyfikat.
- Faure Gnassingbé wygrał w I turze wybory prezydenckie w Togo.
- Mehmet Ali Talat został prezydentem Cypru Północnego.
- w Seulu urodził się Snuppy, pierwszy sklonowany pies domowy, rasy chart afgański.
25 kwietnia:
- Bułgaria i Rumunia podpisały traktat akcesyjny z Unią Europejską.
- Jiří Paroubek został premierem Czech.
- ostatni z trzech fragmentów Obelisku z Aksum, zrabowanego przez Włochów w 1937 roku został zwrócony Etiopii.
- 107 osób zginęło, a 555 zostało rannych w katastrofie pociągu pasażerskiego w japońskim mieście Amagasaki.
26 kwietnia – ostatnie jednostki syryjskie opuściły Liban.
27 kwietnia:
- odbył się pierwszy lot samolotu Airbus A380.
- w Niemczech został ujęty gangster Ryszard Niemczyk.
28 kwietnia – trzęsienie ziemi na Oceanie Indyjskim będące wstrząsami wtórnymi potężnego trzęsienia z 26 grudnia 2004 roku.
29 kwietnia – obszar Lodowca Folgefonna został ustanowiony 25. parkiem narodowym Norwegii.
1 maja – powstała niezależna agencja Frontex przeznaczona do ochrony granic zewnętrznych Unii Europejskiej z siedzibą w Warszawie.
2 maja – wystartował czeski kanał informacyjny telewizji publicznej ČT24.
3 maja – 15 osób zginęło, a 40 zostało rannych w zamachu bombowym na stadionie w stolicy Somalii Mogadiszu, do którego doszło w trakcie przemówienia premiera Alego Mohammeda Ghediego.
5 maja:
- wybory do brytyjskiej Izby Gmin w wygrała rządząca Partia Pracy.
- Uzbekistan wystąpił z organizacji GUAM.
7 maja – papież Benedykt XVI odbył ingres do bazyliki laterańskiej.
10 maja:
- doszło do nieudanego zamachu na George’a W. Busha podczas jego przemówienia na Placu Wolności w Tbilisi. Granat rzucony z tłumu przez 27-letniego Vladimira Arutyuniana nie eksplodował.
- w Berlinie odsłonięto Pomnik Pomordowanych Żydów Europy.
11 maja – parlamenty Austrii i Słowacji ratyfikowały Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy.
12 maja – Ministerstwo Sprawiedliwości Białorusi unieważniło zjazd Związku Polaków na Białorusi z marca tego roku.
13 maja:
- papież Benedykt XVI ogłosił rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II.
- ponad 200 osób zginęło w mieście Andiżan w wyniku rebelii w Uzbekistanie.
14 maja:
- Demokratyczna Partia Postępowa wygrała wybory do konstytuanty na Tajwanie.
- Francuski pilot Didier Delsalle na śmigłowcu Eurocopter AS350 Écureuil po raz pierwszy wylądował na szczycie Mount Everestu.
15 maja:
- w Etiopii odbyły się wybory parlamentarne.
- zostały odkryte dwa nowe obiekty okrążające Plutona; później nadano im nazwy: Hydra i Nix.
16 maja – parlament Kuwejtu przyjął ustawę, dzięki której kobiety w tym kraju uzyskały pełne prawa wyborcze.
21 maja:
- Greczynka Elena Paparizou wygrała w Kijowie 50. Konkurs Piosenki Eurowizji.
- w New Jersey otwarto Kingda Ka, jedną z najszybszych i najwyższą kolejkę górską na świecie.
22 maja – wybory prezydenckie w Mongolii wygrał Nambaryn Enchbajar.
27 maja – w samobójczym zamachu bombowym na meczet w stolicy Pakistanu Islamabadzie zginęło 19 osób, a ponad 70 zostało rannych.
29 maja i 1 czerwca – w wyniku referendum Francja i Holandia odrzuciły Traktat Konstytucyjny dla UE.
30 maja – w Monachium oddano do użytku stadion piłkarski Allianz Arena.
31 maja:
- Dominique de Villepin został premierem Francji.
- rosyjski magnat naftowy Michaił Chodorkowski został skazany na 9 lat pozbawienia wolności za defraudację i uchylanie się od płacenia podatków.
1 czerwca – Holandia odrzuciła w referendum konstytucję dla Europy.
5 czerwca:
- w wyniku referendum Szwajcaria zgodziła się na przystąpienie do układu z Schengen oraz zalegalizowała związki homoseksualne.
- w Wietnamie pod przełęczą na granicy miasta wydzielonego Đà Nẵng i prowincji Thừa Thiên-Huế otwarto najdłuższy w Azji Południowo-Wschodniej tunel Hải Vân o długości 6280 metrów.
6 czerwca:
- koncern Apple Computer ogłosił, że od 2006 roku jego komputery będą produkowane na podstawie technologii przedsiębiorstwa Intel. Zademonstrowano również działający system MacOS X na zwykłym komputerze typu PC.
- pod wpływem protestów społecznych prezydent Boliwii Carlos Mesa Gisbert ogłosił rezygnację z urzędu.
7 czerwca – w wyborach prezydenckich na Węgrzech zwyciężył kandydat opozycji László Sólyom.
11 czerwca – ministrowie finansów państw grupy G8 uzgodnili anulowanie długów 18 najbiedniejszym krajom świata.
13 czerwca – Michael Jackson został uniewinniony od zarzutu molestowania seksualnego 13-letniego chłopca.
17 czerwca – w Iranie odbyła się I tura wyborów prezydenckich. Do II tury przeszli Ali Akbar Haszemi Rafsandżani i Mahmud Ahmadineżad.
20 czerwca – Vicente Fox jako pierwszy prezydent Meksyku od czasu rozpadu ZSRR przybył z wizytą do Moskwy.
21 czerwca:
- Międzynarodowa Unia Astronomiczna nadała dwóm nowo odkrytym księżycom Plutona nazwy Nix i Hydra.
- z powodu awarii rosyjskiej rakiety nośnej nie powiodła się próba wystrzelenia pojazdu kosmicznego Cosmos 1, pierwszego napędzanego przez żagiel słoneczny.
23 czerwca – 6 amerykańskich żołnierzy zginęło, a 14 zostało rannych w wyniku wybuchu samochodu-pułapki w irackiej Al-Falludży.
24 czerwca:
- otwarto odbudowany Cmentarz Obrońców Lwowa.
- Mahmud Ahmadineżad wygrał w drugiej turze wybory prezydenckie w Iranie.
25 czerwca – opozycyjna koalicja lewicowa wygrała wybory parlamentarne w Bułgarii.
28 czerwca:
- zainaugurowano proces beatyfikacyjny Jana Pawła II.
- 16 amerykańskich żołnierzy zginęło w zestrzelonym przez talibów śmigłowcu Boeing CH-47 Chinook w afgańskiej prowincji Kunar.
30 czerwca – hiszpański parlament przyjął ustawę legalizującą małżeństwa par homoseksualnych.
1 lipca – rozpoczęła się faza operacyjna misji EUJUST LEX.
2 lipca – odbyła się seria koncertów charytatywnych Live 8.
3 lipca – w Hiszpanii weszła w życie ustawa legalizująca małżeństwa homoseksualne.
4 lipca – impaktor sondy Deep Impact uderzył w kometę Tempel 1.
6 lipca – Londynowi przyznano prawo organizacji Letnich Igrzysk Olimpijskich 2012.
7 lipca – co najmniej 52 osoby zginęły, a 700 kolejnych zostało rannych w wyniku zamachu terrorystycznego w Londynie.
10 lipca – obywatele Luksemburga przyjęli w referendum Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy.
11 lipca – w Madrycie odbył się pierwszy w Hiszpanii ślub pary tej samej płci.
12 lipca:
- Albert II został zaprzysiężony na władcę Monako.
- 150 osób zginęło w katastrofie kolejowej w Pakistanie.
19 lipca – w Iranie, w mieście Meszhed wedle praw szariatu powieszono Mahmuda Asgari i Ajaza Marhoni, 15- i 18-letnich chłopców, za homoseksualizm.
20 lipca – na całym terytorium Kanady stały się legalne małżeństwa osób tej samej płci.
21 lipca – nieudany zamach terrorystyczny w Londynie. Niegroźny wybuch miał miejsce m.in. w londyńskim autobusie.
22 lipca:
- Microsoft podał oficjalną nazwę systemu Windows Vista, wcześniej znanego jako Longhorn.
- w londyńskim metrze został omyłkowo zastrzelony przez policję, wzięty za zamachowca-samobójcę, Brazylijczyk Jean Charles de Menezes.
23 lipca – trzy zamachy bombowe w egipskim kurorcie Szarm el-Szejk nad Morzem Czerwonym.
26 lipca:
- Mohammed Bouyeri, zabójca holenderskiego reżysera Theo van Gogha, został skazany przez amsterdamski sąd na karę dożywotniego pozbawienia wolności.
- rozpoczęła się misja STS-114 promu kosmicznego Discovery, pierwsza po katastrofie promu Columbia 1 lutego 2003 roku.
28 lipca – IRA oficjalnie ogłosiła koniec walki zbrojnej.
29 lipca – astronomowie z California Institute of Technology (Caltech) w Pasadenie ogłosili odkrycie obiektu 2003UB313 – dziesiątej planety Układu Słonecznego; konsekwencją tego odkrycia było opracowanie nowej definicji planety (przyjętej w 2006 podczas sympozjum Międzynarodowej Unii Astronomicznej w Pradze), kiedy to liczbę planet zredukowano do ośmiu i zdecydowano, że nowo odkryte ciało niebieskie (nazwane Eris), wraz z Plutonem i Ceres, zaliczone będzie do nowej klasy obiektów – planet karłowatych.
30 lipca:
- Rosja na mocy porozumienia z 30 maja 2005 rozpoczęła wycofywanie swoich wojsk z baz wojskowych położonych na terenie Gruzji.
- śmierć w wyniku katastrofy lotniczej lidera rebeliantów z południa i wiceprezydenta Sudanu Johna Garanga.
1 sierpnia – Abd Allah ibn Abd al-Aziz Al Su’ud został królem Arabii Saudyjskiej.
2 sierpnia – na lotnisku w Toronto doszło do katastrofy Airbusa A340. Nikt z 309 osób na pokładzie nie zginął.
3 sierpnia:
- Mahmud Ahmadineżad został prezydentem Iranu.
- po obaleniu Maaouya Ould Sid’Ahmed Tayi prezydentem Mauretanii został Ili uld Muhammad Fal.
5 sierpnia:
- László Sólyom został prezydentem Węgier.
- 12 osób zginęło, a około 150 zostało rannych w zamachu bombowym na hotel Marriott w Dżakarcie, przeprowadzonym przez ugrupowanie Dżama’a Islamijja.
9 sierpnia – wahadłowiec Discovery wylądował w bazie wojskowej Edwards, kończąc misję STS-114.
12 sierpnia – z przylądka Canaveral na Florydzie wystartowała rakieta Atlas V 401 z sondą Mars Reconnaissance Orbiter na pokładzie.
14 sierpnia – w katastrofie cypryjskiego Boeinga na północ od Aten zginęło 121 osób.
15 sierpnia – rozpoczęła się przymusowa ewakuacja wszystkich 21 żydowskich osiedli ze Strefy Gazy i 4 ze 120 z Zachodniego Brzegu Jordanu.
16 sierpnia:
- XX Światowe Dni Młodzieży z udziałem papieża Benedykta XVI rozpoczęły się w Kolonii w Niemczech.
- papież Benedykt XVI złożył wizytę w kolońskiej synagodze. Była to druga wizyta głowy kościoła rzymskokatolickiego w synagodze.
- w zachodniej Wenezueli, wskutek oblodzenia skrzydeł, rozbił się samolot MD-82. Zginęło 160 osób.
18 sierpnia – w wyniku blackoutu na indonezyjskiej wyspie Jawa 100 mln osób zostało pozbawionych energii elektrycznej.
23 sierpnia – na Bahamach uformował się huragan Katrina.
26 sierpnia – w pożarze paryskiego wieżowca zamieszkanego przez afrykańskich emigrantów zginęło 17 osób, w tym 14 dzieci.
27 sierpnia – w szwedzkim Malmö został oddany do użytku Turning Torso, drugi pod względem wysokości mieszkalny wieżowiec w Europie (190 m).
29 sierpnia – huragan Katrina splądrował wybrzeża stanów Luizjana, Missisipi i Alabama. Śmierć poniosło ponad 1000 osób.
31 sierpnia – w Bagdadzie w wyniku paniki, która wybuchła na moście, zginęło 1199 osób.
1 września – w Europie i Australii odbyła się premiera pierwszej wersji PSP, czyli 1000 (FAT).
5 września:
- w Medan na Sumatrze, podczas nieudanej próby startu, rozbił się Boeing 737 należący do Mandala Airlines; zginęło 100 spośród 117 osób na pokładzie. Śmierć poniosło również 44 mieszkańców miasta, a 26 zostało rannych.
- w pożarze Pałacu Kultury w Bani Suwajf w środkowym Egipcie zginęło 46 osób.
7 września – w Egipcie odbyło się pierwsze referendum zatwierdzające wybór Hosniego Mubaraka na kolejną 6-letnią kadencję przez Zgromadzenie Ludowe.
8 września – na Ukrainie upadł pierwszy rząd Julii Tymoszenko.
11 września:
- Izrael oficjalnie ogłosił koniec 38-letniej okupacji Strefy Gazy.
- w Japonii odbyły się przedterminowe wybory parlamentarne.
14 września – rozpoczął się Światowy Szczyt ONZ w Nowym Jorku.
15 września – uchwalono konstytucję Iraku.
16 września – zakończył się Światowy Szczyt ONZ w Nowym Jorku.
18 września – koalicja CDU/CSU pod przewodnictwem Angeli Merkel wygrała przedterminowe wybory parlamentarne w Niemczech.
24 września – Huragan Rita uderzył w amerykańskie stany Teksas i Luizjana.
26 września – Irlandzka Armia Republikańska rozpoczęła zdawanie broni, realizując warunki porozumienia wielkopiątkowego.
28 września – Departament Obrony Stanów Zjednoczonych ostatecznie zaaprobował wprowadzenie do produkcji seryjnej samolotów V-22 Osprey.
30 września:
- duński dziennik Jyllands-Posten zamieścił na swych łamach kontrowersyjne karykatury Mahometa.
- uchwalono nowy statut autonomii Katalonii.
1 października – w wyniku zamachów terrorystycznych na wyspie Bali zginęło 26 osób.
8 października:
- trzęsienie ziemi w Indiach, Pakistanie i Afganistanie. Śmierć ponad 30 000 osób.
- otwarto odbudowany Most Wolności nad Dunajem w Nowym Sadzie (Serbia), zniszczony w czasie nalotów NATO w 1999 roku.
12 października – wystrzelono drugi w historii chiński statek kosmiczny Szenzhou VI, na jego pokładzie dwóch astronautów przez pięć dni przebywało w przestrzeni kosmicznej.
13 października – w walkach po ataku czeczeńskich separatystów na miasto Nalczyk zginęło 137 osób.
15 października:
- nad zachodnim Atlantykiem uformował się huragan Wilma.
- obywatele Iraku przyjęli w referendum nową konstytucję.
19 października – rozpoczął się proces Saddama Husajna, oskarżonego o zbrodnie przeciwko ludzkości.
22 października:
- huragan Wilma uderzył we wschodnie wybrzeże Meksyku, pozbawiając dziesiątki tysięcy ludzi dachu nad głową.
- w Nigerii 117 osób zginęło w katastrofie lotu Bellview 210.
23 października - Kanonizacja bł. Józefa Bilczewskiego przez papieża Benedykta XVI.
25 października – masakra 85 muzułmanów w Tak Bai w Tajlandii.
27 października – we Francji wybuchły zamieszki po tym, jak zginęło dwóch nastolatków-imigrantów, którzy uciekając przed policją, ukryli się w stacji transformatorowej.
29 października – 61 osób zginęło w zamachach bombowych w Nowym Delhi.
30 października – ponownie poświęcono kościół Marii Panny w Dreźnie, odbudowany po zniszczeniu w czasie bombardowania w 1945 roku.
1 listopada – Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, wyznaczając jego datę na 27 stycznia – rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau.
7 listopada:
- nastąpiła eskalacja zamieszek na przedmieściach Paryża i w innych częściach Francji, zamieszkanych przez emigrantów z Północnej Afryki. Zginęła jedna osoba, spłonęło ponad 1400 samochodów, w tym polski autokar.
- stolica Birmy została przeniesiona z Rangunu do Naypyidaw.
8 listopada – w Australii policja aresztowała 16 osób oskarżonych o przygotowywanie ataku terrorystycznego. Znaleziono broń i środki chemiczne służące do produkcji bomb podobnych do użytych w zamachach w Londynie w lecie 2005.
9 listopada:
- Europejska Agencja Kosmiczna: w kierunku Wenus wysłana została sonda Venus Express.
- Amman, Jordania: w wyniku samobójczych zamachów bombowych na trzy hotele zginęło 60 osób, a ponad 100 zostało rannych.
10 listopada – został oddany do użytku Wielki Teleskop Południowoafrykański.
17 listopada – w wyborach prezydenckich na Sri Lance premier Mahinda Rajapakse pokonał byłego premiera Ranila Wickremesinghe.
18 listopada – po raz kolejny pobito rekord Guinnessa w przewracaniu kostek domina (Domino Day).
19 listopada:
- Irak: masakra w Al-Hadisie.
- Albert II został intronizowany na księcia Monako.
- japońska sonda kosmiczna Hayabusa wylądowała na planetoidzie Itokawa.
- Mahinda Rajapaksa został prezydentem Sri Lanki.
21 listopada:
- premier Izraela Ariel Szaron po opuszczeniu Likudu założył centrową partię Kadima.
- podczas swojej podróży do Azji George W. Bush jako pierwszy urzędujący prezydent USA złożył wizytę w Mongolii.
22 listopada – Angela Merkel została pierwszą w historii kobietą zaprzysiężoną na stanowisku kanclerza Niemiec.
23 listopada – uruchomiono metro w Valparaíso w Chile.
25 listopada – słowacka fujara pasterska została wpisana na listę Arcydzieł Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO.
27 listopada:
- Manuel Zelaya wygrał wybory prezydenckie w Hondurasie.
- w klinice we francuskim Amiens dokonano pierwszego w świecie przeszczepu fragmentu twarzy pacjentce pogryzionej przez psa.
30 listopada – Omar Bongo, najdłużej urzędujący afrykański prezydent (od 1967 roku), zwyciężył kolejny raz w wyborach prezydenckich w Gabonie.
4 grudnia – Nursułtan Nazarbajew wygrał po raz trzeci wybory prezydenckie w Kazachstanie.
5 grudnia – w Wielkiej Brytanii wszedł w życie Civil Partnership Act, przy czym pierwsze związki partnerskie par tej samej płci zarejestrowano dopiero 19 grudnia.
6 grudnia – w Teheranie w wyniku uderzenia samolotu w 10-kondygnacyjny budynek mieszkalny zginęło ponad 120 osób.
7 grudnia – na Teneryfie został aresztowany chorwacki zbrodniarz wojenny Ante Gotovina.
9 grudnia:
- rozpoczęto budowę Gazociągu Północnego.
- w Londynie zakończono eksploatację piętrowych autobusów Routemaster.
10 grudnia
- w Nigerii w katastrofie lotu Sosoliso Airlines 1145 zginęło 108 osób, ocalały 2.
- w Sanya (Chiny) Islandka Unnur Birna Vilhjálmsdóttir zdobyła tytuł Miss Świata.
- wystartowała rosyjska telewizja informacyjna w języku angielskim Russia Today.
11 grudnia:
- zakończyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich w Chile, do drugiej tury przeszli Michelle Bachelet (CPD) i Sebastián Piñera (RN).
- w miejscowości Leverstock Green na północ od Londynu doszło do serii silnych eksplozji w składzie paliw Buncefield należącym do spółki Total Texaco. Ranne zostały 43 osoby, ponad 2 tysiące ewakuowano.
15 grudnia – odbyły się wybory parlamentarne w Iraku.
16 grudnia – awaria prądu w Karkonoszach na terenie Czech.
17 grudnia – na szczycie UE w Brukseli osiągnięto porozumienie w sprawie unijnego budżetu na lata 2007–2013.
18 grudnia – Evo Morales został wybrany prezydentem Boliwii.
20 grudnia – Binjamin Netanjahu został przewodniczącym izraelskiego prawicowego ugrupowania Likud.
21 grudnia:
- port lotniczy Ułan Bator otrzymał imię Czyngis-chana.
- weszła w życie brytyjska ustawa o związkach partnerskich (Civil Partnership Act). Tego samego dnia Elton John zawarł cywilny związek partnerski z Davidem Furnishem po 12 latach związku.
23 grudnia:
- rozpoczął się konflikt czadyjsko-sudański.
- zakończyła swą działalność Sekcja polska radia BBC.
- w katastrofie lotu Azerbaijjan Airlines 217 na Morzu Kaspijskim zginęły wszystkie 23 osoby na pokładzie.
25 grudnia – w wyniku błędu pracowników doszło do uszkodzenia i wyłączenia reaktora nr 1 w jedynej na kontynencie afrykańskim elektrowni atomowej Koeberg w Południowej Afryce.
28 grudnia – wyniesiono na orbitę satelitę GIOVE-A, pierwszego należącego do europejskiego systemu nawigacji satelitarnej Galileo.

Wydarzenia sportowe[edytuj | edytuj kod]

13 lutego – amerykański koszykarz Karl Malone zakończył karierę sportową.
16 lutego – definitywnie odwołano rozgrywki sezonu 2004/05 w NHL.
20 marca – norweski skoczek narciarski Bjørn Einar Romøren ustanowił rekord świata na skoczni Letalnica (239 m.)
25 maja – FC Liverpool z Jerzym Dudkiem w bramce pokonał A.C. Milan w rozgrywanym w Stambule finale Ligi Mistrzów UEFA.
14 czerwca:
- powołano do życia Ekstraklasę SA.
- w Atenach, Jamajczyk Asafa Powell ustanowił rekord świata w biegu na 100 m wynikiem 9,77 s.
1 lipca – w Saint-Denis, płotkarka Anna Jesień ustanowiła rekord Polski w biegu na 400 m ppł. wynikiem 53,96 s.
6 lipca – Londynowi przyznano prawo organizacji Letnich Igrzysk Olimpijskich 2012.
19 lipca – Czech Ondřej Sosenka na torze kolarskim Kryłatskoje w Moskwie ustanowił kolarski rekord świata w jeździe godzinnej (49,700 km).
22 lipca – Rosjanka Jelena Isinbajewa podczas mityngu w Londynie jako pierwsza kobieta osiągnęła wysokość 5 metrów w skoku o tyczce.
10 września – Tony Rickardsson został indywidualnym mistrzem świata na żużlu.
25 września – polskie siatkarki pokonując Włoszki 3:1 obroniły tytuł mistrzyń Europy z 2003 z Turcji.
wrzesień – Polacy zdobyli pierwsze miejsce w grze komputerowej Counter-Strike 1.6 na WCG.
12 października – Manchester: w meczu eliminacyjnym do mistrzostw świata Anglia pokonała Polskę 2:1.
24 października – powstała gra Club Penguin.

Urodzili się[edytuj | edytuj kod]

11 stycznia – Roksana Węgiel, polska piosenkarka
26 marca - Ella Anderson, amerykańska aktorka
8 kwietnia - Leah Isadora Behn, członkini norweskiej rodziny królewskiej

Zdarzenia astronomiczne[edytuj | edytuj kod]

Styczeń[edytuj | edytuj kod]

1 stycznia – kometa Machholza
2 stycznia – Ziemia najbliżej Słońca: 147,099 mln km
10 stycznia – Księżyc najbliżej Ziemi: 356 573 km

Luty[edytuj | edytuj kod]

4 lutego – zakrycie Antaresa przez Księżyc

Kwiecień[edytuj | edytuj kod]

8 kwietnia – obrączkowo-całkowite zaćmienie Słońca (Saros 129) widoczne nad południowym Pacyfikiem. Zaćmienie to jest przykładem najrzadziej występującego typu zaćmienia. Zaćmienie obrączkowe rozpoczęło się na Pacyfiku, trochę na południowy wschód od Nowej Zelandii. Daleko na południowym Pacyfiku zmieniło się w zaćmienie całkowite. Największe zaćmienie całkowite trwające 42 sekundy nastąpiło daleko od brzegów. Zmieniając się ponownie w zaćmienie obrączkowe, pas wszedł na ląd w Ameryce Środkowej, na granicy Kostaryki i Panamy. Natomiast zaćmienie częściowe było widoczne z dużej powierzchni Ziemi^[2].
22 kwietnia – maksimum roju meteorów Lirydów.
24 kwietnia – półcieniowe zaćmienie Księżyca

Długość dnia rośnie od niemal piętnastu godzin do szesnastu i pół godziny (1 maja wschód Słońca o 5:05, zachód o 20:01; 31 maja wschód o 4:21, zachód o 20:46). W nocy z 5 na 6 maja przypada maksimum aktywności roju meteorów eta Akwarydów. Związane z kometą Halleya meteory wybiegają z konstelacji Wodnika.

Czerwiec[edytuj | edytuj kod]

Astronomiczne lato rozpoczyna się 21 czerwca o 8:46. Tego dnia dzień trwa szesnaście godzin i 47 minut. W południe Słońce wznosi się na wysokość 61,2 stopnia.

Lipiec[edytuj | edytuj kod]

Na początku miesiąca dzień trwa szesnaście godzin i 41 minut, pod koniec o ponad godzinę krócej. W drugiej połowie miesiąca widok nieba urozmaicają roje meteorów. Najciekawsze z nich są południowe delta Akwarydy z maksimum aktywności 28 lipca^[3].

5 lipca – Ziemia najdalej od Słońca; 152,102 mln km

Sierpień[edytuj | edytuj kod]

Pod koniec miesiąca noc jest dłuższa od najkrótszej w roku o ponad trzy godziny. Jak co roku pojawiają się Perseidy z maksimum w nocy z 12 na 13 sierpnia^[4].

4 sierpnia – Księżyc najdalej od Ziemi: 406 628 km.

Wrzesień[edytuj | edytuj kod]

Na początku miesiąca Słońce jest nad horyzontem przez 13,5 godziny, wznosząc się na wysokość ponad 45 stopni. 30 września dzień trwa jedenaście godzin i 40 minut, wysokość Słońca nad horyzontem w południe zaledwie 34,8°. 23 września o 00:23 rozpoczyna się astronomiczna jesień^[5].

Październik[edytuj | edytuj kod]

Na jesiennym niebie dwa roje meteorów. Na początku miesiąca Drakonidy wybiegające z gwiazdozbioru Smoka i od 2 października do 7 listopada meteory związane z kometą Halleya wybiegające z gwiazdozbioru Oriona.

3 października – obrączkowe zaćmienie Słońca (Saros 134) (północna Portugalia, Hiszpania, wschodnia Afryka); w Polsce częściowe, do 54%. Największe zaćmienie trwające cztery minuty 31 sekund wystąpiło w Sudanie na północny wschód od miejscowości Salim^[2].
8 października – maksimum aktywności roju Drakonidów.
17 października – częściowe zaćmienie Księżyca: 7%; w Polsce niewidoczne.
21 października – maksimum aktywności roju Orionidów
30 października – zmiana czasu z letniego na zimowy (z 3:00 na 2:00)^[6].

Listopad[edytuj | edytuj kod]

Noce na początku miesiąca trwają ponad 14, pod koniec 16 godzin. W połowie miesiąca od 14 do 21 listopada wpadają w ziemską atmosferę odłamki komety 55P/Tempel-Tuttle. Obserwowane z Ziemi meteory wydają się wybiegać z gwiazdozbioru Lwa. Maksimum aktywności roju Leonidów przypada na 17 listopada^[7].

Grudzień[edytuj | edytuj kod]

Astronomiczna zima rozpoczyna się 21 o godzinie 19:34. Dzień ten trwał siedem godzin i 42 minuty, a Słońce wzniosło się w południe na wysokość 14 stopni nad horyzont. W wigilię Słońce zaszło o 15:27, a ciemna astronomiczna noc rozpoczęła się o 17:33^[8].

Nagrody Nobla[edytuj | edytuj kod]

z fizyki – Roy Glauber, John L. Hall, Theodor Hänsch
z chemii – Yves Chauvin, Robert H. Grubbs, Richard R. Schrock
z medycyny – Robin Warren, Barry Marshall
z literatury – Harold Pinter
nagroda pokojowa – Mohamed ElBaradei, Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej
z ekonomii – Robert Aumann, Thomas Schelling

Święta ruchome[edytuj | edytuj kod]

Dane statystyczne[edytuj | edytuj kod]

Ludność w mln

Świat: 6503,2
1 Chiny: 1306,3
2 Indie: 1108
– Unia Europejska: 486,6
3 USA: 295,7
4 Indonezja: 242
5 Brazylia: 186,1
6 Pakistan: 162,4
7 Bangladesz: 144,3
8 Rosja: 143,4
9 Nigeria: 128,8
10 Japonia: 127,4
11 Meksyk: 106,2
12 Filipiny: 87,9
13 Wietnam: 83,5
14 Etiopia: 74,3
15 Egipt: 79,2
34 Polska: 38,24

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Martin Nowak: List of Known Mersenne Prime Numbers (ang.). Great Internet Mersenne Prime Search. [dostęp 2015-07-20].
↑ ^a ^b Philip S. Harrington: Zaćmienie!. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999, s. 134 i dalsze. ISBN 83-7255-010-7.
↑ Weronika Śliwa. lipiec. „Wiedza i Życie”. 847, s. 74, lipiec 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).
↑ Weronika Śliwa. Sierpień. „Wiedza i Życie”. 848, s. 74, sierpień 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).
↑ Weronika Śliwa. wrzesień. „Wiedza i Życie”. 849, s. 74, wrzesień 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).
↑ Weronika Śliwa. Październik. „Wiedza i Życie”. 850, s. 72, październik 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).
↑ Weronika Śliwa. „Wiedza i Życie”. 851, s. 76, listopad 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).
↑ Weronika Śliwa. Grudzień. „Wiedza i Życie”. 852, s. 70, grudzień 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).

[1] Martin Nowak: List of Known Mersenne Prime Numbers (ang.). Great Internet Mersenne Prime Search. [dostęp 2015-07-20].

[saros-2] Philip S. Harrington: Zaćmienie!. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999, s. 134 i dalsze. ISBN 83-7255-010-7.

[wiz3-3] Weronika Śliwa. lipiec. „Wiedza i Życie”. 847, s. 74, lipiec 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).

[wz2-4] Weronika Śliwa. Sierpień. „Wiedza i Życie”. 848, s. 74, sierpień 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).

[wz1-5] Weronika Śliwa. wrzesień. „Wiedza i Życie”. 849, s. 74, wrzesień 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).

[wz-6] Weronika Śliwa. Październik. „Wiedza i Życie”. 850, s. 72, październik 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).

[WIZ-7] Weronika Śliwa. „Wiedza i Życie”. 851, s. 76, listopad 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).

[wiz-8] Weronika Śliwa. Grudzień. „Wiedza i Życie”. 852, s. 70, grudzień 2005. Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929 (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

2005

Spis treści

Rok 2005 ogłoszono[edytuj | edytuj kod]

Wydarzenia w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Wydarzenia na świecie[edytuj | edytuj kod]

Wydarzenia sportowe[edytuj | edytuj kod]

Urodzili się[edytuj | edytuj kod]

Zmarli[edytuj | edytuj kod]

Zdarzenia astronomiczne[edytuj | edytuj kod]

Styczeń[edytuj | edytuj kod]

Luty[edytuj | edytuj kod]

Marzec[edytuj | edytuj kod]

Kwiecień[edytuj | edytuj kod]

Maj[edytuj | edytuj kod]

Czerwiec[edytuj | edytuj kod]

Lipiec[edytuj | edytuj kod]

Sierpień[edytuj | edytuj kod]

Wrzesień[edytuj | edytuj kod]

Październik[edytuj | edytuj kod]

Listopad[edytuj | edytuj kod]

Grudzień[edytuj | edytuj kod]

Nagrody Nobla[edytuj | edytuj kod]

Święta ruchome[edytuj | edytuj kod]

Dane statystyczne[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Menu nawigacyjne

Narzędzia osobiste

Przestrzenie nazw

Warianty

Widok

Więcej

Szukaj

Nawigacja

Dla czytelników

Dla wikipedystów

Narzędzia

W innych projektach

Drukuj lub eksportuj

W innych językach