کینیڈا
| کینیڈا | |
| Canada | |
 |
.svg)
|
| راجگڑھ: | اٹاوہ |
| تھاں: | 9,984,670 مربع کلومیٹر |
| لوک گنتی: | 34,538,000 |
| کرنسی: | ڈالر |
| بولی: | انگریزی،پنجابی تے فرانسیسی |
.svg)
| |
کینیڈا اتلے امریکہ دا اک دیس اے۔ تھاں ناپ نال اے دنیا دا دوجا وڈا دیس اے ۔ ایہہ براعظم اتلے امریکہ دے وڈے حصے تے پھیلیا ہویا اے ۔ ایہ چڑھدے ولوں وڈا سمندر اوقیانوس توں لے کے لیندے ول بحرالکاہل تک پھیلیا ہوئیا اے تے اتر وچ اتلا جمیا سمندر توں لے کے دکھن ول تے اتر چڑھدے ول امریکہ دے نال ملدا اے۔ فرانسیسی تے برطانوی کلونی بنن توں پہلاں کینیڈا چ ریڈ انڈین رہندے سن ۔ کینیڈا برطانیہ کولوں ہولی ہولی وکھرا ہویا۔ ایہہ کم 1867 توں ٹریا تے 1982 چ پورا ہویا۔
کینیڈا اک قنونی، شاہی تے پارلیمانی لوکراج اے ملکہ الزبتھ II ایہدی ناں دی آگو اے۔ کینیڈا وچ دس صوبے تے 3 تھان نیں ۔ کینیڈا چ دو بولیاں انگریزی تے فرانسیسی سرکاری (بولیاں) نیں۔ پنجابی ایتھے دی تیجی وڈھی بولی بن جکی اے۔ کینیڈا ٹیکنالوجی نال اکاگے ودھواں تے کاخانیاں والا دیس اے۔ اس دے بپار داچوکھا سارا نیو ایتھے دی زمین وج تے اتے ہون والی قدرتی چیزاں تے اے۔ بپار ایھدا ساری دنیا نال پر اچیچا امریکہ نال اے ۔ امریکہ نال کینیڈا دی پرانی بپاری رہتلی سانجھ تے گوانڈھ اے ۔
ناں[لکھو]
شبد کینیڈا دریائے سینٹ لارنس دے دوالے رہن والے پرانے ریڈانڈین اروکوین دی بولی وچ کناٹا نوں کہندے سی جیہدا مطلب پنڈ اے۔[1] 1535 وچ ہن دے کیوبک شہر والی تھاں تے وسن والیاں نے فرانس دے کھوجی جیکوئی کارٹیر نوں سٹاڈاکونا دے پنڈ دی راہ دس دیاں ہویاں ایہ شبد ورتیا۔[2] [2]جیکوئی کارٹیر نے ایہ شبد فیر اوس سارے تھاں لئی ورتیا جیہڑا سٹاڈاکونا دے آگو تھلے آندا سی۔ 1545 وچ یورپی کتاباں تے نقشیاں وچ ایس علاقے دا ناں کینیڈا پے چکیا سی۔
17ویں تے مڈھلی 18ویں صدی دے نویں فرانس دے دریائے سینٹ لارنس دے دوالے دے تے وڈیاں جھیلاں دے اتلے تھاں نوں کینیڈا آکھیا گیا۔[3] ایہ تھاں فیر دو برطانوی کلونیاں اتلا کینیڈا تے تھلواں کینیڈا وج ونڈیا گیا۔[4]
تریخ[لکھو]
کینیڈا وچ انسان دے وسن دے سب توں پرانے نشاں 24,500 م پ یکون توں لبے نے تے 7500 م پ پرانے تھلویں اونٹاریو توں۔[5][6] 15ویں تے 16ویں صدی وچ یورپی کھوجیاں دے آن تے پرانے لوکاں دی گنتی 5 لکھ دے نیڑے سی۔ یورپی لوکاں نال آے کج روگاں باجوں جنہاں دا کوئی توڑ نئیں سی ایہ پرانے لوک تھوڑے ریندے گۓ۔ انیویٹ تے میٹی پرانے لوک نیں۔ یورپی لوک پہلی وارے اوہدوں ایتھے وسن لگے جدوں 1000 وچ وائی کنگ نے نیوفاؤنڈلینڈ تے نگری وسائی۔ فیر ہور یورپی کھوجی تے وسنیک 1467 تک ایتھے ناں آۓ جدوں جان کابوٹ اک اطالوی کھوجی نے وڈا سمندر اوقیانوس دا کنڈا انگلینڈ لئی کھوجیا۔ باسک تے پرتگیزی مچھیریاں نیں 16ویں صدی دے مڈھ وچ ایتھے وڈا سمندر اوقیانوس دے کنڈیاں تے موسمی گراں وساۓ۔ 1534 وچ فرانسیسی کھوجی جیکوئی کارٹیر نے دریائے سینٹ لارنس نوں کھوجیا تے 24 جولائی نوں دس میٹر (33 فٹ) دی اک صلیب جیدے اتے "شاہ فرانسس جیوندا روے" لکھیا سی، گڈی۔
1583 وچ ہمفرے گلبرٹ نے سینٹ جان(نیو فاؤنڈلینڈ تے لیبراڈر) نوں الزبتھ I دے ناں تے اک انگریزی کلونی کلیم کیتا۔ سیمئل ڈی شیپلین، اک فرانسیسی کھوجی 1603 وچ آیا تے 1605 نوں پہلی پکی یورپی نگری پورٹ رائل تے 1608 وچ کیوبک شہر دا مڈھ رکھیا۔ فرانسیسی وسنیک دریائے مسیسپی دے دوالے لویزیانہ تک، دریائے سینٹ لارنس دے دوالے، مارٹائمز، خلیج ہڈسن، تے وڈیاں جھیلاں دے دوالے وسے۔ 17ویں صدی دے وشکار وچ اریکوی لڑائیاں اتلے امریکہ دے فر دے کاروبار تے مل مارن لئی دیسی قبیالیاں دے وشکار ہوئیاں جنہاں نوں فرانس، نیدرلینڈز تے انگلینڈ ولوں ہلہ شیری مل رئی سی۔
انگریزاں نے 1610 وچ نیوفاؤنڈلینڈ تے دو نگریاں بنائیاں۔ دکھن ول تیراں نگریاں ایس دے مگروں بنیاں۔ 1713 نوں نوا سکوٹیا انگریزاں لےلیا۔ ست سالہ لڑائی مگروں 1763 وچ چوکھا سارا نواں فرانس برطانیہ نے لیلیا۔
1663 دے شاہی ہوکے باجوں نویں فرانس توں صوبہ کیوبک بنایا گیا۔ 1769 وچ پرنس ایڈورڈ آئیلینڈ وکھرا کیتا گیا۔ 1774 دے کیوبک ایکٹ وچ فرانسیسی بولی قنون تے رواج دے چلن دی کیوبک وچ ازادی دتی گئی۔ 1783 دی پیرس ٹریٹی وچ وڈیاں جھیلاں توں تھلے دی تھاں امریکہ نوں دیدتی گئی۔ نیو برونسوک، نوا سکوٹیا توں وکھرا کیتا گیا۔ 1791 وچ کیوبک نوں اتلے کینیڈا تے تھلویں کینیڈا (اونٹاریو) وچ ونڈ دتا گیا۔ امریکہ تے برطانیہ وشکار ہون والی 1812 دی لڑائی وچ کینیڈا وڈا لڑائی ویہڑہ سی۔ ڑائی مگروں 1815 وچ برطانیہ تے آئرلینڈ توں کینیڈا وڈی گنتی وچ کینیڈا آۓ۔ پہلی جولائی 1867 نوں کینیڈا نوں کج ازادی لبی۔ جان میکڈونلڈ ایدا پہلا وزیراعظم سی۔ ایدے وچ اونٹاریو، کیوبک، نیو برونسوک، تے نوا سکوٹیا دے صجبے سن۔ مینیٹوبا یوکن تے نویں دیس 1870 وچ کینیڈا انگ بنے۔ برطانوی کولمبیا 1871 وچ تے پرنس ایڈورڈ آئیلینڈ 1873 وچ کینیڈا نال رلدے نیں۔ کینیڈین پیسیفک ریلوے 1885 نوں مونٹریال تے وینکوور نوں تے ایدے نال چڑھدے تے لیندے کینیڈا نوں آپس وچ جوڑدی اے۔ 1905 وچ ساسکٹچیوان تے ایلبرٹا نویں صوبے بناۓ جاندے نیں۔
برطانیہ، کینیڈا دے بارلے ساکاں دی نبیڑ دا ذمیوار سی۔ برطانیہ دے پہلی وڈی لڑائی وچ پین تے کینیڈا نوں وی ایدے وچ کدنا پیا۔ 625،000 کینیڈی فوجی لڑائی دے لیندے ویہڑے وچ لڑے۔ 60,000 دے نیڑے مارے گۓ تے 173,000 پھٹڑ ہوۓ۔ 1919 وچ کینیڈا لیگ آف نیشنز نال رلیا تے 1931 نوں ایہ برطانیہ توں وکھرا ہویا۔ دوجی وڈی لڑائی وچ کینیڈا برطانیہ دا سنگی بن کے جرمنی دے خلاف لڑیا۔ لڑائی وچ ایدے اسلحے دے کاخانے ول چلے تے لڑائی مگروں کینیڈا فوجی تے کم کاج وچ تکڑا ہوکے نکلیا۔
1965 وچ میپل دے لال پتے والا چنڈا کینیڈا دا چنڈا چنیا گیا۔ 1968 وچ انگریزی تے فرانسیسی دوناں نوں کینیڈا دیاں قومی بولیاں بنا لیا گیا۔کیوبک صوبے نے فرانسیسی بولی تے رہتل دی نیو تے وکھ ہون دا زور لایا پر ناں ہوسکیا۔ 1990 دی عراق لڑائی تے فیر 2001 دی افغانستان دی لڑائی وچ کینیڈا نے اپنے فوجی پیجے۔
جغرافیہ[لکھو]
کینیڈا اتلے امریکہ دے وڈے حصے تے پھیلیا ہویا اے۔ ایدا بارڈر امریکہ نال دکھن ولوں تے امریکی صوبے الاسکا نال اتر لیندے ول رلدا اے۔ کینیڈا دے چڑھدے پاسے وڈا سمندر اوقیانوس تے لیندے ول بحرالکاہل اے تے اتر ول اتلا جمیا سمندر اے۔ گرینلینڈ اتر چڑھدے ول تے سینٹ پیرے تے مائکلیون نیوفاؤنڈلینڈ جزیرے دے دکھن وچ اے۔ کینیڈا (پانی رلا کے) تھاں ناپ نال روس دے مگروں دنیا دا دوجا وڈا دیس اے۔ صرف سکی تھاں نال ایہ دنیا دا چوتھا وڈا دیس اے۔ السمیر جزیرے دے اتلے پاسے دنیا دی ست توں اتلی تھاں والی نگری اے۔ کینیڈی آرکٹک دا چوکھا تھاں برف تے پکی جمی تھاں والا اے۔ کینیڈا کول دنیادا سب توں لماں سمندری کنڈا اے جیہڑا 202,080 کلومیٹر (125,570 میل) اے۔ ایدے نال ای اوہدا امریکہ نال بارڈر 8,891 کلومیٹر (5,525 میل) اے جیہڑا دنیا وچ سب توں لماں اے۔ کینیڈا وچ 31,700 جھیلاں نیں۔ اینیاں کسے ہور دیس وچ نئیں۔ ٹلہ لوگان 5,959 میٹر (19,551 فٹ) اچائی نال کینیڈا دی سب توں اچی تھاں اے۔ دریاۓ میکینزی 1,738 کلومیٹر دی لمبائی نال سب توں لماں دریا تے پانی روڑ نال دریائے سینٹ لارنس سب توں وڈا دریا اے۔
راج پربندھ[لکھو]
کینیڈا اک پارلیمانی بادشائی اے۔ ملکہ الزبتھ II ایس دیس دی ملکہ اے۔ کینیڈا دا گورنر جنرل ملکہ دا وکھالہ تے دیس دا آگو اے تے شاہی ذمے واریاں نبھاندا اے۔ کینیڈا دی سرکار وچ ملکہ دا کم نمیشی اے تے سرکار چلان دی زمے واری وزیراعظم دی اے۔ وزیراعظم ہاؤس آف کامنز وچ سب توں چوکھے ووٹ لین والی پارٹی دا ہوندا اے تے اوہوای اپنے وزیراں نوں چندا اے۔ اینج وزیراعظم دا دفتر سرکار وچ سب دا آگو ہوندا اے۔ ایہ قنون بنان وچ صلا دیندا اے جینوں پارلیمنٹ وچ فیر گل بات تے منن لئی کلیا جاندا اے، دوجے نمبر تے ووٹ لینوالی پارٹی پارلیمنٹ وچ سرکار چلان والی پارٹی دے کماں وچ کیڑے کڈدی اے۔
کینیڈا دی پارلیمنٹ ملکہ، سینیٹ تے ہاؤس آف کامنز نال رل کے بندی اے۔ کینیڈا دی سینیٹ 105 سنگیاں نال بندی اے۔ ایہنوں وزیراعظم دی صلآ نال گورنر جنرل اک فارمولے نال چندا اے تے اک سینیٹر 75 ورے دی عمر تک سینیٹ دا سنگی رہ سکدا اے۔
کینیڈا دی پارلیمنٹ دا ہاؤس آف کامنز وچ 308 سنگی نیں جنہاں نوں چوناں وچ ووٹاں نال چندے نیں۔ وزیراعظم دی صلآ تے پچھلیاں چنوتیاں مگروں 4 ورے پورے ہون تے لازمی گورنر جنرل اگلیاں چوناں دا سدا دیندا اے۔ ایہ چنوتیاں ویلے توں پہلے وی ہوسکدیاں نیں اگر ہاؤس آف کامنز وچ اوہدے نال سرکار بنان جوگے سنگی ناں رہن۔ 2011 دیاں چونان وچ 5 پارٹیاں دے بندے کینیڈا دی پارلیمنٹ لئی چنے گۓ: کنزرویٹو پارٹی آف کینیڈا، نیو ڈیموکریٹک پارٹی، لبرل پارٹی آف کینیڈا، بلاک کیوبیکوئی تے گرین پارٹی آف کینیڈا۔ کینیڈا دے دس صوبیاں وچ اینج دا ای ہاؤس آف کامنز نال رلدا پر بنا سینیٹ دے پربندھ اے۔
فوج تے بدیسی ساک[لکھو]
کینیڈا دی تیار فوج دی گنتی 67,000 اے۔ 43,000 فوج ریزرو اے۔ کینیڈا دی فوج شاہی کینیڈیی آرمی، شاہی کینیڈیی سمندری فوج تے شاہی کینیڈی ہوائی فوج نال رل کے بندی اے۔ کینیڈا دا فوج تے سلانہ خرچہ 24.5 ارب کینیڈی ڈالر جنا اے۔ کیینیڈا دا تے امریکہ دا دنیا وچ سب توں لماں سانجھا بارڈر اے تے دوناں دیس لڑائیں وچ اک دوجے دے نال ہوندے نیں تے سکھلائی وی فوج دی کٹھی کردے نیں۔ کینیڈا پر دوجے دیساں نال ساک رکھن تے امریکہ نالوں وکھری سوچ رکھدا اے۔ کیوبا نال ایھدے پورے جوڑ نیں۔ عراق تے چڑھائی ویلے ایدھے وچ کوئی جوش نہیں سی۔ کینیڈا دے برطانیہ تے فرانس نال تریخی ساک نیں تے کامنویلتھ آف نیشنز تے فرانکوفون وچ سنگت راہیں ایہناں دیساں دیاں پرانیاں کلونیاں نال وی کینیڈا دے ساک نیں۔ ک؛ن؛ڈا دے برطانیہ نال گوڑھے ساک ہون باجوں کینیڈا نے کئی برطانوی لڑائیاں وچ اپنے فوجی پیجے۔ دوجی بوئر لڑائی، پہلی وڈی لڑائی تے دوجی وڈی لڑائی وچ کینیڈی فوج برطانوی فوج نال کھڑی سی۔ کینیڈا 1945 وچ یونائیٹڈ نیشنز تے 1949 وچ نیٹو دا موڈی دیس سی۔ ٹھنڈی لڑائی ویلے کینیڈا نے کوریا دی لڑائی وچ اپنا حصہ پایا تے امریکہ نال رل کے سوویت یونین ولوں کسے میزائلاں دے ہلے توں بچن اک جٹ ہویا۔ لسٹر پیرسن، کینیڈا دے اک سیاستدان تے وزیراعظم نے 1956 دے سویز رپھڑ وچ یونائیٹڈ نیشنز دی امن فوج دی سوچ دتی جس باجوں اوہنوں امن دا نوبل انعام وی لبھیا۔ امن فوج دی سوچ کینیڈا ولوں آئی سی ایس لئی پہلی امن فوج وی کینیڈا ولوں آئی تے ہن تک کینیڈا 50 تھانواں تے امن فوج کل چکیا اے۔
2001 وچ کینیڈا نے یونائیٹڈ نیشنز دے تھلے امریکہ نال رل کے افقانستان وچ فوج پیجی۔ جولائی 2011 توں کینیڈا ہولی ہولی اپنی افغانستان توں بلا ریا اے ایس کم وچ کینیڈا دے 158 فوجی اک سفارتی بندا، دو کامے اک اخبار لکھاری مارے گۓ۔ کینیڈا دا ایس لڑائی تے 11.3 کینیڈی ڈالر خرچہ آیا۔ جولائی 2010 وچ کینیڈا نے اپنی فوجی تریخ دا سج توں وڈا سودا کیتا جدوں اوہنے 65 ایف 35 لائیٹنینگ ہوائی جہازاں نوں ملیں لین دا سدا دتا جیدا مل $9 کینیڈی ڈالر بندا سی۔ مارچ تے اکتوبر 2011 دے وشکار کینیڈی فوجاں نے لبیا دی کر دی لڑائی وچ وی حصہ لیا۔
لوک[لکھو]
2011 دی کینیڈا دی ہون والی لوکاں دی گنتی وچ 33,476,688 لوک کینیڈا وچ وس رۓ سن۔ گنتی وچ وادے دی وڈی وجہ بہر توں کینیڈا وچ لوکاں دا انا اے۔ کینیڈا دے لوکاں دا 80٪ امریکہ دے بارڈر توں 150 کلومیٹر (93 mi) دے اندر ریندے نیں تے کینیڈا دے ٪80 لوک شہراں وچ ریندے نیں۔ 2006 دی اک گنتی وچ اپنے آپ نوں کینیڈی آکھن والے (32٪)، انگریز (21%), فرانسیسی (15.8%), سکاٹ (15.1%), آئرش (13.9%), جرمن (10.2%), اطالوی (4.6%), چینی (4.3%), پہلے لوک (4.0%), یوکرینی (3.9%), تے ڈچ (3.3%) سن. دکھنی ایشیائی (4.0%) نیں۔
کینیڈا دے ٪77.1 لوک سائی نیں۔ ٪43.6 لوک کیتھولک نیں۔ 21٪ دے نیڑے پروٹسٹنٹ نیں۔ 16.5 دا کوئی مذہب نئیں۔ 2٪ مسلمان تے 1.1% یہودی نیں۔
بولیاں[لکھو]
انگریزی تے فرانسیسی کینیڈا دیاں سرکاری بولیاں نیں۔ انگریزی بولن والے کینیڈا دی لوک گنتی دا 68.3٪ بندے نین تے انج انگریزی کینیڈا وچ بولی جان والی سبھ توں وڈی بولی اے۔ فرانسیسی دوجی تے پنجابی تیجی وڈی بولی اے۔
سائینس تے ٹیکنالوجی[لکھو]
کینیڈا نے سائینسی کھوج تے ایھدے اگے وادھے وچ 2011 وج 29.9 ارب کینیڈی ڈالر خرچے۔ ایس دیس نے فزکس کیمسٹری تے دوائیاں وچ 10 نوبل انعام جتن والے اگے لیاندے۔ دنیا دے سینسداناں دے کم دے ودھیا ہون دے ناپ تے کینیڈا دے سینسدان چوتھے نمبر تے آندے نیں۔ انٹرنیٹ دے ورتن وچ کینیڈا دا نمبر 12واں اے تے ایتھے 28 ملن انٹرنیٹ ورتن والے نیں جیہڑا کے ایھدی لوک گنتی دا 84٪ بندا اے۔
کینیڈا خلا وچ ہوندی کھوج وچ وی اگے ودھے دیساں وج اے تے سوویت یونین تے امریکہ مگروں خلا وچ روبوٹ پیحن والا تیجا دیس سی۔ ایہنے 1962 وچ الوٹ 1 خلا وچ کلیا تے 1984 وچ مارک گرانو خلا وچ جان والا پہلا کینیڈی تارہ پاندھی سی۔
راج گاؤن[لکھو]
ہور ویکھو[لکھو]
بارلے جوڑ[لکھو]
 |
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: کینیڈا |
.svg){kind=small}
کینیڈا دے صوبے· کینیڈا · امریکہ · میکسیکو · کیوبا · گویٹے مالا · ہیٹی · پانامہ · ہونڈراس · باہاما · گریناڈا · ال سالواڈور · ڈومینیکن · کوسٹا ریکا · باربادوس · سینٹ لوشیا ·
- ↑ (1991) Historical Dictionary of European Imperialism. Greenwood Publishing Group, 109. ISBN 978-0-313-26257-9.
- ↑ 2.0 2.1 Alan Rayburn (2001). Naming Canada: Stories about Canadian Place Names. University of Toronto Press, 14–22. ISBN 978-0-8020-8293-0.
- ↑ Paul R. Magocsi (1999). Encyclopedia of Canada's Peoples. University of Toronto Press, 1048. ISBN 978-0-8020-2938-6.
- ↑ Great Britain (1841). An Act to Re-write the Provinces of Upper and Lower Canada, and for the Government of Canada. J.C. Fisher & W. Kimble, 20.
- ↑ (2008) Archaeology in America: An Encyclopedia 4. ABC-CLIO, 3. ISBN 978-0-313-02189-3.
- ↑ Timothy R. Pauketat (2012). The Oxford Handbook of North American Archaeology. Oxford University Press, 96. ISBN 978-0-19-538011-8.
