Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 105.633 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Алзас (француски: Alsace) или Елзас (алзашки: ’s Elsass; германски: Elsass/Elsaß; латински: Alsatia) — поранешен регион во Франција. Се наоѓа на североисточната граница на западниот брег на горниот тек на Рајна и се граничи со Германија и Швајцарија. Најважен политички, економски и културен центар на Алзас е градот Стразбур кој воедно е и главен и најголем град на регионот. Бидејќи тој град е седиште на десетици меѓународни организации и тела, Алзас е политички еден од најзначајните региони во Европската Унија.

Траги на името „Алзас“ се гледаат во високогерманскиот збор Ali-saz или Elisaz, што значи „туѓо царство“. Алтернативното објаснување потекнува од германското Ell-sass, што значи „сместено на Ил“, река во Алзас. Регионот историски припаѓал на Светото римско царство. Постепено се припоил кон Франција во тек на XVII век под власта на кралевите Луј XIII и Луј XIV како една од поранешните француски покраини. Алзас честопати се споменува сврзано со Лорена, поради тоа што германската припадност на овие два региона (како царска покраина Алзас-Лорена]], 1871–1918) била оспорена во XIX и XX век, во тек на кои Алзас четири пати во тек на 75 години припаѓал последователно и на Франција и на Германија. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Тавански живопис во поранешната манастирска црква „Св. Петар и Дионисиј“ во Банц, Германија. Дело на мајсторот Мелхиор Штајдл.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

... дека францускиот двокрилец од марката „Потез 29“ (Potez 29) станал првиот комерцијален патнички авион во Македонија, кој почнал да го опслужува Скопскиот аеродром во 1928 г. со превозникот „Аеропут“?
...дека галаксијата GN-z11 е најдалечниот и најстариот пронајден астрономски објект во вселената, на растојание од 32 милијарди светлосни години од Земјата?
...дека црната чума дошла во Европа преку џеновските трговци од Кафа (денешна Феодосија) во Крим, кога монголската војска ги катапултирала заразените тела на мртвите војници при опсадата на градот?
... дека земјата Црна Гора е наречена по планината Ловќен која во минатото била прекриена со густи темни шуми?
...дека некогашните Ниски Земји прераснале во денешните држави Белгија, Луксембург и Холандија, како и областа Француска Фландрија?
...дека првиот христијанин во Европа, Лидија Македонката, е покрстена во Филипи кај денешното с. Рахче во Кавалско, Егејска Македонија?
...дека селото Центар Жупа изворно се нарекувало Вапа — поим во непосредно сродство со санскритскиот збор vāpī, што значи „долго блато“?
... дека Хипарх (II век п.н.е.) се смета за основоположник на тригонометријата?
... дека селото Долни Дисан во Неготинско има исклучително палеонтолошко наоѓалиште, каде се откопани коски од камили, жирафи, лавови, хиени, мастодонти и хипариони стари 10 милиони години?
...дека историско-географската област Мрвачко во Егејска и Пиринска Македонија го носи името на македонската етнографска група Мрваци, така наречени поради трошките и правот врз нивната облека бидејќи се занимавале со рударство?
...дека Општина Прилеп е најголемата општина во Македонија по површина?
... дека едноотворните (клунарите и клунестите ежови) се единствените цицачи што несат јајца?
...дека во Африка има дури 535 јазици од групата банту?
...дека руската песна „Калинка“ не е изворна народна песна, туку композиција на Иван Ларионов од 1860 г.?
... дека според едно старо предание, во реката Брегалница, на подножјето на Плачковица живеел воден змеј, кој имал задача од пајонските кралеви да го брани Светиот Град од непријателите?
... дека Јелоустоун е првиот национален парк во светот, отворен во 1872 година?
... дека според една претпоставка, мегленското село Преб’диште е наречено по Пребонд, кнезот на македонските Словени?
... дека морската милја е единица за должина која изнесува околу една лачна минута географска должина долж некој меридијан?
... дека преспанското село Стење има 5 цркви и 6 археолошки наоѓалишта?

aрхива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 8 мај 2020 г.

Настани:

1886	Фармацевтот Џон Стит Пембертон го изумил газираниот пијалак подоцна наречен „Кока-Кола“.
1898	Одиграни се првите натпревари од Италијанската фудбалска лига, започната од англиски доселеници
1902	На Мартиник избувнал вулканот Монт Пеле и го уништил градот Сен Пјер, убивајќи над 30.000 луѓе. Само неколку жители преживеале.
1921	Во Шведска е укината смртната казна.
1945	Втора светска војна: Нацистичка Германија капитулира.
1992	Република Филипини ја призна Република Македонија.
1995	Република Македонија и Република Сингапур воспоставија дипломатски односи.

Родени:

1828	Жан Анри Динан — швајцарски филантроп, основоположник на Црвениот крст и на Женевските конвенции.
1858	Руџеро Леонкавало — италијански композитор.
1884	Хари Труман — 33. претседател на САД.
1899	Фридрих фон Хајек — австриско-британски економист, добитник на Нобеловата награда.
1903	Фернандел — француски глумец.
1906	Роберто Роселини — италијански режисер.
1911	Роберт Џонсон — американски блуз-музичар.
1914	Глигор Смокварски — македонски композитор, кларинетист и музиколог.
1916	Жоао Авеланж — претседател на ФИФА од 1974 до 1998 година.
1926	Дејвид Атенборо — британски природонаучник и документарист.
1933	Џемаил Максут — македонски театарски и филмски глумец.
1935	Џек Чарлтон — англиски фудбалер.
1937	Томас Пинчон — американски писател.
1945	Кит Џерет — американски џез-музичар.
1951	Мајк Д'Антони — италијанско-американски кошаркарски тренер.
1951	Крис Франц — американски рок-музичар, член на групата „Токинг хедс“ (Talking Heads).
1954	Џон Мајкл Телбот — американски пејач.
1957	Масимо Урбани — италијански џез-музичар.
1960	Реџеп Акдаг — министер за здравство на Турција.
1960	Франко Барези — италијански фудбалер.
1970	Луис Енрике — шпански фудбалер и тренер.
1975	Енрике Иглесијас — шпански пејач.
1977	Тедорос Папалукас — грчки кошаркар.
1978	Лусио — бразилски фудбалер.
1981	Андреа Барѕаљи — италијански фудбалер.
1985	Александар Каун — руски кошаркар.
1986	Дарко Соколов — македонски кошаркар.
1989	Беноа Пер — француски тенисер.

Починале:

615	Бонифациј IV — римски папа.
685	Бенедикт II — римски папа.
1794	Антоан Лавоазје — француски хемичар.
1873	Џон Стјуарт Мил — англиски филозоф и економист
1880	Гистав Флобер — француски писател.
1891	Мадам Блаватска — основач на теозофијата и Друштвото на теозофи.
1903	Пол Гоген — француски сликар.
1905	Јосип Јурај Штросмајер — хрватски римокатолички епископ, добродетел и политичар.
1907	Захариас Пападас — деец на грчката воружена пропаганда.
1925	Тодор Паница — бугарски револуционер.
1945	Насте Сотироски — партизан од Македонија.
1977	Тодор Павлов — бугарски комунист.
1982	Жил Вилнев — канадски автомобилист.
1983	Џон Фанте — американски писател.
1999	Дирк Богард — англиски глумец.
2012	Морис Сендак — американски писател за деца и илустратор.

Празници:

*	Светски ден на Црвениот крст и Црвената полумесечина.
*	Свети Евангелист Марко, кој, според традицијата, се жртвувал за Христа на денешен ден во 68. година во Александрија.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — Централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — Проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект - освен на македонски, Википедија е достапна и на 299 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич