2015

Bliain choitianta ab ea an bhliain 2015 (MMXV). Thosnaigh an bhliain Shíneach ar 19 Feabhra: Bliain na caora (羊) atá ann.

Eachtraí

Eanáir

• 1 Eanáir:
  • Ghlac an Liotuáin an tEoró mar airgeadra oifigiúil.
  • Bunaíodh an tAontas Eacnamaíoch Eoráiseach idir an Airméin, an Bhealarúis, an Chasacstáin, an Chirgeastáin agus an Rúis.
  • Thosaigh UTV Ireland ag craolachán.
• 3–7 Eanáir – Fuair breis is 2,500 duine bás i sraith sléachtanna a rinne Boko Haram in Baga, An Nigéir, agus i roinnt bailte beaga ina thimpeall.
• 15 Eanáir – D'éirigh Banc Náisiúnta na hEilvéise as uasteorannú an fhranc i gcoinne an eoró, rud a d'fhág na margaidh idirnáisiúnta airgeadra in aimhréidh.

Márta

• 6 Márta – Shroich Dawn, spásárthach de chuid NASA, an t-abhacphláinéad úd Ceres agus chuaigh sí i bhfithis timpeall air.
• 13 Márta – Bunaíodh Renua Éireann i bPoblacht na hÉireann le Lucinda Creighton mar Ceannaire an pháirtí.
• 24 Márta – Thuairt eitleán le Germanwings sa Fhrainc. Maraíodh 144 paisinéir agus seisear criú a bhí ar an eitleán Airbus A320. Stiúraigh an comhphíolóta, Andreas Lubitz d'aon turas an t-eitleán i dtreo sléibhte na nAlp. B'as an Ghearmáin agus an Spáinn formhór na ndaoine a maraíodh. Bhí an t-eitleáin ag dul ó aerfort Bharcelona agus go Düsseldorf sa nGearmáin.

Aibreán

• 2 Aibreán – D'ionsaigh grúpa ón eagraíocht mhíleata sceimhlitheoireachta úd Al-Shabaab Coláiste na hOllscoile, Garissa, i gCéinia. Mharaigh siad 148 duine, ar mhic léinn iad an chuid ba mhó díobh.
• 22 Aibreán – Phléasc an bolcán Calbuco sa tSile. Bhí iontas ar na saineolaithe mar níor phléasc an bolcán seo le caoga bliain anuas.
• 25 Aibreán – Bhuail crith talún 7.8 ar an scála Richter Neipeal agus cailleadh breis agus 8,452 duine.

Bealtaine

• 12 Bealtaine – Bhuail crith talún eile 7.3 ar an scála Richter Neipeal agus cailleadh breis agus 135 duine.
• 13 Bealtaine – Sheol an Coimisiún Eorpach moltaí le dul i ngleic le géarchéim na n-imirceach, go nglacfadh tíortha uile an Aontais Eorpaigh le céatadán faoi leith imirceach ; i gceist 20,000 imirceach a ligean isteach san Eoraip na hEorpa as seo go ceann dhá bhliain.
• 18 Bealtaine – I Waco, Texas, maraíodh 9 agus gortaíodh 18 tar éis de dhíormaí gluaisrothaithe a bheith ag scaoileadh futhu agus tharthu i gcarrchlós teach tábhairne. Bhí 192 duine gafa ag póilíní.
• 20 Bealtaine – Tarrtháladh na céadta imirceach ón mBanglaidéis agus imircigh Rohingya i gcúige Aceh in Iarthuaisceart na hIndinéise.
• 23 Bealtaine:
  • Bhuaigh Måns Zelmerlöw as An tSualainn Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse leis an amhrán Heroes.
  • Ghlac móramh na vótálaithe le pósadh comhghnéis i reifreann i bPoblacht na hÉireann. Ba í Éire an chéad tír ar domhan inar vótáil an pobal féin ar son pósadh aon inscne.

Meitheamh

• 12 Meitheamh – 28 Meitheamh – Tharla an chéad Cluichí Eorpach ar siúl sAn Asarbaiseáin.
• 16 Bealtaine – Tubaiste i mBerkeley, California: Bhásaigh seisear mic léinn as Éirinn nuair a thug balcóin in árasán uaidh. Bhí seachtar eile gortaithe go dona.
• 19 Bealtaine – Dhúnmharaigh Dylann Roof naonar i séipéal i Charleston i stát Carolina Theas.

Iúil

• 1 Iúil – Thiocfaidh chun bheith Ghréig an chéad geilleagar chun cinn a chailleann íocaíocht leis an gCiste Airgeadaíochta Idirnáisiúnta i stair 71 bliana an IMF.

Samhain

• 13 Samhain – D'ionsaigh Stát Ioslámach Páras. Mharaigh siad 128 duine.
• 21 Samhain – Ghlac Éire páirt don chéad uair sa Comórtas Amhránaíochta Eoraifíse na nÓg 2015

Básanna

Eanáir

• 1 Eanáir
  • Ultrich Beck, socheolaí Gearmánach (r. 1944)
  • Mario Cuomo, polaiteoir Meiriceánach, 52ú gobharnóir Nua-Eabhrac (r. 1932)
  • Omar Karami, príomh-aire na Liobáine (r. 1934)
  • Boris Morukov, spásaire Rúiseach (r. 1950)
• 3 Eanáir – Edward Brooke, polaiteoir Meiriceánach (r. 1919)
• 19 Eanáir – Anne Kirkbride, aisteoir Sasanach (r. 1954)
• 21 Eanáir – Pauline Yates, aisteoir Sasanach (r. 1929)
• 23 Eanáir — Rí Abdullah na hAraibe Sádaí (r. 1924)
• 27 Eanáir
  • Charles Hard Townes, fisicí Meiriceánach (r. 1915)
  • Yves Chauvin, Ceimicí Francach (r. 1930)

Feabhra

• 5 Feabhra – Val Logsdon Fitch, fisicí Meiriceánach (r. 1923)
• 19 Feabhra – Proinnsias de Priondargást, ceardchumannaí agus polaiteoir Éireannach (r. 1933)
• 21 Feabhra – Leonard Nimoy, aisteoir Meiriceánach (r. 1931)

Márta

• 8 Márta – Sam Simon, stiúrthóir, léiritheoir, scríbhneoir Meiriceánach (r. 1955)
• 9 Márta – James Molyneux, polaiteoir agus Aontachtaí (r. 1920)
• 12 Márta – Terry Pratchett, úrscéalaí Sasanach (r. 1948)
• 14 Márta – Valentin Rasputin, scríbhneoir Rúiseach (r. 1937)
• 23 Márta – Chris Hardman, ceoltóir/amhránaí Sasanach (r. 1990)

Aibreán

• 13 Aibreán – Percy Sledge, Ceoltóir Meiriceánach (r. 1941)
• 13 Aibreán
  • Günter Grass, scríbhneoir Gearmánach (r. 1927)
  • Eduardo Galeano, scríbhneoir Uraguach (r. 1940)
• 28 Aibreán – Keith Harris, bolgchainteoir Sasanach (r. 1947)
• 30 Aibreán – Ben E. King, Ceoltóir Meiriceánach (r. 1938)

Bealtaine

• 1 Bealtaine – Grace Lee Whitney, aisteoir Meiriceánach (r. 1930)
• 6 Bealtaine – Errol Brown, ceoltóir (r. 1943)
• 14 Bealtaine – B.B. King, Amhránaí Meiriceánach (r. 1925)
• 18 Bealtaine – Halldór Ásgrímsson, Polaiteoir Íoslannach (r. 1947)
• 25 Bealtaine – Bill O'Herlihy, láithreoir teilifíse (r. 1938)

Meitheamh

• 1 Meitheamh – Teárlach Ceanadach, Polaiteoir Albannach (r. 1964)
• 2 Meitheamh – Irwin Rose, Bitheolaí (r. 1926)
• 5 Meitheamh – Tariq Aziz, Polaiteoir Iarácach (r. 1936)
• 7 Meitheamh – Christopher Lee, aisteoir Sasanach (r. 1922)
• 25 Meitheamh – Patrick Macnee, aisteoir Sasanach (r. 1922)

Iúil

• 1 Iúil:
  • Nicholas Winton, baincéir agus daonchara Briotanach (r. 1909)
  • Val Doonican, amhránaí agus ceoltóir Éireannach (r. 1927)
• 10 Iúil – Roger Rees aisteoir Éigipteach (r. 1932)

Lúnasa

• 2 Lúnasa – Cilla Black, Amhránaí, ban-aisteoir, siamsóir agus pearsantacht (r. 1943)
• 5 Lúnasa – George Cole, aisteoir Sasanach (r. 1925)
• 30 Lúnasa – Oliver Wolf Sacks, néareolaí (r. 1933)

Meán Fomhair

• 19 Meán Fómhair – Brian Sewell, Criticeoir ealaíne Sasanach (r. 1931)

Deireadh Fomhair

• 2 Deireadh Fómhair – Brian Friel, Drámadóir clúiteach Éireannach (r. 1929)
• 24 Deireadh Fómhair – Maureen O'Hara, aisteoir Éireannach (r. 1920)

Samhain

• 18 Samhain – Jonah Lomu, imreoir rugbaí de phór Tongach (r. 1975)
• 24 Samhain – Maureen O'Hara aisteoir Éireannach (r. 1915)

Nollaig

• 19 Nollaig – Jimmy Hill, Imreoir sacair (r. 1928)
• 28 Nollaig – Lemmy, rac-cheoltóir Sasanach (r. 1945)

Spórt

• 6 Feabhra – 21 Márta – Thóg Sé Náisiún 2015 ar siúl.
• 21 Márta – Bhuaigh na Éireann Sé Náisiún 2015.
• 12 Meitheamh – 28 Meitheamh – Tharla an chéad eagrán Cluichí Eorpach ar siúl san Asarbaiseáin.
• 6 Meán Fómhair – Bhuaigh Cill Cainnigh Craobh Iomána Shinsearach na hÉireann 2015.
• 18 Meán Fómhair – 31 Deireadh Fómhair – Tharla Corn Rugbaí an Domhain 2015 ar siúl i Sasana.
• 20 Meán Fómhair – Bhuaigh Baile Átha Cliath Craobh Shinsear Peile na hÉireann 2015.
• 31 Deireadh Fómhair – Bhuaigh An Nua-Shéalainn an Craobh Shinsear Peile na hÉireann 2015.

Duaiseanna Nobel

• Síocháin – Tunisian National Dialogue Quartet
• Fisic – Takaaki Kajita agus Arthur B. McDonald
• Ceimic – Paul L. Modrich; Aziz Sancar agus Tomas Lindahl
• Eacnamaíocht – Angus Deaton
• Leigheas – William C. Campbell, Satoshi Ōmura, Tu Youyou
• Duais Nobel na Litríochta – Svetlana Alexievich