Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 103.624 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Галија — антички брод кој го управувале веслачи, а се користел при војување и тргување. Постојат извори дека изработката на весла потекнува од египетското Старо Кралство. Многу галии имале јарболи и весла, кои ги користеле кога ветерот бил поволен.

Во поморското војување на Средоземното Море од Хомеровото време до развојот на топовските бродови околу XV и XVI век. Галиите се бореле во војните кои ги воделе древна Персија, Грција, Картагина и Рим, сѐ до IV век. По пропаѓањето на Римското Царство галиите помалку се користеле во византиската морнарица и останатите наследници на Римското Царство, како и од страна на новите муслимански држави. Средновековните средоземни држави, италијанските приморски републики, меѓу кои и Венеција, Пиза и Џенова ги користеле галиите, сѐ додека мановарите не ги истиснале од употреба. Битката кај Лепанто (1571) била една од најголемите поморски битки во кои галиите продолжиле да бидат користени како главна поморска сила, сѐ додека широкотрупните воени бродови со едра не се појавиле во Средоземното Море во XVII век. Галиите се користеле во помал број до појавата на парната машиина, кога целосно биле исфрлени од употреба. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Црвеноклун говедар (Buphagus erythrorhynchus) како седи на импала (Aepyceros melampus). Национален парк Чобе, Боцвана.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

... дека Јелоустоун е првиот национален парк во светот, отворен во 1872 година?
... дека според една претпоставка, мегленското село Преб’диште е наречено по Пребонд, кнезот на македонските Словени?
... дека морската милја е единица за должина која изнесува околу една лачна минута географска должина долж некој меридијан?
... дека преспанското село Стење има 5 цркви и 6 археолошки наоѓалишта?
... дека дабот му припаѓа на семејството на буките (Fagaceae)?
... дека островот Свети Мартин во Карипското Море е поделен на меѓу Франција и Холандија?
... дека средновековниот утврден град Женско во Кукушко бил така наречен бидејќи имал толку силни кули и бедеми, што можеле да го бранат жени?
... дека Горчливото Езеро во Кукушко, Егејска Македонија е трипати посолено од Мртвото Море?
... дека Александар Македонски се образувал три години кај филозофот Аристотел во неговото училиште „Миески нимфеј“ кај селото Копаново во Негушко, Егејска Македонија.
... дека унгарскиот јазик има дури 18 падежи?
... дека општината Барле-Хертох ја има најсложената државна граница во светот, со бројни енклави и ексклави на Белгија и Холандија една во друга?
... дека Маличкото Езеро, помеѓу Охридското Езеро на север и градот Горица (Корча) на југоисток, е исцедено во 1940-тите во борба против маларијата?
... дека најголемото езеро во Британија, Лох Неј, е во сопственост на Ерлот од Шафтсбери?
... дека геолошкиот период јура е наречен по планинскиот венец Јура меѓу Франција и Швајцарија, како нејзино типско подрачје?
... дека ентомологијата е гранка на зоологијата која се занимава со изучување на инсектите?
... дека Плимут на островот Монтсерат е единствениот главен град на светот без жители?
... дека според една теорија, кратовското село Шлегово е наречено по германските рудари доселени од областа Шлеска?
... дека Прусија како политички ентитет престанала да постои дури во 1947 година?
... дека гавранот е песнопојна птица, иако неговото гракање е непријатно за човечките уши?
... дека Лахта-центарот во Санкт Петербург е највисока градба во Европа со 462 м?
... дека и покрај класичниот османлиски изглед, џамијата „Чамлиџа“ во Истанбул е изградена во 2019 година?
... дека руско-германската вселенска опсерваторија „Спектар-РГ“ се очекува да даде слика за 100.000 јата од галаксии?
... дека островот Калата во езерото Калиманци е дел од антички утврден град?
... дека половината сојузни држави на САД носат имиња добиени од домородните американски јазици?

aрхива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 1 јануари 2020 г.

Настани:

45 п.н.е.	Започнал да се применува новиот календар, денес познат како јулијански календар.
404	Последната гладијаторска борба во римскиот колосеум.
439	Објавен е Теодосиевиот законик, најголемата збирка на римски закони во тој период.
1651	Чарлс II е крунисан за крал на Шкотска.
1801	Церера, првиот познат астероид е откриен од Џузепе Пјаци.
1804	Независност на Хаити од Франција.
1818	Мери Шели го објави романот за чудовиштето на Франкенштајн.
1880	Фердинанд Лесепс ја започна изградбата на Панамскиот канал.
1892	Островот Елис е отворен како место каде се примаа првите имигранти во Соединетите Американски Држави.
1901	Британските колонии Нов Јужен Велс, Квинсленд, Јужна Австралија, Тасманија и Западна Австралија го формираат Австралискиот Сојуз; Едмунд Бартон е избран за прв премиер.
1908	За првпат пуштена топка изработена од кристали и електрични светла плоштадот Тајмс сквер во Њујорк, отпочнувајќи традиција на сите понатамошни прославувања на Новата Година во градот.
1909	Во Битола излезе првиот број на весникот „Работничка искра“ на бугарски јазик како орган на македонските социјалисти. Прв уредник на весникот беше Васил Главинов.
1925	Главниот град на Норвешка го промени името во денешното Осло. Предходното име, Кристијанија, го носеше од 1624 година.
1932	Во Виена се одржа првиот Новогодишен концерт.о Виена се одржа првиот Новогодишен концерт.
1942	Во Вашингтон 26 држави од целиот свет ја потпишаа Декларацијата на Обединетите Нации.
1945	Во Скопје излезе првиот број на сатирично - хумористичниот весник „Остен“.
1948	Основана е Државната опера на Народна Република Македонија
1959	За време на Кубанската револуција, Фидел Кастро го симна од власт дотогашниот кубански претседател Фулгенцио Батиста.
1965	Под водство на лидерот на движењето Ал Фатах, Јасер Арафат, формирана е Палестинската ослободителна организација - ПЛО.
1982	Перез де Куељар стана првиот Латино-американец, Генерален секретар на Обединетите Нации.
1990	формирана е политичката партија НДП.
1995	Започна со работа Светската трговска организација.
1997	Здружението на издавачите и книжарите на Македонија е примено во Меѓународната асоцијација на издавачите со седиште во Женева.
2002	Еврото започна да се користи во повеќето членки на Европската унија.
2006	Почна примената на Законот за заштита од пушењето.
2007	Влез на Бугарија и Романија во Европската Унија.
2017	Поранешниот премиер на Португалија од Социјалистичката партија, Антонио Гутерес станува Генерален секретар на ООН.

Родени:

1449	Лоренцо де Медичи — владетел на Фиренца.
1823	Шандор Петефи — унгарски револуционер и лирски поет.
1863	Пјер де Кубертен — основоположник на модерните Олимписки игри.
1873	Марија Јуриќ Загорка — хрватска писателка и новинарка.
1878	Пејо Јаворов — бугарски поет, сопатник и биограф на Гоце Делчев.
1879	Е. М. Форстер — англиски писател.
1894	Џон Форд — американски режисер.
1895	Џ. Едгар Хувер — директор на ФБИ.
1912	Ким Филби — британски таен агент на КГБ.
1915	Бранко Ќопиќ — српски писател.
1923	Милт Џексон — американски џез-музичар.
1934	Бранко Варошлија — македонски писател, литературен критичар, драматург и новинар.
1940	Мерсад Бербер — босански сликар.
1941	Ева Рас — српска глумица.
1942	Корнелие Ковач — српски музичар, член на групите „Индекси“ и „Корни група“.
1946	Ривелино — бразилски фудбалер.
1949	Љубодраг Симоновиќ — српски и југословенски кошаркар.
1952	Миле Китиќ — српски фолк-пејач.
1959	Панајотис Јанакис — грчки кошаркар.
1963	Дражен Ладиќ — хрватски и југословенски фудбалер и тренер.
1968	Давор Шукер — хрватски фудбалер.
1972	Лилијан Тирам — француски фудбалер.
1973	Врбица Стефанов — македонски кошаркар.
1973	Искра Трпева — македонска поп пејачка.
1977	Хасан Салихамиџиќ — босански фудбалер.
1982	Давид Налбандијан — аргентински тенисер.
1985	Оскар Гато — италијански велосипедист.
1988	Алекс Хаус — американски велосипедист.

Починале:

1515	Луј XII — француски крал.
1894	Хајнрих Рудолф Херц — германски физичар.
1941	Петар Поп Арсов — македонски револуционер, еден од основоположниците на Македонската револуционерна организација, автор на првиот македонски устав.
1953	Хенк Вилијамс — американски пејач и музичар.
1972	Морис Шевалије — француски пејач и глумец.
1995	Методија Ивановски - Менде — македонски сликар и сценограф.
2001	Фабијан Шоваговиќ — хрватски глумец.

Празници:

*	Куба прославува Ден на ослободувањето.
*	Во државите кои го користат грегоријанскиот календар од полноќ, 00:01 часот, со огномет започнува да се слави почетокот на Новата Година.
*	Ден на јавната сопственост во многу држави ширум светот. Тоа е ден кога заштитената сопственост престанува да важи и делата преминуваат во т.н. јавна сопственост.
*	Според Римокатоличкиот календар: Благословена Девица Марија
*	Според македонскиот Православен календар: Светиот маченик Бонифациј Преподобен Илија Муромец Св. Григориј Омиритски

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — Централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — Проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект - освен на македонски, Википедија е достапна и на 285 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич