1860

1860
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Ans : 1857 1858 1859  1860  1861 1862 1863 Decennis : 1830 1840 1850  1860  1870 1880 1890 Sègles : Sègle XVIII  Sègle XIX  Sègle XX Millennis : Millenni I  Millenni II  Millenni III Cronologia mesadièra : Gen - Feb - Mar - Abr - Mai - Junh Julh - Ago - Set - Oct - Nov - Dec Cronologias tematicas : Arquitectura • Automobila • Camins de fèrre • Drech • Literatura • Musica • Sciéncia • Sociologia • Espòrt • Teatre Autres calendièrs : Roman • Chinés • Gregorian • Ebrieu • Indó • Musulman • Persan • Republican

Aquesta pagina concernís l'an 1860 del calendièr gregorian.

Eveniments

Africa

Etiopia

Intrada en aplicacion d'una reforma regardant la proprietat agricòla. Son objectiu èra de reprendre lo contraròtle dei tenenements tenguts per lo clergat, premier proprietari dau país. A la fin de l'annada, lo negus Tewodros II deguèt reprimir una insureccion dins lo nòrd. Pasmens, aquò foguèt solament l'acomençament d'una multiplicacion dei revòutas entraïnadas per l'aumentacion deis impòsts necessaris per sostenir la modernizacion d'Etiopia.

America

Mexic

Reconquista de la capitala, perduda en 1858, per lo govèrn liberau de Benito Juárez. Pasmens, l'insureccion conservatritz contunièt dins divèrsei províncias sostenguda per la Glèisa. De mai, lei liberaus deguèron faciar la question de l'important deute public mexican.

Asia

China

Pilhatge dau Palais d'Estiu per lei Francobritanics.

Après la revirada de son ofensiva de 1859, leis armadas britanicas e francesas desbarquèron una fòrça importanta sus lo territòri chinés lo 17 de julhet. Lo 2 de setembre, capitèron de conquistar Tianjin avans de contuniar vèrs Pequin que foguèt agantada lo 5 d'octòbre. Lo 13, presa de la capitala onte lo Palais d'Estiu foguèt pilhat e cremat per leis asalhidors. Après aquelei desfachas, lo govèrn chinés deguèt acceptar de signar la Convencion de Pequin qu'agravèt lei clausas dau tractat de Tianjin. Lei ponchs principaus de la convencion èran :

• la reconóissança dau tractat de Tianjin.
• la dubertura de Tianjin coma pòrt comerciau.
• la cession de la peninsula de Kowloon ai Britanics per aumentar la superficia de sa colonia de Hong Kong.
• la libertat de culte per lei crestians chinés.
• lo pagament d'una indemnitat important ai Francobritanics.
• la cession ai Rus de Manchória exteriora e dau krai d'Ussuri.

Regardant lo debanament de la Revòuta Taiping, après lei presas de Hangzhou e de Suzhou (junh), l'insureccion assaièt sensa succès de conquistar lo pòrt de Shanghai (aost) defenduda per una garnison compausada de soudats francés, britanics e chinés. Regardant la Revòuta dei Nian, lo generau Sengge Rinchen — maugrat sei desfachas còntra lei Francés — foguèt plaçat a la tèsta d'una armada importanta cargada de reconquistar lei vilas fortificadas per l'insureccion.

Japon

Representacion de l'assassinat d'Ii Naosuke.

Per demòstrar sa poissança novèla, Japon mandèt un naviri de guèrra modèrne, amb una ambaissada, ais Estats Units d'America. Pasmens, lo viatge foguèt trebolat per l'assassinat a l'exterior dau castèu d'Edo d'Ii Naosuke, conselhier que menava leis afaires dau país dempuei 1858 e partisan important de la modernizacion de Japon. Aquò entraïnèt una crisi e lei conselhiers dau shogun, un enfant de 14 ans, deguèron acceptar un raprochament ambé l'emperaire per gardar lo poder.

Leis autors d'aquel acòrd — lei domenis de Satsuma e de Mito qu'èran fòrça ostils ais estrangiers e au Shogunat — veguèron son influéncia aumentar. Aquò li permetèt de se renfòrçar e de tenir un ròtle important dins la guèrra de restauracion de l'autoritat imperiala (→ 1867, 1868). A tèrme cort, marquèt un afebliment suplementari dau Shogunat Tokugawa e entraïnèt de revòutas e d'esmogudas (→ 1861).

Sciéncias e tecnicas

Agricultura

A partir de trabalhs dau quimista alemand Justus von Liebig (1803-1873), comencèron lei premieras culturas fòra sòu. Son objectiu èra alora d'estudiar lei procès nutritius dei vegetaus.

Armament

Chalopa de 1880 utilizada per aprochar una torpilha d'un naviri enemic.

Desvolopament dau concèpte de torpilhaire, naviri leugier armat de torpilhas. L'objectiu èra de crear una unitat pauc costosa e capabla de destrurre de naviris pus importants gràcias a la poissança de destruccion dei torpilhas.

Quimia

Isolacion d'isoprèn per lo quimista britanic Charles G. William que permetèt de sintetizar lei premiers cauchós naturaus.

Transpòrt terrèstre

Dessenh dau motor inventat per Étienne Lenoir.

Brevet d'Étienne Lenoir (1822-1900) regardant un motor de combustion intèrna permetent d'assegurar la propulsion d'una automobila (24 de genier). Aqueu brevet foguèt emendat mai d'un còp entre 1860 e 1867 e un assai dau veïcul permetèt de realizar 9 km en 3 h. Après leis assais de veïculs de 1771 e de 1826, aquò permetèt de desvolopar lei premiereis automobilas dins lo corrent dau decenni 1880.

Naissenças

• 3 de genièr - Kato Takaaki, primièr ministre de Japon (m. 1926)
• 17 de genièr - Carlos José Solórzano, president de Nicaragua (m. 1936)
• 17 de genièr - Douglas Hyde, president de la Republica d'Irlanda (m. 1949)
• 21 de genièr - Karl Albert Staaff, primièr ministre de Suècia (m. 1915)
• 29 de genièr - Anton Chekhov, mètge e escrivan rus (m. 1904)
• 20 de mai - Eduard Buchner, quimista alemand, Prèmi Nobel (m. 1917)
• 21 de mai - Willem Einthoven, inventor danés, prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina (m. 1927)
• 7 de julhet - Gustav Mahler, compositor austriac (m. 1911)
• 16 de julhet - Otto Jespersen, lingüista danés (m. 1843)
• 20 d'agost - Raymond Poincaré, president de França (m. 1934)
• 6 de setembre - Jane Addams, sociològa americana, Nobel-premiario en pacala laboro (m. 1935)
• 6 de novembre - Ignacy Jan Paderewski, pianista e òme politic polonés (m. 1941)
• 20 de novembre - José Figueroa Alcorta, president d'Argentina (m. 1931)
• 23 de novembre - Hjalmar Branting, primièr ministre de Suècia, Prèmi Nobel de la Patz (m. 1925)
• 4 de decembre - Charles de Broqueville, primièr ministre de Belgica (m. 1940)
• 7 de decembre - Joseph Cook, primièr ministre d'Austràlia (m. 1947)
• 15 de decembre - Niels Ryberg Finsen, mètge danés, Prèmi Nobel de Fisiologia o Medecina (m. 1904)

Decèsses

• 1 de julhet - Charles Goodyear, inventor american (m. 1800)
• 21 de setembre - Arthur Schopenhauer, filosòf alemand (n. 1788)